EERSTE BLAD
Dinsdag 22 November 1938
Londen en i'arijs
UW KINDJE
VERKOUDEN
Duitschland
91ste Jaargang,
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Duitschland beseft de belangrijkheid van het
bezoek van de Britsche ministers aan hun
Fransehe collega's.
I V/il
De strijd in China.
De strijd in Spanje
Engeland
Het vluchtelingenvraagstuk
Frankrijk
Tsjecho Slowakije
Noorwegen
Sovjet Rusland
BINNENLAND
De Maastunnelbouw
JJezo coura.ui rersciiijnt dagelijks, met uit
zondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f 8.—; franco per post
f 2.50, Prijs per week: 15 ets. Afzon
derlijke nummers 4 ets. Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertenties voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan 'iet Bureau
bezorgd zijn, 's Zaterdags vóór O uur.
Een bepaalde plaats van advertentien
wordt niet gewaarborgd.
PrQl'&r Adrertentiën: raai5 regels a 55}
Êostkwitanties 15 ets. Tarieven van advertentien
y abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden legen vooruitbetaling Kleine
Advertentiën opgenomen a f050 t/m, 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent lot een maximum van 30 woorden.
Woensdags: Kleine Advfcrtentientot 25woor
den f 0.25, mits viór Dinsdagavond 6 uur aan bot
Bureau bezorgd.
'e Zaterdags: Kleine Advertentien 11.Q0, indien
niet \*66r Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
De Matin" vernoemt het solgende
nit Londen
lil \t elhigelichie kringen geeft men
te verslaan, dat de terugroeping ver-
wacht'kan worden van den Duilsch'en
ambassadeur te Londen, dr. Van Dirk-
sen, Berlijn zon" hiertoe overgaaii als
protest legen do' Engèlsche reacties
op de jongste anfi'-Joödsohe -maatre-'
gelen. Officieel zou het heetén, dat
de ambassadeur-haar Berlijn geroepen
wordt, om rnpport uit te brengen.
Majoor Bodenschatz, een van de naaste
medewerkers van Goering, zou naar Lon
den gestuurd zijn, met de opdracht de
Britsche autoriteiten Ie waarschuwen, dat
elke verklaring over een nauwe militaire
Overeenkomst lunchen Frankrijk en En
geland op het gebied der verdediging, te
Berlijn „zeer betreurenswaard" zou wor
den geacht, en da' zulk een politiek in
strijd zou zijn mot le na Munchen zoozeer
nagestreefde rust in Europa.
Ook enkele Engrische bladen voorzien,
dat Hitier onverwijld zijn ambassadeur te
Londen zou kunnen terug roepen, o a.
ook wegens het feit, dat Chamberlain de
vroegere Duilsche kolonie Tanganyika ge
noemd heeft als een mogelijk gebied van
vestiging voor de uitgeweken Duitsche
Joden.
Aan den vooravond dus van het ver-
trek van Chamberlain en Halifax naar
hun Fransehe eoJIetuFs te Parijs, wordt
van Duitsche zijde op zeer duidelijke wijze
gedemonstreerd, da' liet erna! ia met de
Jodenkwestie. Tegelijkertijd echter blijkt
wel uit de zending van Bodenschatz, dat
men in Berlijn niet heelemaal gerust is
over 'het a.s. nauwe contact tussehea
Londen en Parijs. Het aceoord van Mün-
ehen mag er dan ni"l door in gevaar ge
bracht woiden, Je algemeene indruk op
de publieite opinie van de Jodenvervol
ging en de bekoeling welke niet min
der algemeen is na de eerste dagen
van opgeleefde hoop, zullen niet nala
ten te Parijs een steer van zekere Te-
serve te scheppen ten aanzien van do
betrekkingen met Duitschland.
Geen Duitscli-Engelscbe ont
moeting in naaste toekomst.
