x
f
EERSTE BLAD
De zitting van den Volkenbond
m
-K
•I
Dinsdag 17 Januari 1939
De versterking onzer defensie
"MT
Biste laargang.
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Spanje en Dantzig aan de orde. Bonnet en
Halifax reeds weer vertrokken.
Franco's opmarsch in Catalonië
Negrin doet een laatste beroep
op Frankrijk
De koloniale Kwestie
Een artikel van minister Van Dijk.
Duitschland
FR ANKRIJK
RCEÜONA1
Engeland
Geheimzinninnige ontploffingen
De Palestijnsche conferentie
Int. Samenwerking
BINNENLAND
De K.L.M. koopt
nieuwe Douglas-toestellen
YM
S- pi
I'S
r
M
Cl
-Dl
WOL
Ellipsm
SrMölÉÏ
prrr
■s -yt^wry
SiÊV W.Ï
Jfap
V
Des» courant rerechgnt dagc.ijl.». met uit-
tondering tan Zou- en Feestdagen.
Prg« per kwartaal f 2.—: franco per po«t
f 8.50. Prijs per week: J5 et», -r Afeon-
derltike nam xn era i ets. Abonnementen
worden liageliika aangenomen.
Advertentkn voor bet eerstvolgend num
mer moeten vóór elf nur aan bet Bureau
leiorgd «ijn, "o Zaterdags vóór uur.
Een bepaalde plaats van advertentién
wordt niet gewaarborgd.
Pryi der Adrertenuènt van 15 regels f UÖ5
OODT) iedere regel meer f 030; In het Zatcrdagouromer
IIO. CAUlZ 15 regels ft.80, iedere regel meer |035
ii 11 Reclames f 0.75 per regel. Incassokosteiw ets.;
postkwitanties 15 ets. laneven van advertenUën
by abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Ad^ertcntién opgenomen 1Ü.50 t/m. }5 woor
den, f 0.75 tjnu 25 woorden. Elk voord meer
5 cent tot een maximum van 30 woorden.
's Woensdage: Kleine Ad vertentiën tot IS voor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
's Zaterdags* Kleine AdvertenUën 11.00»mdien
uiet vóór Vrijdagavond C uur bezorgd.
De eerste bijeenkomst van den Volken
bondsraad is nadat in den voormiddag
zoowel lord Halifax als Bonnet besprekin
gen hadden gevoerd met de vertegenwoor
digers der onderscheidene landen te Ge
neve gistermiddag van kwart over
twaalf af gehouden onder voorzitterschap
van den Zweedscben minister van Imiten-
landsche zaten. Sandler. Op deze vergade
ring, welke niet openbaar was, is de dag
orde vastgesteld, hetgeen geen moeilijkhe
den heeft opgeleverd
Ook Zondag waren reeds enkele voorbe
sprekingen gehouden over de onderwerpen,
welke behandeld zouden worden. Zoo was
b.v. de raadscommissie van drie voor
Spanje bijeengekomen die de controle heeft
over het werk der, destijds op verzoek
van Negrin benoemde militaire commissie
,van onderzoek inzake het terugzenden, der
buitenlandsche strijdkkrachten der Spaan
sche regeering.
De belangrijkste te bespreken onderwer
pen zullen ongetwijfeld wel de Spaansclie
kwestie en Dantzig zijn. In de vrije stad
zijn n.l. mcei dikheden ontstaan, daar prof.
Buxckhardt, de Hooge Commissaris van
den Volkenbond aldaar, zich niet wenscht
te vereenigen met de toeppaseiijk verklaring
der Duitsehe Jodenwetten. Hij heeft er
dan ook in oen rapport aan den Volken
bondsraad de aandacht op gevestigd, dat
Pze toepassing in strijd is met de grond
wet van Dantzig.
Allereerst was echter de Spaansclie kwes
tie aan de orde. met welker behandeling
dan ook de openbare vergadering, welke
gistermiddag om rijf uur gehouden werd,
aanving. Wederom was de Zweed Sandler
voorzitter.
