EERSTE BLAD. Donderdag. 5januari 1939 Een boodschap van Roosevelt T Japan Gemengd Nieuws 91ste Jaargang. No. 22062 Tel. No. 69300 (3 lijnen). BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK fCOKTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen). Postrekening No. 5311. BUITENLAND De president keert zich tegen de autoritaire statën. - President Roosevelt hoeft gisteren èen boodschap voor het Congres uitgesproken, ■waarin hij o.m. er op wees, 'dat, al.; is dan, kort geleden 'n, dreigen de ■.wereldbrand voorkomen; aiom met-verklaarde militaire en économische ""oorlogen "woefjen. Overal* roniotp ons, aldus de president, grj>éj'énsteeus ,'doódehjker bewapeningen; mifffaiiTs', eu. économische. Overal rondom oni'^drtjigt 'niéuwe agressie -7" mdit'aire fflilewnoiniScfié Dé stormen, dj'm van hui-, tert';j?ónjeii, ^bedreigen drie mstftutenj'^diê van," oudsher voor- de Amerikanen drSont- béerl\jft~ zijn geweest. Het- -eerste is"" dé godsdienst. Ilêt is de bron *van -déandere twee ..democratie en international^ goede wil. In de moderne beschaving Vullet) alle drie elkaar aan, - r Waar de 'Tijheid van godsdienst is aap- gevallen, kwam de aanvalvan - kantén, die tegen de democratie zijn. Waar de democratie verdrongen is, verdween de geest van de ge.oofsvrijheid en waar de godsdienst en. democratie verdwenen, heb ben de goede wil en de rede in interna tionale aangelegenheden plaats gemaakt roor hebzucht en bruut geweld. In een samenleving, He de godsdienst, de demo cratie en no goede trouw tusschen de naties op den achtergrond dringt, kan geen plaats zijn voor de idealen van den vredevoist. De Vereenigde Stalen verwer pen zulk een orde en behouden hun oude geloof. Er komt een tijd, dat de mensehheid bereid moet zijn niet slechts haar haard steden, maar ook hun geestelijke goede ren te verdedigen De verdediging van godsdienst, democratie en goede trouw tus schen de volkv-rer. is alles eenzelfde strijd; om de één te redden, moeten wq (hans bereid zijn alles te rédden. Wij willen niet omringdwtorden loor vijanden van ons geloof en onze huma niteit. Wij zullen ons halfrond, onzen vrede en ons ideaai beschermen tegen de stor men, van welken kant ook; dit sluit niet in dat de Amerikaansche republieken zich afzonderen van de volken in andere we- rehldeelen. Het bot eekent niet, dat de beide Amerika'? zich tegenover de rest der wereld stellen. Wij blijven bereidwil lig tot overleg met andere landen, teneinde de agressie tusschen hen te doen eindigen, de bewapeningswedlooD te remmen en den handel te vernieuwen. De wereld is ech ter zoo klein geworden en de aanvalswa pens zoo snel. dit geen land in zijn vredeswil veilig kan zijn, zoolang er maar één machtig'1 natie is, die weigert haar haar grieven aan de raadstafel te rege len. Want als een regeering, die over een groote hoeveelheid oorlogstuig beschikt, beslist een politiek van geweld wil, geven de verdedigingswapens de eenige veilig heid. Het verleden heeft ons geleerd wat wij met, het heden wat wij wel moeten doen. E© godvruchtige en oprechte democratieën kunnen niet zonder gevaar onverschillig blijven voor internationale wetteloosheid, waar dan ook! Zij kunnen niet steeds zon der doeltreffend protest voorbijgaan aan daden van agressie tegen zustervolken Woorden mogen vergeefscli zijn, docli oorlog is niet het eenige middel om behoorlijken eerbied voor de meeningen van het mensch- dom af te dwingen. Op zijn allerminst kunnen en moeien wij ieder optreden of gebrek aan optreden vermijden, dat een aanvaller zal aanmoedigen of sterken. E»it leeren wij, wanneer wij weloverwogen trachten de neutraliteit wettelijk te rege len. Onze