n
Hoe de radio-omroep
geboren werd
l
X
Laatste Nieuws
Kinderbijslag
Heel Nederland aan een touwtje
Verwachting
Koning Leopold begint zijn
besprekingen
Na de erkenning van Franco
Luchtvaart
Heymans en Rous te Singapore
Handel en Bedrijf
Burgerlijke Stand
Beurs van Amsïerdajn.
If'C
Ij
■m
3U1 ONLAND
V.
tov,
Beswaren van hot Verbend
van Ned. Werkgevers.
Het Verbond van Nederiandsebe Werkge
vers heeft een. adres doen toekomen aan
de leden van de Tweed© Kamer der Sta-
ten-Generaal, waann «enige opmerkingen
•worden gemaakt, verhand houdende met
hei wetsontwerp inzake kinderbijslagverze-
kfiiioE»
Het Verbond stelt voorop, dat het dit
-wetsontwerp uitsluitend wil bezien uit ©en
oogpunt van practische bedrrjfspoiitiek.
In het algemeen kan worden gezegd,
dat naarmate bet loon lager is, het be
hoefte-element meer op den voorgrond komt
en dat dus de vraag, of al dan niet
kinderbijslagen gegeven moeten worden,
dan meer dan anders een roi gaat spe
len. Kinderbijslagen en lage loonen be-
hooren nn eenmaal bij elkaar, zoo zelfs,
dat het Verbond niet wil ontkennen, dat
in een bepaalden bedrijfstak juist in ver
band met een noodzakelijke loonsverlaging
men zijn toevlucht tot kinderbijslagen moest
nemen. Het ligt echter voor de hand,
dat, indien de loonen op een zoodanig
eil staan en zulks is op het oog-en-
iik m Nederland over het algemeen ge
lukkig wel het geval dat m de be
hoeften kan worden voorzien van een nor
maal arbeidersgezin, het vraagstuk wan
kinderbij'slagen minder op den voorgrond
treedt.
Een wettelijk verplichte kmderbijslagre-
geling zou beteekenen, dat voor 91 pet.
van de arbeiders, in het particuliere be
drijf werkzaam, een verplichte kinderbij
slag /.ou moeten gaan gelden, ofschoon
een soortgelijke en veelal aanmerkelijk min
der ver gaande regeling slechts geldt voor
circa 6 pet. dezer arbeiders.
De minister gaat er van uit, dat bet
algemeen© welzijn kinderbijslagen vordert
Maar inctien dit het uitgangspunt is, dan
onderschrijft het Verbond wal „Het Volk"
van 23 December 1938, avondblad, schrijft,
n.l. dat dam de bijslagregeling ook ge
rneenschapszorg diende te zijn en niet
slechts werkgeverezorg.
Het wetsontwerp wil echter de kosten
van de wettelijke kinderbijslagregeimg ge
bed door de werkgevers laten betalen.
Zelfs zegt art 27, lid 4, van het 'ont
werp nadrukkelijk, dat Ie werkgever de
door hem krachtens deze wet betaalde
of verschuldigde premie geheel noch ge
deeltelijk op den arbeider mag verhalen.
Dit éteekent een nieuwe toon dast op
de bedrijven, dien het Verbond, den_land
bouw inbegrepen, schat op circa f lo mu-
lioen per jaar.
Het Verbond vertrouwt, dat de Kamer
zich ernstig zal willen afvragen, of net
gerechtvaardigd is het bedrijfslevei i een
dergeiijken last op te leggen, terwijl toet,
de minister ook nog voornemens is met
een wettelijke werkloosheidsverzekering te
komen, in welker kosten volgens bet
voorontwerp de ondernemers ook zul
len behooren mede te betalen.
Dit doet de waag rijzen of de Kamer
niet goed zou doen de behandeling van
dit ou'werp aan f© honden, tot dat het
definitieve plan van den minister van so
ciale /aken betreffende werkloosheidsver
zekering bekend zal zijn.
Trouwens, men mag zich afvragen hoe
het opleggen van dezen nieuwen loonlast
zich verdraagt met het betoog, voorko
mende in de memorie van toelichting,
dat het den minister all ear te doen is
om een „meer rechtvaardig© verdeeïtng
van het totale loonbedrag", dus niet om
een verhooging daarvan.
