Een anti-misdaad laboratorium
fjBBt SchiedamUw woonstad
De amateur
detective
a. 0. C. VAN DER HEIJDEN
SI00M9MSMMU „E1EIWEISS"
Ook voor Uw hand een Vulpen
Eau bezoek bij C. J. van Ledden Hulsebosch
Het „boekenzeiltje van Alkmaar". Een par
ticuliere onderneming. Lessen in weten
schappelijke speurkunst. Gebrek .aan „Aner-
kennung". Deductief werken.
-ood- en Zinkwerkers - Electricien
GARAGE "UNIQUE"
Schiedam, Uw woonstad
Krommenhoek, Uw Bakker
RECLAME-THEE
PL. VAN DER HOEVEN
n N.V. M E R C U R I U S_
A. J. VAN WASSENAAR
Corsetten Bustehouders Corseletten
Buikbanden en Elastieken Kousen
GEZINSWASSCHEN.
5 KILO, EEN GULDEN!
"rtADIO - ELECTR1CITE1T
C. v.cf. MOST
N.V. VERFPAKHUIS „SCHIEDAM"
BR0ERSVELD 24 TEL 67902
Verf koopen is een laak van vertrouwen.
WelnuBovendien zijn wij goedkoop.
Alg. InslaJIatiebureau Fa. Wed. M.v. MEURS
Westmolenstraat 16-18 - Telet. 68519
mm GLAS IN LOOD
N.V. v. KATWIJK's GLASHANDEL
Singel 101 - Hoogstraat 72 - Tel. 69551-67545
FIRMA ZOETMULDER - Hoogstr. 171
Fa V. L B0RRAN1 - SCHIEDAM
Schoorsteenveger, Rookverdrijver, Metselaar
Detectiveromans brengen de lezers altijd in kennis met een zeer bi
zonder soort menschen, lat er een zesde en misschien wel een zevende
zintuig op na koodt. Dat zintuig, dat gewone stervelingen niet bezit-
ten, stelt heö in staat, 200 nauw keurig mogelijk, dikwijls met naam
en toenaam, te bepalen, wie do dader van een gruwel ijken moord is
geweest, als bij bet stoffelijk overschot van bet slachtoffer alleen maar
een roestige kromme spijker plus een eindje veter, afkomstig van een
linkerschoen, zijn gevonden
Velen hebben van de prestaties dezer scheppingen van Conan Doyle, van
Ivans en van Sidney Horier genoten, en hen bewonderd om' htm
scherpzinnigheid, doch die velen weten wellicht niet, dat er een Ne
derland van vleesch en Woed bestaat, die een levende detective-
roman is, en zonder twijfel de allerbeste van dit genro zou kunnen
schrijven, als hij er eens toe zou overgaan zijn memoires te boek te
stellen. t
Het is de heer C. J. van Ledden
Hulsebosch, dien ik eens heb optre-
zccht in ziju uit 156S dateerende huis aan
den Nieuwendijk in Amsterdam, een huis,
dat tegelijkertijd woning en laboratorium
is, een laboratorium, dat wellicht de groot
ste en meest wetenschappelijke anti mis
daadcentrale in Nederland is.
„Hoe bent u eigenlijk tot dit werk ge
komen?" was natuurlijk mijn eerste vraag.
„Ja, dat is een mooie geschiedenis ge
weest. Mijn vader was apotheker, in dit
zelfde huis, en ik studeerde aan de Am-
sterdamscbe Universiteit pbarmacie. Op een
Zondag in Maart van het jaar 1902 komt
er een telegram voor mijn vader van de
justitie te Alkmaar, of hij maar wilde
komen om in een zedenmisdrijf aan het
onderzoek mee te werken. U moet name
lijk weten, dat mijn vader af en toe de
justitie met dergelijke dingen al wel eens
hielp. Maar vader was in België, en kon dus
niet komen. Ik pleegde overleg met de
Arastendamsche justitie, en de officier ver
telde mij, dat ik dan maar moest gaan.