neutraliteitswetlen kunnen on gelijk en onbillijk werken en met name steun verleenen aan den aanvaller en deze onthouden aan het slaekloffer. De zucht tol zelfbehoud moet ons er voor waar schuwen, dat wij dit niet meer laten ge beuren. Ook hebben wij wederom geleerd, dal de verzekering «ener altijd parate defensie de kans op een aanval ontzaglijk verkleint. Binnen enkele dagen zullen in een speciale boodschap tot het Congres maat regelen worden aanbevolen voor het op peil brengen der landsverdediging. Roosevelt wees er op dat zelfs een goed bewapende en georganiseerde natie een nederlaag kan leiden, als zij verzwakt wordt door onderling wantrouwen, klasse- vooroordeelen en onoenigheid tusschen ka*- pifaal en arbeiders. Nationale eenheid, in den vorm eener eensgezinde democratie is voor de Vereenigde Staten noodzakelijk. Hel nationale programma van sociale en economische hervorming vormt een on derdeel van de landsverdediging, even fun damenteel als de bewapening. Roosevelt herinnerde aan hetgeen in de afgeloopen 6 jaren tot stand is gebracht op het ge bied der ontwkkeJng vaiin de nationale hulpbronnen en van de landbouw, het ffiit den weg ruimen van arbeidersgeschil len en het scheppen van werkgelegenheid voor de jeugd. Amerika moet komen tot een nationaal inkomen van minstens 80 millioen dollar per jaar; hierbij zou de werkloosheid aan zienlijk kunnen verminderen, terwijl de federale inkomsten op zouden wegen te gen het gangbare peil der contante uit gaven, op den grondslag van het bestaan de belastingstese. Vervolgens deed Roosevelt een felle aan val op de dictatuur, die, zei de hij, kosten medebrengt, welke het Amerikaansche volk nooit zal betalen. Onze vrijheid zou verloren gaan, onze kinderen zouden ge vormd en gemaakt worden door machines. Indien het vermijden van deze kosten belasting op mijn eigen inkomen of mijn eigen bezittingen beteekent, wil k deze belastingen gaarne dragen als prijs voor het ademen door mij en mijn kinderen van vrije lucht in een vrij land, in een levende en niet in een doode wereld'. (Langdurig applaus). Roosevelt voegde hier nog aan toe dat de gebeurtenissen in de everzeesehe lan den het den Amerikaanschen volken hoe langer hoe duidelijker maakten, dat de gevaren, die in het land zelf dreigen, minder te vreezen zijn dan de gevaren van buitenaf. Groote credieten voor vlootuitbrei- ding gevraagd. Reuter meldt nader, dat Roosevelt het huis van afgevaardigden heeft aanbevo len credieten goed .te keuren tot een be drag van 50 340.998 dollar. Hiervan zijn 361/» millioen dollar bestemd voor vloot- doeleinden. Deze zijn bestemd' voor voort zetting van het vlootbonwprogramma -ge durende de rest van het loopende finan- cieele jaar, opdat geen vertraging intreedt. Meeningen. De reactie 111 Washington op de bood schap van den president is verschillend al naar de partijen. Senator Pitlmam is het absoluut eens met de door Roosevelt uiteengezette buitenlandsche politiek, ter wijl de afgevaardigde Hamilton Fish be weert, dat Roosevelt oorlogshysterie ver spreidt om gebreken in het binnenland te bedekken, aangezien de Vereenigde Staten geen enkel gevaar loopen aangevallen te worden. Senator Pittman gelooft, dat de regeering tot de conclusie is gekomen, dat het noodzakelijk is ,moreele, finan cieel® en commercieele sancties toe te passen tegen de schenders van verdragen". Afgevaardigde Sirovich, een geestdriftig aanhanger van de New Deal, verklaart, dat de rede van Roosevelt de bergrede op zij streeft. Anderen, onder wie senator Wheeler, zijnvan meenïng, dat de mie zal behooren tot de groote staatspapieren der natie. Uit het luide, eenigszins spottende ap plaus bij de