THEE
Vrijdag 3QIimi 1939
EERSTE BLAD
Engeland zet de deur open
m
De regeering
afgetreden
t.
,-v
<^J2ypl
v
92ste Jaargang,
No. 22209
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
BUITENLANU
Krachtige rede van Halifax. Verzet tegen
alle agressie, maar met goeden wil kan
een betere verdeeiing der koloniale rijk
dommen tot stand komen. Herzien van den
Volkenbond bepleit.
„Duitschland moet nu eens
ophouden met schelden lJ>
Ia een redevoering, uitgesproken tijdens
iet jaarlijksch diner van het Chatham
Hocse-instituut voor internationale aange
legenheden, heeft.'de Britsche minister van
buatenlandsdi© zaken, lord Halifax, na ver
wezen te hebben naar de recente overen-
komsten totonderlinge verdediging, geslo
ten met Polen en Turkije, en -den - ge-
waarborgden bijstand voor Griekenland en
Roemenië, gezegd
„Wij zijn thans aan het onderhan
delen met Sovjet Rusland Ik hoop,
dat deze onderhandelingen binnen zeer
korten tijd tot een succesvol einde
mogen worden gebracht, teneinde Rus
land b> ons aan te sluiten ten be
hoeve van de verdediging van de sta
ten in Europa, wier onafhankelijkheid
en neutraliteit bedreigd zou kunnen
wotden,"
De onmetelijke krachtsinspanning, d e het
land ten uitvoer legt bij zijn uitrusting
voor de verdediging ter zee, in de lucht
en. te land, is zonder weerga in vredes
tijd. VVn hebben een vloot, die n-et ge
tart kan worden, onze luchtmacht onder
gaat nog een uitbreiding, die alle -ver
wachtingen van enkele maanden ge'edep
te boven is gegaan en heeft thans niets
te roezen van welke andere ook.
Achter onze geheel© milita re .krachtsin-
düstrieele hulpbronnen. Niets van deze
ontzaglijke igachtso^jp^iing^zaliJa -wer-
kitig^ gc&têld""worden behalve ter verdedi
ging tegen agressie. Geen slag zal wor
den geslagen, geen schot afgevuurd. Van
de waarheid hiervan is een ieder in dit
land overtuigd. Persoonlijk geloof ik, dat
de meeste menschen in de andere landen
In werkelijkheid dit ook aanvaarden, on
danks de propaganda, die het tegenover
gestelde in hun ooren toetert.
An elephant never forgets...'
Wat voorts thans volledig en alge
meen aanvaard wordt in dit land,
maar wat wellicht nog niet even goed
elders begrepen wordt, is/ dat in ge
val van een verdere agressie wij
vast besloten zijn om ters'ood onze
geheele kracht te gebruiken om onze
verbintenissen tot het Meden van
weerstand daaraan na te komen. Met--
wrok lezen wij de kwaadwillige ver
keerde voorstellingen van onze daden
ea beweegredenen, wetende, dat zij
valsch zijn en wetende, dat degenen,
die ze opstellen, het ook weten Deze
dingen gpan niet onopgemerkt voorbij
en evenmin de provocatieve beleedi-
gingen van onze landgenootea in den
vreemde.
Ik kan terstond zeggen, dat Groot-
Brittaimië niet bereid is te wijken
hetzij voor laster, hetzij voor geweld.
Iedere beleediging, die onzen menschen
aangedaan, iedere ruwe uittarting, wel
ke gericht wordt tot wat wij op prijs
stellen en vastbesloten zijn te ver
dedigen, vereenigt ons slechts, ver
groot onze vastberadenheid en ver
sterkt onzen trouw jegens die ande
ren, die onze gevoelens en ons stre
ven doelen.
Fatgeen
In een groot deel van de wereld wotr-
,den oude normen van gedrag en gewoon
menschel ijk fatsoen, die de menschheid!
nijver opgebouwd had, terzijde gezet.
35e regels voor het gedrag tusschen na
ties worden, geminacht met dezelfde on
gevoelige onverschilligheid als de ge
dragsregels tusschen menschen onderling.
Het eerste, wat ons derhalve te doen staat
is er zorg voor te dragen, dlat onze eigen
gedragsnormen niet achteruit gaan.