Chamberlain hef! gisteren in het La
gerhuis ontken in nd geantwoord op de
vraag of de te Miiuehen getroffen regelin
gen voor c-en voortzetting der Engelsch-
Buitsche besprekingen met het oog op
een tjevorderhuy van de politiek van kal-
inecring, er on eenigerlei wijze van af
hankelijk waren dat Groot BritSamiie zijn
hcnvapeningsproornm net zou uitbreiden
of bespoedigen, en of eeaiaerlei Engrisch-
Duitsche ontmoeting in de naaste toe
komst onder oogen werd gezien.
Ten aanzien van de a.s Fransch-
'Britsch i besprd-'ngou schrijft de di-
p'omalie'.e correspondent vai Reuter,
dat de defondd'vvestics waarschijn
lijk daarbij op den voorgrond zullen
staan. De besprekingen le Pa rij-- zul
len gelegenheid beden voor uitwssc-
ling van iu'ichlmgen omtrent de
stappen, die venomen worden on de
gebreken le herstellen, die geduren
de de Tsjecho Slovvaaksclie crisis
'den dag zijn getreden.
Aangezien Chamberlain en Hali'ax met
zulten worden vergezeld door deskundi
gen, is liet waarschijnlijk, dat de de-
ïensiebesprokingen op een breede alge-
meene basis zullen gehouden worden, zon
der' dat op technische detailpunten zal
worden ingegaan.
Dit za' de eerst-; gelegenheid zijn voor
de Engelsclie ministers voor een persoon
lijk overzicht, tezamen met de Fransehe
ministers, van den Europeeschen toe
stand sedert de regeling van het Tsjecho
Siowaaksche vraagstuk.
Het Spaansche probleem zal zeker ter
sprake komen, doch het is twijfelachtig,
of daarbij gesproken zal worden over de
toekenning van de rechten van oorlog
voerenden. De secretaris deT niet-inmen-
gingscommissie, Hemming, heeft thans
zijn rapport gereed, doeh voor zoover op
het oogenblik kan worden vastgesteld, is
geen wijziging gekomen in de houding
van Franco, welke nog steeds is dat zijn
aanvaarding van het Britsche plan afhan
kelijk gesteld is van een tevoren toeken
nen van de rechten van oorlogvoerende.
Gok is het niet waarschijnlijk, dat de
Engelsche en Fransehe ministers diep in
zullen gaan op het koloniale probleem.
Chamberlain en Halifax, die, naar ver
wacht wordt, morgen zullen verirefcken,
sullen vergezeld worden door Cadogan
en Strang.
De rel van Roemenië.
De „Malin" ziet in liet bezoek van ko
ning Carol van Roemenië nieuwe econo
mische vooruitzichten. Het eerste tastbare
resultaat zal zijn, dat de legaties der bei
de landen tot ambassades worden gemaakt.
De „Petit Parisien" meent, dat door steun
van'Frankrijk en Engeland' aan den han
del en industrie van Roemenië een tegen-
wicht gevormd' wordt tegen den „buiten-
spongen economischen expansiezucht" van
Duitschland.
In een bespreking van den Europeesclidn
politieken toestand', schrijft de „Jour":
„Drie arbeidsvelden leenen zich voor een
as ParijsLonden: 1'. De ontwapening en
de economische vraagstukken. 2. De Duit
sche koloniale eischen. 3. Het rare Oosten.
Met de Engelschen moeten wij hierin sa
menwerken en ons wederzijdsch beveili
gen".
Chamberlain geeft geen inlich
tingen vooruit.
In hel Lagerhuis heeft de arbeidersop-
posilie er sterk op aangediongen, dat Cham
berlain medodeelingen zou doen over zijn
bezoek aan Parijs. De premier zeido niet
in staat te zijn van te voren te zeggen,
welke onderwerpen besproken zullen wor
den, omdat dat naar zijn meening niet
in het openbaar belang zou zijn. Op her
haald aandiingen van Attlee zeido Cham-
beilain: „Ik beantwoordt liet bezoek, dat
de Fransehe minister-president ons gebracht
heeft. Wij zullen zeker gelegenheid' heb
ben verschillende vraagstukken van alge
meen belang te bespreken. Op de vraag
of liij het kabinet zou raadplegen over
do onderwerpen van bespreking, bleef
Chamberlain hqt antwoord schuldig".
