fe/ remni koopjes bij ü&n Horen
Hitier als bouwmeester
88
88
88
Abonneert U
Schiedamsche Courant
De nieuwe rijkskanselier. Verloren jaren
worden ingehaald. Speelgoed van machtige
mannen. De „neo-hellenistische" bouwsteil.
Rechtszaken
De oplichting van een oude
dame te Ginneken
Kerk en School
SCHOENFABRIEKEN WAALWIJ1
neem mee
NAAR DE
BIOSCOOP!
Gran^
Thalia
Oiympia
Studio '32
Passage Theater
(Eigen correspondentie).
Oerlijn, 13 Januari.
E-ezer fhgen i- m Oeihju de „nieuwe
Rijkskanselarij1' ingewijd, waan oer ook
buiten Ihiitsehland groote belangstelling
beslaat. Dat is te begrijpen, want liet gJat
hier niet om zoo maai- een nieuw gebouw,
dat in bet buitenland is ontstaan. Dit
luiis is het splinternieuwe centrum \an
con oven splinternieuw Groot Duitseh Rijk.
dat door zijn organisator en leider Adolf
Hitler eens gin een rede, die hij bij zijn
eerste i ezoek aan liet ingelijfde Oostenrijk
heeft gehouden! die German i«che Reich-
deut-che Nation* heeft genoemd.
Hitler is wel eens een „prachtliei end
Tnencch' genoemd. 3>xt is slechts tot op
zekeie hoogte juist Men kan veel en ern
stige bezwaren tegen zijn politiek en zijn
wereldbeschouwing, tegen zijn fanatiek an
ti seniiOiisnie co ral hebben, maar behoeft
daarom toch niet blind te zijn voor de
z^et positiece eigenschappen als staats-
nam. waarvan hij' In nu bijna zes jaar
en hoe kort is deze uiterst iielangnjke
ptnode' heeft blijk gegeven.
Ate schilder en arehitect niet
geslaagd.
U'olf Hitier heeft van de naluur talent
voor teekeneu, ontwerpen, kleuren hijeen-
voegen, milieux componeeren, kortom voor
architectuur met alles wat daaraan ver
want is, meegekregen Wellicht zou hij
onder andere politieke omstandigheden in
het beroep der architecten niet op den
voorgrond zijn gekomen. Mogelijk ook. dat
zijn talent niet sterk genoeg was om hem
in staat te stellen zijn ellebogen te ge
bruiken. Een feit is, dat hij ais jongeling
er niet in slaagde, ten deele oin zijn niet
voldoende zich opdringend talent en ze
ker ook, omdat hij uit een arm gezin
kwam en niet over kruiwagens Leschikte,
zich een plaats op een schildersacademie
te veroveren, noch wetenschappelijk tot
arehitect, waarvoor hij veel meer aanleg
had, te worden opgeleid. Dus kwam het,
om het naakte leven te redden, tot prac-
tisch werken als huisschilder en bouw
arbeider. Verloren jaren zijn dal echter
toch niet geweest Ofschoon de voorzie
nigheid „iets anders*' met hem van plan
was.
We weten, wat het was, dat „iets an
ders".
ïlitier is architect van den wederopbouw
der Duitsche eenheid geworden (die we
niet kunnen wegpraten, ook dan niet, als
ze ons in details o£ wellicht zelfs als ge
heel niet bevalt. Ze is overigens ook niet
voor ons bedoeld). Via de hooge politiek
is deze vroegere arbeider var kleinburger
lijken huize tot een soort aileenheerscher
geworlen, wiens woord bevel is voor
tachtig milhoen van zijn medeburgers.
Een facet van deze ongehoorde ontwik
keling is de onbeperkte mogelijkheid, welke
hen daardoor gegeven werd, te loonen,
dat de geleerde professoren der kunst, die
Iwin indertijd iu Wccneu en Mn nonen het
attest von „te weinig talent" gaven, zich
hebben vergist. Gelijk zoovele geleerde kee-
len zich in later geniale kunstenaars ge
worden jonge mensthen ergist hebben en
steens weer zullen \ergisscn.
