f
EERSTE BLAD.
Chamberlain's reis naar Rome
Het jubileum van de Laritfmacht
Maandag 9 Januari 1939
r*ü
Hsi
Hongarije en Tsjecho Slowakije
Vereenigde Staten
vg£
91stejaargang.
No. 22065
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
De verwachtingen schijnen in Italië nogal
hoog gespannen te zijn.
Het vraagstuk der Joodsche
vluchtelingen
De strijd in Spanje
NIEUWJAAR
Al uw Administratie-, Kantoor-, Winkel-,
Huishoud-, Kwitantie-, Bon-, Contributie-,
Controle-, Notitie-, Bestelorder-boeken.
HENRI REBERS - Hoogstraat 146 - Telefoon 67820
Duitschland
Bij de wieg van de Koninklijke Neder-
landsche Landmacht, 9 Januari 18-14.
Engeland
Frankrijk
België
Gratie voor Mooney
'I
-4-v
I f
t-i
*d "t*
I)e« courant rerschijnl d.i^cijjKs, mei ait-
zondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal 1' 2.—. franco per post
f 2.50. Prgs per week: 15 ets, Afzon
derlijke nummers 4 ets Abonnementen
worden dagelijks aangenomen.
Advertentien voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan het Bureau
bezorgd zjjn, Zaterdags vóór uur.
Een bepaalde plaats van advertentien
wordt niet gewaarborgd.
SCI tDAIYISGHE COURANT
Prym der Advertentien: van l5 regels fl 55;
Iedere regel meer f 0.30, in bet Zaterdagnnmmer
15 regels f 1.80, iedere regel meer f 0.35
Reclames f0.75 per regel. IncasBOkostenö ets.;
postkwitantlesl5 ets. Taneven van advertentien
by abonnement nyn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Ad verten tiën opgenomen Si l 0.50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum van 80 woorden-
's Woensdags: Kleme Advertentién tot Jawoor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags* Kleine Advertentién 11.00, Indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
t* f m
Ie vciband met bet bezoek van Cham
berlain en Halifax aan Rome slaat het vast
dat de Utiifcclie minislers warm verwelkomd
znhen -worden.
Vooraan in de gedachten der Italianen
staat de kwestie der Italiaansche eischen
tegen Frankrijk en veel vertrouwen wordt
gesteld in de bekwaamheid van Chamber
lain om den weg te bereiden voor een
gunstige behandeling der ei stillen. Men heeft
te Rome de opvatling, dat Chamberlain wel
den cmst der Italiaansche aspiraties moet
inzien en de noodzakelijkheid, dat daaraan
in zekere mate wordt tegemoet gekomen,
wanneer het het pacifieatiewerk, dat te
Münehen begonnen werd, geconsolideerd
wil worden. In de Italiaansche bladen wor-
l den toespelingen gemaakt op de mogelijlc-
j beid van een eventueele conferentie van
I de vier mogendheden. Het feit, dat de Brit-
j sefhe ministers in Parijs hun reis zullen
1 onderbreken, ziet men als een aanwijzing,
- dat Frankrijk, ofschoon het nog gekant is
j tegen Britsohe bemiddeling, van gedachte
veranderd is ten aanzien van het nut emer
j' bespreking van zijn zaken te Rome.
j De vreugde, waarmede men in de Itali-
I aanstibe pers het succes van het offensief
van Franco begroet, doet het onwaarschijn-
5 jjjk lijken, dat eT eenige onmiddellijke vere
Kddering zal komen in het Italiaans chic
umdpunt ten aanzien van Spanje. Italië
l heeft de meening, dat hel de uiterste con
cessie gedaan heeft met de terugtrekking
der 10,000 vrijwilligers en dat het thans
hoog tij 1 is de rechten der oorlogvoerenden
toe te kennen.
Afgescheiden van deze beide kwesties
verwacht men, dat 'het ge'teele onderwerp
der betrekkingen tusschen de spil en de
democia'i'che mogendheden bespreken zal
en men hoopt, dal een openhar'ige uitwis
seling der Engelsehe cn Italiaansche dent
beelden er in zal stagen den toesland op
te helderen in het lid'ri van het „nieuwe
evenwicht", dat te Mnnchen gesdHapen is.