Chamberlain op audiëntie.
Gisteravond is minster-president Cham-
beüuin door 'ten Br'tschen koning in
audiëntie ont.angen. De minister-presi
dent, die morgen naar Parijs zal vertrek
ken, heeft ecuigou tijd bij don koning ver
toefd.
Wrijf dan keel, rug en borstje in met
Dampo. Wonderlijk zooals dat helpt!
kPot 50 ct. Tube 40 ct. Doos 30 ct.
De toedand in llocuan.
Tengevolge van den Chitmeselien tegen
aanval (rekken de Japanschp troepen die
opereeren langs den spoorweg Kanton
Ilankau in het Noorden van Hoenan, lang
zaam terug. Zij staan thans 110 kilometer
ten Noorden van Tsjangtsja. Ook in Noord-
Hoepeh ondervinden de Japanneezen ern
stige moeilijkheden, zij wachten thans te
Tsausjih, 100 kilometer ten Westen van
Hankau, op versterkingen. In liet Westen
van Ankwei hebben de Chineesche troe
pen de belangrijke stad Lioean heroverd.
Terechtstellingen in verband met
den brand te Tsjangtsja.
Het Chineesche persbureau meldt, dal
in verband' met den grooetn brand, die
Tsjangtsja, de hoofdstad van Hoenan, ver
woest heeft, drie hooge gamizoens- en
politie-officieren. wegens ernstige nalatig
heid' ter dood veroordeeld en terechtge
steld zijn.
Tsjang Kaï Sjek, die onmiddellijk naar
Tjangtsja was gekomen op het vernemen
van de ramp, gaf order tot de instelling
van een krijgsraad', welke de schuldigen
veroordeelde. De gouverneur van Tsjang
tsja werd' van zijn 'rang onthéven, doch
verzocht in dienst te mogen blijven om
het lierstelwerk te leiden.
De orde wordt geleidelijk hersteld en de
bevolking begint reeds naar de stad terug
te keeren.
Rechts offensief aan de Se-gre.
Sedert twee dagen ondernemen de troe
pen van Franco reeds hevige aanvallen
aan den rechteroever van' de Segre." Gis
teren hebben zij ten N.W. van het dorp
Seros eenigsziris hun linies kunnen ver
beteren.
In het Iegerbericht van het hoofdkwar
tier van de troepen van Franco wordL
medegedeeld, dat de rechtsche troepen bij
verkenningstochten in het gebied' tussehea
de veroverde stellingen en de Segre Oen
honderdtal tegenstanders is gevangen ge
nomen en veel materieel is buitgemaakt.
De opneming ran Duitsche
vluchtelingen in het rijk.
Chamberlain heeft gisteren in liiet La
gerhuis een verklaring afgelegd over het
internationale streven naar vergemakkelij
king van de vestiging van emigranten uit
Duitschland in het Yereenigd Koninkrijk
en de koloniën. De eerste minister zei de:
Men heeft den geheelen toestand sedert
de conferentie van Evian verder bestudeerd.
Het aantal, dat in het Vereenigd Konink
rijk kan worden toegelaten, is beperkt door
de capaciteit der vrijwillige organisaties,
die sedert 1933 ongeveer 11.000 mannen,
vrouwen en kinderen in staat hebben ge
steld in Grool-Britiannië te komen. Wat
de koloniën betreft, er moet aan herinnerd
worden, dat, ofschoon zij een uitgestrekt
terrein beslaan, het niet noodzakelijkerwijze
mogelijk is onmiddellijk eên groot aantal
vluchtelingen op te nemen.
