ÉÊÊÊËÊME0
ONZE GROOTE
KERK
m
-I';:
li i-./v- ;-jm
P
Excursie van de Vereeniging van oud-ieerlingen
der Prinses Juiïanaschoo!. Een erfenis die moet
worden overgedragen. Mededeeiingen van den
heer F.A.C. Lechner.
"-f- hi
vï-*: "m5|
„Nieuw Leven"
Het promotiefeest van Martinit
STADSNIEUWS
In 1680 is liet oigel vergroot; in het
laatst van de 18e eeuw zijn de plannen S
0°; den bouw van een nieuw orgel in]
de Groote Kerk Lant en klaar geweest. Als, f
die plannen waren doorgegaan, zou er van!
het oorspronkelijk orgd van 1535 niets I
overgeblevenl Baj de laatste groot
reparatie, een jaar of 15 geleden, is v<x ij
van het inwendige van het orgel veranderdI
en ook verwijderd, maar ïbe-t fraaie, oude
front is in ieder geval grootendeels be l
houden. t F
Aan de kerk is in den loop dor jaren i
veei veranderddie veranderingen zijn niet!
ajtgd verbeteringen gebleken. Zoo zipj b.v
de ramen aan den Zuidkant, aanzienlijk in-j
gekort de „moet" is nog to zien!
ook' waren ze vroeger breeder!
De preekstoel.
Do kuip van den preekstoel op ziot j
zelf s een kunststukje van houtsnijwerk i
Dat is eerst in 1904 opnieuw ontdekt,
Op een 2^ondag in Mei van genoemd jaar
word in een coüoctezakje van een vroeg-
dienst een gift aangetroffen voor liet hor-!;
stel van preekstoel en doophek.
Do 7 4 8 verflagen weiden van de
paneelen van don preekstoel verwijderd on
toen bleek eerst recht, hoe mooi het snij- j
werk is. Het vóórpaneel stelt den Goeden j
Herder voor, die loopt in een hooge door-
gang, 'h gewelf, met in de zijwanden nissen j
met beelden. Een dezer nisbeeldjes stelt een
orgelman voor met een houten been!
Op de andere vier paneelen van de kuip I
zijn de vier Evangelisten: Maitbeüs, Markus,!
Lukas en Johannes uitgesneden, te hcrkes j
non aan hun embleem,
Elk paneel is gesneden uit één strik eïtearegee ring draak met het fraai® heutsnij w erk op den Inliet
hout Het paneel van den Goeden Herder is
jammer genoeg gescheurd van boven naar, T
beneden. 1 I •"eer Lechner begon Zaterdagmiddag
De! heer Lechner veronderstelt, dat de ztf? <oeliGhfy)g 'Bet= -We tó?r
preekstoel dateert van omstreeks 155Ö. 16ekomen Schiedam-
Soortgelijke preekstoelen treft men ook
j aan in de Groote Kerk te 's-Gravenhage en
in de Oude Kerk te Delft.
fsche kerk"!
Want al berust hét eigendomsrecht ook
j bij de Ned. ïlerv, gemeente, de Groote
Rij de mooie kuip past niet het leelijke fork Is «g^telijfc- van de geheele Sch,e-
I onderstuk en zeke o niet vc bevoAmg, voor zoover dm ten
j Immste iets voelt voor Sciuedam, voor
Blijkens een jaartal aan de achterzijde f W gebouVTOn' die sprc-
I van het Kankbord dateert dit bord van ea' 00
1671 Ven ijk is het toen veel irooter ^^t offeren van voorgeslachten-
gemaakt. 1 nogelijfcheid is niet uitge- J^^Ti
sl< lal n het 1 ml j^oonden, behoort de hurfige generatie
on-
De preekstoel met doophek onder de wijde bogen fnssehen de kolommen.
sloten, dat bij verwijdering van het Mank- j
j bord nog sporen van het oude zouden war- I,ver i aan 1131 ons te
n aangetroffen. Sc^Mam zullen leven
ler aardige gezangenborden zijn om- 1 om eze kunnen vol-
streeks
De eene generatie geeft aan de andere
door, wat het voor-geslacht na liet En
omdat kennen in vele gevallen waardee
rt» beteekent, -was het o.i. goed gezien
van de Vereen'ging van oud-leerlingen
van de Prinses Julianaschool, om baar
leden in de gelegenheid te stellen iets na
ders omtrent de Groote Kenr, één van de
twee oudste steenen gebouwen van Schie
dam, te vernemen door eigen, aanschou
wing met toelichting van den beer F. A,
C. Lechner. Die toelichting vormde een
belangrijk onderdeel, want de meesten van
de ongeveer 40 deelnemers aan de excur
sie zullen reeds vele malen in de Groote
Kerk zijn geweest, maar daar nooit zoo
veel gezien hebben als Zaterdagmiddag!
i*fïl Jlr' I I I D®
In 1261, den dag vóór St. Nicolaas,
verleende bisschop Hendrik van Utrecht
toestemming voor het bouwen van een
parochiekerk te Schiedam.