llaarik was nog maar student, en
maakte allerlei tegenwerpingen. „U gaat",
zei de officier, en ik ging. Nauwelijks bad
ik mijn hoofd binnen het "politiebureau
van Alkmaar gestoken, of daar had je het
al. „Wie is u, wat komt u hier doen? O,
is uw vader er niet, juist, gaat u dan maar
zoo lang daar zitten". Nou, daar zat ik
als muurbloempje, met spijt als Haren op
mijn hoofd, dal ik gegaan was. In het mis
drijf speelde een boekenzeiltje een be
slissende rol; doch die twee kroongetui
gen, die den verdachte op heetexdaad had
den betrapt, waren het flagrant oneens,
of dat zeiltje met den witten kant dan wel
met den zwarter op den boschgrond had
gelegen. De een zei: 't lag op den witten
kant, ik doe er een eed op, de ander deed
er zes eeden overheen, dat het op den
zwarten kant had gelegen. Toen sprak een
van de autoriteiten„Maar we hebben hier
een deskundige", en ik hoor nog hel sar
casme, waarmee hij dat woord uitsprak.
Ik dacht een klein woordje, dal ik niet
heb uitgesproken, en ik zei, dat het zeil
tje op den zwarten kant had gelegen, een
feit, dat volkomen duidelijk was, omdat de
witte kant niet heelemaal nat was en
slechts cirkelvormige natte plekken be
vatte, ter plaatse van welker centrum de
pakte doosjes en tubetjes. Daarvoor had
ik niet zo lang gestudeerd. In 1910 deed
ik de apotheek aan den kant Mijn vader
kon wel huilen, maar ik ging me specia-
;eeren in wetenschappelijk justitieel on
derzoek, studeerde bij professor Redss in
Lausanne, bezocht criminalistische insti
loten in centraal Europa, en zoo heb ik
in den loop van de jaren een zeer drukke
praktijk gekregen, die mij voldoening heeft
geschonken."
„.Maar uw laboratorium is toch geen
officieel instituut, is bet wel?"
„Neen. Ik hen ptrivépersoon gebleven
mijn beele laboratorium en mijn
heele bibliotheek zijn privaat bezit,
De regeering heeft in den loop van de
jaren voor allerlei doeleinden lahora
toria laten bouwen, maar tot een la
boratorium voor criminologisch on
derzoek is het nooit gekomen, en
zoo heb ik al mijn dure apparaten
en werktuigen uit mijn eigen zak moe
ten bekostigen, en dikwijls kreeg je
nog niet eens de rente terug van hot
kapitaal, dat zoo'n apparaat gekost
had".
Cl J. vut Ledden Hnlseboseb
CORSETT1ÈRE - LANGE HAVEN 125
UITSLUITEND MAATWERK EIGEN ATELIERS
zwarte waterdichte laag een gaatje ver
toonde; door die gaatjes nu was het vocht
van dm boschgrond heengedrongen en had
zich straalsgewijs in het witte weefsel ver
spreid; Het zeiltje moest dus met dien
zwarten kant op de natten grond gelegen
hebben! Ik had gelijk, en ik mocht bij het
verdere onderzoek blijven. Dat "was voor
mij de victorie, die in. Alkmaar begon.'
37 jaar ervaring,
„lat is nu 37 jaar geleden, en al dien
tijd bent u voor de politie en justitie werk
zaam gebleven."
„Ja. En in den loop van die jaren heb
ik heel wat puzzles opgelost, moor
den, brandstichtingen, inbraken, val-
sche papieren, ja zelfs verongelukte
vliegmachines heb ik in mijn praktijk
gehad, ïk heb echter eerst in de apo
theek van mijn vader gestaan, en het
politiewerk gedaan, dat ook mijn va
der deed, namelijk het onderzoek op
vergiften, van inkt en van de „visite
kaartjes", die inbrekers wel eens ple
gen achter te laten. Bij de crimina
listiek komt echter meer kijken, en
juist dat meerdere, dat wou ik wel
eens zien.