Den gouverneurs van Tanganyika
en Britseh Guyana is gevraagd of land
beschikbaar gemaakt kon worden voor
vestiging op groole schaal, voor vrij.
willige organisaties, die zich bezig hou.
den met vluchtelingen. De gouverneur
van Tanganyika die bereid is mede te
werken ,lieetf verklaard, dat een missie
van vluchtelingen organisaties welkom
zal zijn voor een onderzoek naar de
gebieden,- die men voor de vestiging
voorsteld bij de gouverneurs van Noord
Rhodesia en Nyasaland betreffende de
mogelijkheid van vestiging op kleine
schaal, heeft uitgewezen, dat die mo
gelijk zou zijn.
Wat Britseh Guyana betreft, vei klaar
de Chamberlain dat de regeering voor
stelde vrijwillige organisaties uit te
noodigen eigen vertegenwoordigers uit
te zenden om daar een onderzoek in
te stellen.
Wanneer de resultaten van dit onder
zoek gunstig zal zijn, overweegt de regee
ring groote gebieden in pacht te geven op
edelmoedige condities bu onder voorwaar
den, die later zulten worden geregeld'. Ifet
is in dit stadium niet mogelijk nauwkeurige
cijfers te geven omtrent bet totaal van het
gebied, dal beschikbaar zou kunnen wor
den gemaakt, doeh <lit totaal zou zeker
niet minder zijn dan 10.000 vierkante mij
len; e n mogelijk zelfs meer.
Wat Palestina betreft, aldus verkhrde
Chamberlain verder, algemeen wotJI er
kend, dat dit kleine land in geen geval
een oplossing kan bieden voor hel vraag
stuk der Joodsclie vluchtelingen. Het heeft
echter zijn bijdrage geleverd. Niet minder
dan 40 pCt. der Joodsche immigranten in
Palestina gedurende de laatste twaalf maan
den kwamen uit Duitschland.
Ten slotte zeïde Chamberlain, dat de re-
gecring hoont, dat de andere landen, die
op de conferentie van Evian vertegenwoor
digd waren, er ook naar zouden streven
al liet mogelijk hij (e dragen in de drin
gende noodzaak ter vergemakkelijking van
emigratie uit Duitschland en uit de landen,
waar de .vluchtelingen een eerste asyl heb
ben gevonden. Ik moet er echter den na
druk op leggen, dat, hoe groot ons verlan
gen en dat van andere landen ook moge
zijn om hijstand te verleenea in dezen
emstigen toestand, de vestigingsmogelijk
heden strikt beperkt zijn.
Lof voor minister-president
Colijn.
In de gistermiddag gehouden zitting van
het Lagerhuis heef! voorts minister Hoarc
in anlwoord op vragen, eveneens verkla
ringen over het vraagstuk der vluchte
lingen afgelegd, speciaal betreffende dien
nood der Joodsche kinderen.
Iloaiiv zeido, dat de Nederlandsche mi
nister-president, Colijn, bereid was een
tijdelijk toevlucht te verleenen aan kin
deren en transmigranten, mits er hoop
was, dat wij hen in dit land' zullen ont
vangen.
- Ik kan ministerpresident Colijn de ver
zekering geven, dat wij den kinderen, die
krachtens dit plan hier komen, geen hin
dernissen in dor. weg zullen leggen (ap
plaus).
In Juni eerste reis va-n de Mauritania".
De iCunard' White Star Limited deelt
mede, dat het nieuwste schip dezer maat
schappij de „Mauretania" o p!7 Juni 1939
voor zijn eerste reis van Liverpool direct
naar New York zal vertrekken.
Het nieuwe schip, dat 34.000 ton meet,
is 772 voet lang en 90 voet breed. Drie
duizend' man zijn op de werf te Birken
head druk aan den arbeid op het schip.
De vertegenwoordiging van het Vaticaan.
In welingelichte Vaticaausche leringen
verluidt, dat nog geen definitieve stappen
zijn ondernomen ten aanzien van de ver
tegenwoordiging van het Vaticaan bij het
Britsche hof. Ten aanzien van de berich
ten in de pers dienaangaande, verklaart
nren in deze kringen, dat de paus gaarne
een vertegenwoordiging te Londen zou
zien.