Het oudste gedeelte van de kerk is het
gedeelte, dat niet meer in gebruik is, het
koor: dus het deel, waar nu de consisto
riekamer is ondergebracht
Een eind vóór de kerk, die 58 M. lang
is, heeft men een toren gebouwd van 54
M. hoogte en toen is men langzaam
bet oude gedeelte het halve cirkelvor
mige koor met den toren gaan ver
hinden, waarbij men blijkbaar over
de beslaande kerk beeft heengebouwó. Het
feit, dat de heide kolommenrijen niet een
«echte Kjn vormen, geeft steun aan die
verondersteBing. Die zandsteenen kolom
men zijn oorspronkelijk vierkant geweest;
later heeft men die rond gemaakt De
kolommen aan de Noordzijde heeft men
vervangen door kolommen in gele steentjes.
In één der pilaren tusschen de regeerings-
Op St Jansdag 1425 is de kerk, die
3" I bank en het orgel de derde van jdelhoofd-
•ennen, g< a gang is een gedenkplaat aangebracht
In' Et. K. kerken is het altaar het central, I
De vier aardige gezangenborden zijn om- 1 tlc v
eeks 1700 aan de pBaren ,g ic ®r gehandeld moeten worden.
y ut Misschien kan de excursie van Zaterdag
punt; in Protestantsehe kerken is dat de
preekstoel. En omdat de Groote Kerk oor
spronkelijk voor den Roomschen «eredienst
werd gebruikt, is de huidige plaats van
de preekstoel niet al te gunstig. Als mem
thans een kerk zou bouwen, zou men de
tegenwoordige indeeling zeker niet hand
haven.
Toor de Gereformeerde religie.
Bij besluit van 23 Augustus 1572 werd
met ingang van St. Jansdag van dat jaar
(29 Augustus) de Groote Kerk ter beschik
king gesteld voor de uitoefening van de
Gereformeerde religie; de Roomsche ©ere-
dienst werd verwezen naar de Hooster-
kapellen.
De stadsregeering van Schiedam stond
vrij onverschillig tegenover den godsdienst.
Door Prins Willem van Oranje was aan
Willem van Maihenesse en nog een ander,
opdracht gegeven ex voor te zorgen, dat
het besluit van 23 Augustus 1572 werd
uitgevoerd, maar voorloopig kon daar niets
van komen Bij den. beeldenstorm en bij een
inval van de mannen van Lumey in 1572
was het interieur van de Groote Kerk! tot
een groote ruïne geworden, zoodat eerst
in 1573ï de eerste Protestantsehe dienst in
deze kerk kon worden gehouden.
Het orgel.
Het orgel dateert van 1525. Een ordon
nantie bepaalt, dat van 15 November 1524
aan Jan Piersen, alias Vink. kost en. inwo.
ning zal worden gestrékt, voor zoolang hij
werkzaam zal zijn aan den bouw van een
orgel in de parochiekerk te Schiedam.
,Xï\y *ll!
ii f Jiü'n:-"X:
Mk*ü: hk X
•tefilïu sin -A sJ.,.:i-
wisjmè/:
Ife
Twee paneelen in den fraai en preekstoel. Links de Goede Herder en rechts één
van de vier Apostelen.
vermeldt, dat zij werd aangebracht in 1656
tea: herinnering aan Comélis Hagha
naar wien de Hagastc t nog heetl die
te Schiedam geboren en in de St. Jansterl?
gedoopt werd en die 28 jaar lang de Zeven
Provinciën vertegenwoordigde bij het Turk-
sche hof te Constantinopel. Zijn gebeente
en dat van zijn echtgenoote werden in
de kerk begraven.
Grafsteenen.
In 1820 is het begraven in kerken bier
te lande verboden, waardoor de kerk be.
Inagrrike baten aan inkomsten moest mis
sen. Ook St. Liduina is in de Groote Kerk
begraven geweest. Zij is in 1433 gestorven
en eerst 180 jaar later pl.m. 1612
heeft men haar gebeente opgegraven en
naar België vervoerd. Haar grafsteen is aan
het St. Liduinagesticht geschonken, toen dat
geopend werd; lij is thans opgesteld in de
kapel van Huize Liduina.
De steen van Fabri is nog aanwezig,
maar het is lang niet zekér ,dat die steen
ook het graf aanduidt van dien bekenden
Schiedammer uit lang vervlogen tijden.