De leden an den raad namen kennis
van het rapport der internationale mil!i-
taïre commissie, die er mede belast was
de terugtreasung vast té leggen van' niel.-
Spaausche combattanten uit Spanje, liet
rapport verklaart dat op dit oogenblik
het aantal buitenlandsche vrijwilligers, die
uit bet repubtifeeinsche Spanje vertrokken
zijn, 4.610 bedraagt Het door de com
missie gecontroleerde getal vertegenwoor
digt 47 pet. dor in de Catalaansche zone
gestationeerde elementen, de ©enige zone,
waarin tot dusver evacuaties ten uitvoer
werden gelegd. Het rapport doet opmer
ken, dat de evacuaties in den aanvang
in vrij snel tempo geschiedden, maar dat
zij een vertraging moesten ondergaan, die
te wijten is aan don duur der 'diploma
tieke onderhandelingen, en dat in den hui-
digen staat cb-r onderhandelingen dc al-
geheele evacuatie onder oogen gezien kan
•worden. Het rapport kondigt aan, dat het
ophanden zijnde vertrek van verdere bui-
tenlandsclie combattanten het totaal zou
brengen op 6.490. Het rapport verduide
lijkt, dat op 1 September j.l. de interna
tionale brigades 25 499 officieren, onder
officieren en manschappen omvatten, waar
van 40 pet. vreemdeling was. Ten aan
zien. van de kwertie der algeheeie terug
trekking der buitenlandseh© vrijwilligere
verklaart het rapport „onderscheid moet
gemaakt worden tusschen algeheeie terug
trekking van het front en algeheeie terug
trekking uit Spanje. Wat dit laatste be
treft, moet uiteraard gewacht worden op
de laatste evacuaties. Wat de algeheeie
terugtrekking van het front aan gaat heeft
de commissie de overtuiging gekregen, dat
de te ru gf re x Lings opera ties volledig geëin
digd zijn. Zij heeft geconstateerd, dat de
actie der Spaansclie regeering is uitgevoerd
en dat de uitvoering der maatregelen, vast-
s rif >a terugtrekkingsplan, verwer-
i-d ls ïa de lijn der verplichtingen,
die door den Spaanschen minister-presi
dent voor <le Vblkenbondsassembiec aan
vaard zijn.
De Vo,kenbondsraad heeft aan dit rap
port zijn goedkeuring gehecht en de be
voegdheden der commissie met een maand'
verlengd.
Bonnet legde vervolgens een verklaring
al over de terugtrekking der vrijwilligere
waarbij hij er op wees, dat naast de alge^
heele terugtrekking van vrijwilligers uit
het republikeinsche deel van Spanje ook
.een algeheeie terugtrekking van de bui en-
fandsche strijders uit de zone van Burgos
moet komen. Eerst dan zal men bevrijd
zijn van de gevaren voor internationale con
flicten uit deze crisis, welker einde allen
vurig wensdhen, eerst dan zal het mogelijk
zijn te spreken over een kalmeering in
het Westen der Middellandscihe Zee, waar
Spanje een essentieel element vormt van
den status quo.
Voorts wees Bonnet erop, dat Frankrijk
Spanje humanitaire hulp blijft geven en
o.m. ter beschikking van de duizenden
Spaansche vluchtelingen 45.009 ton meel
heeft gesteld, terwijl het niets zal nalaten
om leed en ellende te verlichten.
De Spaansche minister van buiteuJand-
sdke zaken, Alvarez del Vayo, verklaarde,
daf de Spaansclie regeering niet alle facili
teiten van diplomatieken aard heeft ge
vonden, welke zij modht verwachten voor
de evacuatie der vrijwillige strijders. Hij
besloot zijn rede als volgt: „De waarheid
is thans vastgesteld: het Spaanscfee leger,
voor 100 pOt. bestaande uit Spanjaarden,
strijdt voor de onafhankelijkheid des lands,
fitet rapport der commissie heeft deze
waarheid met zoo'n kradit vastgesteld, dat
het onnoodig is er een woord commentaar
aan toe te voegen".
De Britsdhe minister Halifax zeide in
zijn rede o.a., dat iedere kwestie welke
Spanje betreft, Groot-Rriifannië ten nauw
ste raalfct.
