November en December
te Schiedam
1813
n.
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
Door A. VAN DER POEST CLEMENT
De laatste November dag brengt dan
-roar Schiedam de beslissing. Het Provisio
neel Bestuur komt bijeen. Alle leden zijn
aanwezig behalve Pieliot en Heyligers. Van
beide heeren is een schrijven binnengeko
men. Heereman leest zè voor. „De grote ge
beurtenissen", zoo schrijft Pichot Lespinas-
se, „welke er in dit land plaats heblien,
zedert de Erectie van bet College, mij
doende voorzien, dat de enge kring, welke
ik mij daarvan had voorgesteld van alleen
werkzaam te moeten zijn tot bevordering
der rust en ordre, en tot waameeming der
Stedelijke belangens, door den loop der
omstandigheden overschreeden zal moeten
worden, doen mb besluiten om voor mijn
post als lidt van het Provisioneel Bestuur
te bedanken". Heyligers neemt eveneens
ontslag „om redenen".
Ongetwijfeld zal er'aandacht geweest zijn
bij het hooren voorlezen Van deze brieven
Maar bet is alsof men aam het gelaat van
den president ziet, dat er belangrijke, ern
stige mededeelingen nog moeten komen,
Zoo is het inderdaad. Gespannen luistert
men naar den volgenden brief:
„De Generaal en chef Baron
Sweerts de Landas aan' de
tegenwoordige regeering van
Schiedam.
Mijne Heeren,
„Tot mijn groote verontwaardiging heb
„ik vemomenl, dat de Publicatie van 't
„Gouvernement door UEd. nog niet is ge
publiceerd; ik heb zulks niet kunnen ge
loven), dan zo 't zelve nog niet moigt
,gebeurd zijn, gelaste ik UEd, bij deze
„dezelve op ontfangst dezes ie laten pu-
„bliceeren en bij nalatigheid van dien,, zal
„ik met mijne 'magt UEd.'hier toe nood-
„zaken. -
„De Generaal en chef voomd.
„J. D. Bn. Sweerts de Landas".
Nog is de president niet gereed. Ook de
Commissaris-Generaal van het Algemeen
Bestuur der Vereenigde Nederlanden te
Botterdam, F. B." 's Jacob, had zich tot
het Provisioneel Bestuur van Schiedam ge
richt in de volgende bewoordingen„Daar
de belangen van het Algemeen vorderen,
om de zeivde geest welke in de grootste
steden van deze Departementen daorstrale,"
overal te doen werken, zoo' gelasten' wij
om -on-verwij'd de-Prodamatie-yan -heWtl-
gemeen. Bestuur* dei Vereenigde* Nederlan
den in dato 's-Gravenliago den 20 en 21
November 1813 in Uwe gemeente te doen
aflezen en aanplakken, zoo als zulks al
daar gebruikelijk is".
Schiedam kiest de zijde van
den Prins.
Als de president zijn voorlezing beeft
beëindigd, is er een oogenblik stilte. Wat
er in ieders gemoed omging, we weten
het niet. Wat ieder lid afzonderlijk te
berde bracht, we weten het evenmin, We
kennen slechts het besluit, dat de besprekin
gen bekroonde: „In aanmerking genomen,
dat de troupen der geallegueerd'e mogend
heden niet alleen in dit land zijn doorge-
rillonbespeling dien dag nog eens te her
halen. 's Avonds van acht tot twaalf uur
zullen de openbare gebouwen geïllumi
neerd worden.
3 December worden Heereman, Pieter-
maat en Vexnède aangewezen om den Prins
van Oranje in Den Haag „van wegens het
Bestuur dezer stad over Hoogstdeszelfs ar-
rïvement te complimenteerea". 7 Decem
ber brengen deze Heeren verslag uit van
hun zending: eerst hadden zij een ver-
geefscbe reis naar Den Haag gemaakt,
maar gisteren waren zij bij Z.D.H. toege
laten en hadden de gevoelens van dank
baarheid van het Sehiedamsche Bestuur
over de komst van deii Prins in Neder
land1 vertolkt; de Prins had hen in de
„minzaamste termen" te woord' gestaan.
Tenzelfden dage wordt nog besloten, dat
op den eerst volgenden Zondag, 12 Decem
ber,in alle Sehiedamsche kerken dank
en bedestonden gehouden zouden worden.
Oranje soeverein.