Chamberl-ins prijs" voor de
terugtrekking der vrijwilligers.
De Parrjsche editie van de „Daily
Mail" weef in dit verband te berichten,
dat minisler-poresident Chamberlain
voornemens is Mussolini een „prijs"
aan te bieden voor het terugtrekken
van de vrijwilligers uit Spanje. Indien
de Duee erin zou toestemmen bet
Britsche p'an te aanvaarden, dan zou
Chamberlain bereid zijn Italië econo-
mischen en financieelen steun te ver-
leenen.
Chamberlain zou ook een wapenstilstand
in Spanje voorstellen, gevolgd door be
middeling tusschen beide partijen.
De schrijver van het artikel voegt eraan
toe, da! Ohainber'ain in geen geval erin
zou toestemmen Franco de rechten van
oor'ogvoeiende te veileenea.
Het te IIc'jk- aan den dag gelegde op
timisme betreffende de draagwijdte van
wijst, doet men te Rome uitkomen, dat
men zich steeds slechts op den nood
zakelijken loop der gebeurtenissen beroe
pen heeft. De reis van Daladier heeft,
zoo redeneert men te Rome, het Fransch-
Italiaanscl.e vragencomplex niet opgelost,
doch hoogstens verscherpt.
Tegelijkertijd is men, volgens eon
D.N.B.-hericLt, te- Rome op grond van
bepaalde aanwijzingen geneigd tot de
conclusie, dat Engeland bereid is, de
kwestie van de erkenning der regeering
van Franco als oorlogvoerende mo
gendheid niet slechts te bespreken,
doch zelfs bevestigend te beantwoor
den.
Het bezoek eener Fransche parlements-
delegatie aan Catalonie heeft te Rome
de opvat'ing versterkt, dat de Fransche
politiek ten aanzien van Spanje buiten
gewoon emsFge gevolgen moet hebben.
Weer een incident.
Faterdagavond zijn Hongaarsche grens
wachten oij SNagvgejoec in de nabijheid
van Ungvar, volgens een bericht van Hon
gaarsche zij. e, door manschappen van het
Tsjecho Slowaiksche leger en Oekraini-
sche benden aangevallen. Ter versterking
van de grenswacht zijn militairen uit Ung
var vertrokken
Van Karpalho-Oekrainsche zijde wordt
gemeld, dat de Tsiecho Slowaaksche grens
wacht te Bouho-, bij "Ungvar, door Honga
ren is aangevallen Een officieel bericht
uit Praag meldt, dat de aanval gister
ochtend herhaala is.
Na het laafsle incident neemt Hongarije
verdere defensieve maatregelen langs de
noordelijke grens
Tsjechische militairen ontruimen
omgeving van Mnnkacs.
Uit Munkacs wor.lt gemeld: Op voorstel
der Ifongaarscbe regeering ontruimen de
Tsjechische militairen de naaste omgerin"
\an Mnnkacs.
De '1 sjechiscL.' regeering is bereid het
weggevoerde materiaal terug ie geven en
de gevangenen wederzijds uit te wisselen.
De onderhandelingen der gemengde com
missie duren voort.
Mussolini tot bemiddeling bij Hitier
bereid?
Naar Reuter uit Rome meldt, heeft pre
sident Roosevelt Mussolini verzocht in de
velschillende Europeesche landen te wil
len bemiddelen teneinde de Jaodsche emi
gratie te vergemakkelijken. Dit verzoek is,
naar men meent, vervat in het memoran
dum van den president over het vraag
stuk der Joodsche vluchtelingen, dat de
Amerikaansehe ambassadeur j.l. Donderdag
aan den Duce heeft overhandigd.
De ambassade der Vereenigde Staten
heeft hierop nog geen antwoord ontvan
gen, doch men gelooft, dat Mussolini te
kennen heeft gegeven bereid te zijn om
te bemiddelen, en daarmede bij Hitler te
beginnen. De Duce zou ermede hebben in
gestemd' om in bet bizonder de kwestie
van het financieren der emigratie ter spra
ke te brengen.