Ten einde het Spaansche volk weder
zijn eigen rol te doen vervullen en een
einde te maken aan den burgeroorlog, is
het aldus zeide Halifax^ noodig, een einde
te maken aan de buitenlandsche inmen
ging. Intusseihen wil ik' uiting geven aan
mijn waardeering voor het werk der inter
nationale commissie. Mijn land, aldus Ha
lifax, waardeert het door de Spaiansdhe
regeering genomen initiatief.
Halifax en Bonnet zijn beide vandaag
weer huiswaarts gekeerd. Zij reisden te
zamen af en waren dus in de gelegenheid
hun besprekingen van Zondagavond voert
te zetten.
Dat twee hoofdpersonen der conferentie
nu reeds afreizen wijst er op, dat in de
volgende bijeenkomsten wel geen vraag
stukken van wereldschokkende beteekenis
ter, tafele zullen worden gebracht.
Er is in het geheel niet gesproken over
een eventueel© opheffing der nie'-inmen-
gingspolitiek ondanks linkschen' druk op
Daladier, ondanks ook de verklaring van
den~Duee ,dat hg teefsf'Ua. 'Franco's over
winning zijn troepen geheel uit Spanje
zal tornglrekken. -
CervCra. door de rechtsche
troepen bezet.
De rerbtschc troepen hebben Cervera,
een faelangrnke plaats op 55 K.M. ten
noorden van. Tarragona, bezet.
Volgens Havas geschiedt het terugtrek
ken der regccnngstroepen aan het Cata
laansche front in goede orde. De tegen
standers korden zich niet van oorlogs
materiaal meester maken. De mobilisatie
wordt in veren©1-1 tempo voortgezet.
De rechtsche linies op twee
plaatsen doorbroken?
Reuter meldt uit Barcelona:
De regeenngslioepen beweren de linies
dar rechtsche troepen ten noordwesten van
Granada op tw©e plaatsen te hebben door
broken en op minder dan 10 k.m. af
stand le staan, van den eenigen spoorweg,
welke de stad met het reolitsche gebied
verbindt.
Zij Bevinden zich ongeveer op 20 k.m
van Granada.
Franco richt zich tot de Catalanen.
De rechtsche radiozenders hebben gister
avond een boodschap van Franco voor
gelezen, waann er bij de Catalanen op
wordt aangedrongen, „met het oog op de
onvermijdelijke overwinning van de recht-
schen, de wapens neer te leggen".
De regeering tc Barcelona geeft
den moed niet op.
In een gisteravond door de Spaansclie
ambassade te Londen gepubliceerde verkl
ring wordt gezega dat „de door de Spaan
sche ambassade ontvangen indrukken van
gezaghebbenoe zijae ons m staat stelten
te verklaren, dat opnieuw zij, die denken,
dat de ooriog zijn einde nadert, zich zul
len blijken te vergissen".
De laatste successen van den vijand,
zoo vervolgt de verklaring, hebben nau
welijks de effectieven ol de slrijdaaaidig-
heid van het republikeinsche leger ver
minderd. De Spaansche regeer mg erklaart
plechtig, dat, in weerwil van de krach
tige interventie van de uitstekend gewa
pende buitenlandsche infanterie en in weer
wil van de pogingen, die de totalitaire
staten thans aanwenden om de Spaansche
republiek te vernietigen, bet Spaansche
volk heldhaftig verzet [zal bieden tot het
tenslotte de oogmerken van den overwel-
dgier en zijn Spaansche bondgenooten zal
hebben verhdeid
De Spaansche minister-president
met een geheime 'missie naar Pa-
rijs. i
De „Daily Herald" meldt, dat de
Spaansche premier dir. Negrin, naar
verluidt, met een geöftime missie uit
Barcelona is rerfcrokSfen.
Gemeld wordt, dat hij de Spaansche
grens is gepasseerd1 op weg naar Ber-
pignan. p
Er wordt een zeer groote geheimhou
ding in acht genomen over zijn bewegingen,
doch men gelooft, dat hg, op weg is naar
Parijs om er een laatste beroep te doen
op de Fransche regeering de grenzen te
openen voor de levering van wapenen aan
het republikeinsche Spanje.