passages, waarin de president de mogelijkheid noemde van minder uit gaven, bleek de kracht der Republikein- sche minderheid. Algemeen geeft men toe, dat Roo-sevelt handig geweest is door de verantwoorde lijkheid' voor de werkloosheid te plaatsen op de schouders der congresleden en te laten doorschemeren, dat, wanneer zij d'e uitgaven besnoeiden ten koste van men- schelijk leed, zij verantwoording zouden moeten afleggen tegenover de kiezers, die nog toegewijd' zijn aan het liberalisme. In diplomatieke kringen te Londen, waar de boodschap een grooten indruk heeft gemaakt, vraagt men zich af of zij een wijziging der neutraliteitswet laat ver wachten. Men acht de boodschap een do cument van groot belang en merkt op, dat zij, op den meest gematigden toon en in afgewogen bewoordingen, een bijna even streng requisitoir tegen de dicta turen en hun internationaal optreden, op telt als de rede van Ickes. Men, is van meening dat de. rede verder gaat dan vori ge redevoeringen van den president. In dit verhand moet ook nog gewezen worden op de eergisteren in Tokio gepu bliceerde Amerikaansche nota aan Japan, we'ke 30 December j 1. is overhandigd. Het document is in zeer krachtige bewoordingen gesteld. Nadat de Amerikaansohe rsgeering verklaard liceflf dat zij bereid is de voor stellen van Japon, inzake een wijziging vaii de opendeur-politiek in China, mits deze voorstellen redelijk zijn te overwegen, ver klaart zij, dat rij weigert te erkennen, dat een mogendheid liet red hi, heef! een „nieu we orde" te deereteeren in een, niet ondr souverelnileit vallend gebied. Zij voegt hier aan toe, niet goed te zullen keuren, dat rij In haar rechten te kort wordt gedaan. Ook willen wrj nog melding maken van een gerucht, als zou Hugh Wilson,-'de am bassadeur der Vereenigde Slaien in Duitsch- land, die thans in Amerika verblijft, zióh naar Washington begeven om daar met den president een eventneele hervatting der diplomatieke betrekkingen met Dnilschland onder de oogen te zien. Naar men weel is Wilson eenigen tijd ge leden naar Amerika ontboden voor het ver strekkingen van inlichtingen, wat als een repressaillemaalregelen moet worden be schouwd voor een kort te voren naar Berlijn roepen van den gezant van het Derde Rijk in de Vereenigde Staten. Als een symptoom; van het zoo scherp mogelijk tegenover elkander stellen van dic tatuur en democratie; moge nog genoemd worden het feit, dat de vorige maand in een uitspraak van het opperste gerechts hof der Vereenigde Siateu, de universiteit te Missouri verplicht ïs een neger tot 8e colleges toe te laten, wien dit recht uitslui tend om zijn gelaatskleur was geweigerd. De opmarsch van Franco Vorderingen der rechtschc troepen. De rechtsche troepen hebben gistermid dag bij verrassing de dorpen Arleass de Lerida en Puigvert genomen- Andere recht sche troepen rukten op voorbij Castell- dans en kwamen tot op nog geen vier mijl afstand van Borjas Blancas. Een. later bericht meldt, dat de voor hoede van het gemengde legioen luj de eerste huizen van Borjas Blancas is aan gekomen. Bombardement op Tarragona. Gistermiddag hébben twaalf vliegtuigen der rechtschen, geëscorteerd door verschei dene jachttoestellen, Tarragona gebombar deerd. De bommen kwamen neer 111 de na bij de haven gelegen wijk. Ook werden Lommen geworpen op personentreinen, die in de nabijheid der; staid reden. Bij het bombardement zijn minstens 40 personen gedood en» 30 gewond. Terwijl men nog bezig waé, de slachtoffers te hergen, verscheen een tweede escadrille van 25 bommenwerpers boven de stad, dat twee uur lang bommen wierp. De strijd tn China China .izal tot het bittere einde doorvechten, aldus ambassadeur