EERSTE BLAD. De reis van den Franschen premier Woensdag 4 Januari 1939 De Britsch-Duitsche vloot- besprekingen De toestand in China Engeland Japan v. d. AREND Duitsehland Vereenigde Staten De Congreszitting geopend 91ste Jaargang. Tel. Mo. 69300 (3 lijnen). BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen). Postrekening No. 53IL BUITENLAND Een seml-officiëele verklaring van Berlijn. De duikboot-tonnage. Het Russische spook In een semi-óffieieei© mededeeling wordt te Berlijn veria aard, dat met betrekking tot de Duiiscb-Brrtsehc vlootbesprekingen m enkele Engelsche on ook in Fransche bladen commentaren zijn verschenen, die van een verkeerd begrip getuigen. Er wordt pp gewezen, dat in hel vlootverdrag van 1935, waarin de totale tonnage van de Duitsche vloot werd vastgesteld op 35 pet. van die der Britsche vloot, de duik- boottonnaga voor Duitsehland werd bepaald op 45 pet., van die van Engeland, doch dat Duitsehland hét recht kreeg van <»en boven de 45 pet uitgaand percentage ge bruik te maken, indien dit naar de mee- nïng der Dutlsefae regeering noodzakelijk zou zijn. DuitschJanó was echter ver plicht omtrent deze aangelegenheid van tevoren met Engeland vriendschappelijke besprekingen te voeren De bedoelde nood zakelijkheid achtte de Duitsche receering thans gekomen en daarom Kwam het op verlangen van Berlijn lot de vlootbespre kin sen van 30 December. Het aanvullend accoord van 1937 gat Duitsehland het recht, vijf zware kruisers der a klasse (10000 ton, maximum kali ber 20.3 e.M.) te bouwen, ofschoon los hiervan overc-es gekomen was, in den bouw van deze scheepsiriasse tot 19<2 voorlocvpig een pauze te laten intreden. Duitsehland verklaarde zich echter des'ijds vrijwillig bereid, van den bouw van den vierden en «rjfden kruiser van deze klas se, hoewel hel hierteo het recht had, voorloopig af te zien, zoolang niet bi- zondore omstandigheden het wensche'ijk zouden maken, ook den- bouw van dezen vierden of vijfden kruiser ter hand te nemen. Ook deze omstandigheden achtle de Duitsche regeeving thans ingetreden, zoodat de besprekingen mot de verteeen- woordigers van de Bntsche admiraliteit ook op dit punt van net aanvullend ac coord van 1937 betrekking hadden In hoeverre de Dnitsche regeering van haar rechten, haar duikhooltonnage over eenkomstig het vioolverdrag van 1935 te vergrooten <*n het. aantal a kruisers over eenkomstig het aanvulie.net accoord van 1935 te vermeerderen, gebruik zal maken, zal bekend gemaakt worden na de slot- mededeeling, die zooals in het officieeJe communiqué over de viootbesprekingen van 30 December gezegd wordt, door de Duitsche regeering schriftelijk ler kennis van de Brioche regeeriug za' worden ge bracht. In deze semi-officieele verklar.ng wordt ten slotte nog betoogd, dat de voorgeno men uitbreiding van de dirkboottormage en de zware kruisers uitsluitend aanlei ding vindt in het belang van de lands verdediging en cle beveiliging der overzee- sche verbindingen en dat er geen sprake van is, dat dit nel begin is van een bewapeningswedloop ter zee. Diuitschland heeft zich tot dusver stipt aan de verdragsbepalingen gehouden en is zelfs een eind beneden de genoemde ■65 pet. gebleven. Ook een evenlueele uit breiding van het duikbooten-tonnage tot 100 pet van het Engelsche, waarover de zer dagen te Berlijn de voorgeschreven be sprekingen plaats hebben gehad, zou hiermede niet in strijd zijn. Van de slotopmerking der semioffi- cieele mededeeling, denken wij evenzeer het onze als van de opmerkingen, in En gelsche bladen aangetro'fen, over liet ver band met de uitbreiding der Russische moot. voorgenomen enorme uitbrei ding van het duikhoottonnage wijst veeleer op een paraat-zijn tegenover de Engel sche en ikmerikaansche vloten. In