Het is door de heele geschiedenis der
menschheid gewoonte geweest, somorei-
neu onder wier regoeniig groote bouwwer
ken tol stand kwamen, een aftelt van artis
tiek talent, ja, genialiteit mee n het graf
te geven, waarbij dan terloops ook wel
de schilders, architecten en beeldhouw ers
genoemd weiden, die op hoog beiel het
eigenlijke werk hadden veracht. Van bre
der ik den Grooten, den universeel en
monarch, die z.oowel staatsman als veld
maarschalk, dichter als componist, kunste
naar als denker geweest, toont men nog
gaarne de schetsen, die hij voor zijn zomer
verblijf „Sanssouci" in Potsdam heeft ont-
w orpen en die inderdaad bewijzen, dat
Fristerieus niet alleen beschermer der bouw
kunst, maar ook zelf bouwkunstenaar is
geweest.
Bij den tegemvoordigen Heer alter Duit-
schers, die oen hartstochtelijk opdracht
gever der kunst en vooral der architectuur
is gebleken, is dat in nog eel kooger mate
het geval. In een der verbindmgszaten
tussclien de oude en de zooeven gereed
geworden nieuwe rijkskanselarij Ln Berlijn
ontdekte ik dezer dagen een Volledige ten
toonstelling van modellen voor en van
reeds tot stand gekomen of rog slechts
geprojecteerde enorme gebouwen, die het
Derde Rijk toor het nageslacht be. waien
wd En het bleek mij, dat de leider van
het Duusckc volk deze zaal ïn zijn on
middellijke nabijheid wenscht te hebben,
omdat die voor hem niet minder belang
rijk is dan zijn werkkamer.
heen te loopen, zich naast die maquettes
neer te zetten, zoodat de oogen mot dm
grond der modellen samenvallen, m aan
veranderingen te werken. Maar hier gaat
het niet, als op Görings zolder, om een
kostbaar spel, dat kinderen (of in den
grond van hun hart kinderlijke menschen)
zoet houdt. Wat in Hitler's modelzalen
opgesteld slaat, is reeds werkelijkheid go-
worden of wordt het nog. Zijn nieuwe
rijkskanselarij slaaf, zijn paleizen der bo-
w eging in Munchen slaan, zijn opera in die
zelfde stad zal straks de grootste ter we
reld wonted, gelijk zijn stadion in Neu
renberg groeier zal zijn dan welk ander
op aarde ook. Koortsachtig is de haast,
wam mee de nu bijna 50-jarige zijn jeugd-
sehade inhaalt en bouwt, bouvvf, totdat
het njk, waarover hij vrij beschikken kan,
tot éen groot bouwterrein is geworden.
Of alles fraai is, wat op deze wijzo tot
stand is gekomen en nog tot stand komt,
is een vraag v an persoonlijken smaak, vv aar-
op hier slechts een persoonlrjk antwoord
kan worden gegeven.
Hitler dweept als architect met éen be
paalden bouwstijl, dien men „neo-helknis-
tiseh" zou kunnen noemen, cn die als een
poging is te beschouwen, de rustige schoon
heid tut de bloeiperiode der oude Grieken
mui te passen aan de moderne eis cl ion
tect steekt van zeer bizondere bekwaam
heid. En dat de wonderen de wereld nog
niet uit zijn.
Wat zoo menigen talentvollen jongen
man, die in sociale hopeloosheid is ver
strikt en op het punt staat, er het bijltje
bij neer te leggen, tot troost en opwek
king mogo strekken...
lleidc verdachten staan voor dc
Bredasche rechtbank terecht.
Te Breda is door de rechtbank behan
deld die gciuchhnakende zaak van een
tweetal geraffineerde oplichters, die kans
hebben gezien de bejaarde mej. J. P. Cl
Kcssler le Ginniken, een groot bedrag aan
geld afhandig te maken.