te Londen. De Chineesclie ambassadeur te Londen, Kwotaitsji, heeft in een rede, die hij van daag gehouden heeft, tijdons een noen maal van de vakverbondsclub, verklaard, dat China tot het hittere einde tegen Japan zal vechten. De Japansche vredesvoor waarden waren volgens den ambassadeur niet anders dan een bedriegehjke doch doorzichtige poging, China tot een vazal- slaat te maken en zoolang Japan zijn voorwaarden en politiek niet wijzigt, liad China geen andere keus dan door te gaan met het bieden van tegenstand. Kwotai tsji meende, dat de Japansche kabinets crisis erop wijst, dat Japan zijn moeilijk heden ziet toenemen. Duitschland De strijd tegen de r.k. kerk. De Osservatore Romano meldt, dat nieu we beperkingen zoo juist aan de Duitsch© roomsch katholieke pers zijn opgelegd. In den vervolge zal het kerkehjken tijd schriften en bladen verboden zijn bespre kingen te pubhooeren van publicaties of boeken, die geen strikt religieus karakter dragen. De Osservatore Romano voegt hieraan toer maar zelfs op het gebied van den godsdienst zijn de katholieke tijdschriften niet meer vrij. Het is hun niet veroor loofd encyclieken en toespraken van den paus te citeerea en zij kunnen, zelfs saamgevat, geen herderlijke brieven pu- bliceeren over de Duitsehe bisschoppen. Tsjeclto Slowakije Tienduizend Joden moeten het land verlaten. Alle Tsjecho-Slowaaksche bladen meld den, dat tienduizend Joden, emigranten en anderen, Tsjecho-Slowakije zullen moeten verlaten krachtens een Ireslissing der re geering, die heeft onderhandeld over vrijen toegang voor de Joden tot Zuid-Amerika. De bladen voegen hieraan toe, dat deze maatregel slechts de eerste étappe is op den weg naar het elimineeren van vreem de elementen in Tsjecho-Slowakije De autoriteiten hebben doen weten, dat zrj sedert het begin van het jaar 50.000 pas poorten hebben afgegeven aan mens ch en, die het land wenschten te verlaten. Dat aantal is veel hooger dan dat van andere jaren. TsjvvaJbowski naar Berlijn. Te Praag verluidt, dat de TsjeclioSlo- waaksche minister van buitenlandcslie za ken, Tsjwalkowski, zich op 10 Januari naar Berlijn zal begeven voor het voeren van onderhandelingen. Frankrijk De reis van Daladier Militaire kwesties. Gisteren heeft minister-president Dala dier zich geheel aan militaire zaken ge- wijd. Tunis is van groote strategische be- teehems voor de bescherming van de Noord- Afrikaansche kust en Zuid-Tunis, dat een operatiebasis zou kunnen vormen voor een aanval in den rug, is thans beschermd door een Maginotlinie in de woestijn, waarvan Mareth ten Zuiden van Gabes een belang rijk steunpunt is. De troepen bij Tunis hebben alle hulpbronnen van Noord-Afrika achter zich. In vredestijd beschikken Algerië en Tu nis over 68 bataljons infanterie, acht re gimenten Spahi's en 20000 manschappen van andere wapens. Marokko beschikt over 29 bataljons infanterie, vier regimenten Spahi's en 7500 man van andere wapens. In geval van oorlog zouden de Fran- schen in deze gebieden het kader vormen voor de 15 millioen inboorlingen, die in vele gevallen een groote militaire waarde hebben getoond. Minister-president Daladier heeft een be zoek gebracht aan de garnizoenen in de woestijn aan de uiterste grenzen van Frank rijk, n.1. Bordj le Boeuf, Ben Gardanne, Medenine en Mareth. Te Ain Tounine heb ben de troepen voor den minister-president gedefileerd. Na de Afrikaansehe troepen volgden de gemotoriseerde "afdeelmgen ar tillerie en vechtwagens. Frankrijk en het Nabije Oosten. De Fransclie hooge commissaris in Sy rië en den Libanon heeft voor zijn ver trek derwaarts tegenover de Temps een verklaring afgelegd, waarin hij o.m. zeïde, dat