Dinsdag 20 Juni 1939
EERSTE BLAD
Londen wacht op japansch
voorstel
De a.s. gemeenteraadsverkiezing
92ste Jaargang,
Te!. No. 69300 (8 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
De Tientsin-kwestie nog in een zeer ernstig
stadium. Toestand ter plaatse onveranderd
Washington toont zich bezorgd.
In antwoord op vragen inzake Tientsin
heeft minister-president Chamberlain giste-
ren in het Lagerhuis gezegd, dat blijkbaar
liet eerste verzoek om uitlevering van vier
Chineezen is vertroebeld door eischen in
zake de algemeene politiek. Van de Japan-
selie regeering is geen formeele medeJee-
ling ontvangen en men hoopt nog steeds,
dat een plaatselijke regeling tot stand zal
komen.
Halifax heefft gisteren een onderhoud 'ge
had met den Japanschen ambassadeur en
de Britsche .ambassadeur te Tokio poogt
oveneens de zaak op te helderen. De Brit-
sche regeering is verder in nauw contact
met de regeeringen van Frankrijk en de
Vereenigde Staten. Ook let de regeering
scherp op de reactie van het huidige con
flict op de overige Rritscbe en internatio
nale nederzettingen in Cliina.
De versperringen op de wegen tot de
Britsche nederzetting blijven gehandhaafd,
alle Britsche onderdanen worden aangehou
den en in sommige gevallen zijn zij onwaar
dig behandeld. Het invoeren van aan be
derf onderhevige levensmiddelen en ijs
wordt bemoeilijkt door het langzame on
derzoek en derhalve wordt slechts weinig
aangevoerd, naar gemeld wordt is de aan
voer in de aangrenzende Fransche nader-
zetting evenwel normaal. Op het oogenbl ik
zijn nog geen maatregelen overwogen, doch!
nadere inlichtingen worden verzocht aan
de plaatselijke autoriteiten.
Zondag zijn twee Britsche kustvaartuigen
te Tientsin aangekomen zonder te zijn
aangehouden, of doorzocht. Over het alge
meen-worden even wel. alle Rritscbe sche
pen door de Japansche autoriteiten aange
houden. De Britsche consul-generaal te
Tientsin, heeft bij zijn Japanschen collega
geprotesteerd en ook de Britsche ambassa
deur te Tokio heeft opdracht ontvangen de
raak te bespreken met de Japansche re
geering.
Over het algemeen is de toestand
niet duidelijk. De Britsche regeering
fcan niet gelooven, dat de Japansche re
geering den toestand moeilijker zon
willen maken.
In antwoord op een vraag van Eden zei-
de de minister-president, dat maatregelen
genomen zullen worden dat voldoende le
vensmiddelen voorradig zullen zijn.
Weer een protest te Tokio.
De Britsche ambassadeur te Tokio, Craï-
gie, heeft een bezoek gobracht/ aan den'
Japanschen minister van buitenlandsche za
ten, Arita.
Naar verluidt heeft hij een krachtig pro
test ingediend' tegen dte wijze, waarop
Britsche onderdanen worden, behandeld
door de Jrpansche schildwachten, bij 'het
passeeren van de afsluiting van de Brit
sche nederzetting te Tientsin.
Washington is bezorgd
Verklaring van Cordell Huil.
De Amerikaansche staatssecretaris van
buitenlandsche zaken, Huil, heeft gisteren
formeel uiting gegeven aan de bezorgdheid
vki de Vereenigde Staten over de ,,breedere
aspecten" van den gang van zaken te
Tientsin, in verband waarmede de Ameri
kaansche regeering „met speciale belang
stelling iedere gemelde ontwikkeling in Chi
na" gadesloeg.
De minister onthulde, dat de Amerikaan
sche bemiddelingspogingen zich aTeen be
perkt hadden tof bet geschil over de vier
Ghineezen, welker uitlevering de Japan
neezen eischten. Die desbetreffende voor
stellen waren gedaan nog vpordat de blok
kade werd Ingesteld.
Hull zeide voorts nog, dat te Washington
geen plannen werden gevormd tot het eva-
cueeren van de Amerikaansche vrouwen
en kinderen uit Tientsin.