De eerste berichten maakten melding van
een bedrag van honderdtachtigdui/enü gul
den ,dat op allerlei slintesche manieren zon
zijn verkregen.
De beide oplichters, 0. H. F. A. D.,
van beioep mijn bouwkundige' en zijn zoon
0. H. D., koopman, resp. wonende te Am
sterdam en le Haaxlem, werden eigenlyk
Bij Goring op zolder.
Hermann Gering heeft op den geweldi
gen zolder van zijn landhuis „Karin Hall"
ten Noorden van Berlijn een miniatuur-
spoorterrein laten aanleggen, dat volgens
foto's en beschnjv ing een w onder der
techniek moet zijn. Electrische treinen loo
pen er door een keurig opgetrokken land
schap, seinen functioneercn, goederentrei
nen dTeunen door lange tunnels, over via
ducten en langs afgronden, vliegtuigen
snorren en laten bommen vallen, kleine
tanks werken zich door het heuvelland
been. En dit alles wordt van een centraal
schakelbord uit met de hand bediend! Dat
is de plaats, waar veldmaarschalk Goring.,
ministerpresident van Pruisen, president
van den Rijksdag, leider van de oTgam-
satie van het 4-jarenplan, opperjagermees
ter, rijksminister der luchtvaart en de
hemel weet, wat nog meer, zijn afleiding
zoekt en vindt.
Hitler's beste afleiding zijn de modellen-
kamers met de maquettes. Op breede
tafels staan ze opgesteld en kalk-licht-
sehijnwerpers zorgen voor de ge venschte
effecten. Hij wordt niet moe, om die tafel
mui te passen aan oe mooerne etsciraa
„i r l im„t ontmaskerd, doordat een gezelschapsdame
cn hedeudaagsch materiaal. Dat brengt met
zich, dat niet wordt geëxperimenteerd, dat
de zuil als onderdeel n hooge eere staat
en de symmetrie als grondbeginsel wordt
vastgelegd,Voorts moet alles grootsck zijn
van afmetingen en geweldig var) opzet.
Groote huizen in een groot-Duitsch rijk.
Imponeeren, hmet eerbied vervullen, over
bluffen; den' vreemdeling, opdat hij zich
een voorstelling make van de macht van
dit Derde")Rijk; den staatsburger, opdat
hij trotsch worde en zelfbewust
Maar hét is overal en wel zeer be
wust dezelfde stijlgedachte, of men nu
ui Hamburg komt of n Berlijn, m de
Beiersche berglanden of in het liefelijke
Rijnland. Het zijn overal dezelfde lijnen
en onderbrekingen, fnezen en kapAeelen,
trappen en-.vensters, „Hoheitszeicheii' en
standbeelden. Wie het Duitsche paviljoen
op de Panjsche wereldtentoonstelling hoeft
gezien, weet, wat ik bedoel. Echter het
is, vooral ook wat de binnen architectuur,
de aankleeding, het harmonieeren der tin
ten van wanden, zolderingen, meubels,
gordijnen, tapijten, mozaïeken en schilde
rijen (dit laatste detail het minst geslaag
de) aangaat „goed werk". Hitler he eft
steeds kunstenaars weten te ontdekken, die
zijn bedoelingen begrepen. Met het resul
taat, dat het Derde Rijk lieden grootsche
interieurs kan toonen, die wat geraffi
neerd-moderns stemming aangaat, als m o-
d ern e-dienstpaleizen, musea, sportge
bouwen enz. hun weerga niet hebben.