Successen un beide kanten.
Zaterdag behaalden de regeeringstroepen
een succes aan het Madril-eensche front.
Door de verovenns van Casa de Cala-
bazas op den linberTaagoever bij Toledo,
behec-rschen zj thans den rechteroever
dezer rivier, welken zij met mitraüleurs
bestoken. Ook aan het front van Estra-
madura, ten Z.W. van Madrid, naar de
Portugeesche prens, behaalden zij succes
sen. Zij trokken over de rivier Zijar en
bezeilen hel 800 M. hooge massief La-
grana, dat de spoorlijn* en liet mijn'ge-
bied van Fuente de Ovejuna beheerscht.
Ook van rocTsehe zijde werden succes
sen gemeld, met name aan het Ca lal a ari
sche front. In alle sectoren werd snel
Brief-, Factuur-, Kwitantie-, fSiro-Ordners, enz.
Tabellarische Kasboeken van4tot30 kolommen.
opgerukt, zonder dat den tegenstander rust
werd gelaten Na de Elbro te zijn over
gestoken, drongen de recli schen een groot
gebied ten zumen van Ti riagona binnen.
Zij zouden nog slechts 22 mijl van dc kust
af zijn.
Gisterochtend word wederom de verove
ring van een aantal doipen door de reebt-
sclien gemeld.
Onmiddellijk na het aanbreken van den
dag hebben gisterochtend de rechtschen
in den sector van Lerida de Segre over
gestoken.
Ook dc rcgeeringslroepen in Estrama-
dura weerden zich. Ondanks versterkingen
en een voor!durend actieve luchtmacht,
kon Franco het offensief hier niet tot slaan
brengen.
•By een voortduren van den opmaisch
zouden de vitale recbtsche •verbindingen
tusschen Noord- en Zuid Spanje bedreigd
worden.
Het Berliner Tageblatt verdwijnt.
Uit goede bron wordt vernomen, dat het
Berliner Tageblatt binnenkort zal verdwij
nen.
Het groote Beriijnsclre orgaan had nog
slechts een oplaag van 54.000 exemplaren
en werkte mot verlies.
De kerkstrijd.
Volgens gisteren in de kerken der be
lijdende berk verstrekte mededeelingen, is
het aantal predikanten, dat hun beroep
niet kan uitoefenen, nog gestegen. Er zou
dei 130 predikanten zijn afgezet, 40 heb
ben een preekverbod gekregen, aan 11 is
hot veiblijf in oen plaats ontzegd. Vier
predikanten, onder wie Martin Niemoeller,
zitten in de gevangenis, acht anderen zit
ten in voorioopige hechtenis.
In de kerk van Dalilem heeft ds. Wil
helm Niemoeller, een broer van Martin
Ons beioemde „Staatsche leger", dat liet
schip der zeven v«eenigde Nederlanden
tussch'-i! de jaren 1568 en 1795 zoo
prachtig door de stormen van menigen
oorlog heeft geloodst, deze trots onzer
Vaderlandse he historie, was een huur
leger. Manschappen, en officieren wa
ren beroepssoldaten, vrijwilligers dus. De
wieg van dc moesten hunner had niet
op Nederlandschtn bodem gestaan. Dit doet
natuurlijk niets af van den moed onzer
voorvaderen. De Nederiandsche vechtjas
sen voelden zich veeleer thuis op de
vloot dan in het leger. Dc verdediging der
landsgrenzen kon men gerust aan gehuur
de kneclten overlaten, het geld was er
voor!