De vloer van de kerk is nJ. in Hen loop
der jaren meermalen opgehoogd en bij-die
gelegenheden zal well'cht wel eens een
steen niet meer op zijn oorsprorifcelijké
plaats teruggekomen zijn.
De consistoriekamer is de oude St. Li
duina kapel.
De ruimte, het dichtst bij de Groote
Markt gelegen, is vermoedelijk oorspron
kelijk de doopkapel geweest. Later is die
ingericht geweest a's bergplaats voor mu
nitie, daarna als waag en tot voor enktele
jaren was daarin brandweer materiaal ge
stald.
Terwijl de heer Lechner zijn itaressante
uiteenzettingen gaf, arriveerde de organist,
de heer Jacq P. Bekkers, die later 'torgel
bespeelde en de deelnemers aan de excursie
in groepen ook' „op het orgel" ontving
om hun enkele bizonderheden van zijn in
strument te Men zien.
De voorzitter van de vereenïging, die
deze nuttige en belangwekkende excursie
organiseerde voor haar leden, de heer J.
Geurtsen, heeft den heeren Lechner en
Bekkers dank gebracht.
Er zal gehandeld moeten
worden.
Nuttig is deze excursie ook in dit opzicht,
dat er belangstelling wordt gewekt voor dit
mooie eerbiedwaardige gebouw, Die belang
stelling heeft het zeer noodig, want de
Groote Kerk raakt in verval. Dat ziet "men
niet z»o, als men daar Zondags een gods
dienstoefening bijwoont, maar de deskun
digen hebben vastgesteld, dat maatregelen
moeten worden genomen voor een grondige
restauratie. Vooral het dak is zeer slecht.
Met Meine middelen kam niet in het euvel
jj. daartoe ook mee werken. Het moeren,
deel der excursisten bestond echter uit
jongemenschen. Zlij zuilen dus niet het
initiatief kunnen nemesi. Maar wellicht ne
men anderen, dat, nu nog eens weer de aan
dacht. is gevestigd op wat Schiedam in
haar Groote Kerk bezit!
Nestenkenring.
Voor de nestenkeuimg van konijnen, Za
terdagmiddag in een zaal, achter café
Lion d'Or, Lange Kerkstraat 11, gehou
den, voor ledén van de Schiedamsche
Pluimvee- en konifnenliefhébbersvereen.
„Nieuw Leven", bestond groote belang-
steBing. Niet minder dan 51 nesten wer
den door den heer J. Veer beootrdeeld.
Bewusteloos geraakt.
Toen gistermorgen omstreeks 12 uur de
16-jarige J. de K. aan zijn vader G. J. de
'K., die als waker dienst verrichtte brj
Hoeks Machine en Zuuxstoffabriek,
koffie kwam brengen trof hij zijn
vader bewusteloos aan. Hij waarschuwde
direct de politie. Deze stelde ©en oadkïr-
zoek in, waarbij Week, dat De K., doör
zijn onbekendheid met de in het wacht
lokaal staande gaskachel de gaskraan ver
moedelijk niet goed toegedraaid had, ter
wijl de kachel uit was. Dr. Groenewegen
verleende eerste hulp en slaagde erin den
man tot bewustzijn te brengen, waarna
De K- per politieauto naaf zijn wening ig
overgebracht.
65 jaar getrouwd.
Zaterdag is het voor het echtpaar J.
Zoetmulder—Weber, die sedert 2 maanden
in hef St. Liduina Gesticht wonen, een
feestelijke dag geworden in verband met
hun 85-jarig huwelijksfeest.
's Morgens heeft het nog krasse echtpaar
de H. Mis bijgewoond en de H. Commu
nie ontvangen.
Hun kamertje in hef huis was versierd
en daarin nuttigden zij na terugkeer uit
de kapel een feestelijk ontbijt.
Tegen 10 uur kwamen zij naar beneden,
waar een kamer met groen was versierd.
Door het personeel van de firma Van
Gent, waarbij de heer Zoetmulder meester
knecht is geweest, werd een groote man
met bloemen bezoryd; ook waren er Wc
men van de zusters uit het St. Liduirs
Gesticht en van de derde orde van den IJ.
Dominions, waarvan het bruidspaar lid is,
De dwcteuT van deze orde, pater Wolter-
beek, jswjna het bruidspaar felicitecren.
De St VinoenÜus Vereenïging zond een
groots taart, met daarop 65 gespoten.
's Middags hebben velen bet echtpaar be
zocht
Gisteren brachten zij den dag door in
den familiekring Wj een hunner kinderen.
G cm een teraods vcrkiczin g.