Reactie op de decreten.
Zeshonderd werklieden van de fabriek
van chemische producten, Kuhhnann Wa-
treles, te Roubaix, hebben gisteren de
fabrieken bezet, uit protest tegen de
nieuwe werktijden overeenkomstig de de
creten. In den middag zijn de stakers
door da politie verdreven. Ook andere
fabrieken werden bezet.
De spoorwegarbeiders hebben besloten
een krachtige actie legen de decreten op
toiuv te zetten.
Het bezoek van. koning Carol en
kroonprins Michael.
Koning Claroi en kroonprins Michael van
Roemenië hebben zich met president Le
brun naar Rambouület begeven, waar zij
na het noenmaal lieblien deelgenomen aan
een jachtpartij. Per trein is het gezelsciliap
in de hoofdstad teruggekeerd'.
Gisteravond (e tien uur bobben koning
Carol en prins Michael Parijs verlaten.
Zij begeven zich naar Sigmaringen in
Duitschland', waar zij een bezoek zullen
brengen aan het hoofd vau de familie IIo-
lienzollem, prins Friednch.
De DuitschTsjecho-Slowaaksche grens
regeling.
Tusschen de Duitsche regeeriug en de re
geering van Tsjecho-SIowakije is een over
eenkomst tot stand gekomen inzake de vast
stelling der grenzen tusschen het Duitsche
rijk en do Tsjecho-SIowaaksehe republiek.
Tegelijkertijd werd een verdrag onder-
teekend inzake staatsburgerschap en optie
en een verklaring over de bescherming der
w nlerzijdsehe volksgroepen.
x'olgens een communiqué van het Tsje
cho Siowaaksche lolegraafagenlsclup zal
Duitsrilland Tsjecho Slowakije 30 gemeen
ten teruggeven, wetke gelegeu zijn aan do
andere rijde van de tegenwoordige grens
lijn en zuiver Tsjechisch zijn.
Daarentegen zal Tsjecho Slowakije aan
E uitschland moeten afstaan 110 gemeenten
en gehuchten in Bolicmen, 17 in .Moravie
en Silez.io en een in Slowakije. „Als deze
plaatsen zijn gelegen langs de tegenwoor
digs grenslijn. Groote deelcn ervan bevin
den zich in de streek van Chod, welke
den Tsjechen dierbaar is."
OandiiT.irirur van T\jvalk«wski staat niet
vast.
Naar verluidt zon minister Tsjvalkowski
zekere bedenkingen tegen zijn verkiezing
tot president van de republiek hebben ge
uit, zoodat men in politieke kringen een
candidataur-Tsjvalkowski nog geenszins ze
ker acht. Men vestigt er dc aandacht op,
dat binnenkort belangrijke politieke onder
handelingen met het buitenland moeten
gevoerd worden, waarbij de actieve mode
werking van den minister van huïtonland-
sche zaken noodig is. Het land zegt men
beschikt echter over geen onderhandelaar,
die de kwaliteiten van Tsjvalkowski be
zit en daarom is het niet onmogelijk, dat
de vroegere minister van binncn'andsche
zaken, Czernv, candidaat voor het presi
dentschap gesteld wordt, terwijl TsjvaJ
kowski premier en minister van builen-
landsche zaken zou worden.
Anü-semietLschc maatregelen.
Volgens de „Prazsky List" is de regeering
van Slowakije voornemens een aantal maat
regelen te nemen ter bescherming van de
binnenlandscho markt tegen de Joderri#Jo-
den 2ullen alleen nog maar aan Joden
mogen verkoopen, Groote landerijen in
Joodsche handen zullen stel&elinatig wor
den onteigend tegen een zekere \ergoedinj.
Verder zal het aan Joden \erboden zijn
werkzaam le zijn in de journalistiek, als
arts of in de Siowaaksche wetenschappen.