Het apothekertje spelen hield ik trou
wens toch niet vol, omdat ik er niets
voor voelde verkooper te worden van ver-
Nav het Engelfch van
ANTHONY BERKELEY
13)
„.Ik moet nu aan het werk, mijnjheer
Ghitterwidk. Ut moet bij majoor Sindair
een huiszoeking doen., ofsdboon ik betwij
fel of ik er iets zal vinden. Maar allereerst
zou ik wel eens de kamer van de oude
- dame ia Aldridge willen zien; gaat u
mee?"
Het gezicht van OMtterwidc Maande in
eens op de positie van zoo nabij aan ihet
werk te zien. Voor het eerst van zijn
leven was bij zijn tante foeelemiaal ver
geten. „O, mijnheer, dat is werkelijk
Dat zOjU ik dolgraag willen".
Zij gingen samen naar buiten naar de
Wachtende politieauto.
In het hotel aangekomen, verdween
Moresby in het kantoor en liet ClbStter-
wick in de hall wacfrten. Moresby bezat
tact en vastberadenheid en toen bij weer
te voorsdhun kwam, had Mj den sleutel
van de kamer win mejuffrouw Sinclair in
do band. Een dbiassear, a2S bet ware met
glimmende knoopen bezaaid, bracht hen
naar de kamer. J i_.
Moresbfy bad geen vergrootglas, nodbl
Helder Kastklaar en Modelgevouwen
Tussendijken- Hudsonsir. 111 Botterdam, TeL 38857
een vingerafdruk-apparaat, noch iets
anders, dat tot de gewone uitrusting van
een detective behoort. Hij opende snel en
systematisch alle kastladen, die hij zag
en fceek voornamelijk naar brieven of
andere documenten, Ghittenvieik, die een
buitengewone sensatie verwacht Jiari, zat
op den rand van het lelikant en ver
veelde zich gruwelijk, terwijl Moresby
zijn onderzoek voortzette.
Plotseling werd een deur in den zij
wand geopend en er verscheen een slanke
jonge vrouw en staarde hem aan.
Chïtterwick staarde terug. Het was geen
erg aantrekkelijke jonge vrouwzij droeg
een bril met schildpad-montuur, zij had
geen aardig kapsel en ze droeg een zeer
eenvoudige 3>ruino japon; de degelijk
heid en zelfbewustheid straalden van
haar af. C/liittenvidk, die zich meteen
weer detective voelde, zeide zacht brf zidh
zelf: „de gezelschapsjuffrouw".
De jonge vrouw was zich zelf dadelijk
weer meester. Ofschoon zij, zooals het
zich liet aanzien, met twee inbrekers te
doen had, beefde haar stem niet, toen zij
kort en bondig vroeg: „mag ik ook weten
wat u hier doet? Deze kamer is bewoond".
„Aha", begon Moresby, „juffrouw Goole,
als ïk) mij niet vergis".
„Zoo heet ik", gaf zij ontstemd toe.
„Ik ben politiebeambte", zei Moresby
op zijn zachtst en toon, „en het spijt mij
inderdaad, juffrouw
«L„Wiït a mij dan uw legitimatiebewijs
toonen?" viel zij hem in de rede.
3600 leerlingen.
,U geeft ook veel lessen aan politiemen
sehen, niet waar?"
.Daarmee ben ik begonnen in 1914, op
advies van mr. Lisman, die toen. nog
rechter commissaris in Assen was, thans
president van de rechtbank in Groningen.
Ik klaagde namelijk wel eens, dat de si
tuatie bij een misdrijf geheel en al ver
anderd was, als ik er bij kwam, en dat
is eigenlijk de geboorte van mijn politie-
cursussen geweest, die langzamerhand zijn
uitgebreid tot lossen in wetenschappelijke
speurkunst Niet minder dan 3GOO leer
lingen heb ik hier boven op de school
banken gehad, zoodat ik mag zeggen, dat
ik een zeer groot gedeelte van de Neder
land sche politiemacht onder mijn discipe
len heb gehad. Bovendien ben ik nog pri
vaat docent aan de Amsterdamsche Uni
versiteit, waar ik colleges geef over de
reconstructie van het strafbaar feit Dat
doe ik nu ook al 15 jaar".