Waarschuwing aan Japan.
De verklaringen van Huil worden in di
plomatieke kringen te Washington uitgelegd
als een waarschuwing aan Japan, dat zijn
manoeuvres, welke beoogen een scheidin
tusschen Washington, Londen en Parijs te
bewerkstelligen, geen enkele kans op succes
bieden en dat de fundamentele belangen
Vereenigde Staten in liet Verre Oosten fe
dldht bij die der Engelschen liggen dan
dat de Amerikanen blind' k'unn-dn blijven
voor de werkelijke bedreiging, die de ver-
Klaringen, welke sommige Japansche auto
riteiten legen het stelsel der concessies en
de politiek der West-Europeesehe mogend
heden in het Verre Oosten hebben afge
legd, voor Jnm belangen vormen.
Hoe een Japansche generaal
de zaak ziet
Een verklaring van generaal
Soegijama.
Be opperbevelhebber van de Japansche
strijdkracht in NoordüChina, generaal Soe-
gijma, heeft gistermiddag de vertegenwoor
digers van de pers ontvangen. Hij heeft
verklaard, dat de Japansche autoriteiten
niet de bedoeling hebben zich met geweld
meester te maken van de buitenlandsche
nederzettingen, doch zij zullen hun krach
tige politiek handhaven totdat de Britten
den nieuwen toestand in het Verre Oosten
zullen hebben erkend en met Japan zullen
samenwerken tot het opbouwen van een
nieuwe orde.
Op het oogenblik neemt het incident
van Tientsin alle aandacht in beslag. En
geland voerde stelselmatig een politiek ten
voordeele van Tsjang Kai Sjek en de con
cessie van Tientsin werd gebruikt als basis
voor deze operaties en als schuilplaats
voor de anti-Japansche terroristen, die de
financieele en economische operaties van
de nieuwe regeering te Peking deden mis
lukken en de orde in Noord-China ver
stoorden.
Generaal Soegijama verklaarde verder,
dat de Japanneezen de Britsche concessie
te Tientsin hebben geïsoleerd om ©en ©in
de te maken aan het verstonen-van ~d© ozde
en jom eenmooi -en aangenaam Noord-
China pp te bouwen.
De Engelschen, zoo ging spreker voort,
zeggen, dat de Japansche autoriteiten het
verkeer tusschen het Chineescbe deal van
Tientsin en de concessie controlearen om-
de belangen van derde mogendheden in
China te schaden en als onmenschelijke
maatregel zouden de Japanneezen "het ver
voer van levensmiddelen naar de neder
zetting onmogelijk maken. Dit is evenwel
een verkeerde voorstelling van de feiten
en .getuigt van een niet begrijpen van den
nieuwen toestand aan Britsche zijde, ,waar
men de politiek ten jgunsfce van Tsjang
Kai Sjek wil voortzetten en spreekt over
aanranden van de Britsche belangen, wan
neer deze politiek ten gunste- van Tsjang
Kai Sjek niet wordt geduld. Soegijama
voegde hieraan toe, dat de Japansche auto
riteiten alles doen om - het vervoer van
levensmiddelen naar de nederzetting te 'ver-
gernakkkelijken.
Tenslotte verklaarde hij te hopen, dat
de onderdanen van andere mogendheden,
en de Chineezen geduldig de moeilijkheden
zullen dragen, welke het gevolg zijn van
de isolatie, voor de zaak van het herstel
van orde en rust in Noord-China.
Onhoudbare toestand te Tientsin
Vernederende behandeling van
de Engelsehen.
De blokkade van de Britsche concessie
te Tientsin leidt tot onhoudbare -toestan
den. De Japansche soldaten hebben nu
de prikkeldraadversperringen ondier stroom
gezet. De houding der Japansche militairen
tegenover de ©hiaeesche handelaars, die
tot nu toe in de Britsche concessie hun
waren aan den man brachten, is zoo drei
gend geworden, dat er niets meer wordt
aangevoerd. De Chineezen durven niet
meer. Deze politiek van intimidatie heeft
zich thans ook uitgestrekt tot de ©hinee-
sohe politie en beambten in de concessie.