In het wetsontwerp wordt voorgesteld
kinderbijslag toe te kennen, i© beginnen
met het derde kind ben-eden den leeftijd
van 15 jaar.
In bet belane van een goede samen
werking bij de uitvoering van de sociale
verzekering geeft bet Verbond de Kamer
met den meesten nadruk In overweging
het desbetreffende denkbeeld van minis
ter Romme niet over fe nemen.
Zeventien jaar geleden zat ik tegen
ovei denzelfden man, om hem te in
terviewen. Ik wist, «dat hij belang
rijke mededeelingen te "doen had over
een plan, dat voor heel Nederland
van groot gewicht zon blijken te zijn.
Ik trof hem in een klein kantoortje
van een fabriek in Hilversum, waar
hij, toen nog volkomen onbekende man
in Nederland, mij te woord stond, eu
mij van zjjti plannen vertelde, terwijl
hij mij daarna de primitieve appara
tuur liet zien, waarmede hij zijn plan
nen wilde verwezenlijken. Diie appa
ratuur was een. radiozender, de fa
briek was de Nederlandse!)© Seintoe-
stellenfabriek, en de man fn kwestie
was Willem Vog t, die toen, tij
dens een proefuitzending van de Seïn-
toestellenfabriek, de idee had gelan
ceerd, om in Nederland een omroep
te stichten.
Na zeventien jaar zit ik weer tegenover
hem. Niet meer ia de Seintoestelksifa.-
briek, maar in een groot en voornaam
heerenhuis op een van de Amstenlam-
sche grachten, waar een groot personeel
wei kt, en de heer Vogt resideert in de
directiekamer.
Er is in die zeventien jaar machtig!
veel gebeurd op het gebied van den om
roep, en dat vele is uit den aard der zaak
een mooie inleiding tot het gesprek,
„Ja, de radio-omroep had, toen hij een
maal, gebaren was, alle elementen in zich
om rich verbazend snel uit te breiden,
wijl hij in staat was om twee groote fac
toren die het menschelijk bestaan beheer-
schen en tot op zekere hoogte begrenzen,
te overwinnen, namelijk tijd en ruimt».
Toen de boekdrukkunst weid uitgevon
den, ging die vinding in baar ontwikke
lingsgang van mannetje naar mannetje,
maai door den omroep werden allen in
ééns gepakt. Afstanden bestonden niet
meer, en aangezien afstand tegelijkertijd
ook een andere uitdrukking van tijd is,
was ook de tijd overwonnen."
- Een ndjlpul in de ontwikkeling
wr radio.
„Wat is toch eigenlijk indertijd de groot-
ste bijdrage* tot de ontwikkeling van den
omroep geweest?"
„Naar mijn meaning is die functie ver-
s uia door den versterker. Kijkt a ©ens.
Vele jaren vóór den wereldoorlog wist de
techniek reeds, dat de draad! ooi telefonie,
sprekende film en dergelijke dingen ver
wezenlijkbaar moesten zijn, en dus ook
hoe we het moesten doen, om tot ©en am~
roep op groote schaal te kunnen komen.
Ik bedoel: de theoretische techniek ken
den we. Alleen was de groote moeilijkheid
dat we moesten aanvangen met zoo ge
ringe energieën, dat we eigenlijk niet wis
ten, hoe daarmee den noodzakelijken be
ginarbeid te verrichten. De geboorte van
le lamp beteekende echter tegolijbortijd
ook de geboorte van den versterker, en
zoo is de geschiedenis van d« radio en
van den omroep eigenlijk tevens de his
torie van den versterker. Typisch, hoe
men zich dikwijls niet van eenr bepaalde
vormgeving -kan losmaken; toen Philips de
eerste radiolamp maakte, de beroemd».*, buisf-
lamp, was dat een lamp mettwee "fit
Medegedeeld deor bet K.N.M.l.
in De Bilt.
Geldig van hedenavond tot morgenavond
19 nor.
Voor liet geheels land: Krachtige, tijde
lijk stormachtige, Zuidelijke tot Zuid-Weste
lijke wind1, zwaar j bewolkt tot betrokken
met eenïgea regen,* iets zachter des nachts,
overdag iets kouder,
Stermwaarsdin wiaggdieasi.
Hedenmorgen te' 9 uur werd geseind!
aan alle posten: „Weest op uw hoede".