den wereldoorlog hebben wij gezien, wat het duikbootwapen voor Duitsehland au beteekenen. Juist in dit wapen kan Duitsehland wellicht een compensate vin den voor zijn numerieke minderheid aan totaal-tonnage. De Engelsche bladen blijken dan ook vooral geschrokken te zijn van liet feit, dat de gemiddelde tonnage der Duitsche' duikbooten ongeveer de lielft van die der Engelsche bedraagt; bij de voorgenomen mfhreiding tot 100 pet. zou het aantal dus het dubbele van dat der Engelsche onder- zeevloot gaan bedragen. Natuurlijk vermindert deze geringere tonnage den actie-radius der Duitsche on derzeeërs. De samenwerking met Italië is echter vooral in dit opzicht voor Duitsch- 'and van groot belang, daar door de ge meenschappelijke bases, deze actieradius zeer toeneemt. Immers de Duitsche duik booten kunnen nu, in oorlogstijd, ook de Ilaliaansclie havens binnenloopen. De strijd in Spanje Beehtsehen melden val van Artes» Gisteravond om tien uur deelde het recht, sche hoofdkwartier mede, dat Artesa parac- tisch gevallen is. De troepen van Franco hadden verschei dene bruggen over de Segre geslagen ea in het begin van den middag naderden zij tot de grens van Artesa. Tégelijkerlijd was een andere afdeeling uit de Sierra Santa Ar- menol afgedaald. De aanval werd' onmid dellijk ingezet en binnen een nur was de stad vrijwel genomen. Aan het Zuidoostelijk gedeelte van het Clatalaansche front hebben de troepen van Franco een aanval ingezet in de richting van het knooppunt Vinaixa, aan den weg tusschen Lerida en Tarragona. Gisteravond waren zij nog 15 kilometer van Vinaixa verwijderd. Ten Noordwesten van deze stad deden tie troepen van Franco aanvallen in de richting van Borjas Blandas. De rol der Italianen. De Italiaanscbe dagbladen wijden ver scheidene kolommen aan de verrichtingen van de „Zwaxthemden" aan het geüieele rechtsche Spaansdhe front. In verslagen der bizondere correspondenten melden zij, dat de regeeringstroepen op verscheidene plaat, sen tot tegenaanvallen overgaan, o.rn. aain den linker- en den rechtervleugel. De Italiaansche legionarissen, gesteund door geschut en luchtmacht beantwoorden krachtig de aanvallen der regeeringstroepen, o.m. in den sector van Borjas Bianeas, waar de regeeringstroepen versterkingen hebben gekregen. Wijzigingen in dé Chlneeeehe regeering verwacht. Naar Reuter verneemt, kunnen binnen kort belangrijke wijzigingen verwacht wor. tien in da Cihineesche regeering, zulks in verband met het yerwïjderen van Wang Tsjing Wei uit de Kwo Min Tang en uit andere officieele functies. Gemeld wordt, dat de volgende vice-voor- zitter van de Kwo Min Tang waarschijnlijk iemand zal zijn, die bekend staat om linische sympathieën,' hetgeen da commu nïstische partij tot nauwer aansluiting zou brengen en een aanwijzing zou geveli voor China's solidariteit. Diplomatieke kringen aldaar gelooven, dat de uitzetting van Wang uiteindelijk een versterking van de Clhineesehe regeering tengevolge zal hebben. Japanschó landing in Pakliei verwacht. - Men treft volledige voorbereidingen om het hoofd te bieden aan een eventueel Japansche laading in dé baai van PaMioi, aldus een verklaring van generaal Pait- sjoengsi, de coirnnaindaEt van de Chrnee- sche troepen in de Zuidwestelijke pro vinciën. Alle wegen, dife naar het eiland in de baai leiden, zijn volkomen vernield, de bevolking en de levensmiddelen zijn naar het binnenland getransporteerd. ^Japansche Mata Harï" vermoord. Naar vernomen wordt is 'op 30 December te Tientsin een Japansche spionne ver moord, die door haar daden den bijnaam van „de Japansche Mate Hari" had ver worven. Zij was de tiende dochter van prins Sjoe van de Mandsjoedyaastie die in 1911 ineenstortte om te worden .vervangen doen de Cihineesche