Alle Joodsche emigranten zuilen uitgewe
zen worden. In de Siowaaksche scholen
zal een numerus clausus worden ingevoerd
en in de klassen zullen de Joden gescheiden
zitten van de overige leerlingen.
H.M. do Koningin verwelkomt Haar Ko
ninklijken gast op liet oogenblik, waarop
deze den trein te Amsterdam verlaat.
Zes maanden rouw aan hel hof.
Het Noorache hof heeft in verhand met
het overlijden van koningin Maud voor zes
maanden den rouw aangenomen. i
Doodvonnissen uitgesproken tegen contra
revolutionairen.
Het militaire gerechtshof voor Siberië
dat te JJmoika zetelt, heeft de leden van
een contra-revolutionaire organisatie, die
den leider van een plaatselijke afdeelingj
voor landbouwmachines, die hen had aan-
gclnacht, hadden vermoord, ter dood ver
oordeeld Een der beschuldigden heeft be
kend, dat deze groep rekende op een oor
log iusschon Sovjet Unie en Duitschland
en Japan er zich op voorbereidde de/a
beide mogendheden le helpen in hun strijd
tegen Sovjet Rusland. 1
Z. M. Koning Leopold in den Konink
lijken trein te Roosendaal op weg naar
Amsterdam
Weinig verschil met de vorige
maand.
Pij oeu bezoek aan den Maastunnelboinvi
te Rotterdam is ons gebleken, dat voor
den oppcivlakkigon toeschouwer het ver
schil met den bouwloestand van een maand
geleden niet zoo bizonder groot is, mar
kante gebeurtenissen hebban practisch niet
plaats gevonden, zoodat alles slechts ccir
stap verder is afgewerkt dan toen. Als
werkelijk nieuws kan slechts worden ver
meld, dat aan het begin van de afgeloopen
maandelijksche periode een groote zuiger
is gearriveerd, welke begonnen is aan liet
wegzuigen van dat gedeelte van den ri
vierbodem, waarin te zijner tijd de tunnel-
elementen voor liet riviergedeelte zullenj
komen ie rusten. i
Aan den rechter-Maasoever gaat men'
voort met liet betonneeren van het inwen
dige van het ventilatiegebouw, waarin zich'
den beganen grond een groot aantal vloe
ren en wanden bevinden, die tijdens het
naar beneden brengen van de fundatie niet)
tot uitvoering konden komen, omdat zij1
het tempo der werkzaamheden dan te veel
vertraagd zouden hebben. Thans, nu de
pneumatische arbeid gestaakt is, kan ment
daaraan de noodige zorg besteden en zoo
verschijnen dan ook successievelijk de ge
compliceerde timmerwerken der bekistingenl
waarin de contra-vorm van het te maken!
betonwerk is afgebeeld.
Bij den gesloten oprit is men doendet
met bet ontgraven van den bouwput voor
het Innelgedeelte, dat onmiddellijk aan
sluit hij het ventilatiegebouw.
Men ziet hier tlians het breede, langzaam
hellende betonvlak, van den bovenkant van!
het tunnellichaam. Lang zal dit evenwel
niet meer duren, aangezien reeds begon
nen Is met dit gedeelte weder met grond!
te bedekken.
Aan den iinker-Maasoever is de caisson
voor het ventilatiegebouw in zeer snel
tempo tot ca. 14 meter onder R.P. gezon
ken. Men is er in geslaagd, daarbij gehol
pen door de bodemgesteldheid, een ge
middelde zakking van meer dan een meter
per dag te bereiken. Thans wordt het twee
de gedeelte van den ophouw tot uitvoering
gebracth. -
In de Heysche haven is de houw van het
tweede drietal tunnelstukken alweer aan
merkelijk gevorderd. 1
Wat tenslotte den stand van het werk
in do Waalhaven betreft, volgens vooraf
vastgesteld stortprogramma, wordt hier de
voltooiing van de eerste drie tunnel-ele
menten ter hand genomen.