Frankrijk niet afwezig mag zijn uit het Oosten van de Middellandsche Zee, waarlangs de nieuwe weg naar Indië gaat en waar de petroleumbronnen uitkomen. Te Damascus bestaat voorts een haard van Arabische beschaving, voor welks actie het Frankrijk van NooTd-Afrika niet on verschillig kan blijven. Tegenover dezen imperialen plicht moeten de verplichtingen van Frankrijk tegenover de autochtbone bevolkingen geplaatst worden. Hst kan daarbij slechts gaan om spontane samen werking, eerbiediging van het wederzijd Sche Belang en de instelling van een libe raal regime, dat Frankrijk de sympathie verzekert der autochthonen. Men moet er op vertrouwen, dat de Mohammedaan sche elite bezield zal zijn door den geest van gematigdheid van den Ivoran. Engeland Montague Norman naar Duitschland ver trokken. De gouverneur van de Engelsche bank, Montague Norman, is gistermiddag uit Lon den naar Duitschland vertrokken. De Moefti komt waarschijnlijk niet zelf naar Londen. Een der Arabierenleiders te Cairo heeft tegenover Reuter verklaard, dat het niet waarschijnlijk is, dat De Moefti zelf naar Engeland zal willen gaan, dochdat hij er zich waarschijnlijk toe zal bepalen, vijf gedelegeerden te zenden. De leiders uit de andere Arabische sta ten komen over drie dagen te Cairo hij een voor -een laatste bespreking, alvorens zich naar Londen te begeven. De Britsche delegatie voor Rome. Officieel wordt medegedeeld, dat de Brit sche delegatie, die aan de besprekingen te Rome zal deelnemen, zal bestaan uit Cham berlain, Halifax, Osmond Cleverey (den eersten particulieren secretaris van Cham berlain), lord Dunglass (den parlementai ren particulieren secretaris van Chamber lain), Cadogan en Maurice Ingram (den chrf van de Zuidelijke afdeeling van het toreign office), alsmede Oliver "Harvey (den eersten particulieren secretaris van Halifax). De delegatie zal volgende week Dinsdagochtend vertrekken. De taal op Malta. Het Italiaansche blad, de Tribuna, drukt een schrijven af, dat door Enrico Mizzi, den leider der Italiaansche nationalisten op Malta, aan den Britschen minister van koloniën is gericht en waarin hij' ait- drukking geeft aan de hoop, dat tijdens het bezoek van Chamberlain aan Rome, ook de kwestie der taal op Malta ter sprake zal worden gebracht. Het schrijven wijst er op, dat bij andere gelegenheden de Brit sche regeering erkend heeft, dat de Ita lianen op Malta het recht hebben hun eigen taal op te eischen. Vereenigde Staten Het bezoek van Phillips aan Mnssoliri Naar door Welles is medegedeeld, is tijdens het onderhoud', dat de Ameri kaansclie ambassadeur te Rome, Phillips, met Mussolini heeft gehad1, slechts gespro ken over Roosevelts zienswijze van het vraagstuk der politieke vluchtelingen. Wel les weigerde nadere mededeel in gen te doen omtrent Roosevelts standpunt, zooals dat ter kennis van Mussolini is gebracht, of van Mussolini's houding ten opzichte hier van. Hij voegde hier nog aan toe, dat het niet wenschelijk is, dat omtrent het onder houd iets zal worden gepubliceerd. Reuter weet nog te melden, dat Phil- De Haagsche kunstschilder Louis Soonius vervaardigde een schilderij van H.M. de Koningin in opdracht van de Baiaafsche Petroleum Mij.' ter plaatsing in haar nieuwe kantoorgebouwen te Batavia. lips, Mussolini een boodschap betreffende het Joodsche vraagstuk in Europa en mo gelijke oplossingen voor vraagstukken van algemeen belang heeft overhandigd. Mi nister Ciano was bij het onderhoud aan wezig. De taxistaking te New-York ten einde. Burgemeester Laguardia, van New-York, heeft de taxichauffeurs bewogen hun sta king Vrijdag te beeindigen. Hij heeft htm. arbitrage toegezegd. Koneje als minister in een kabinet- c Hiranoem*?