Zij worden door de Japanneezen met maat
regelen bedreigd; .als zij den dienst niet
verlaten. - 1
Velen denken 'er thans ernstig over, ont
slag te nemen, In de bedreigiing wordt het
dooden van hun familie genoemd als een
der mogelijke gevolgen van het in den
wind slaan der waarschuwing. Vernomen
wordt, dat de Japanneezen een telling heb
ben gehouden onder de familieleden van
al het gemeentepersoneel, dat in het on
der Japansche controle staande gebied' rond.
de Britsche ooncessie woont.
Twee Britsche onderdanen hebben op
het Britsche consulaat hun beklag inge
diend1 over de wijze, waarop 'zij door de
Japanneezen aan de grens van de neder
zetting zjjn gefouilleerd. Zij moesten zich
geheel ontkleeden. en werden onderworpen
aan een vernederend onderzoek. Vervol
gens werden hun kleefen teruggegeven en.
moesten zij het lokaal verlaten, waarna zij
zich moesten aanMeeden temidden van de
Chineezen, die rondom stonden.
Een Britsche tegenspraak.
De voorzitter van den gemeenteraad van
de Britsche nederzetting te Tientsin, Tip
per, heeft ontkend, dat de Britsche auto
riteiten een embargo hebben geplaatst op
do voorraden meel en granen in de neder
zetting. In de afgeloopen week zijn 150.000
balen meel en 10.000 balen rijst uit de
Britsche nederzetting uitgevoerd.
Tipper voegde hieraan toe, dat de* Ja
panneezen wel weigeren Chineesche jon
ken met groenteu toe te laten tot de neder
zetting.
Opnieuw Japansch-Engelsch
incident
Britsche kanonneerboot zou hij
Sjanghai met geweld goederen
hebben gelost.
Japan heeft vandaag krachtig gepro
testeerd bij de Britsche marine-autorifei
ten te Sjanghai, omdat de Britsche ka
nonneerboot Scarab, met geweld goederen
zou hebben gelost te Woehoe, aan de
Jangtse.
Volgens het Japansche militaire hoofd
kwartier te Nanking, heeft de bemanning
van de Scarab, de Japansche officieren
en manschappen „geïntimideerd" door ma
chinegeweren op hen te richten. Verlangd
wordt, dat verontschuldigingen worden
aangeboden en dat garanties worden gege
ven tegen een herhaling van dergelijke in
cidenten.
In het Japansche protest wordt betoogd;
dat de Scarab gehandeld' heeft in strijd
met de verplichting, welke de Britsche
marineautoriteiteu op -zich genomen heb
ben, om aan de* Japanneezen gedetail
leerde lijsten voor te leggen van alle goe
deren, die door marinevaartuigen in
Jangtse-havens zullen worden gelost.
Verklaard wordt, dat gewapende ma
trozen ongeveer 150 -kisten goederen uit
de Scarab aan landt gebracht hebben. Toen
Japansche soldaten lusschenbeide tracht
ten te komen, aldus het protest, werden
machinegeweren" op hen gericht.
In het Japansch protest, wordt de be
wering tegengesproken» welke de eommaa-
x&nt vmicd»" Scaridl—Sfrrar'*-
'tien "gebracht rlat,-©err" lijstje van de te
lossen goederen was voorgelegd' aan een
tweeden luitenant van het Japansche leger.
De strijd in China
De kansen op het eindigen van
den oorlog.
Welingelichte buitenlandsche waarnemers
te Tsjoengking, houden zich op het- oogen
blik bezig met de mogelijkheid1 van een
spoedig einde van .den- oorlog in China.
Men houdt rekening met drie gevallen:
Vrede door het tot stand komen van
een compromis, militaire verovering van
China door Japan, of terugtrekking van
het Japansche leger uit China. Men ge
looft, dat, zoo de eerste mogelijkheid
mocht falen, Japan zal trachten, in het
najaar een einde aan den oorlog te ma
ken door-een groot offensief, met gebruik
making van.' alle beschikbare gewapende
strijdkrachten. Doch er, is reden om aan
te nemen, dat Japan dit niet zal doen,
tenzij het er zeker van is, dat allo po
gingen, door een compromis tot vrede te
komen, zullen falen.