Is zulk een leven door al de emoties
en al het hersenwerk niet buitengewoon
vermoeiend en zenuwsloopend
Gevaarlijke bommetjes.
„Nooit last van gehad. Legt u maar
een kussen op den vloer, en geef me
drie minuten, dan slaap ik als een
Turk. Toch heb ik van zijn leven
genoeg emoties meegemaakt om tien
menschen stapeldol te doen worden.
Het is bijvoorbeeld heusch geen ple
ziertje, om tussclien een stelletje bom
men terecht te komen, waarvan ieder
een slaat te" rillen en te beven. Dat
was bij een huiszoeking, die voor een
heel ander doel werd gehouden. De
politie ontdekte daarbij achter een
canapé een stuk of tien voorwerpen,
die verdacht veel op bommen leken.
Ik werd erbij gehaald, kroop op han
den en voeten onder de canapé, en
constateerde tot grooten schrik van
allen die erbij waren, dat het de ge
vaarlijkste soort hommen was, die ik
kende. Alleen, ze waren volkomen on
gevaarlijk als je ze maar rechtop hield
bij het vervoer. Hield je ze echter
scheef of op huu kop, dan waren ze
onmiddellijk noodlottig. Als u van
emoties spreekt, dan was dat er een,
die ik mijn leven niet zal vergeten.
Ik wilde die dingen naar beneden bren
gen, doch daarvan wilden die jongere
politiemannen niet weten; dat zouden
ze zelf wel doen, want ik had vtouw
en kinderen..."
Zoo heeft U dus wel een arbeidzaam
en vruchtbaar, en ook succesvol leven ge
had".
Inderdaad', maar ik zou zoo graag een
betere „Anerkenmsng" van mijn werk heb-
N. V.MELKHANDELAREN VEREENfGING
„DE LANDBOUW,
Vellevest 16-18 SCHIEDAM Telefoon 68239
Vraagt Uw leverancier onze GEPASTEU
RISEERDE KARNEMELK IN FLESSCHEN
1 AN VAN DER HAMMEN
Hjisschiidei Glazenmaker Schle 96 Tel. 68113
Soiled, concurreer end
Vraagt offerte zonder verplichting
ROTTERDDIJK 250 - TELEF. 67776
GROOTE MARKT 31—33 - TELEFOON 67621
jAN VAN AVENNESSTRAAT 18 TELEF. 67879
Erkend Gasfitter - Erkend Installateur
(Uw adres bi| verhuizingen)
Q. A. DE WINTER
WONINGBUREAU „SCHIEDAM-WEST"
NIEUWE HAVEN 83 SCHIEDAM TEL. 68752
Huur en Verhuur
Koop en Verkoop
van Onroerende Goederen
TELEFOON 68100—
TELEFOON 68734
BEZORGING DOOR DE GEHEELE STAD
21 CTS. PER ONS
Speciaal in het verbeteren van schoorsteentrek
ALLÉÉN Lange Achterweg 33, Tel. 68421
VOORHEEN
y. J. EUIIEN
Modelmakerij, Draaierij en Meubelmakerij
TEL. 69743 SCHIEDAM KETHELSTR 25.
ben gehad, ik bedoel: ik had geen privé
persoon, en mtjn laboratorium geen privé
laboratorium moeten blijven".
lietecfieveromwis.
Ban volgt er even een pauze, die ik
afbreek met de wellicht wat ondeugende
vraag: „Leest U wel eens detectivero
mans?"
En prompt komt het onverwachte ant
woord: „Die lust ik niet. Nee, in ernst
Die boeken lees ik niet. Ik heb eens
een schrijver van dat genre bij me
gehad, zeker niet de eerste de beste,
die zich volkomen had' vastgepraat;
en hij was nog maar op de helft van
het boek. Hij kon er niet mecar uitko
men, kon niet meer voor- of achter
uit. Toen heb ik hem het advies ge
geven, den held' van het boek een ge
verfde baardhaar van den boef te la
ten vinden op de waschtafel van zijn
hotelkamer; voor dat advies was hij
me hoogst dankbaar, want nu kon hij
weer verder!