Volgens den Parijschea correspondent
van het blad wordt ia Parijsche po
litieke kringen het denkbeeld van een
dergelijke daad steeds gunstiger beoor
deeld.
Wanneer de Fransche Kamer vanmid
dag de debatten over de buitenlandsche
politiek zal houden, zal vermoedelijk deze
kwestie .ter sprake komen.
Wiedemann gaat naar Lenden
De Daily Herald - bericht, dat de adju
dant van den Fuhrer, kapitein Fritz Wie
demann, dezer dagen naar Londen zal ko
men, teneinde semi-officieeï© besprekingen
te voeren over het vraagstuk, van het te
nggeven der Duitsehe koloniën. Tevens
moet bij bij Zijn terugkeer Hitier verslag
uitbrengen over bet standpunt der open
bare meening in Engeland jegens verdere
Duitsehe stappen in Oost Europa.
Deze reis van Wiedemann staat in ver
band met de rede, welke Hitler zal hou
den, in de vergadering van den njksdag
op 30 Januari as.
Berlijn ontkent.
Officieel© leringen te Berlijn en kringen,
die in contact staan met den adjudant
van Hitier, kapt. Wiedemann, verklaren
niets te weten omtrent een binnenkort
aan Londen te brengen bezoek van Wiede
mann.
In het gisteren verechenm Nieuwjaars-
nummer van het Soera bajasch Handelsblad
is een artikel verschenen van de liand
van den minister van defensie, den heer
Van Ihjk, waarin de schrijver er op wijst,
dat hij het versneld tempo der bewape
ning het voor ons land zaak is ie zor
gen, dat de bescherming van de onafhanke
lijkheid' en het ongeschonden bezit van
het gebied' in het moederland zoowel als
overzee zoo goed mogelijk gewaarborgd
zijn. Onze daden dienen ©ene bevestiging
te zijn van deze houding. Daartoe behoort
in de eerste plaats de versterking van
onze weerkracht. De heer Van Dijk schrijft
dienaangaande onder meer het volgende:
Wanneer ik zeer in het kort aangeef
wat op dit gebied wordt verricht, moge,
in verband met de omstandigheid, dat
deze woorden lot Indië zijn gericht, do
nadruk op de marine vallen.
Immers, waar dit deel van onze weer
macht voor een zoo belangrijk deel zijn
taak in Indië vindt, is het niet meer dan
natuurlijk, dat aldaar een bizondere be
langstelling naar de vloot uitgaat. Daarbij
komt, dat ©en zeemacht is ©en maehtsor-
gaan van den staat van bij uitstek impe
rial© beteekenis, dat op het gebied van
de nationale verdediging de eenheid des
rijks in bet bizonder belichaamt. Immers,
de vloot kan naar haar aard overal .op
de wereldzeeën worden geroepen voor de
bescherming van Nederlandsche belangen,
terwijl zij alle doelen van hot rijk ten
dienste staat naar de mate waarin dit
noodig is.
De uitbouw van de marine is in 1937
met kracht ter hand genomen, in het df-
geloopen jaar is er in versterkte mate aan
voortgewerkt. Niet minder dan 160 a 170
millioen zijn en zullen in de vier jaran
van 1938 t.m. 1941 voor den bouw van
marine-materieel worden uitgegeven. Bin
nenkort zullen zich in bouw bevinden 2
kruisers, 1 flottieljeleider, 4 groote to-pe-
dobootjagers, 9 onderzeebooten, 3 kanon-
neerbooten, benevens een niet geringe hoe
veelheid lichter materieel waaronder een
groot aantal vliegtuigen, molortorpedoboo-
ten enz. Het grootste doel van dit mate
rieel is in de eerste plaats voor de verde
diging van Indie bestemd.
Een aanzienlijke uitbreiding van de per
soneelssterkte vindt plaats. De opleidin
gen werken daartoe op uiterste capaciteit.
Niettemin zal de uitbouw van de vloot
zoowel in materieel als in personeel op
zicht eenige jaren vergen.