In een tijd, waarin onze doelstellingen
voortdurend! verkeerd' worden voorgesteld,
ia het wellicht goed ze wederom koen uit
een te zetten. Ons eerste besluit is de
agressie te stuiten. Om dien reden alleen
hebben wij ons aangesloten bij andere na
ties, teneinde het hoofd to bieden aan. het
gemeenschappelijk gevaar. Wij allen weten
en de wereld' wfeet, d*at deze regelingen
geen ander doel «dan de verdediging hebben.
Zij rijn aan de kaak gesteld als hadden
zij ten doel de isolatie of omsingeling van
Duitschland en Italië enalsof i zijertoe
bestemd waren, dezelanden te „verhinde
ren de levensruimte te verwerven, die noo-
dig is .voor bun nationaal bestaan. ;Èr
wordt „ons gezegd1, dat -onie motieven -zijn
het isoleeren van Duitschland dpnnenjëen
ring van vijandelijke - staten teneinde, 'zijn
"atuuriijkel uitgangen te - vemhkkea; enrr-het
Bestaan izelf waneeïr groote' natie te ^be
nauwen en te smoren. --
-dief isolement van 'Dmfschlind.
'Wat zijn "Se "feiten?" Zrfzrjn eenvoudig
en ieder kent ze. Duitschland isoleert
zich zelf en doet dit hoogst succes
vol en volledig. Het isoleert zichzelf
economisch van andere landen door
zijn politiek van autarkie. Het isoleert
zichzelf politiek door een politiek, die
voortdurend1 ongerustheid veroorzaakt
voor andere naties en 't isoleert zichzelf
cultureel door zijn rassenpolitiek. Wan
neer men zichzelf opzettelijk isoleert
van anderen door eigen daden, kan
men niemand anders dan zichzelf ver
antwoordelijk stellen en zoolang deze
isolatie voortgaat, moeten de onver
mijdelijke consequenties daarvan ster-
ker en duidelijker worden,
spanning staal "het. Sriteche yolk, meerl - H®É hln8t vaa Duitschland af.
-datsdaiéwidtte0l«!>!>8aftsebe«->naikn«aiv-'.vroa-
wen en kinderen.-lijden 'ouder ontberingen,
maar wanneer dat geschiedt ligt de fout
niet bij ons, en hangt het van Duitschland
en van Duitschland alleen af of dit pro
ces van isolatie voortgaat of niet. Want
"het kan iederen dag beeind'igdl worden
door een politiek van samenwerking.
Het is goed', diat dit ronduit gezegd
wordt, opdat er geen misverstand, in dit
land of elders, kan zijn.
Levensruimte.
Vervolgens sprekende over „levensruim
te", zeide Halifax:: „Iedere ontwikkelde
gemeenschap staat tegenover het vitale
probleem der levensruimte, maar het pro
bleem wordt niet eenvoudig opgelost door
de verwerving van meer gebieden. Inder
daad zou dit* het probleem alleen acuter
kunnen maken. Het kan alileea worden op
gelost door een wijze ordening van zaken
van een land! naar binnen en door aan
passing en verbetering van zijn betrekkin
gen met andere landen naar buiten. Naties
breiden haar rijkdom uit en verhoogen
haar levensstandaard door vertrouwen te
verwerven van haar naburen en daarmede
den stroom van goederen onder elkaar te
vergemaldf-1 ijken. Juist het tegenoverge
stelde za* waarschijnlijk het gevolg zijn
van een actie door één natie, die het on
afhankelijk bestaan van haar kleinere,
zwakkere naburen onderdrukt. Wanneer het
begrip levensruimte in dien zin moet wor
den toegepast, verwerpen wij het en moe
ten wij weerstand' bieden aan zijn toepas
sing. Opmerkelijk is, da,t deze eisch naar
levensruimte naar voren gebracht wordt
op een oogenMik, waarop Duitschland' ©en
land voor immigratie is geworden, dat
arbeiders in gioote getalen invoert uit
Tsjecho-Slowafaje, Nederland' en Italië om
tegemoet te komen aan de behoefte van
zffn Mustrie en landbouw. Hoe kan
Duitschland dan beweren overbevolkt te
zijn?