republiek. Zjj was een der vertrouwden van den bekenden generaal Doihara, den „Lawrence van Mandsjoerije". De koninklijke reis naar Canada. De koning en koningin, die op 8 Mei met den slagkruiser Repulse uit Ports mouth vertrekken, zullen 15 Mei in Quebec aankomen. Hun bezoek van vier dagen aan de Vereenigde Staten zal ge bracht wodern. tusschen 8 Juni en 11 Juni. Daama keert het koninklijk paar naar Canada terug. Op 17 Juni wordt een be zoek gebracht aan St. Johns op New foundland, waarna den avond van dien zelfden dag de Repulse naar Portksmouth terugkeeren zal, waar de koning e<n ko ningin op 22 Juni zullen aankomen. De versnelling van de productie van oorlogstuig. Het .departement van oorlog heeft gis teravond een verklaring uitgegeven, waar in Wordt medegedeeld, daJ.teon regetarings- geschutfabriek gevestigd zal Worden te Dal- mir nabij Glasgow. Hieraan wordt toegevoegd, dat de rege lingen gereed' zijn gekomen voor het over nemen van de bestaande fabrieken, die uitgerust zullen worden voor de vervaar- -digmg van kanonnen. Verwacht wordt, dat de nieuwe fabriek duizend weiktuigkundigen in dienst zal nemen. Voorts .-worden stappen gedaan tot vesigiing van een vliegtuigenfabriek te Dumbarton, terwijl een munitiefabriek te Bishopston thans bijna gereed is. Waarneer al deze fabrieken -in werking zullen zijn, zal werkgelegenheid zijn ontslaan voor verscheidene duizenden arbeiders in de technische vakken. Konoje treedt af Het nieuwe sabinet vrijwel uit gesproken militaristisch. Minister-president Konoje heeft het ont slag van liet kabinet aangeboden. Prins Konoje heeft verklaard, dat hij den tijd gekomen acht, dat de regeèring alle krachten moet conoentreeren voor de instelling van een nieuwe orde, teneinde een duummen vrede in Oost Azië te hand- haten. Hij spreekt de overtuiging uit, dat het zeer spoedig noodig zal zijn het ver trouwen der natie te ver *ooten door de formuleering van een nieuwe politiek on der een nieuw kabinet. Volgens het Duitsche nieuwsbureau ver luidt in politieke kringen te Tokio, dat het volgende kabinet er ongeveer als volgt zal uitzien: minister-president Hiranoema, buitenlandsche zaken: Arita, oorlog: Ita- gaki, marine: Hasegawa, binnenlandsche zaken: Sjiono, landbouw: Sakai. Admiraal Hasegawa was vroeger chef van de vloot. Hij was reeds opperbevel hebber van het eskader in China. Sjiono, die tot nu toe de portefeuille van justitie had, staat in zeer nauwe betrekkingen met Hiranoema, evenals graaf Sakai, die lid is van het Hoogerkuis en leider van de z.g. organisatie voor lands verdediging. Italië Ongunstige Italiaansch-Amcrikaansche betrekkingen. Do ambassadeur der Vereenigde Staten, William Philips, is door Mussolini ont vangen. Van officieele zijde wordt omtrent dit bezoek het stilzwijgen bewaard, doch in sommige diplomatieke kringen brengt men het in verband met de fascistische perscampagne tegen Roosevelt en de Ver eenigde Staten, vooral ter gelegenheid van de Pan-Amerikaansche conferentie. Dn betrekkingen tusschen Rome en Washington, zijn, ronduit gesproken.' slecht Zij hebben in zekeren zin dezelfde - ont wikkeling doorgemaakt als de Duitsch- Amerikaansche betrekkingen. Nog kort ge leden heeft de fascistische regeering door een barer woordvoerders doen weten, dat Italië solidair met Duitsehland is, ook ten opzichte van de houding tegenover de Jo den. Een GOEDE BRIL bij een GOEDEN OPTICIEN Corsica is gekocht: Tunesië werd onder bescherming genomen. Reeds in 1876 riep men in het italiaansche parlementTunisia (Van onzen Parijsehen corresponded). Parijs, 3 Januari. De Fransche premier, Edouard Dala dier, heeft vandaag voet aan wal gezet in Bizerte, de havn van Tunesië. Het vertrek van den minister-president was verlaat door