Dan komt de 8ste December, een dag,
die, eyenals" de 30ste 'November, den
Schiedammers wel lang in het geheugen
zal zijn gebleven, 's Morgensbetreden de
heeren van het Provisioneel Bestuur het
Stadhuis. Dte presidentdoet mededeeling
van de Proclamatie van den Prins van
Oranje ter gelegenheid' van zijn komst op
den vaderlandschen bodem. Van de voor
pui van het stadhuis, ten overstaan van
alle leden van het bestuur, na voorgaand
klokkengelui, wordt op plechtige wijze de
proclamatie den volk© hekend gesmaakt,
's Avonds 8 uut vergadert het bestaar ten
tweeden male. Heereman vertelt, dat hij
deze vergadering had belegd, omdat ver
schillende ingezetenen verzocht hadden
hun wenschen aan het bestuur kenbaar
te mogen maken. Heereman deelt dan éérst
nog het volgende mede: In do 's-Graven-
haagsche Courant van 7 December had
hj "s middags een Publicatie van den
Prins van Oranje gelezen van 6 Decem
ber, houdende „dat zijne Koninglijke Hoog
heid, na op den 2en dezer in Amsterdam
de souvereiniteit over de Vereenigde Ne
derlanden ingevolge de algemeen uitgedruk
te begeerte des volks, te hebben aanvaard,
de teugels der Regering zelve in handen
genomen, en zich met de onmiddellijke be-
ste^^^dor--staat9zak^-^Ma^g-heidt2,.v,
De president zegt niet tehebben kun
nen nalaten dit belangrijke stuk nog he
den ter -kennisse van het bestuur te bren
gen. De leden van het bestuur zetten uit
een, hoe reeds van vele zijden hun de
wensch der ingezetenen van Schiedam was
kenbaar gemaakt, dat ook namens deze
stad de souvereiniteit over deze landen
zou worden aangeboden. Ook zij zijn vain
mcening, „dat het aanvaarden derzelve
Souvereiniteit door zijn© K.H, alleen in
staat is om de zoo verlangde omwending
van zaken geheel te voltooijen, den Vijand
geheel van den Vaderlandschen bodem te
verdrijven en aan Nederland d© vorige
dagen van welvaart, voorspoed en luister
MIJMERINGEN
Hinderen in de verte.
Zekér zouden wij verbaasd staan, waa
neer wij wisten, hoeveel ouders in. Neder
land kinderen hebben, die, tot zelfstandig
heid gekomen, buiten onze Europeesche
grenzen hun levensbestaan gevonden heb
ben. Want, niettegenstaande alle moge
lijke beperkingen in bijna alle landen, gin
gen zelfs nog in de laatste tijden talrijke
jonge mannen en vrouwen naar andere lau
den. De een bleef dichter bij bonk dan de
ander. De eerste hield gemakkelijker den
band met bet ouderlijk huis aan dan de
ander; loopt dus minder gevaar te ver
vreemden van die hem het naast zijn op
aarde.
Het ligt in de natuur wan den mensch,
dat die band aangehouden wordt Het doet
steeds onaangenaam aan, wanneer wij hoo
ren van kinderen, die het ouderlijk huis
verlieten om een eigen plaats in de wereld
in te nemen en nooit meer zich aan dat
huis, aan hun ouders iets gelegen lieten lig
gen. Voor veel oudere is .dat meer dan een
verdriet; het is hun kruis. Menig schrijver
heeft over dat onderwerp een roerende
schets geschreven.
Wanneer het goed is, is het voor ouders
een heel ding om een land zoover weg te
zien trekken. Vaak werd -het begeerd: een
mooie positie, gunstige'- .voorwaarden. Met
dankbaarheid werd' de* positie aanvaard.
Welk' een moeite had mén zich niet gege
ven om haar te verwerven. Maar toen de
dag van het vertrek aJ meer en meer na-
derde; toen de reis geregeld1 moest worden
passage besproken, afscheid genomen en
eindelijk de dag van het vertrek aangebro
ken was, to<$n was er- toch stille droef
heidnu nog het wegbrengen naar trein
of bootmomenten, die men niet licht
vergeet; momenten, die moeder tranen in
de oogen brengt, omdat zij zich niet goed
houden kan en vader stil maken, omdat hij
zich goed houden wil en om zijn vrouw
ook' goed houden moet
Dan is er een stoel leeg; een kamer vrij
gekomen in het huis. Dan is iu het leven
ingetreden het wachten. Wachten op tijding
uit het verre land. Hoe welkom zijn die tij
dingen. Daarvan wist zoowaar reeds de
oude Joodsche Spreukendichter ie gewa
gen „een goede tijding uit verren lande is
als ktoud water op een vermoeide ziel".