Weet U, die schrijvers beginnen van
achteren, met de ontknooping, en dan
werken ze vender van achteren naar voren.
Maar de werkelijkheid van het leven is,
om uit de sporen die je bij het misdrijf
vindt, het heele complex van feiten te
reoonsferueeren, en dat is heel'wat anders!
Toen er in den glorietijd van Conan Doyle
eens vlak bij zijn huis een moOrd was
gebeurd, haalde men hem uit zijn bed om
te helpen bij het onderzoek. Maar hij kon
niet helpen, omdat hij niet dledüctief kon
werken. En dat is het voornaamste wat
je bij de reconstructie van een misdrijf
moet kunnen. Ik vraag altijd, of men mij
een poosje op de plaats van het misdrijf
alleen wil laten. Dat deed ik ook, toen in
Gorinchem een notaris was vermoord ge
vonden. Uit allerlei kleine aanwijzingen
kon ik den officier van justitie na betrek
kelijk koirten tijid vertellen, wie de dader
moest ziju, ja ik kou zelfs zijn naam zeg
gen. Toen ze dien man gearresteerd' had
den, viel hij binnen een half uur door de
mand. Ik herinner me, dat ik wel eens
tegen de politie heb kunnen zeggen
't was ook een moordzaak de dader
heeft lichtblond haar, hij is klein van
gestalte, hij is links, hij werkt hier in deze
werkplaats, hij zit gewoonlijk op die plaats
èn zijn voornaam zoowel als zajtn achter
naam beginnen met een L. Maar nou bob
ben we genoeg gepraat, nou gaat U eens
mee naar boven, om het laboratorium te
zien".
Ik heb, achter mijn leidsman aan, ge
dwaald' door het geweldige huis, dat zich
achter den betrekkelijk ori opval lenden voor
gevel aan den Nieuwendijk uitstrekt. Tot
onder do banebalken bevinden zich de la
boratoriumruimten, de donkere kamers voor
de foto-afdeeling, de kamers voor röntgen
onderzoek, voor onderzoek met ultra vio
lette stralen, kamers voor chemische on
derzoekingen, voor fotografische repro
ducties kortom een zoo voortreffelijk
uitgeruste centrale voor wetenschappelijk
recherchewerk, dat men zich niet kan voor
stellen, dat één misdaad; hoe ingewikkeld
en met hoe weinig fouten ook, hier on
opgehelderd zou kunnen blijven. En het
hoofd, dat dit alles bestuurt, kan inderdaad!
deduceeren en combineeren, zelfs zonder
het gebruikelijke schokje in het achter
hoofd.
SCH1EDAMSCH VULPENHUIS
LUX 8 r OSI LANGE HAVEN 77 - TELEFOON 68812
Met een grappige grimas in de rich
ting van Chïtterwick, deed Moresby dat
en vertelde in het kort liet drama, waarbij
hij niets van de moord1, nodh van de
arrestatie vermeldde. De jonge vrouw lui
sterde aandacht ir en scheen niet ver
schrikt. Toen Moresby kCaas was met zijn
verhaal, stelde zij zicfi geheel ter be
schikking van den hoofdinspecteur. Mo
resby bedankte haar voor haar welwil
lendheid en zei dat Mj haar graag ver
schuilende vragen wilde stellen.
„Misschien kunnen, we beter in dte zij
kamer gaan", sloeg juffrouw Goole voor
en liet hen door de verbindingsdeur in eon
ldeine zitkamer.
Juffrouw Goole nam plaats en verzocht
den heide heeren eveneens te gaan zit
ten. Chitterwiök keek baar even aan en
lachte nerveus. Zij beantwoordde zijn
lachen niet. ClhitieiWidk) bloosde ervan.
Om de waarheid te zeggen werkten vrou
wen als juffrouw Goole op ziju zenuwen.