W. Vegt.
tingen, want een lamp (hoewel een radio-
lamp heelemaal geen lamp is) behoorde na
eenmaal een fitting te hebben. Naderhand
is men gekomen tot een eigen vormgeving
voor deze dingen."
„De levensvatbaarheid van den omroep
Week waarschijnlijk al heel spoedig, is
het niet?"
„Ja, dat was inderdaad het geval. Na
dat onze plannen in de praktijk van het
dagelijksche leven waren gekomen, weid
het ons gauw duidelijk, dat bier iets be
langrijks geboren was. Het was toen nog
ee.i heel© gemoed-Wijk© ©a gezellig© boel
Meermalen kwam het voor, dat d© musi
sch en j© op straat aanhielden als „di©
ir neer van de radio", en je dan vijf of
tictt gulden in de handen stopten voor
de programma's. Maar in 1925, tijdens den
watersnood van dat jaar, heb ik toch
eigenlijk voor het eerst beseft, wat de
radio was en kon beteekenem in het maat
schappelijk leven.
De m&dit der radio-.
De <vmtnissaris der Koningin in Noord-
Brabant belde de N.S.F. op, met de vraag
of wij voor de microfoon wilden zeg
gen, dat de toestand in Brabant critiek
was geworden, en dat men groote be
hoefte had aan booten en levensmiddelen.
Ik riep dat om, en geen kwartier later
waren al onze telefoonlijnen geblokkeerd;
het geheel© land was practisah gemobili
seerd, overal vandaan meldde men zich
bij ons ter hulpverleening, een detache-
ment padvinders marcheerde het voorplein
van de fabriek op, burgemeesters van
groote steden boden hun directe hulp aan,
allerlei leveranciers meldden zich, enfin,
het vas waralrjfc om er beduusd van te
worden. Een uur later was de commissa-
ris weer aan de telefoon om te zeggen,
dat we een stopsignaal moeste t
den, want alle wegen naar het bedreigd©
gebied waren verstopt van alle voertui
gen die derwaarts trokken om hulp te
verleenen Op dieu dag is het pas goed
tot me doorgedrongen, dat je jmet den'
omroep heel Nederland eigenlijk aan ©en
touwtje hebt."
„En nu is de radio een onmisbaar
element in het volksleven geworden, een
gebruiksartikel van alleu dag."
„Ja van de romantiek van de eerste
jaren is veel verdwenen. Je tapt nu ra
dio, zooals je de waterkraan open zet."
"4 Hrt programma,
„is het niet een. groote moeilijkheid om
telkens weer wat nieuws eu wat beters
te bedenken?"
„Dot is het U moet niet vergeten, dat
het niveau, waarop men gaat waardeeren,
elk jaar hooger gesteld wordt. Een be
langrijk deel van het wereldreportoire der
muziek heeft den tijd verslagen, en blijft,
maar voor het vormen van nieuwe num
mers op dat reportoire is er geen reden
om aan te nemen dat er minder tijd noo-
dig is om een blijvend residu te vormen,
dan vroeger. Daarbij komt, dat de behoefte
aan nieuwe klanken groóter is mode
door de radio dan de productie. De
radio is een geweldige slokop. Als u eens
zcudt zien, wat wij per jaar „verwerken",
dan zandt u duizelen."
Het hoorspel.
En hoe staat het met het probleem
van het hoorspel?"
„Zegt u wel: probleem. De product!©
daarvan is heelemaal niet groot Men hoort
wel eens de stelling-verkondigen, dat de
radio het aanzijn mperi geven aan ©en
aparte kunstvorm, fsai aanzien van het
fooneelstuk, en men verwijst clan naar d©
film. In deze richting is wet eens iets be
proefd, docb met heel weinig succes.
Want het is in feite een optornen
tegen de fundamentcele ongelijkwaar
digheid van oor en oog. Het oog toch
helpt de verbeelding veel meer dan
hef oor, het is con state erend, terwijl
het oor veel meer orieuteereud is. Bij
het hooren speelt bovendien een be
paalde subjectieve factor ©en veel groo-
tere rol dan big het oog. De een ge
niet veel meer van «en hoorspel dan
de ander, en dat Jcomt waarschijnlijk,
omdat door het hoorspel een appèl
op de fantasie wordt gedaan, dat veel
grooter is dan als het oog ook wordt
ingeschakeld. Hij, die weinig of geen
fantasie bezit, kan heel moeilijk hij
eer. hoorspel een decor opbouwen.