Maandagavond a.s. houdt de A.R. Kiesver-
eeniging Nederland en Oranje een verkie
zingsvergadering in het Geref. Jeugdhuis
waarin' het woord zullen voeren dr. W.
worden voorzien. De restauratie, die noo- Beekenkamp te Leiden en de heer B. G.
dig is, zal raw geschat amisschien een Hoogendam, voorzitter van dé A.R. raads-
hslve ton vorderen, fractie en lijstaanvoerder van dé A.R. partij.
Gdukweuseheu, bloemen, muziek
en zaag in Gebouw Eendracht.
Na een inspannende competitie en een
niet minder zware promotie is Martinit
dan eindelijk in de tweed© klasse gekomen
en dat moest natuurlijk gevierd worden.
Gjsteravond was de zaal van Gebouw Een
dracht geheel gevuld met leden en dona
teurs der vereenïging en bovendien gaien
nog vele vertegenwoordigers van sportver-
eenigingen en organisaties met de sport
betrekking hebbende, blijk van hun belang
stelling.
Onder de aanwezigen waren o.a de wet
houder van onderwijs, de heer J. Duike
laar, tevens voorzitter van de sportcom-
missie; de voorzitter en bestuursleden van
den S.B.L.O., de heeren M. Stavenga, H.
J. Scheffers, N. J. Hoek en J. Bergijk. Be
stuur en spelers van Martinit hadden plaats
genomen op het tooneel.
De voorzitter, de heer W. F. M. van
der Kant, zeide in zijn openingswoord,
dat de veroeniging eigenlijk nog niet be
seft, wat Br bereikt is, maar iedereen is
even blij als elf jaar geleden, toen met
een slof en een schoen begonnen weid en
er geweldige vreugde beersclite, toen Mar
tinit van D.H.S. 3 had gewonnen,
Martinit mag dan een bof club heeten,
maar wij hebben dat geluk, aldus spr.,
op-een goed© leest geschooid. Om het an
dere jaar is de club vooruitgegaan.
Door eenheid in de vereeniging, een
heid in spel en een goeden geest is de
club steeds vooruitgekomen. De jongens
zijn steeds in het veld gekomen met de
gedachte, dat zij den wedstrijd moesten
winnen en dat heeft Martinit groot doen
worden. Wij zjjn klein als vereeniging en
wij hopen „klein" te blijven, maar groot ih
onze nieuwe klasse. Wjj zullen in vrijheid
en blijheid voortgaan, totdat er eens ge
zegd zal wordenStop, je kunt niet verdêr.
Spr. haalde vervolgens nog enkele bi-
zonder© gebeurtenissen uit het korte ver-
eenigingslevea op en. bracht faalde aan
de beetmiisieden J. L. Pronk en J. P.
Koppenol, die van de oprichting af in het
bestuur zitting hebben. Voorts bracht spr.
dank aan het elftal voor de prettige ver
standhouding, waardoor de verhouding tus
schen elftal en bestuur gekenmerkt wordt
door wederzijdsch respect
Tenslotte zeide spr. dank aan den mas
seur, den beer J. Ia 't Véld, den redacteur
van het clubblad, den heer A. J Evers,
den leider van de indoor-training, den heer
P. J. Soetens en den heer H. Braatc-s., die
steeds zijn medewerking verleend bij het
organiseeren van feestelijke bijeenkomsten.
Van de zijde van, het gemeentebestuur
en den S.BL.0. heeft Martinit steeds blij
ken van sympathie ondervonden, waarvoor
spr. levens dank zegde.
De heer A. J. Evers was de spreekbuis
van de leden en donateurs. Hij bracht
hulde aan het bestuur, dat steeds een
hechte eenheid in de vereeniging heeft be
vorderd en bood een mand bloemen aan.
Spr. wendde zich vervolgens tot de spe
lers, eerst tot den aanvoerder Harry v. d.
Bout en dartraa tot ieder afzonderlijk,
waarbij hij hun namens, de leden een pols
horloge aanbood. Ook dé reserves deel
den in deze hulde. Namens de commis
sie uit de dames werden insignes uitge-
reil.t
De heer J.- Dinkelaar zeide. met
ieege handen, maar met een hart vol (laak
baarheid gekomen te zijn. Er is slechts
één vereeniging, die hetzelfde stoute s.uk
heeft uitgehaald om het in elf jaar tijd
zoover te brengen en die vereeniging is
Feijenoord. Spr. hoopte Martinit ook nog
eens in de eerste klasse te zien.
Spr. wees erop, dat thans grootere moei
lijkheden te wachten staan, doch hij ver
trouwde, dat de goed© wil bij bestuur en
spelers deze zullen overwinnen.
Martinit zal strgics bij de gemeente en
den S.B.L O. komen om een lietere bc-
mlMlfeli-'J'Vii* lifti li'ltl;
V,'! v!
9 paX1