Juffrouw Goole gaf, op verzoek van
Moresby een kort overzicht van baar le
vensloop en van haar betrekkingen tot
de doode. Zïj was 28 jaar en de dochter
van een advocaat in een klein stadje.
Eerst had zïj een paar jaar op Wet kan
toor van haar vader gewelkt, totdat blij
stierf; ze had de prakrijk) veikodht en
Was naar Londen verhuisd'. Daar had zij
een betrekking gevonden Mj een ad'vo-"
daat met wïen haar vader wel zaken h!ad
gedaan. Zij weid er goed' betaald', maar j
z5j was er niet lang gebleven, want een;
Amerikaansche diènte, waarmee zij ziob
gedurende haar kort verhip in Londen
veel had bemoeid', was zoo gecharmeerd
van de manier, waarop zij haar alles, wat
in Londen de moeite waard was, bad laten
zien, dat zij juffrouw Goole voorsteld'e
om als „dame de compagnie" met haar
mee te gaan. Zij nam het aanbod aan en
Weef een jaar of vijf in New-York. Baar
had z!ij de drukke bezigheden van haar
mevrouw geregeld, gezorgd, dat zïj op de
vergaderingen kwam die zïj niet kon
overslaan, erop toegezien dat de liefda
dige instellingen niet werden overgesla
gen, kortom zij had ervoor gezorgd, dat
haar Jeven op rolletjes liep.
Na twee jaair was mevrouw gestorve
Gedurende de volgende drie jaren ha
zij twee dergelijke betrekkingen gehad
en daarna was ze naar Engeland terug
gekeerd. Het was eigenlijk) haar bedoe
ling geweest om een tijdje vacantie te
nemen en dan weer terug te gaan; door
een toevallige ontmoeting met juffrouw
Sindair was gebleken, dat de kennisma
king van beide kanten in goede aarde
viel en zoodoend'e was zij als Secretaresse
en gezelschapsdam© brj baar gebleven.
Dat was nu.' ongeveer acht maanden gele
don gebeuld.
„Ik dank u wel voor uw duidelijke
mededeelingen." Moresby knikte haar
goedkeurend toe. „Als alle getuigen waren,
zooals u, dan zouden wij het op Scotland
Yam lang niet zoo moeilijk hebben."
Juffrouw Goole glimlachte; de woorden
van Moresby, hadden doel getroffen.
„En wilt u nu zoo goed zijn mij een zoo
nauwkeurig mogelijk beeld te geven van de
oude dame?"
„Van juffrouw Sinclair?" verbeterde juf
frouw Goole. „Zooals ik u al zei, was
ik maar acht maanden bij haar, maar ilc
kan u zonder twijfel alle inlichtingen
geven, die u wens ebt."
Moresby knikte haar bemoedigend toe.
Het verhaal, dat nu volgde, kwam
overeen met de idee, die Ghitterwick
zich over de oude dame had gevormd';
zij was in alle opzichten boven het ge
middelde. Zij was niet alleen zeer rijk,
maar juffrouw Goole scheen dit van
zeer veel gewicht te vinden van een
zeer goede, oude familie; bovendien had
zij, hetïeen juffrouw Goole klaarblijkelijk
het hoogste aansloeg, een zeer sterk ka
rakter. Hoe langer juffrouw Goole sprak
hoe meer Ghitterwick'aan zijn eigen tante
moest denken.
Die acht maanden waren voor juffrouw
Goeie blnkbaar niet te kort geweest om
een zeer Volledig verslag te kunnen geven
van de familieverhouding en de tinan-
cieele positie. Earlshaze was een van ae
oudstelandgoederen in Dorsetshire en
de dertigduizend bunders, waaruit het be
zit bestond, hadden sedert menschente ï-
g^nis aan de familie Sinclair toebe-
hooid. Niet door de wet, maar door tra-
-ditie was het goed steed; aan den oud
sten zoon vermaakt. Door «ren toeval was
het nu in handen van juffrouw Sinclair
gekomen. J
(Wordt 'vervolgd).