Kinderen in de vertél Men heeft ze en
toch men heeft ze niet. Béter: men heeft
ze, maar men bezit ze 'niet Tenslotte zijn
tien levende woorden meer dan tien lange
brieven. Zéker, men leeft met elkander
mee. Men leeft van brief tot brief. Aan
De reddingboot van Southend slaagde erin de opvarenden van den bark ,,Neepawa",
die ter hoogte van de Engelsche kust tijdens den jongsten stom verging, aan land te
brengen. Op den achtergrond het wrak, waarvan nog slechts de masten boven water
uitstaken.
drongen, maar binnen Amsterdam zijn ge- 00,J,blik mag meer
trokken, ook Den Haag, Hoofdplaats van dit c -*>
Arrondissement hebben bezet, dat er geen©
der voormalige administratiën aldaar meer
aanwezig zijn, en dat gemelde iróupen
het Algemeen Bestuur der Vereenigde Ne
derlanden in naam van Z.D.H. den Heere
Prinse van Oranje erkennen en des zelfs
beveelen doen ter uitvoer brengen, dat
men dus het gemelde Bestuur moet aan
merken als belast met de uitoeffening en
oppermagt in deze gewesten, dat voorts
hoezeer het Provisioneel stads Bestuur zicih
alleen heeft geconstitueerd tot bewaring
der rust en orde binnen dezle slad' en
waarneming der stedelijke zaken," echter
de omstandigheden van dien aart zijn ge
worden, dat dte belangens der stad niet
meer van de algemeene belangens kunnen
afgescheiden worden, en dus vorderen dat
deze stad zich gedrage naar hetgeen plaats
heeft in de grootere en hoofdsteden van
dit land, en dat het Bestuur gehoor geve
aan den algemeenen wensch der Ingezete
nen dezer stad.
Is goedgevonden de proclamation van
hot Algemeen Bestuur der Vereenigde Ne
derlanden in dato 'sGravenhage den 20
en 21 November 1813 te doen aflezen en
aanplakken".
Vrees van R.K. zijde.
Van de aanwezige leden is het alleen de
heer Nolet, die tegenstemt, vermoedelijk!,
zooals ook' Heeringa indertijd schreef, uit
vrees, dat met den Prins de voorrechten
der Hervormden zouden terugkeeren.
Zoo komt dus in Schiedam de ommekeer
definitief tot stand. Nog denzelfden dag
's avonds laat, bereikt den president Heere
man het bericht, dat de Prins van Oranje
in Scheveningen geland en in Den Haag
was aangekomen. Den volgenden morgen
vroeg reeds komt het Provisioneel Bestuur
weer samen. Heereman doet mededeeting
van de gisteren ontvangen „belangrijke en
hteugehelijke tijding"; hij zegt reeds provi
sioneel last te hebben gegeven dezen mor
gen do. klokken* te luiden en het carillon
te bespelen. Het bestuur kéurt allés wat
haar president gedaan had- goed'. Tevens
wordt besloten het klokgelui en de ca-
worden verloren. Zoo spoedig mogelijk zal,
na voorgaand.' klokgelui, ten overstaan van
het geheel© bestuur, van de voorpui van
het stadhuis de proclamatie worden afge
kondigd. De plechtigheid zal opgeluisterd
worden door het spelen van blaasinstru
menten. Ook het carillon zal worden be
speeld'.
Eerst als dit besloten is, worden de
vertegenwoordigers van de burgerij bin
nengelaten, die er ook nog ©ens op aain
dringen, dat door Schiedam op het voor
beeld' van de grootere Hollandsch© steden
den Prins van Oranje de souvereiniteit zou
worden opgedragenimmers het volk* be
schouwt dit als de verzekering van zijn
heslaan en zijn welvaart. De president ant
woordt, dat liet bestuur „reeds in zoo
verre den wensch der Ingezetenen was
vooruitgegaan", dat het zoo juist beste
ten had' de proclamatie, waarbij de Prins
kennis gaf de teugels van het bewind
aanvaard1 te hebben, te doen afkondigen.
Met de opdracht, dit besluit alvast aan
de burgerij mede te deden, verlaten de
burgers het stadhuis.