Door samenwerking wat ons betreft,
wij zijn tot samenwerking bereid is er
ampele ruimte om tot alle naties de gete-
genlheid uit te breiden van een breeder
economisch leven met alles, wat dat be
teekent, en opgesloten ligt in het woord
levensruimte. Wanneer de wereld' georga
niseerd zou zijh langs dergelijke richtlijnen,
zouden Duitschland noch Italië behoeven te
vreezen voor bun eigen veiligheid.
Weg met de slagboomen.
Maar een dergelijke maatschappij van
volkeren kan niet worden opgebouwd'
op geweld in een wereld1, die leeft
in vrees voor gewelddadigheid, en die
haar wezenlijke krachten met uitgeven
voor de voorbereiding tot het weer
stand bieden aan geweld. Wanneer de
leer van bet geweld eenmaal verlaten'
zou zijn, zoodat de oorljoigsvrees, die
Z, K. II. Prins 'B-erahard woonde gisteren de zwemwedstrijden bij, welke In de Eem
te Bun gehoede* werden ter gelegenheid van Zijn verjaardag. De aankomst van den
Prins. ft*
door de wereld %aat, opgeheven zou.)
zijn, zouden alle ggenstaande Kwesties
gemakkelijker opt-te lossen zijn." De
volkeren zouden dan in staat zijn om
met een werkelijke, beliofte van succes
zoowei politieke grieven als econo
mische moeilijkheden, hetzij op inter
nationaal of op Koloniaal gebied, te
bespreken.
Sprekende over de voordeelen van
goedkoope importen, die de verbrui
kers van tanden, die kokmjen bezitten,
fartjgen als. .resultaat van betrekkelijk
fre'en m koloniale gebieden, zei-.ie Ha
lifax, ,dat onder een internationaal sy
steem, waaronder de huidige handels-
slagboomen voor een groot deel afge
schaft zouden zijn, die voordeelen door
nog veel meer gedeeld zouden worden.
De koloniale kwestie kan op
gelost worden.
Kunnen wij den tijd niet tegemoet zien
waarin er overeenstemming zou kunnen
bestaap over gemeenschappelijke metho
den en doelstellingen- van koloniale ont
wikkeling, die zouden kunnen verzekeren,
met alleen dat bet algemeen erkende deel
van koloniaal bestuur zai zijn de bewoners
gestadiglijk te helpen tot opvoering van
het levenspeil, maar ook dat de koloniale
gebieden een toenemende bijdrage kunnen
geven aan de hulpbronnen der wereld'?
Wij hopen, dat in overeenstemming met
een deigeiijken grondslag van doelstel'ing
anderen bereid zouden kunnen zijn met
ons hun bijdrage te leveren voor een be
tere wereld.
Wanneer dat zoo is, twijfel ik er niet
aan, dat wij in het Ieideü van ons ko
loniaal bestuur f bereid zouden zijn, om
ver te gaan aan den economiscben
klant, gelijk wij reeds gei: san hebben
aam den politieken kant door een bree
der© toepassing van de beginselen, die
zij thpns verkrijgen in de mandaatgebie
den, waarbij het beginsel van de open
deur zou worden opgenomen in de
voorwaarden van wederkeerigfteid.
Wat ook de moeilijkheden van het ko
loniale probleem mogen zijn, of van ieder
ander, ifc zou er niet aan wanhopen de
wegen te vinden, tot een regeling, wanneer
eenmaal ieder den wil heeft tot regelen.
Tenzij echter alle landen in feite een
regeling wensohen, zouden besprekin
gen meer kwaad dan goed doen. Het is
bovendien onmogelijk: te onderhandelen
met een regsering, weBter verantwoor.
delijke woordvoerders een bevriend
land brandmerken met woorden als die
ven en afpersers zich overgeven aiaa
dageJïjksche monsterachtige lasteringen
over de Britsche politiek in alle doelen
Koopt vandaag nog 'n pakje
der wereld. Maar wanneer die
die duidelijk onvereenigbaar is met
iederen wensch tot een vreedzame
regeling, mocht wijken voor iets an
ders, zou de Britsche regeering bereid
zijn, haar beste gedachten te voegen Mj
die van anderen, teneinde den huidigea
staat van politieke en economische on
zekerheid te beëindigen.
- Ben vernieuwde Volkenbond.