Ook voor liet leger in Nede.rland is de
versterking in vollen gang. De eerste ope
ningstijd die voor het groalste gedeelte
der dienstplichtigen 5 Va maand was, is
verdubbeld en dus op 11 maanden gebracht.
De lichtingsterkte is met ruim 60 pOt.
vergroot, voor een bedrag van omstreeks
140 millioen wordt nieuw materieel aan
geschaft. Voor de grens- en kuslbeveiligingi
zijn verschillende voorzieningen en maat
regelen getroffen.
Groote offers worden voor dit alles ge
bracht en zullen ook in de toekomst noodig
zijn om het apparaat dat wordt geschapen,
in stand te kunnen houden. Zij vormer
een nationale inspanning die ook in den
tegenwoordigen tijd van ten top gevoelde
bewapening niet kan nalaten te getuigen
van onzen vasten wil om baas in eigen huis
te blijven.
Het is telkens weer in de geschiedenis
gebleken, dat een hoog moreel bij 'n strij
dend volk in staat is de ongunst der ge
talsterkte tegenover een vijand voor een.
groot deel te compenseer©©, waarbij nog te
bedenken valt, dat de ontwikkeling van den
modernen oorlog den verdediger in niet ge*
ringe mate voordeel heeft gebiariht tegen
over den aanvaller.
De besprekingen van Rublce over bet
vluchtelingen-vraagstuk.
Naar Reuter, meent te weten, maken de
besprekingen, welke Rublee voert over de
Joodsche emigratie, veelbelovende vor
deringen. Zij zijn thans gekomen in liet
stadium der technische besprekingen met
de Duitsehe deskundigen, welke waarschijn
lijk tot in liet midden der week zullen
duren, waarna een nieuwe voltallige bij
eenkomst zal werden gehouden.
Men meent te weten, dat de Duitscliers
definitief bereid gebleken zijn, tot over
eenstemming te geraken en ©r is reden
om aan te nemen, dat Schacht zelf niet
ontevreden is. Het geheele plan zou thans
op meer bescheiden schaal zijn dan eerst
door Schacht werd voorgesteld.
PERPIGNAN
ESTERRI
UGCERDA
URGEL
HUESCA
OLSONA
BALAGUE
LËRiÖA
FRAG
LA0A
BORJAS
VALLS
gAC
TERUEti
KRIÜtt-
HET CATALAANSCHE FRONT
manco-front bu het beun vanh-
OFFENSIEF 0" 23 DECEMBER 1338
VEROVERD GEBIED TOT IS JANUARI
1 ]REPUBUKEINEN
offensief richting der nat.
0 20 40 60 ei?
cmie,
ViVER#
SEGORBE
@(3908)-
VALENCIA
In Manchester en Lenden.
Bijna op hetzelfde oogenblik bobben zich
te Londen ©u Manchester vier ontploffingen
voorgedaan, een te Londen en drie to
Manchester. Bij een dc-r ontploffingen in
het centrum van Manchester werd ©en per
soon gedood en drie gewond. De ontplof
fingen, waarvan den aard nog niet be
kend is, sloegen gaten in het wegdek ©n
vernielden tallooze ruiten.
Te Londen geschiedde de ontploffing juist
voor het gebouw van de electricileits-cen-
trale, waar de controle-kamer voor geheel
Zuid-Engeiand is. De dienst werd niet on
derbroken.
Detectives van Scotland Yard en des
kundigen van het ministerie van binnen
landsdio zaken, stellen een onderzoek in
De ambtenaren van Scotland Yard zijn
van meening, dat de ontploffing moet wor
den toegeschreven aan ©en bom.
Een van de veronderstellingen inzak©
de bomontploffingen, welke door d© po
litie worden onderzocht, is, dat deze ont
ploffingen veroorzaakt zijn door het Iear-
sclie republikeinsche leger met het doe]
wanordelijkheden te veroorzaken.
Londen pessimistisch over de
vooruitzichten.