deri onvoorzien langen duur der Kameidebattea. Vijf maal heeft de regeering de kwestie van vertrouwen ge steld, en vijf keer verkreeg ze een meer derheid vaul een gcede honderd stemmen. Maar telkenmale rezen er ook weer nieu we bezwaren tegen één of ander onderge schikt artikel der be-grooting; de spoel ging traag heen en weer tusschen Luxem bourg en Palais Bourbon. Het begon mi nister DaJadier, die zijn trew van tien uur al had gemist, zoodanig te vervelen, dat hij op Nieuwjaarsdag, zonder de eind stemming van het budget af to wachten, waarvan de uitslag trouwens bij voorbaat vast stond, de Kamer verliet en net op het nippertje den middagsneitrem naar Tou lon nog haalde. Gisteren heefi Daladier, o.m. vergezeld van de generaals Georges, Vuillemin, Dé- camp en admiraal Darlan, een bezoek ge bracht aan Ajaccio en Bastia. Het eiland Corsica met zijn bevolking van 300.030 zielen, thans béheorende tot de negentig departementen, is precies 130 jaar in Fransch bezit. In den loop der historie is het in handen geweest van Grieken en Romeinen, VanJalen en Saracenen, maar omstreeks dertienhonderd waren de Ge- nueezen er heer en meester. De heer schappij der republiek van Genua heeft eenïge eeuwen geduurd, docb bestond siechts in naam, want de C-orsicanen ble ken een moeiTjk te regeeren en al te vrijheidslievend volkje. Opstanden waren een neel gewoon verschijnsel, en Genua greep de gelegenheid om het eiland aan Frankrijk tc verkoopen, met beide banden aan Dat was m 3768, een jaar vóór de de aanhangeis behoorde van Paoü, den leider der Corcikaansche vrijscbaren, die het de Franschen nog jaren lastig maak ten. Op grond van het feil, dat Corsica eeuwen lang in het bezit is geweest van een Itahaanscne republiek, wordt op de scholen in Italië geloerd, dat het eigen lijk een Itaiiaanseh eiland en Naindeon een Italiaan u Zooals Savoie, sedert 1860 Frainch bezit, do bakermat der Italiaan sche koningen is 't Behoeft niet te erwen deren, dat de kreten, onlangs in het Ita liaansche parlement geslaakt, gretig wer den overgenomen door de studenten. Tunesie, dat Daladier vandaag en mor gen bezoekt, is geen Fransche kolonie, doch een Fransch protectoraat. Vanuit dit land ondernam Hannibal zijn veldtochten, die hem over de Alpen voerden, ander halve eeuw voor het begin onzer jaartel ling, en niet ver van het tegenwoordige Tunis lag eens Carthago, dat in dan der den Punischen oorlog werd verwoest. Maar de Romeinen werden weer verdreven door de Vandalen en de Vandalen op hun beurt door de Turken. In 1577 vestigde Mar seille een Fransch consulaat te Tunis, het eenige, dat er geduld werd en erkend door den sultan. Deze toestand heeft eeuwen voortgeduurd; de Fransche consul sloot verdragen met den dey, en elke vreemde natie had' zich slechts via den consul tot den vorst te wenden, die later den titel van bey kreeg. Deze Fransche macht was in het bizonder de Italianen niet naar den zin, met wie het in 1871 tot een vrij ern stig conflict kwam. Datzelfde jaar ver kregen de Tunesiers van de Turken het zelfbestuur. In 1878 heeft men in de Ita liaansche Kamer dezelfde klanken kunnen hooren als er onlangs, zestig jaren later, weerklonken: Tunisia, Tunisia. Frankrijk heeft niet aitgd even fair tegen over de Tunesiers gehandeld; in 1881 brak er zelfs een oorlog uit, veroorzaakt door in meer of mindere mate uitgelokte grens geboorte van bonaparte, wiens vader tot' incidenten. Grensincidenten, want sedert 1830 hadden de Franschen, den overval door den Hossein op den Franschen con sul wrekende, Algeria veroverd. Nadat Jules Ferry in dezen Tunesischen oorlog de overwinning liad behaald, toekende Ali Bey het tractaat, 't welk Tunesie ouder Fransch protectoraat stelde. Duitsehland heeft dit protectoraat