Inmiddels had klokgelui de burgerij, voor-
zoover zij al niet reeds op straat was,
op de been gebracht. Vol menschen staat
de Groote Markt. Het carillon speelt. Toort
sen en flambouwen werpen hun spook
achtig licht over de menigte. Trompetge
schal weerklinkt. In statige» stoet gaan
do leden van het Provisioneel Bestuur maar
de voorpui van het stadhuis. De publica
tie wordt luider stemme voorgelezen; „wel
ke voorlezing", zoo staat er in de notulen,
„met den grootsten geestdrift onder do
levendigste acclamation en blijdschapsbe-
toningen van den volke is achtervolgd ge
worden".
1) 25 jaar geleden heeft do toenmalige
Sehiedamsche archivaris, N. J. M. Dwesch,
in het Historisch Gedenkboek der Herstel
ling van Neerlands onafhankelijkheid in
1813 bovenstaande gebeurtenissen even
eens beschreven.
beide zijden van de verte. Maar het per
soonlijk éuutact ontbreek L Hèt zien in el
kanders oogen; de stevige handdruk; het
medeleven van dag tot dag. Hét medeleven
vooral in dagen van groote vreugde of van
diepgaand verlies. Dan eerst voelt een va
der, een moeder, dat zij kinderen in de
verte hebben.
In stille oogenblikken, hoe vaak gaan dam
de gedachten terug in het verleden. Toen
de kinderen nog Wein waren en allen nog
thuis. En vader en moeder vaak met zor
gen in het liart dacfoten aan de toekomst
van hun kroost; het inkomen minder en de
kansen geringer werden. En toen kwam de
toekomst ineens open te liggen maar
heel in de verte. Een bres werd geslagen
in den kleinen kring.
Hét wachten begon en het tellen. Het
wachten op goede tijding uit het verre land
en het aftellen van de maanden, de jaren
van het verlof. Het verlof naderde en aan
beide zijden van de verte nam de spanning
toe. Welk een weerzien was datWelk
een vreugde I Wie dat in hun leven erva
ren hebben, weten dat. Wie het niet erva
ren hebben, kunnen deze vreugde zich in
derdaad' moeilijk' indenken.
Voor dit alles is echter één voorwaarde
■onmisbaar: de positieve opbouw van het
gezin. Waar een gezin, bet bekende beeld
van het losse zand vertoont, daar zal dat
losse verband door de verte geheel opge
lost worden. Waar een hechte en sterke ge
zinsband is, daar zal te samen gehouden
worden wat natuurlijkerwijs te samen hoort.
Wij lazen dezer dagen een brief van een
jong vrouwtje, dat nog drie jaren wachten
moet voor de verlof tijd van haair man aan
breekt. Vader en moeder hier in Nederland'
hebben verhuisplannen en schreven daar
over naar de kinderen in de verte. Toen
kwam het protest: Niet verhuizen, want
dan kunnen wij ons hier niet voorstellen,
hoe het huis is.
Een klein voorbeeld van wat wij zoo even
zeiden. Het ouderlijk huis is voor hen in
de verte als vrucht van positieven gezinsop-
bouw nog het middenpunt. Zij willen er al
les van weten; stellen zich in stille uren
voor, hoe vader en moeder; dé broeders,
de zusters daar zijn. Zoo moet het blijven.
Blijft het niet zoo, dan zakt daar iets weg.
Maar...... kinderen in de verte of
nietdit blijft de taak der ouders, en
niet minder van de kinderen, een taak in
onzen tijd te veel verwaarloosd, om positie
ven gezinsbouw te verzorgen. De kinderen
in de verte zijn daarvan bet overtuigend
bewijs. I
J. Nagel,
smsam
DElt
ZATERDAG 26 November 1938. No. 22029.
Het Dnitsche consulaat te New Tork wordt De Koning en de Koningin van Engeland
bewaakt door... Joodsche poliÜe-ogenten. brachtell dezcr dagen een bezoek aan het
Max FinMsteaii. de commandant der bewa^
kingsmansehappen, verlaat na een inspectie mmr Konxngui Elizabeth genoemde ziéken-
het consulaat-gebouw. huis aan de Hackney Raod te Londen.
Sport
Voetbal
De wedstrijden van morgen
Moeilijke wedstrijden voor Her-
mes-DVS en SV.V
De eerste 'helft der competitie wordt
in de Westelijke afdceiingen morgen beslo
ten en dit slot belooft een spannende
periode in te luiden.