In beginsel berustte de zorg voor het
defensiewezen tij de Staten-Generaalzij
benoemden ook den Kapitein-Generaal van
het Unie-leger, welke functie in het al-
het bezoek van Ciiai!d>er"ain"0en'7lalifax* i gemeen dooi den Stadhouder van Hol-
ban echter nauwelijks *n zekere bezorgdheid lanJ werd tokteed. Deze bevoegdheid be-
verbergcii f'n opzichte van de resultaten rus^e zooive-i op het telt, dat zij de func-
clei komende Britsch-ftaliaansche bespre- tie van landsheerlijke regeering hadden te
kingen, o.'u aan mande de Italiaansche
eischen ten opzichte van Afrika en het
vervullen, ais uit liet primaire doei der
Unie van Utrecht: de gemeenschappelijke
mors ie Lonib-n g«ven. volgens Havas té'moest voor deze ^ak zeer ongeschikt wor-
verstann, dat de Fransch- Engelsehe bespre- den ë€nocmd. De beta'ing geschiedde vol-
kingen te Poriis ter gelegenheid van de Sons hot, op initiatief van Holland 'in
reis van (hamLcrlam naar"Rome een ge- zwanS gekomen „repartitiestelsel": ieder
lieeJ andere t©b*ekcnis zullen hebben dan gew€Sl; nam betaling van een zeker
die, welke de Ita'i-iansclie dagbladen ver- §e[a' troepen voor haar rekening en bood
melden Dmre waarnemersvan de Engel- f'eie ?an de Generaliteit aam De betar-
sche po'itiek moeten de solidariteit toe
geven, die Engeland aan Frankrijk bindt.
Zij wijze.i voortc er op, dat de deelneming
der Ita innen aan het offensief van Franco
een s.ochien indruk heeft gemaakt op krin
gen in Engeland, die over het algemeen
welgezind n jegens Italië.
Vogeii® de lm i mn-ciie waarnemers vor
men de recente l'neelsih-Ametikaansclie so-
lidariteilsierl'taring en het besluit van
Chamberlain om m Parijs zijn reis te on
derbroken, muritesmties van die Britsclie
geestesgestelu acid
Tenslotte n»o.-' opgemerkt worden, dat
de berichten ,uit Italiaansche bron ut Lon
den niet de hoop op een Engelsehe be-
midile.ing opgeven en Cbamber.ain de be
doeling willen toeschrijven voorstellen te
doen tot het opmen van besprekingen tus
schen Engel arm, Frankrijk en Italië. Fei
telijk zou bet hier niet meer gaan om
een conferentie, maar slechts om een
vriendschappelijke tusschenkomst van den
Britschen ambassadeur bij eventueele be
sprekingen lusschen Ciano en Francois
Poncet.
Naar aanleiding van Fransche uitlatin
gen, volgens welke de Fransche regeering
iedere Britsche bemiddeling van de hand
lende provincie stelde de officieren, tot en
met den rang van kolonel, aan. Ook dit
stelsel wordt door Prof. Kragenburg in
zijn „Nederlandse'' Staatsrecht" verderfelijk
voor de organisatie der weermacht ge
noemd
In 1795 kwam aan het bestaan van dit
„Staatsche leger" een einde; in zijn plaats
kwam toer het .Bataafsche leger", e\en-
eens uit vrijwilligers bestaande, dat opge
heven werd toen in 1810 het Koninkrijk
Holland bij Frankrijk werd ingelijkl.
Napoleon voerde hier, als in Frankrijk
zelf, de conscriptie in; in den Franschen
tijd hadden wij dus een militie, als onder
deel der Fransche armee.
Toen het Haagsehe Driemanschap op 21
November 1813, in naam van den Prins
van Oranje, het roer van Staat in han
den had genomen, had bet bevrijde land
natuurlijk allereerst een eigen legermacht
noodig. Een deel der Fransche troepen
stond nog steeds op onzen bodem.
De kracht van het mi.iüeteger werd door
de regeering niet vertrouwd en de bur
gerij zelve wenschte geen krachtig militie-
leger te vormen Gehoopt werd op een
nieuw vrijwilligersleger.
Zoo werden bij Besluit van den Souve-
reinen Vorst van 6 December 1813 alle
beroepsmilitairen ontslagen van hun eed
van trouw „aan de gevlugtc overheer-
sehers". Bovendien werd dienzelfden dag
een procamatie uitgevaardigd, lot aanmoe
diging van de dienstneming. Echter vlotte
het daar niet erg mee.