Spanje
De demobilisatie.
Op 2 Juli a.s., wanneer de demobilisatie
van de lichting 1934 gereed' zal zijn, zul
len in totaal 380.000 Spaansche soldaten
naar hun haardsteden teruggekeerd zijn.
Dan zullen nog de lichtingen 1935, 1936
en 1937 gedemobiliseerd moeten worden;
de lichtingen 1938, 1939 en 1940, welke
elk 40.000 man tellen, zullen onder de
wapenen blijven. Verder zijn 120 000 vrij
willigers gedemobiliseerd, doch deze blij
ven half in dienst voor de burgerlijke mo
bilisatie.
Engeland
Ei-koning Zog naar Engeland?
Naar aanleiding aan het bericht, dat
Zog toestemming beeft gevraagd, zich in
Enge' nd te vestigen, verneemt Reuter,
dat het verzoek van den ex koning door
de Britsche regeering overwogen wordt
en dat het waarschijnlijk niet op bezwaren
zal stuiten. Op voorwaarde, dat Zog de
gebruikelijke garantie geeft, dat lnj zich
aan alle politieke actie zal onthouden
Duitschland
Werkloozenzorg" in het protectoraat.
Bet gemeentebestuur a-an Pardubice
heeft bevel gekregen aan Berlijn een be
drag van 80.000 kronen te betalen en 2000
kubieke meter eikenhout te leveren, hij
avijze van betaling voor de leaensmiddelèn,
die door de Duitsche troepen verstrekt'
zijn aan de z g.n. averkloozen. De Duit
sche autoriteiten hebben onmiddellijk een
begin gemaakt met het kappen van een
oud, speciaal beschermd bosch. Het aan
bod van het gemeentebestuur, om in geld
te netalen, waardoor het oude bosch voor
vernieling zou zijn gespaard, is door de
Duitsche autoriteiten afgewezen.
Buitsclie controle op Tsjechische muziek ea
tooncelstukkcn.
De Tsjechische muziek en toonoelstuk-
ken worden getroffen door Duitsche ver
bodsbepalingen. De opera „Libusc" van
Smctena is van het programma der Praag-
sche opera moeten verdavijnen. Wanneer
in de laatste acte Libuse uitriep: „Gij
zuil nooit ten onder gaan, Tsjechisch
volk", placht de geheele zaal op te staan:
en bet a olkslied aan te heffen.
Aangezien de wet op het Tsjechische pro
tectoraal de autonomie op cultureel en
artistiek terrein avaarborgt, hebben de
Duitsche autoriteiten „Libuse" eigenlijk
niet verboden, doch den schouwburgdirec
teuren den raad gegeven, de opera niet
op het programma te plaatsen, „aange
zien zij van de spelers te veel inspanning
vergt". De „Symphonic aus der Neuen
Welt" en de „Slavische dans" \-an Dvorz.ak,
zijn eveneens afgeraden. Stukken, waarini
sprake is van de Tsjecho-Stowaaksclie le-
ionnairesg zijn absoluut verboden.
STADSNIEUWS
Een laatste wapenschouw. Vier partijen
houden vergaderingen.
Verschillende politieke partijen hebben
gisteravond nog eens de kiezers opgewekt
om morgen op een bepaalde lijst te stem
men.
De soc.-dem deden dat in de open
lucht en hadden als attractie daaraan een
knalloos vuurwerk verbonden; de Cliir. Hist,
vergaderden in het Vereenigi neslokaalde
A-. -ft.in _yhet «hide
vrijzinnige groep, bestaande l hberaten
en vrifz.-democraten in 'het gebouw Een
dracht
Samenwerkende vrijzinnigen
I,natst bedoelde vergadering was zeer
goed bezocht, waarover de heer ir. O.
Houtman, die de bijeenkomst opende,
zijn voldoening uitte.
Spr juichte toe, dat betrekkelijk spon
taan en na korte onderhandelingen een sa
menwerking tusschen liberalen en orrijz.-
dem. bij deze verkiezing tot stand is ge
komen. Van een monsterverbond is geen
sprake; dat zou gevormd worden b.v. door
R. K. en Chr. Hist.
De onderhandelingen te Moskou
Strang wacht op nieuwe instructies
Gisteren werden te Moskou geen bespre
kingen gehouden tusschen de vertegen
woordigers van de drie mogendheden, ten
einde dte regeeringen in staat te stellen
de verschillende voorstellen en tegenvoor
stellen, welke zijn gedaan, nader te be-
studeeren.
