ri
4
De klok een eeuw teruggezet
f'F&mmm
m
fo-é"*,0,'\. t*
'p4' f>>H«4Êfi
Purol bij Doorzitten Zonnebrand Stukloopen
Gemengd Nieuws
Eerste trein gereconstrueerd
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT:
Spoorweghistorie herleeft. De eerste trein
vertrekt naar Haarlem. Tweehonderdvijftig
nieuwbakken filmsterren in Hoofddorp
'iC
fi*'/
Slachtoffer van het warme weer
TrvV-
ÏT
r
i
-jljfc r i
-y
■%A.yr-
1Jókt
sr+ySjC-ï/
WP.VS «f..
ij
wgm##M
>?asSs&$W-<
'WÊ¥$iZi''i
Ontzettend waren de gevolgen, toen op een' onbewaakte» overweg nabi] Hamburg een touringcar door een eleetrbehea trein
gegrepen en vermeld werd. Vele inzittenden kwamen om het leven en verscheidene werden gewond. De plaats van de ramp.
(Telegrafische foto).
Honderd jaar geleden. De spoorwegdirectie in 1839, v.l.mr,: Chevalier, Sicrurier en
Conrad, zooals ze dezer dagen weer fungeerden hij de opnamen voor de histo-
rischc film, welke gemaakt wordt in verband met het 100-jarig bestaan''der Ne-
derlandsche.; Spoorwegteni" Het drietal op „De Arend", den eerste» trein.
.(Van onzen-"Specimen verslaggever).
In de'zomersclie broeihitte van den
stadenden Zondag is in de Haarlem-
mermeer'ïnj'liet vroegere station Hoofd
dorp, ue klok honderd jaar teruggezet...
En dies is het aloude Amsteidamsche
station ,,De honderd roe", vanwaar de
eerste Nederiandsche trein naar Haar
lem vertrok, uit zijn assche herrezen,
en verdringen een tweehonderd vijftig
nieuwbakken filmsterren, in fleurige
costuums, Wijde crinolines-en luifelhoe-
den, de mannen met stijve hooge -heror
den, nauwsluitende pantalons en
vreemdsoortige cyliaderhoëden, zich op
het emplacement rond het Ireintje van
anno Dazumal,
Een curieus schouwspel: een schril
anachronisme naast een glanzend-zilve-
ren gestroomlijnde Dieseltrein én dat
allesvoor de film, welke door Vi
sie. wordt gemaakt naar aanleiding van
het eeuwfeest der Spoorwegen.
Honderd dertig spoorwegmannen en da
mes uit Amsterdam en honderd- tien uit
Utrecht, hebben Zondag, toen de stedeling
kioelte zocht aian stranden en in bosschen,
de geheimen van de wereld van-de film ont
sluierd. En zij hebben ontdekt, -dat deze
wereld aanlokkelijker schijnt dan zij in
werkelijkheid is; zij hebben onder aanvoe
ring van Max de Haas en zijn -discipelen
camera-mannen, t.w. J. van. Schoor, G.
Krugers, E. van Moerkerken en-SVLemaire,
van den vroegen morgen tot den laten
avond gezwoegd en geploeterd1, zij hebben
over de rails gesjouwd', de dames -baiancee-
rend met de sierlijke hoepelrokken, zij
hebben telkens weer opnieuw „spontaan*
gejuicht -bij de aankomst van de diligence,
vergezeld van twee loopfietsen, zij hebben
gewuifd, toen ettelijke malen het treintje
vertrok, zij hebben zich laten 'bevelen en
drillen, kortom, het gezelschap uit over-
grootvaders tijd heeft de filmeTij leeren
kennen als hard werken. - -
Tenslotte is men in'.den avond veT-
moeid naar huis gegaan en -bleef het
station „De honderd roe',' eenzaam ach
ter-in den wijden polder, 'n lferüüiering
aan den goeden ouden tijd, toen een
trein met veertig kilometer snelheid
h".
J1#-!-!!,,'! ik
1 Xv
'v
LX
4
mta l f If ,Arcnd> den eersten trein van Amsterdam naar Haarlem in
IT' 8 ,het ™.fen6 Sezct op een terrein in Hoofddorp voor de film.
ter gelegenheid van het eeuwfeest der NederL Spoorwegen vervaardigd wordt.'
oorzaak! was, dat in Halfweg een schut
ting- móest- worden opgericht, opdat
men „het ijzige van den spoorweg, niet
zoude .zien....'.."
1
Zooais men weel, heeft de Nederiandsche
Spoorwegen indertijd, aan de groep Visie;
onder leiding van Max de Haas opdracht
gegeven ter. gelegenheid van het honderd
jarig -bestaan der spoorwegen een film te
maken.
Geluidssmalfilm.
Na vele strubbelingen heeft de almach
tige Bioscoopbond gedecreteerd, dat deze
film tot de reclameproduclen behoor!,' zoó-
dat hiervoor bij ver'tooning in de' bios
coop de gewone rechten moeten worden
betaald. Door dezen t-egenslag is men ech
ter geenszins ontmoedigd: inplaats van een
normaal- wprdt het nu een documentaire
^'eluidssènalfilm en inplaats van in de bios
copen, £al de film buiten de theaters in
•besloten kring vertoond worden.