Het hoorspel is als een teekening van
slechts enkele lijnen, die de hoorder moet
vervolmaken, en lang niet iedereen is
daartoe in staat."
„Waarschijnlijk is de productie van hoor
spelen ook niet groot door ai deze oor
zaken."
„Dat is zij ook niet Als u mij die vraag
stelt, ben ik geneigd de zaak ook eens
van den practiseheri kant te bezien, al
wordt man in den omroep m©er ©n meer
den wijsgeerigen kant uitgeschoven. Hij,
die een spel schrijft, doet dat buiten
het feit dat hij ook leven moet in eerste
instantie om de voldoening die het stuk
hem geeft als het een sucoes wordt
Men heeft bepaalde verwachtingen," een
stille hoop, en verlangen naar succes, naar
een stampvolle zaal, die applaudisseert en
juicht misschien. Maar wat gebeurt er bij
de radio? De luisteraar slikt het hoorspel,
zooais een kip een worm slikt, en al weer
uitkijkt naar den volgenden worm. Waar
blijft de voldoening van den auteur? Hoor
spelen, die meer dan drie maal zijn uitge
voerd, ken ik niet, en na ©en half uur is
elk hoorspel weg, om nooit meer terug te
komen. En hot niveau van waanïeering
wordt zoo hoog, dat men alleen nog maar
genoegen neemt met prestaties die gelijk
staan met die in een geslaagd toomeel-
stuk. Een film loopt dagen, weken, maan
den dikwijls, en bij de film is er een ze
ker© verhouding tusschea de moeite en
inspanning, welke zij gekost heeft, en wat
er daarna volgt. Die verhouding is er bij
het hoorspel niet. Groote kunstenaars vin
den dan ook geen enkelen prikkel om
zoo zij er al mee begonnen zijn ermee
door te gaan. Vandaar, dat de radio steeds
weer terug grijpt naar het fooneelstuk, of
naar de omwerking van bekende boeken."
„En de toekomst van den omroep?"
N De toekomst,
„Als ik aan die toekomst denk, be
zwaart zij mij wel eens. Wij hebben nu
eenmaal de -plicht om steeds interessant
Wordt Spaak weer kabiaetsfonna-
lenr?
Belgie, 28 Februari. (Belga A. N. P.)
Vanochtend heeft de koning ©en aanvang
gemaakt met zijn besprekingen ter oplos
sing van de regeeringscrisis. Hij heeft ach
tereenvolgens de voorzitters van Senaat
en Kamer, Moyersoen en Jiuysmans, mi
nister van staat van Overbergh, den mi
nister van buitcniandsche zaken in het
demissionaire kabinet, Soudan, minister
van staat Devèze en verder Max en Car
ton de Wiart ontvangen.
Bij het verlaten van het paleis zeido
Huysmans er van overtuigd te zijn, dat
een man als Spaak „de aangelegenheid
zou kunnen regelen". Hrj ontkend© in liet
bezit te zijn van het ontslag van dr. Mar
tens.
Devèze verklaarde bij het betreden van
het paleis, dat de liberal en niet aan de
regeering kunnen deelnemen, zoolang d©
kwestie-Jlartens niet op bevredigende wijze
geregeld is.
Spaak werd vanmiddag te Brussel ver
wacht.
De ambassade le Parijs ontruimd.
Parijs, 28 Februari. (Havas). Vanmiddag
zal de ambassadeur van het Rcjjubükein-
srihe Sapoje, Pascua het gebouw der am
bassade verlaten.
Teneinde het overdragen aaui den ver
tegenwoordiger van Franco te vergemakke
lijken heeft liet Fransdh© ministerie van
buitentandsdhe zaken voorgesteld geduren
de de overgangsperiode zorg te dragen
voor de gehouwen, welke de Spaansche re
geering te Parijs bezit, n.l. de ambassade,
het consulaat, het reisbureau en de kan
toren van do hand els vertegenwo ord igin g
Verder wordt gemeld, dal ©en boog
functionaris, waarschijnlijk1 Rodhat, zal
worden belast met bet overbrengen van
het officieele bericht, van de erkenning
naar Burgos. Hij zal vanavond Parijs ver
laten.