De ambassadeurs van Frankrijk en En
geland zijn gedurende het weekeind' voort
durend' in contact met Strang, doch met.
Moiotof zijn geen besprekingen gevoerd
en ook vandaag is dat niet waarschijnlijk.
Men verwacht nadere bevelen van Lon
den, alvorens besprekingen met Moiotof
te voeren.
België
De Duitsche vluchtelingen.
De Rlsakotis met de 500 oa-ergebleven
Joodsche vluchtelingen a-an de St. Louis
aam boord, is gisteren uit Antwerpen naar
Boulogne vertrokken, waar 250 hunner
ontscheept zullen worden. Vandaar be
geeft het schip zich naar Southampton,
waar de resteerenden aan land zullen wor
den gezet,
Vereenigde Staten
Volgende week debatten over de neutr*-
LiteitsweL
De voorzitter van het Huis van Afge
vaardigden, Bankhead, heeft, na een on
derhoud' met president Roosevelt, mede
gedeeld; dat 26 dezer de debatten over
de neufraliteitswel. zullen beginnen.
Het Grondbedrijf.
Spr. gaf een uitvoerig exposé van de
ontwikkeling van het Grondbedrijf, dat spr,
van 1912 af mede heeft bestuurd. Als
voorzitter van de commissie beeft spr. de
commercieele leiding gehad; de technische
leiding berustte in hoofdzaak bij ir. G. Ger-
lagh; de administratie bij rnr. V. -Stcfcenga
Ook de andere wethouders en de raad
heblen hun aandeel in het bestuur van dit
bednjr gehad, dat zuinig en voorzichtig
moet worden beheerd, omdat het een ge-
vaaarlijk bedrijf is.
Spr. is nooit een voorstander geweest
van int keering van winst uit dit bedrijf
aan de gemeente, maar wilde reserves
vormen, weshalve hij beschuldigd werd
een potjesmaker te zijn. Anderen oviiden
Steeds maar weer tekorten op de begroo
ling dekken door een greep te doem bij
Grondbedrijf. De groote werken in Schie
dam konden echter uitgevoerd worden,
dank zij de voorzichtige financieele poli
tiek van Grondbedrijf.
De Wilhelminahaven, die 2.7 miliioen
heeft gekost, is geheel afgeschreven.
In de eerste 10 jaren van Grondbedrijf
is voor 3 miliioen a-erkooht; na 1918 is
voor 161/» miliioen aan den man gebracht
of m erfpacht uitgegeven.
Van 1908 af is aan de gemeentekas uit
gekeerd 2.3 miliioen winst uit Grond
bedrijf, of gemiddeld £71.000 per jaar.
Begonnen werd met 162 H.Adie 1.7
miliioen kostten; 100 H.A. is uitgegeven;
vxoi pl.m. 4 miliioen is grond bijgekodht
en «u is nog'a204 H.A in Grondbedrijf
aanwezig, zoodat er dus nog wel grond
voorradig is!
In 'het bedrijf is een reserve gevormd
van 2.6 miliioen, die zoo noodig dadelijk
gerealiseerd'zou kunnen worden.
Er is 47 H.A. bouwrijp of gemakkelijk
bouwrijp te maken, wat zeggen wil, dat
'het dubbele aan grond voorhanden is, om
dat voor straten, pleinen en plantsoenen
ongeveer evenveel noodig is als aan bouw
terrein verkocht kan worden. Aan straat-
aanleg, rioleerïng enz. is gemiddeld f12
per M2. noodig, zoodat de kostprijs
reeds f17 per M2. wordt, als vroeger de
grond voor f2.50 per M2. is gekocht.
Alle voorradige gronden hebben een
boekwaarde van 2.9 million, terwijl, zoo
als reeds gezegd, de reserve 2.6 mil
iioen is
Het Sterrebosch en Volkspark beslaan
74 H.A. en die staan slechts voor f210.000-
te hoek. De gemeente bezit voorts nog
gronden in Nieuwland, aan den Laansloot-
sciheWeg, in Mathenesse en aan den Rotter-
damschedijk.