Onze eerstvolgende taak zou zijn een
wederopbouw van de internationale orde
op eer breeder en hechter grondslag. Het
is oen,te breed onderwerp voor mj om
•ihansw-ver fartfa©faveid^,<jmaar. ik beveel
het" fa oWcaandaëht*"aran'
Wij moeten- ons afvragen in" "hoe
verre de mislukking van den Volken
bond te wijten is geweest aan tekort
komingen van het Volkenbondshand
vest zeis of' in hoeverre het de af
wezigheid was van sommige der
grootste landen m ieder stadium van
zijn historie, welke zoowel zijn mo
reel© gezag als zijn kracht hebben
verzwakt
Het is echter niet voldoende maatre
gelen te beramen tot voorkoming van 'het
gebruik maken van geweld ten behoeve
van een verandering van den status quo,
tenzij er ook een machinerie is voor het
tot stand brengen van vreedzame wijzi
ging-er. Heden, nu de Europeesche volke-
renj in vergetelheid hunner gemeenschap-
peli.ke beschaving, rich tot de tanden
wapenen, is het beiangrrjker dan ooit ons
do essentieele eenheid te herinneren van
de Europeesche beschaving.
Er is gezegd, dat daden en niet woor
den poodig zjn. Dat is ook onze opvat
ting. Er moet geven en aemen zjn in
p -tt'scbon vorm aan beide kanten, want
er kan geen hechte koop gesloten worden
op een basis van het nemen van iets
tastbaars in ruil voor het geven van niet
meer dan verzekeringen. Laat ons er zeer
zeker van zijn, dat de vraag, of wij al
dan niet voor ons zelve en anderen de
dingen zullen behoeden, die ons dierbaar
zijn, in laatste instantie afhankelijk is van
onszelve, van de kracht, het persoonlijke
vertrouwen van elk onzer en van vast
bestelt ze te handhaven
De ïïentsin-kwestie
Verscherping van de Japansche
controle.
De Japansche militaire autoriteiten te
Tientsin hebben 'besloten met ingang vain
morgen of Zondag de isolatie van de Brit
sche concessie te verscherpen. De tijden,
waarop het verkeer met de concessie on
der Japansche oontrólq is toegelaten, zul
len" verkort worden en «*e tijden waarop
de -versperringen gesloten zullen rijn, zul
len dienovereenkomstig worden verlengd.
Blijkbaar verwachten de Japansche mili
taire autoriteiten niét veel van de Britsch-
Japansche besprekingen te Tokio en zjn
zj vastbesloten de isolatie krachtig door
te voeren, tot de Engelschea hun houding
wijzigen.
Men verneemt verder, dat wel aanzien
lijke hoeveelheden voedsel worden aange
voerd en de prijzen rijn dienovereenkom
stig gedaald.
Men weet nog niet, wanneer de bespre
kingen te Tokio zullen beginnen. -
De onderhandelingen in Moskou
Morgen weer een onderhoud
met Molotof?
De Britsche ambassade te Moskou heeft
Woensdag de instructies uit Londen ont
vangen. Seeds en Strang hebben gister
ochtend een bespreking gevoerd' met den
Franschen ambassadeur, Naggïar. Aan het
einde van. den middag begaf Strang zich
naai de Fransche ambassade, gelijk hij dat
trouwens veelvuldig doet, sedert zjn aan
komst in Moskou. In de Britsche ambas
sade schijnt men voor vandaag nog geen
onderhoud met Molotof te verwachten.
Vrijdag is rustdag in Rusland.
Het is dus waarschijnlijk, dat het vol
gende onderhoud morgen plaats zal heb
ben, zoodat de Franschen en Engelschea
nogmaals zullen kunnen beraadslagen.
Het Britsche memorandum
Duitschland zal langs di-
ptaryitiefeeu weg antwoorden.
Reuter verneemt in politiek© kringen,
dat Duitschland te zijner tijd zal antwoor
den op het Britsche memorandum en dat
dit antwoord vrijwel zeker langs diplo
matieke kanalen gegeven zal worden.
Henderson, de Britsche ambassadeur te
Berlijn, vertrekt Dinsdag a.s. voor ©en ver
lof van een week naar Londen. Hot is
echter niet waarschijnlijk, dat het Duit-
sche antwoord dan reeds gereed zal zijn.
Postrekening No. 5311.