het eerst, namelijk leeds in Mei 1882 erkend; Engeland deed ingsgelijks op 31 December 1883, Italië volgde 1 Januari 1884. Naast den bey van Tunis staat een Fransche resident- geneiaal, thans de heer Labonne; gou verneur-generaal van Algerië is de lieer Labeau. De rivaliteit tusschen de Italianen, die talrijk zijn in Tunis liun positie gaf meermalen aanleiding tot geschillen; bet accoord MussoJini-Laval van 7 Januari 1935, thans door Italië vervallen verklaard, bevatte een clausule van conciliate on Franschen is tot den huidig-wi dag blij ven bestaan. De Italianen stellen de Franschen gaarne voor als de vijanden van den Islam. De Franschen geven daar een laconiek antwoord op. Bizerte, zegt men, is met haar haven, haar kanaal, hel station voor onderzeeërs en het vliegkamp, de beste marinebasis ter wereld. Want dat is te Parijs te overhoersclien- de meening; het gaat Italië niet om de economische beteekenis van Corsica, die vrijwel nihil is, noch om expansie en vestigingsrechten in Tunis, maar alleen en uitsluitend om de strategische ligging van beide gebieden. Of men daarin koalo- maal gelijk heeft, wagen wij niet te be- oordeelen, doch de publieke opinie hier verzet zich op dit terrein tegen ellke con cessie aan Italië hoegenaamd. Ook in de Kamers, hoe verdeeld ook ten aanzien der politiek van Daladier on de zijnen, heerscht met betrekking tot ©enigerlei ge- biedsafstand geen verschil van meening. Men acht de Fransche rechten absoluut indisputabel, en toen Italië kortgeleden met haar (niet officieele) eiscben op de proppen kwam, kon een storm in het Fran sche pariement slechts worden bezworen door de pertinente verklaring der regee ring, dat Frankrijk van geen duimbreed gronds ooit afstand zal doen. Hetgeen de beteekenis der hier met spanning gevolg de reis van den Franschen premier nog vergroot. T. O. Frankrijk Het bezoek van Daladier aan Tunis Geweldig enthousiasme. Onder ontzaglijke belangstelling is Da ladier in Tunis per auto langs den 4 K.M langen Boulevard Gambetta naar de •officieele tribune, gereden, om daar den troepen/schouw bij te wonen. Door het sterke opdringen van hel geestdriftige pu bliek kon de auto van den premier slechts langzaam rijden. Telkens weer zon- -gen de ruim 100.000 Tunesische belang stellenden de Marseillaise. Fransche vli-eg- tuigeskaders vlogen boven den troepen- schouw rena. die ruim een uur duurde en grooten geestdrift verwekte. Gisteravond hebben Tunesische en Fran sche beloogèrs de ruiten vernield van een Itaiiaanschea kleermaker en den buiten hangenden I'a'iaanschen vlag afgerukt. Aan een banket, te zijner eere heeft DaJadier een, door de raidio uitgezonden rede uitgesproken, waarin hij wees op den geest \an broederschap, vrijheid en samenwerking, die u«t de verschillende rassen de eenheiu van het Fransche Rijk heeft gewrocht Het Rijk brengt de orde en discipline, rite de veiligste bescherming zijn tegen het brute geweld en de ty rannic, het breng! u zijn eigen ervaring, broederschap en vrijheid. Het heeft de kracht uw veiligheid te verzekeren, aldus de pismier. De Tunesiers weten, dat Frank- rijk's macht onoverwinnelijk is. Frankrijk zal nooit dulden, dat onder één of ander voorwendsel het wordt afgewend van zijn doel, op dezen Afrikaanschen grond een mensehelijke gemeenschap te scheppen, ge lijk aan da Fratwche gemeenschap, be zield door dat universeele ideaal, dat al leen de were'it kan behoeden voor de slavernij, ornaat het berust op de eer biediging van alle geestelijke waarden. Daladier oindrade zijn rede met den Bey en de '-cvoüdng dank te zeggen voor „dezen sc: itterenden dag, waarop ik ge zien lieb, dat de Fransclie Tunosiërs be zield zijn door eenzelfde elan en een zelfde broederschap om te juichen voor