Vele -scènes zijn reeds opgenomen' en
'Zondag vermeldde hel draaiboek, dat het
vertrek van den eersten trein op het cel
luloid zou «worden vastgelegd. Vrijwilli
gers, emplQjé's ,dc£ .Npderlnndsclie Spoor
wegen, met. hun -vThmven en kipderen, in
.totaal tweehonderd vijftig personen, ii-eb-
"bc-n hiervoor blijmoedig him vrijen dag
opgeofferd.
Het was zeker geen kleinigheid deze
menschen, mitsgaders de tecltnici, den
costumier, grimeur en alle anderen die
hierbij "te pas komen, naar het sinds
vier jaar niet meer gebruikte station
Hoofddorp te vervoeren. Maar in het
veen kijkt men niet op een turfje en
dus werden extra-treinen gecharterd
voor 3e hd spirant-s te rren.
'Onder leiding van ir. 3. C. M. Boot,
inspecteur der Spoorwegen, vertrokken uit
Amsterdam een dieseltrein en uit Utrecht
een stoomtrein.
dit verzacht onmiddellijk en geneest spoedig. Tube 45, doos 60 en 30 ct. Bij Apoth. en Drogisten.
een half uur na aankomst van de" treinen,
was een vreemd, uitgedoschte menigte uit
gestegen, struikelde men over de rails en
schreed m»n langs het station „De honderd
roe", van Welks dak fier de vlaggen wap
perden, maar dat overigens slechts uit
de voorzijde en een zijwand bestond'.
De historie wil, dat de eerste trein van
Amsterdam vertrok -op 20 September 1839,
van het station Haarlemmerpoort, dat later
mot het oog op een aan de overzijde ge
legen café, dat dien naam droeg,
honderd roe" werd genoemd. Van dit sta
tion Haarlemmerpoort gingen de pioniers
naar Haarlem, naar het slation, waar nu
de Centrale Werkplaats is gevestigd,' doch
dat in don volksmonnd nog steeds „het
oude slation" wordt genoemd.Tussclicn
de Haarlemmers en»de Amsterdammers
is een strijd ontbrand over de vraag, wie
nu de primeur had van den eersten trein.
De Amsterdammers schijnen meer kracht
van. argumenten te hebben, in de tilm
tenminste krijgt 's lands hoofdstad de eer.
De moeilijkheid was_.cn bleef echter, dat
de oude trein niet meer "voorradig 'was
Welnu, men heeft deze geheel gerecon
strueerd, en op de Spoorwegtentoonstel
ling zal men het vehikel kunnen zien, even
als het station „De honderd roe".
directie van- 1839, hét vulgus pröfanum,
Hekkie, alias Rin TinTin, het muziek
corps, de rangeerders, stokers en machinis
ten,' «leten den'dag in opgewektheid.
De diligences (één van het Ulrechtsche
Studenten Corps en een tweede uit Den
Haag) rolden at en aan, beladen met
dames en heeren in romantische kleedij
en geëscorteerd door lieden op een loop
fiets, opgewacht door een menigte achttien
negenen-dertigers. Iedereen vervulde zijn
rol naar behooren en zéker de stationschef,
die zich zelf was, evenals de maclii-
nist van den eersten trein.
Dc anderen waren allen leeken. Maar
dienstorder0 golden niet (zelfs niet 393:
verbod van alcohol), zoodat de goede stem
ming bleef.
Al heeft men op dezen vrijen dag mis
schien net zoo hard, of nog harder, ge
werkt dan op een weekdag...
Voortreffelijke organisatie.
De organisatie was voortreffelijk. Op de
genummerde plaatsen in de coupe's vond
iedereen-zijn of haar tenue en nauwelijks
Hekkie alias Rin Tin Tin!
Het treintje is Zooidag dikwijls „voor d<n
eersten keer" vertrokken, doch men werd
niet moede net te doen alsof het een
nieuwigheid bleef en men verveelde
zich geen moment, wan! niet voor niets
was de Arnsterdamsche rangeerder, vroeger
bijgenaamd Hekkie, thans betiteld als Rin
Tin Tin, van de partij. Hem was de edele
rol toebedeeld van „den verloopen dorps
gek" en hij kweet zich uitnemend van
deze taak. En zorgde tevens, tezamen en
in vereeniging met den oonirole-ambtcnaar
Van Duikeren, als poütie-agent anno 1839,
voor de vroolijko noot.
Gestadig filmden de cameramenschen,
ijverig en plichtsgetrouw, figureerden de
spelers, en zoowel koning Willem I, als de
.Jongen bij het zwemmen ver
dronken.
Gisleravond omstreeks half acht is de
15-jarige A. Bouman uit Leiden bij het
zwemmen in het kanaal te Rijnsburg ver
dronken.
De jongen had zich met eenige vrienden
in het water begeven. Plotseling verdween
hij inde diepte, zonder dat de anderen
er iets van bemerkten.