In Afdeeling 1 ontvangt Hermes-DVS,
dat in ongewijzigde opstelling speelt, CVV.
Gemakkelijk: zullen onze stadgenooten het
niet krijgen tegen het sterk defensief spe
lende Rotterdamsche ctuh. De laatste wed
strijd van Hermes-D VS tegen HBS was
slecht en waarschijnlijk zullen de spelers
deze waarschuwing ter harte genomen heb
ben. 'Bizonder hard zal er gewerkt moe
ten worden, wil er een beter resultaat be
haald worden dan een gelijk spel.
Aan den kop gaat nog steeds ADO.
Morgen krijgen do Hagenaars echter DWS
op bezoek cn bedriegen de voorteekenen
niet, dan zullen de Amsterdammers door
middel van een overwinning de leiding
overnemen. Blauw Wit en KFC, even
eens tot den kopgroep behoorende, spelen
in bet Olympisch Stadion. De mogelijkheid
bestaat, dat Blauw Wit iets productiever
is en dus een kleine zege behaalt.
Stormvogels heeft het vrij gemakkelijk.
Zij krijgt HBS op bezoek en een over
winning voor de IJmuidenaren moet als
zeker aangenomen worden. Sparta speelt
op eigen terrein tegen Xerxes en zal
wel haar zooveelsle nederlaag te incas-
seeren krijgen.
In Afdeeling II kan Feijenoord zich op
de eerste plaats handhaven, aangezien
Feijenoora zich in eigen huis toch wel
meester zal kannen tonen over RFC. Moch
ten de Rotterdamsche leiders evenwel strui
kelen, aan neemt DOS de leiding over,
aangezien zij op het bezoekende VIJG een
overwnniiig kan behalen. DHC ontvangt
VSV. Een veraeehng der punten ligt hier
wel 'htt meest voor de hand.
Ajax kan haar positie eenigszins ver
beteren doos het teleurstellende Haarlem
een nederlaag toe te brengen, 't Gooi
doet de laalste weken van zich spreken
en met de resultaten van den laatsten
tijd voor oogen, moet zij geacht worden
in staat te zijn DFO te slaan, waardoor
zij de onderste plaatsen zou overlaten aaa
Haarlem en BFC.
In TIB moet SVV naar Vlaardingen, om
De lioliandiaan partij te geven. Weliswaar
staat SVV nog steeds ongeslagen aan den
kop van ae ranglijst, maar men mag niet
vergeten, dat De Hollandiaan een zeer
gevaarlijke tegenstander is op eigen ter
rein. Geven onze stadgenooten hetzelfde
spel te zien ais tegen Sliedrecht, dan
kan men er op rekenen, dat zij twee
punten mee naar huis nemen.
De lagere klassen.
In de dercte klasse C speelt DHS thuis
tegen Coal. DUS kan een overwinning be
halen. Martinit krijgt het moeilijker in haar
uitwedstrijd, tegen OVV, doch kan door
enthousiast spet beide punten veroveren.
De drie vierae klussers spelen weer al
len thuis. Ursus ontvangt DVC en kan den
bezoekers een nederlaag toebrengen. SFC
speelt tegen Concordia. Willen de Schie
dammers in de running blijven, dan is
een overwinning noodzakelijk en wij ge
loven, dai zij hiertoe in staat zullen bh ij
ken ta zijn, Schiedam ontvangt DJS ea
zal waarscnijulijk de punten deelen.
Hockey
ïl.K.S.V. Excelsior.
Het hockey programma voor morgen!
luidt:
Dames: Bully 1—Excelsior 1, 12 uur.
Korfbal
Vlug en LenigO.D.O.
Morgenmiddag om 2 uur speelt Vlug en
Lenig een zeer belangrijken thuiswedstrijd
tegen het Dordtsche O.D.O.
Destijds behaalde Vlug en Lenig in Dor
drecht een gelijk spel, maar of zij lied
thans zoover zal brengen, is niet gemak
kelijk te voorspellen.
Het kan een aardige wedstrijd worden.
Aan dezen wedstrijd gaat de wedstrijd
Vlug en Lenig 2't Zuiden vooraf, diet
om 12 uur aanvangt
De stand aait het hoofd van de rang
lijst luidt thans: l
Vlug en Lenig 5 3 2 8 18—14'
Deetos 3 5 3 1 1 7 13—9
O.D.O! 3 3 2 18 18—12
Sfy.
Bret