Ter gelegenheid van het 125-jarig bettaan van het 1it» half-reglment huzaren
te Amersfoort werden Zaterdag door de burgerij-' vaantjes voor de trompetten
Het plan rijpte; in~ navolging" van"" liet
zr.g „Engelsehe stelsel", .een. afzonderlijk
staand beroepsleger te se! eppen. Een
„staande armee" moest de kern van hel
nieuwe legerstelsel vormen Zoo nam de
Souvereme Vorst bet Bes.uil van 20 De
cember 1813, no. 3, waarbij een volle-
dog „Reglement van algeinceno Volkswa
pening, Landstorm on Landmilit.c" werd
ingevoerd; de sterkte der landmilitie werd
bepaald op 20 000, 'leze zou uit vrijwil
ligers bcrJaan, aan ge void met lotelingen.
Om de burgerij te beschermen tegen te
zware lasten, kende het reglement dat
de Fransche voorschriften copieerde
het instituut v&n „vrijwilliger bij de mili
tie". voorts vrijstelling, loting, nunnnei-
verwisseling en plaatsvervanging. Het lag
in de bedoeling, dat het Nederiandsche
deel van Napoleon's leger, dal gedeeltelijk
uit vrijwilligers bestond" de kern zou vor
men voor het slaande leger (Besluit van
11 Januari 1814). Bij de nieuwe wer
ving werden voor het landleger voorname
lijk vieerndehngen (Zwitsers) in dienst ge
nomen.
We kregen dus een voortzetting der tra
ditie van het „Staatsche Leger" en van
het „Bataafsclie".
Aan het Besluit van 11 Januari was
voorafgegaan, dat van 9 Januari 1814,
no. 1, waarbij de oprichting gelast werd
van 6 bataljons jagers, 16' bataljons in
fanterie van linie, 4 regimenten cavalerie,
4 bataljons artillerie te voet, een korps rij
dende artillerie, een baiaijon pontonniers,
sappeurs en mineurs cn een bataljon trein-
soldaten. Deze datum kan dan ook be
schouwd worden als de geboortedag onzer
Koninklijke Nederiandsche Landmacht.
Vele regimenten vieren dus vandaag
hun 125-jarig bestaan, bet 4de regiment
infanterie te Leiden en bet late regiment
huzaren te Amersfoort hebben hun feeste
lijkheden Zaterdag reeds ingezet.
Nog voor den 2den Maart 1814, den
dag waarop de Staatscommissie onder Van
Hogendorp den souvereinen vorst het ont
werp ©ener Grondwet aanbood, was ge
bleken, dat het Engelsehe stelsel voor Ne
derland niet geschikt was. Slechts in
theorie werd bet uit de verte nagevolgd:
een staand leger voor den oorlog binnen
en buiten de landsgrenzen, een nationale
militie 'voor de bewaking van liet «geheele
land1, ten slotte een schutterij tot bewa-;
king van een klein gebied'. In de practijk
echter was. al aanstonds door de nieuwe
regeering, met het gelieele Napoleontische
centrale'legerbestuur het voornaamste deel
van het - Ftranscho legerstelselovergeno
men: de landmilitie èn de vrijwilligers
dezer'militie als kern van-het leger. Het
te kostbare staande leger .diende slechts
als aanvulling,' Toch handhaafde de Grond
wet van 1814 de fictie, dat dit staande
leger het eerst© en voornaamste deel onzer
weermacht zou vormen. Eerst in 1887
zou deze fictie uit de Grondwet verdwij
nen.
Niemoeller, ©en resolutie voorgelezen, dio
aangenomen is tijdens den „Duitsehcn dag"
in de belijdende kerk. De resolutie consta
teert, dat de belijdende kerk beschuldigd:
is van hoogverraad omdat zij, toen de
oorlog dreigde, de geloovigen opriep tot
een boetegebed. De resolutie verklaart, dat
een volk zal vergaan, wanneer men liun,
die het woord Gods spreken, belet de waar
heid te zeggen.
Hoog bezoek voor de Canadeeschc vijfling.
Daily Telegraph meldt uit Montreal, dat
de koning en de koningin tijdens hun ver
blijf in -Canada mogelijk ook een bezoek
zullen brengen aan de vijfling van dc fa
milie Dionne te Callander (Ontario).