-' - - Te Tokio wordt beweerd, dat Hiranoe- ma gisteravond laat een portefeuille heeft aangeboden aan prins Konoje, die echter zijn antwoord heeft voorbehouden. Bejaarde vrouw vermoord Aanwijzingen tegen haar 50-jari- gen zoon. Gistermiddag omstreeks vier uur is de 75 jarige vrouw van Dungen, wonend aan den Heikamp te Schijndel, vermoord' in haar woning aangetroffen. De moord w rd ontdekt door een zoom van het slachtoffer, die op dat tijdstip, thuis kwam Hij stelde onmiddellijk de politie van hel gebeurde op de hoogte, waarna binnen een uur het parket uit 's-Hertogenbosc! op de plaats van den moord versche-n Deze stelde een onder zoek m, waerna men al spoedig aan wijzingen kreeg tegen een ongehuwden zoon, die bij het slachtoffer inwoonde. Naar bet schijnt is het motief van den moord geld geweest. Het betreft evenwel eert luttel bedrag. De dader, wien* opsporing per radio ver zocht werd, is nog niet aangehouden. Omstreeks Vier uur wilde een van de zoons, die hij de vrouw inwonen, het huis binnen gaan IHj verwonderde zich er over, dat, koewei het reeds donker was, er geen licht brandde. Toen hij de huis kamer binnen ging, en de lamp aanstak, vond hij zijn moeder levenloos op den grond liggen. Op don tafel stond een geldkistje, dat ledig was. Bij het onder zoek, dat de politie instelde, is geble ken, dat een andore zoon, die thans voort vluchtig is, zijn moeder vaak lastig had gevallen om geld. Dit was voor de po litie aanleiding in deze richting verder te zoeken. De moord is bedreven met een kapmes, dat in een ander vertrek is terug gevon den. Het slachtoffer waren hiermede diepe sneden aan den hals toegebracht. In het gelaaistje zou zich niet meer dan vijftig galden hebben bevonden. De moord moet gepleegd zijn tusschen twee en vier uu' *s middags. Voorbijgan gers noch huren hebben iets bemerkt. Uit het onderzoek is vorder nog gebleken, dat er geen worsteling aan den moord vooraf is gegaan. De dader te Roermond gearresteerd. P„ v. D., die verdacht wordt van moord op zijn moeder is in don afgeloopen nacht gearresteerd. De man liet zich per taxi naar Sittard vervoeren. Bij do Maasbrug te Roermond werd' hij aangehouden door een korporaal van den groep poli tietroepen te Roermond. Deze leverde hem over aan de gemeente politie te Roermond'. Bij" zijn verhoor bekende hij zijn mis daad. i De dader is op transport gesteld naaij Schijndel. J 4 3b Trr 'i 1 .^V^-«^ y 1-J"n f P-& j T ^"^iT$l J».prgj y** J&t**^!»- IHtt cuutaui vtrbtinjm da^eigks* tuut uit» zondering van Zon- en Feestdagen Frys per kwartaal f iianco per pott f 2.50. Pnjs per week: 15 els Afzon derlijke nummers 4 ets. Abonnementen worden dagelijks aangenomen. Advertentien voor het eerstvolgend num mer moeten vóór elf uur aan het Bureau bezorgd zyn, 's Zaterdags vóór t* uur. Een bepaalde plaats van advertentien wordt niet gewaarborgd. Pr§» der Advertentien: van 15 regels f 155; Iedere regel meer f 030, in het Zateidagnomm«-r 1—5 regels f 1.80, iedere regel meer f 035 Reclames 10.75 per regel. Incasso kosten5 ets 5 postkwitanties 15 ets. Taneven \au advertentien ou abonnement zijn aan het Bureau, verkrijgbaar. Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine Advertentiën opgenomen 1 030 t/m. 15 woor den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Eik woord meer 5 cent lot een maximum van 80 woorden. - s Woensdags: Kleine Advertentiën tot55 woor den f (125, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het Bureau bezorgd. 's Zaterdags: Kleine Advertentiën 11.00,indien olet vóór Vrydagavond 6 uur bezorgd. tl wzrt: J

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1939 | | pagina 1