Frankrijk". Df rede wero herhaaldelijk door_ langdurig applaus -onderbroken. J Gisteravond is dé* premier, luide toe gejuicht, per 'trein naar Gabes vertrok ken, alwaar h>j hedenochtend om kwart voor elf ip'aatseJ. tijd) is aangekomen. Daladier, die in gezalschap was van Erik Labrnne, de generaals Georges en Vvilleimn en Millet, den president van de legei comrnwsie, werd verwelkomd door de generaals Blanc en Bertliome. Nadat de Maraei'Iaise gespeeld was, be gaf het gezelschap zich per auto naar de militaire werken, Overal werden de gasten luide toevejuicht. De kerkstrijd. De Beiersche autoriteiten hebben beslo ten, dat de zesde Januari, Driekoningen dag, sinds onheugelijke tijden een feestdag in het roomsch katholieke jteteren, geen. vrije dag meer zal zijn. De winkels zul len open zijn, de bedienden en arbeiders zuilen moeten werken. De positie van president Roose velt. Met de nationale defensie en de werk- loozensteun als de twee dringendste pro blemen op d-e agenda is de 76ste Con gresvergadering gisteren bijeengekomen in afwachting van wat vele dagbladen open lijk hebben genoemd „den strijd om de suprematie" tusschen president Roosevelt en vice-president Gamer, betreffende de contróle over de partij. Beiden zijn meesterlijke politici en de worsteling tusschen hen, aldus schrijven de Scupps Howard bladen, zal het groote schouwspel van 1939 vormen. Gamer vertegenwoordigt het conservatieve blok in de democratische partij. Hij streeft naar amendeering van sommige New Deal wet ten, een algemeene consolidatie van het program en stopzetten van een verder gaan met deze wetgeving. Roosevelt zal er voor strijden zijn partij liberaal te hou den en de verkiezing te verzekeren van een prognessistischen candidaat in 1940. De president behandelt het werkloozen- vraagstuk tactvol. Hij heeft het congres alleen er van in kennis gesteld, dat, ten zij dit nieuwe credieten goedkeurt voor de werkkverschaffingop 7 Februari drie millioen personen zonder werk zdlem komen. De republikeinen en de conserva tieve democraten verhelen hun meaning niet dat de steun bekort moet worden en weer onder" toezicht moet komen van de staten, teneinde te voorkomen, dat de werkloozen voor politieke manipulaties ge bruikt zullen woeden. De leden der regee ring vertrouwen echter, dat de opstandig© politici, staande tegenover de verantwoor delijkheid van voortzetten of afsnijden van steun aan dne millioen menschen, zullen inbinden en de nnodige credieten zullen goedkeuren. Ui-je couttul verscligBt dagelijks, met uit zondering Tin Zon- en Feestdagen, Prijs per twaiUM f 2.—t ft»n» per P«*t f 2.S0, Prijs per week; 15 eta. A won derlijke nummers 4 et». Abonnementen worden digeiflk» «ingenomen. Adfertentifen Toor het eeritTOlgend num mer moeten réór elf unr aan het Bureau bezorgd sfln, Zoterdags vóór uur. Een bepaalde plaats tan adrertentién wordt niet gawaaraorgd. Pnj» der Advertejmén: van 1a rrgela 1155; Ma OOnC1 tedere regel meer f0.30, In het Zaterdagnuromer IlU* fcfcUÖ I 15 regels ft.80, tedere regel meer f<L35 1 1 Reclames f0.75 pCr regel. Incassokostend cts.j postkwitanties 13 cfö. 1 arteven van advertcnüën b.j abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar. Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Klein» Advertcntiën opgenomen 10.50 t/m. lo woor den, f 0.75 tym 25 woorden. Elk woord meer 5 cent tot een maximum van 30 woorden. Woensdags ft lei ne Ad verten tién tot 25 woor den f <L25, mits vóór Dinsdagavond 6nor aan het Bureau bezorgd. 'e Zaterdags: Kleine Advertentién 11-00^ indien Clet voor Vrijdagavond C uur bezorgd. dus HOOGSTRAAT 91 Brillen voor Ziekenfondsleden - «Oj 17VU J CV Li A VUUl UV 5-

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1939 | | pagina 1