Opdracht aan dr, H, Colijn
tot vorming van een-
nieuw kabinet
De regeeringspersdienst meldt::
De heereu ministers hebben bij schrij
ven van den voorzitter van den mi
nisterraad1 van 29 Juni aan H M. de
Koningin ontheffing uit hun ambt
verzocht. Hare Majesteit heeft dit ver
zoek in overweging genomen en den
heerea ministers verzocht zich voor-
loopig met de behandeling, en de af
doening zoo mogelijk, van de loepen-
de zaken te blijven belasten. I
Ijjtedenmorgen heelt HM, dr H. Colijn,
minister van, staat, ontvangen, en hem
opdracht verleend tot vorming van
een kabinet Br Colijn heeft verzocht
die opdracht in beraad te mogen hou
den. 1 j
De Tweede Kamer tot nadere
bijeenroeping verdaagd
De voorzitter van de Tweede Ka
mer, mr. J. R. H. van Schaik, deed
hedenmorgen mededeeling van een
missive van den minister van staat,
voorzitter van den ministerraad, mi
nister van algemeeae zaken, dr. H.
Colijn, waarin de Kamer in kennis
werd gesteld met het aangeboden ont
slag van het kabinet
In verband mët het aftreden van
hel kabinet zijn de onderwerpen, die
bij de Tweede Kamer voor openbare
behandeling aan de orde waren, van
de agenda afgevoerd' en is de ver
gadering .tot ^nadere bijeenroepmg ver-
..daagd..j
Dantzig
Er is iets gaande te Dantzig
Troepen, wapenen en munitie nit
Duitsehluid aangevoerd.
Langs niet officieelen weg uit Dant
zig ontvangen berichten doen denken,
dat daar zeker iets gaande is ea dat
in ied'er geval de toestand verergerd
is, zooals gebruikelijk rijn de geruch
ten over een her verdeeding van Duit-
scke troepen onmogelijk te verifieeaen.
Volgens semi-officieele Poolsche berich
ten komen voortdurend munitie en man
schappen in Dantzig aan.
Voorts wordt gemeld1, d'at zestien kanon
nen ten Oosten van Dantzig aan land rijn
gebracht.
Berlijn weet vaa niets.
Havas meldt nit Berlijn:
Het is moeilijk nauwkeurige aanwijzin
gen te knjgen ten opzichte van de ge
ruchten, die in het buitenland de rondte
doen en volgens welke de politie te Dantzig
versterkt zou rijn met elementen uit
Duitschland. Gezaghebbend© kringen te Ber
lijn erkennen, dat de autoriteiten te Dtantzig
zouden hebben besloten, in overeenstem
ming met het Dantzigsch-Boolsche aoooord,
het kader der politie aan te vullen, d'at
echter ruet zal stijgen tot het overeenge
komen peil. Men verzekert echter, dat deze
nieuwe recruten uitsluitend van Dant-
zigsch gebied afkomstig rijn.
{Vervolg pagina 2, le Blad).
i-4
■ssr'li
l)Me min-ml veraclujnl dsralBks, metuti-
loadoring tan Zo£~ en FeeatdagM.
Ftijs per kwartaal 2.—; fttM »I Port
f 2,50 Pit» per waefc 15 cU. Mi0®
derUiM nunuoen 4 ets, jLboimenientej»
worden dagelijks aangenomen.
Advertentiei! voor het eerstvolgend num
mer moeten vóór elf nnr asn het Bureau
bezorgd >.tjn, 's Zaterdags vóór 9 una
Sen bepaalde plaats van Mvertentwa
wordt met gewaarborgd.
F--zy5i-**STf®
..,-4 -ij
Prijs tier Atïveru-uiiejt van i-—o regel* 1155;
Iedere regel meer f030, Ih het Zaterdagnummcr
15 regels f 1.80, iedere regel meer f 035
Reclames f0.75 per regel Incassokostenö ets.;
postkwitanües 15 ets. faneren van advertcntfgn
oij abonnement jajn aan hetBureatl verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling KJeine
AdvertenüBn opgenomen k f 0.50 t/m. 15 woor
den, f (£75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
6 cent tot een maximum mn 80 woorden.
*s Woensdags; Kleine Ad verten tiën tot 25 w oor
den 10.25, mits vóór Dinsdagavond 6 odr dan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags; Kleine Advertentién 11.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
J 1