De nieuwe" rijkskanselarij in Berlijn be
hoort tot hot fraaiste, dat wij op dit ge
bied ooit hebben aanschouwd. Dat zoo
iets onder onmiddellijke leiding en onder
onafgebroken toezicht van Hitler tot stand
is gekomen, binnen negen maanden tijds,
en in een jaar, waarin deze zelfde Hit
ler Duitschland vergrootte met Oostenrijk
en de Sudetenlandem wij laten elk poli
tiek oordeel daarover nu eens volkomen
terzijde en zoo „en passant Groot
Duitschland stichtte; dat is'een prestatie,
die bewijst, dat in dezen man een archi-
van mej. Kessler, die argwaan begon te
krijgen, door de herhaalde bezoeken van
den jongsten verdachte, den neef van de
oude dame, mr. H. Kessler te Den Haag
inlichtte, waarna deze de zaak aan het
rollen bracht. De rijferceherdhe greep in,
waarop de beide oplichters gearresteerd
werden en Ier beschikking gesteld van de
justitie te Breda, die hen deed insluiten.
De rijksrecherche heeft ten huize van
een der verdachten belangrijke geldsommen
in beslag genomen, welke thans onder lie-
rusling van de justitie zyn.
Hel spreekt natuurlijk van zelf, dat de
Iieliamleling van deze zaak —er veel le
langstelling Irok.
Na liet voorlezen van de lijst van ge
tuigen bleek, dat de hoofdgetuige, de 80-
jange mej. Kessler, niet veischenen was
en lat een doktersverklaring was over
legd, waarin was vermeld, dat het voor dc
gezondheidstoestand van mej. K. hoogst
ongcwenscht zou zijn om deze emoties
mee te maken.
De rechtbank vond geen termen om de
zaak uit te stellen, waarom werd overge
gaan lot de behandeling.
Als eerste getuige werd gehoord de rijks
rechercheur Hersmis uil Amsterdam, r
ontstond een conflict tussclien den ver
dediger, mr. Pauwels cn dezen recher
cheur, omdat mr. Pauwels het onjuist vond,
dat de rechercheur was afgegaan op ano
nieme mededeel ingen.
Vervolgens werden gehoord de beide
dienstmeisjes, die echter zeer ge ""-'serveer
de verklaringen aflegden, wat voor den pre
sident aanleiding was een van deze meisjes
speciaal te wijzen op het gewicht van
den eed.
Gehoord werden verder twee chautfeurs
uit Haarlem, die met den jongen D. per
auto en per vliegmachine talrijke groote
reizen hebben gemaakt.
In de namiddagzifting werd begonnen
met het verhoor der verdachten. >e oude
D. erkent met zyn zoon naar Breda te
zyn geweest. Ex is bij mej. Kessler eerst
gesproken, over schilderijen en later heeft
de oude D. aan mej. Kessler verzocht zijn
zoon te willen voorthelpen om een andere
positie te verkrijgen.
Mej. Kessler behandelde zijn zoon als
haar eigen zoon.
Hij had het geld noodig om een toon-
kamcr in te richten voor zijn schilderijen
zaak.
Pres. (tot verd. D. Jr.): U sprak toch met
mej. K. om geld los 1e krijgen?
Verd.: Wel neen, ik heb haar geen geld
gevraagd. Zij stelde vee! belang in mij
en zij wilde mij helpen.
Pres.: Als u geen geld wilde hebben,
waarom sprak u dan met,mej. Kessler
over geld?
Vcid.: Mej. Kessler was als een inoelor
voor mij en daarom spiak ik haar overdc/o
dingen.
Pres.: Welke resultaten hebt u in uw
zaken met al dat geld gehad?
Verd.: Ja, die zijn voor een groot deel
tegengevallen.
Pres Tegengevallen U kunt alles zeg
gen wat u wilt, maar daarom beliocven
wij dat altes niet te gelooven. Een kinder
kamer is ljet hier nog niet.
Requisitoir.
De officier van justitie wees et op,
dat een oplichterszaak als deze in Neder
land gelukkig niet dikwijls voorkomt. Deze
oplichterij is met buitengewone brutaliteit
gepleegd
D. Ir. heeft tegenover mej. Kessler de
liefhebbende zoon gespeeld, die zoo ver
heugd was, dat zijn ondom weer bij eikair
waren. Juffrouw Kessler is er ingevlogen.