Het bezoek is niet in het reisplan op
genomen uit vrees, dat het te Callander
te druk zou worden tijdens het bezoek den
koninklijke familie.
Agitatie in Palestina neemt weer toe.
De agitatie wordt weer algemeen in'
Palestina. Gemeld wordt, dat de militairen
gevechten geleverd hebben in de streek
van Safed bij de Libaneesche grens en in
de streek van Nabloes. Aan de zijde der
opstandelingen zou een dertigtal dooden
en gewonden zijn gevallen. Een Britsch
soldaat werd gedood en een luitenant ge
wond tijdens een aanval op een coavooi.
Ten slotte wordt gemeld, dat in de Jood
sche wijk van Safed een aanval is onder
nomen, waarbij twee Joden werden ge
dood. De troepen heblien vijfhonderd ar
restaties verricht.
Betoogjngen ia Syrië.
In de voornaamste steden van Syrië
zijn gisteren betoogingen georganiseerd te
gen bet opgeven van het Fransch-Syrische
verdrag. Alle winkels te Damascus, Alep
po, Homs eri tlarna, waren gesloten.
Te Doma'scus betoogden studenten voor
ere onafhankelijkheid van Syrië. De auto
riteiten hebben maatregelen genomen tot
het handhaven van de orde.
Daladier tcrugekeerd.
Daladier is Zaterdag te Toulon aan
gekomen. Hij vertrok direct met een auto
naar Orange, zip: geboorteplaats, vanwaar
hij verder reisde naar Parijs.
Een nieuwe regeering?
In Be'gische regeeringskringen heerscht
een gunstige opvalling over de ontwikke
ling van den politiekeii toes'and. Men boojit,
dat de oplossing der kwestie van de Bel
gische handels: erlegenwoordiging te Bur
gos de goedkeuring der drie regeerings-
partijen zaJ kunnen wegdragen.
Men is van oordeel, dat Spaak Donder;
dag zal kunnen overgaan tot wijzigingen
in zijn kabinet. Na horvorming van het
ministerie zou d© minister-president dan
op 16 en 17 Jan te Genève kunnen
deelnemen aan de werkzaamheden van den
Volkenbondsraad. In die omstandigheden
zou de zitting mil de Kamer, welke is
vastgesteld op 17 Jan., een dag verLraagd
worden, en zou de nieuwe regeerin-g zich
op 18 Jan. aan de Kamer kunnen voor
stellen.
Van gouverneur Olscn.
Reuter meldt uit Sacramento:
Tom Mooncy heeft giatie gekregen, na
een verhoor door gouverneur Olsen.
Met de aan Mooney verleende gratie
is een emde gekomen aan oan des- meest
omstreden crimineele zaken in de Ame
rikaansehe geschiedenis. Van het oogenblik
af, dat Mooney ter dood en later tot
levenslange gevangenisstraf veroordeeld,
was in verband met den bomaanslag in
San Francisco in 1916, waai bij 10 perso
nen gedood en 40 gewond werden, hebben
de vnendoix en advocaten van Mooney ge
tracht een herziening van het vonnis langs
wettigen weg te verkrijgen. Mooney heeft
altijd' krachtig zijn onschuld betuigd en
bijgevolg geweigerd iets anders dan vol
ledige gratie of een volledige vernietiging
van zijn vonnis te aanvaarden.
Gouverneur Olson, kortgeleden als de-«
mocratische candidaat tot gouverneur van
Califomië gekozen, stemde er in toe Moo
ney te hooien, nadat vier van zijn repu-
blikeinsehe voorgangers geweigerd hadden
hem -gratie te rerleenen.
Mooney heeft ruim 22 jaar in de ge
vangenis gezeten.
De maatregelen voer de landsverdediging.
Men verwacht, dat Roosevelt, met het
doel de landsverdediging .te versterken,
o.a. zal aanbevelen," de orders op vlieg
tuigen van leger,en vloot in hef komen
de belastingjaar te verviervoudigen, voorts
do tegenwoordige sterkte van de lucht
macht van het leger, t.w. 20.000 man, to
verhoogen tot <50.000 man en jaarlijks
20.000 vliegers op te leiden.
4
f A
r xêj
^*3""