Na eenige minuten misten zij hom. On
middellijk gingen zij dreggen, waarna Bou
man spoedig uit het water onder de tram-
brug, kon worden opgehaald.
Twee doktere uit Rijnsburg, die men in-
tusschen gewaarschuwd had, pasten gedu
rende eenigen tijd- kunstmatige ademlialing
toe, hetgeen evenwel niet meer mocht
baten.
„Voor de opnemingen van de spoorweg-j de tender kent deze luxe. Om-vlug snel-
fïïm had meu den eersten treinnoodig,
die tusschen Haarlem en Amsterdam liep.
Dochdeze was al lang ter ziele. Niet
temin is -de trein weer gaan rijden: ipen
heeft hem, na langdurige studie, nauwkeu
rig gecopieerd en gereconstrueerd'in de
werkplaatsen te Zwolle, aldus vertelde
ons ir. P. Labrijn, hoofdingenieur der Ne
deriandsche Spoorwegen. Naarstig lieéft
men gezocht naar gegevens over de oude
wagens en de locomotief en o.a. heeft
men ,uit een in 1844 door Van Hall ge
schreven boek over locomotieven vele bi-
zonderheden vernomen. Bij het boek was
een atlas, die echter soms aanduidingen
bevatte, welke met elkaar in tegenspraak
waren. i
l L J A
De* 'oorspronkelijke locomotief, De Arend,
is'- gemaakt-'in -Engeland;-maar deze-SSwpl-
sche wijkt slechts in enkele onbeduidende'
details van de eerste af.'De ketel is-precies
hetzelfde, behalve dat de binnenvuurkist
gelascht is inplaats van geklonken. Voorts
staat op den met Shout bemantelden ketel
vier atmosfeer druk. Vroeger kon men
den druk slechts oontroleeren via inge
wikkelde manipulaties met den veiligheids
klep. Thans heeft men maar voor de ze
kerheid oen manometer verdekt opgesteld.
Ook heeft men den watertoevoer met in-
jecteure voorzien. Met de oude locomotief
.1. wlajsi het niet mogelijk stilstaand wa-
ter in te nemen. Men moest heen en weer
rijden, het z.g. „water loopen". Voor dte
tentoonstelling, waar de trein ook komt,
was het boter injecteurs aan te brengen.
Merkwaardig is, dat de locomotief en
'dte wagens geen. reümfen hebben. Alleen
heid te verminderen kan 'rpieri 'echter on
der het rijden - dv handle op achteruit zet
ten, tegenstoom géven..'..'.. Verderkan de
locomotief alleen maar op maximum-snel
heid voor- én achteruit- rijdentusschen-
standen •"zijn 'onbekend.
De locomotief wordt met cokes gestookt
en de dwaas lange pSjp heeft eèn soort klep
als in een gewone kachelpijp, waarmede de
luchttoevoer kan worden verminderd en
zelfs afgesloten, om de „trek" te beïn
vloeden. Na deze' locomotief is de klep
voor altijd verdwenen. De vuurkist is niet
bekleed en het grooto aandrijfwiel op de
rails is zonder flens. Ziehier het signale
ment van De Arend, die drie wagens trekt:
de.groen gekleurde eerste klas,, overdekt
én ,met fruitenén - genaamd - .Diligence) dë
tweede, klas metlzSjzêilèn, geel"geschilderd
én genaamd Char a banc, eh. de-derde
klas aan beide zijden open, bruin 'geschil
derd en genaamd Waggon."
Verlichting en verwarming waren eoh-
ter niet'noodig. De. eerste klas, de Dili
gence, was voor 20 personen, de Char h
banc en de Waggon voor 36 personen.
De wagens zijn voorzien van leereri stoot
kussens met piaardehaar gevuld' en zij wor
den getrokken door niet-veerende kettin
gen; Langs het dak van de wagen ziet men
een stang. Deze was voor den conducteur,
die zich daaraan kon vasthouden. Zijn
voeten kon hij in een gleuf onder aan
den wagen zetten en op deze wijze zich
langs den trein voortbewegen voor het
oontroleeren der kaartjes. Do hedendaag-
sche conducteurs zullen hun acrobatischen
collega uit 1839 niet benijden-
Duitsche vlnehtelingetjes »p doorreis sur
Engeland.
Met den D-trein van" 16.51 uur is gis
termiddag een transport van omstreeks
honderd .toodsche kinderen uit Duitschland
te Oldenzaal'aangekomen.
Na hot nuttigen van enkele ververschLog
gen welke hun werden aangeboden, zijn dat
kinderen met denzelfden trein doorgeredesij
naar Hoek van Holland, vanwaar zjj scheep-
zijn gegaan naar Engeland.
De eerste bus van de „Gooische" op
de lijn Amsterdam W.P. Hilversum;'
welke Maandag 'wérd geopend als
overgangsmaatregel voor de omscha
keling van het bedrijf
DER
DINSDAG, S Juni 1939. No, 22188.
- j jé 5 vï t "S&