Beide verdachten hebben aan mej. Kcssler
een verhaal opgcdischt, hetwelk in hoofd
zaak dooi D. ,Sn is ineengezet.
Intusschen meent de officier, dat Dr Jr.
de hoofddader is geweest Hij toch "heeft al
het geld getoucheerd. Er is niets ten
gunste van D Jr. te z.eggen. Mei geweten
looze brutaliteit heeft hij het verhaal, Dat
zijn vader heett opgezet, volgehouden. Hij
meende, dat hier dé maximum straf mag
worden geeischt. Hij requireerde daarom
voor D. Jr een gc\ angenisstraf van Irie
jaar, zonder aftrek van het voorarrest en
teruggave van het in beslag genomen geld
aan mej. Kessler.
D. Sr heeft lang geen blanco strafre
gister, zoodat ook voor her een strenge
straf op zrja plaats is.. Hij requireerde
voor D. Sr. een gevangenisstraf van 2
jaar, niet aftrek van het voorarrest.
Mr Pauwels vroeg voor Leiden vrijspraak
en voor D Sr. onmiddellijk invrijheid
stelling, terwijl hij, indien D Ir. n,iet
mocht worden vrijgesproken, voor hem een
lichtere straf vraagt.
De rechtbank, in raadkamer het verzoek
van den verdediger overwogen hebbende,
verklaarde alsnog gee" termen aanwezig
te vinden om D. Sr. direct in vrijheid te
stellen.
Ned. Herv. Sterk.
Beroepen te Babvlonienbroek, en Hill,
T. J. de Heer, cand. te De Meem, die
dat beroep heeft aangenomen
Bedankt vooi Eemnes-Binnen, ds. J.
Ronge, te Hoogblokland.
Geref. Kerken.
Aangenomen naar Oude en Nieuwe-Bildt-
dijk H de Wit, bulppred. te Noordwolde
(Fr.).
■Bedankt voor Wapenveld, ds._ F. E. Hoek-
slra, te Zwarlebroek, *-roor Rijnsburg, ds.
A. Dercksen, te Rottcröam-Feijenoord.
nruiming
ZOO GOED
KOOP kocht U nog
nimmer! Keurig bew,
mod. in Plateau sti|L In
blauw, zwart en wijn
rood. Nó
DAT KUNT
U niet laten loo-
pen. 'n Schift, pumpje
in zwart, blauw en
bruin, than*
DA'S VOOR
NIETS. Prachtige
combinotie vsn suèae
en lede in de fijnste
oxblood tint. Sensati
oneel koopje.
HOE KAN
Prachtig bewerkt
en de moderoe lijslui
ting. In zwart, bruin
en blauw voor den
spotprijs van
dot extro
loopje. Te-
ast en te
Hé eonal
VOOR f.1.88
een poor oerde
gelijke grainlederen
molières. Dót komt
nooit terug.
WAAR TER
WERELD zulke pri
mo molières in zwart
en bruin voor
Alléén bij van Haren.
FILIALEN IN ALLE PLAATSEN VAN NEDERLAND
TE SCHIEDAM, HOOGSTRAA' 16
BEZOEKT DAN IN ELK GEVAL:
Erich von Stroheim en
Edwige Feuillère Sn
„MARTHE RICHARD,
DE SPIONNE'"
Boris Karloff in
„DE GEHEIMZINNIGE
MISDAAD".
In het voorprogramma:
.O DIE MANNEN".
„BULLDOG DRUMMOND
N AFRIKA".
Als tweede hoofdfilm:
„HELDEN ONDER ZEE".
.SNEEUWWITJE
EN DE 7 DWERGEN".
(SCHIEDAMt
„GOLD DIGGERS IN PARIJS".
In het vóórprogramma»
„DE ZIGEUNERBENDE",
met Borrah Minevitch.
OP DE