Morgenmiddag te Batavia ver
wacht.
De beide sportvliegers Heymans en Rous
zijn hedenochtend uit Mergui vertrokken
en na een tusschenlanding te 18.00 uur,
plaat?el. tijd, te Singapore geland. Ook
v-indaag werd bun vlucht door fraai weer
begunstigd.
De lieeren Heymans en Rous zijn voor
nemens morgen bun tocht voort fe zet
ten en zij hopen dan ook het einddoel te
bereiken. Zij verwachten, indien de om
standigheden gunstig zijn, Woensdagmid
dag omstreeks half vijf te Batavia aan te
komen
te blijven, en dat valt om den drommel
niet mee. Zoo hebben, we bijvoorbeeld
op het oogenblik onze eigen arrangeurs,
die bestaande melodieën of gegeven grond
wijzen omwerken. Maar vraagt u niet, wat
een tijd dat kost! Iedere minuut uitzen
den kost steeds meer minuten voorberei
ding, en dat wordt ook een probleem. Van
daar ook, dat wij behoefte hadden aan
een zoo groote repetitieruimte, want het
is steeds opnieuw maar repeteeren en
nog eens repeteeren."
Televisie.
„Verwacht u nog wat van de televisie?"
„Dat zal nog wel even duren. De
groote moeilijkheid is, om er een
begin aan te geven. Als men de be
kende vraag stelt, wie er eerder was,
de ki^ of het ei, dan is het hier zon
der twijfel de kip, in dezen zin, dat
je zult moeten, beginnen met televisie
zonder dat er iemand is die er naar
kijkt De omroep propageerde zichzelf,
doordat velen hun eigen ontvanger
bauwden, en anderen daartoe inspi
reerden. Die factor ontbreekt bij de
televisie ten ©enen male, want daar-
vooi zijn de toestellen veel te inge
wikkeld.
Zij kunnen niet anders dan gekocht
woTden, en dus moet er een fabriek zijn
die het koopen van televisie-ontvangers
er in stampt als het ware, terwijl een om
roep zich met de uitzendingen bezig
houdt Technisch is dat zeker mogelijk
op dit oogenblik, maar het zou een slag;
ia de lucht zijn, omdal er geen appara
ten zijn. En die zijn er niet, omdat er
geen uitzendingen zijn. Zoo draaien wij
in een vicieuzen cirkel rand. Wij hebben
deze zaak ook nog van dezen kant beke
ken: de luisteraars hebben ons hun geld
gegeven als luisteraar. Wat zxw ik nu
moeten zeggen tegen den luisteraar in
Groningen of Friesland, als zijn collega in
Amsterdam televisie kan zien, mede door
zijn geld, waarvan hij verstoken blijft.
Want televisie-uitzendingen blijven tot een
betrekkelijk kleine oppervlakte beperkt,
doo de geringe reikwijdte van d© gebruik
te golven.
Danhet zwaartepunt van zulke uit
zendingen ligt fn het actueel©. Maar boe-
veel actueele gebeurtenissen, hebben we
in Amsterdam, die een uitzending waarJ
zijn? Men zegt wel eens: voetbalwedstrij
den. Is n in staat, denkt u, om een hod-
lea voetbalwedstrijd op de film te vol
gen? Waarschijnlijk niet, want daarvan
zoudt u dol worden. En deukt u zich nu;
eens in, dat de televisie-camera nog al
tijd tot minder in staat is dan de film
camera. Och, niemand mag zoo conser
vatief zijn om te zeggen: 't Wordt toch.
niets. Maar het zal naar mijn meening
nog wel een poos doren. Ln Engeland heeft
men ten koste van enorme offers iets tot
stand kunnen brengen/ doch ook dat is
toch nog niet veel beter dan ©en maüg-el
film, al heb ik zeer veel waardcering voor
den arbeid, die daar is verricht. Maar ik
vraag mij ook af: zit men er hier op te
vrachten? En dat geloof ik toch werkelijk
niet. Het is een wonder van technisch'
kunnen, maar een behoefte is er, geloof
ik, nog niet"
Fr is inderdaad in die zeve-iüen jaar,
v.clke liggen tusschea. liet eerste inter
view en dit, heel wat gebem 1 Hoe zal
het over weer zeventien jaar zijn?