Men was gisteravond zoowel i'.i Brilsche
als in Arabische kringen te Londen vrij
pessimistisch ten aanzien van do voor
uitzichten der komend© conferentie. Men
meent te weten, dat da Brilsok© regeering
te Cairo heeft laten mededeelen, dat zij
afwijzend staat tegenover het overleg, dat
op het oogenblik tusschen de Arabische
gedelegeerden en het Egyptische kabinet
gevoerd' wordt, omtrent de mogelijkheid,
bij d© onderhandelingen t© Londen een
gemeenschappelijk Arabisch standpunt in
te nemen.
In welingelichte Bntsche kringen, krijgt
men den indruk, dat de onderhandelingen
te Londen, waarvan de datum nog steeds
niet is vastgesteld, minder den vorm van
een conferentie zullen hebben, dan wel
van bilaterale besprekingen, waarvan het
resultaat wellicht zoo gering zal zijn, dat
het niet bekrachtigd zal i>ehoeven to wor
den door de oorspronkelijk beoogd© con
ferentie.
Bouw van bomvrije schuilplaatsen voor de
burgerbevolking.
Naar medegedeeld wordt, toeft het Brit-
sche ministerie van binnenlandse!!© zaken
thans de eerste order gegeven op 120.000
ton. stalen platen en andere benoodigd he
den voor den bouw van 400.000 ©en-
vormige schuilplaatsen tegen granaatscher
ven en vallend puin.
Nieuwe orders zullen volgen.
Naar men weet heeft minister Andersom
kortgeleden medegedeeld, dat dc regeering
bomvrije schuilplaatsen voor de burgerbe
volking zou laten aanleggen.
Een as ILio de JaneiroWashington.
Naar gisteravond "uit "Rio de Janeiro
weid medegedeeld, zal de volgende week,
wanneer Aranha, de minister van buiten
landsche zaken, zich op uilnoodiging van
Roosevelt naar Washington zal begeven,
gesproken worden over de vorming van
een as Rio de JaneiroWashington, ten
einde van builen het werelddeel komende
invloeden le weren.
Ook zullen hunuelsvraagstukken bespro
ken worden.
De onderhandelingen zijn nog
gaande.
Naar aanleiding van berichten in
de Nederiand«che bladen omtrent aan
koop van nieuw vliegtuigmaterieel door
de K.L.M., vernemen wij, dat nog geen
definitieve beslissing genomen is. De
onderhandelingen over den aankoop
van nor Douglas DC 5 vliegtuigen
en eenige DC 4 vliegtuigen, zijn wel
in een gevordeid stadium.
Aan enkele voorwaarden aan deze even
tueel© bestelling verbonden, is nog niet
voldaan. Nadere berichten kunnen vermoe*
delijk zeer spoedig verwacht worden.
Naar de N.K.O mededeeld, is dc Dou
glas DC 5 eei twee-motorig vliegtuig,
evenals haar voorgangers gelieel van me
taal gebouwd en voorzien van een neus-
wiel. Opvallend is wel, dat deze Douglas
een hoogdekker is. Zij biedt plaats aan.
14 personen. Het prototype zal over enkele
weken proet vliegen.
Het rapport van den heer K. D. Par-
mentier, na zijn bezoek aan de Douglas-
fabrieken te Santa Monïcia schijnt zeer
gunstig te zijn geweest over het nieuw©
ontwerp van de DO 5. f
De reis van den heer P. Guillonard, on
der-directeur van de K. L. M., naar Amerika;
schijnt ook nauw verband te houden met
dezen nieuwen aankoop. De heer Guillo
nard zal tevens ook de eerste Douglas DO
4 het zoo veel grootere viermotorig©
verkeersvliegtuig grondig te Santa- Mo
nica bestudeeren.
Tevens schijnt het wel vast te slaan dat
de nog niet geheel vastgesteld© reis van
den heer Plesmon, directeur van de K. L. AL
naar Amerika, ook verband houdt met den
aankoop van de vier Douglas DO 5 vlieg
tuigen en met het nader beschouwen van!
de DO 4.
In ieder geval zijn, naar het blad meldt,
aanvulling en gedeeltelijke vernieuwing van
de luchtvloot van de K. L. M. op het ©ogen
blik een dringende noodzaak geworden.
i r
l
L
i
tof
i -»