Voor den bouw van 4 scholen, van het
zusterhuis, van 3 bruggen, enz., is 2'/j
miliioen besteed, die gefourneerd zijn door
Grondbedrijf, j 'rj. -
Het resultaat.
Spr. heeft meer tijd besteed 'aan
gemeentezaken, dan aan zijn particu
liere zaken en dan leest men in aller
lei blaadjes, wat anderen wel alle
maal hebben verricht, terovijl het voor-
gesteld^ wordt, alsof zoo'n liberaal al
leen maar voor zich zelf zorgt. De
liberalen zorgen echter voor het alge
meen belang, zoowel voor dat van
den arbeider, den middenstander, den
intellectueel als den werkgever.
Dat er vele goede dingen in Schie
dam tot stand zijn gekomen, is moge
lijk geworden, omdat Grondbedrijf ver
dient faeeftt
Dank zij een behoorlijke reserve van
4i/s miliioen, kan Grondbedrijf nu de
conjunctuur aanzienlijk is gedaa'd tegen,
den prijs van vraag en aanbod grond ver
knopen. Ais niet zuinig was gefinancierd
Boor Grondbedrijf, zou de toestand voor
de gemeente thans nog heel wat moeilijker
zijn.
Spr hoopt, dat tot de burgerij zal door
dringen, wat de liberalen in den raad heb
ben gedaan en dat zij tot de overtuiging
is gekomen, dat het goed zou zijn een
flink aantal liberalen en vfljz .-democraten
in den raad te brengen.
Het gemeenteprogram.
De heer G. 0. Roos, lid van Ged.
Staten, sprak zijn vreugde uit over het
samengaan van liberalen en vrijz.-demo-
craten.
Il de hoofdzaken gaan de liberalen en
vrijz.-democraten, voor wat het gemeente
beleid betreft, samen.
Het gemeentebeleid is een zaak van
beginsel, Wie niet weet, waarheen hij
stuurt, kan niet besturen.
Autonomie.
Behoud, versterking en het terug
winnen van de autonomie is noodig
en wordt door alle politieke partijen
voorgestaan. De soc-dem, zijn de erg
ste belagers van de autonomie, omdat
autonomie slechts mogelijk is, als een
gemeente haar eigen zaken ook
financieelI kan regelen. De soc-
dem. kunnen maar niet heseffen, dat
er bezuinigd en zuinig beheerd meet
worden in dezen tijd. De publieke be
stuurders zfjn slechts rentmeesters;
elke gulden, die uit gegeven wordt
door de overheid, moet uit de zak
ken van -de burgerij komen.
De N.S.B. neemt behala'e in Amster
dam, ook nog in andere plaatsen deel aan
de gemeenteraadsverkiezing, maar dan on
der den naam van: Gemeentebelang of
Algemeen Belang.
j '(Vervolg pagina 2, le Blad),
Dut coort.nl srs.-hgsl dagelgkt, met uit-
sondering; run Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal f 2.—; franco per post
i 2 50. Pry» per week: 15 ets. Mion-
dorlijke nummers 4 ets- Abonnementen
worden dagelgks aangenomen.
Advertentien voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór elf nar aan het Bureau
bezorgd zgn, vs Zaterdags vdir uwe,
Bon bepaalde plaats van advertentien
wordt niet gewaarborgd.
SCHIEDAMSCHE COURANT
Prijs der Advertentien: van 15 regels f155;
ll aaaaa Iedere regel meer f0.30, m het Zaterdagnummer
NO. aZaUU 15 regels f180, iedere regel meer f035
Reclames f 0.75 per regel. Incassokostend ets
postkwitantieslö cts.„ Tarieven van advertentien
bij abonnement rijn aanliet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijksworden tegen vooruitbetaling JKleine
Ad\ ertentien opgenomen 0-50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum \an 30 woorden,
*a Woensdags: Kleme Advertentien tot Zwoor
den f (125, mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags: Kleine Advertentiën 11.00,indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