DINSDAG, 28 Februari.
Officieele noleenng can de Commissie uit
de Kamer van Koophandel.
Moutwijn f 16.per H.L. ad 46 pCt
Zonder fust en zonder betasting.
Sint-officieel.
Spoeling f 1.40.
Binnenlandsche spiritus f24,— a 100.
Buitenlandscb-p spiritus f14 50—f 15—
ZonrVi Fu«' en zender belasting.
stil HMM
Geboren:
25 Februari. Hendrfka Soplue, dodaier
van 0. Niemantsverdriet en C. H. Schippers
Jan Steenstraat 31; Martina Marijke,
dochter van M. HoUenga en W. Smit,
Nassaolaan 75. Leopold, zoon van A.
Kersten en S. J. Noordijk, Nieuw© Haven 83.
23 Febr. Adriana Cornelia, dochter van
W. Minn aard en G. Gaanderse, Nassau-
laan. 75,
'26 Febr. Dirk, zoon van A. F. Wiegel
en A, Zijdeveld, Jacob Marisstraai 4.
Henricus Wilhelmus, zoon van W. H. Don/s
en C. van der Ven, Stationstraat 50.
27 Febr. Anna Maria Elisabeth, dochter
van J. II. Hendriks ©n M. C. Th. Lam-
bres, Marconistraat 91.
Overleden:
24 Februari P. H. Moré, 49 jaar, Nassau
laan 75. I
25 Februari. D. J. Tliie, 43 jaar, Nassau-
laan 75.
26 Februari. A. Cl Smits, 76 jaar, ecihfg.
v. 0. van Wageningen, Bagastraai 45.
KOERSEN OP 28 FEBRUAB1 1930
(Medegedeeld door de Amsteiti, Bank).
1ND. ONDERN,
V K
(Binnenland.
A.K.U. S®*/„
Van Berkri46
Cert. Calvé 84*/,
Neder L Fort!367*/,
Ned. Gist Sc Spiri' us 455
Ned. Kabelfabriek681
Philips GL G. B204
Unilever13i'/,
HEDEN
39'/.—
45*/,
86
8<
454
681
203
136
5V.
7
Buitenland),
Anaconda
Bethlehem Steel
Oeneral Motors
Kennecot! kipper
RemnMc Steel
U£. Steel Corp.
ELECTR. OND.
Aniem
Ned. Ind, Gas Mij.
(Buitenland).
Cities Service
MIJNEN.
Atgeni. Exploratie..
Raljang Lebong
Singkep Tin Mij.
PETROLEUM.
28Vm
55'/,
87%
287»
47»/,,
87»/,
2^/.-
47»/,,-
8'/.
(Bnitenlan dj.
Cent.Oil
Mid Cont. Petr.
Phillips Petr.
Shell Unior
Tidewater Ass. Oil
RUBBER.
Amsterdam Rubber206
Deli Batavia Rubber 149*/,
SUIKER
Vorstenlanden 81»/,
Handelsver. A'dam 426
TABAK.
Deli Mij.
Deb Batavia
Senembah
247
247
238
287
6»/,,
6»/»
60»/,
135»/.
136
817»/,
813*/,—
20»/,
20%
IV/,
H1/,
30
30
10V»
10»/»-
10'/»—
206 10
149'/s61
St1/,8
428 81
...227 225»/.— 7
208'/, 207 —8
209'/, 210 1
SCHEEPVAART.
H.A.L.107»/,
Rett. Lloyd 102'/,
Ned. Scheepv. Unie 109
SPOORWEGEN.
Canadian Pacific
Illinois Central
3»/»
IS1/
N.-York Centr. Railr. 15'/',
SoutSiern Pac
Southern Railway Cy
}3%
14*/»
108
110
G""#—
la'/,—
14 -
15'/,
4
'It,
Wisselkoersen.
Amsterdam, 28 Febroari.
Londen 8.81 5/8, Berlijn 75.37"Parijs
498 1/4, Brussel 31.62i/2, Béhi 42.75, Ko
penhagen S9B5, Stockholm 45.42% Oslo
44.30, New-ftxk t88, Mïlaan 5,75 Praa«
6.43, Pnla f SJie i/s pit
