Chamberlain komt morgen
voor het Lagerhuis
EERSTE BLAD
Persoonlijke boodschap tot Hitier
Woensdag 23 Augustus 1939
Een nieuwe zet in den
„zenuwenooriog"
dooft mm ?AinA&L 9-Aene
V. d. AREND
92ste Jaargang.
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOE» „KQRjfJE HAVEN). TEL. 69300 f3 lijnen).
Postrekening No. 53il.
BUITENLAND
De Britsche ambassadeur
naar Hitier
Boodschap van Chamberlain
aan Hitier
Fransche reserve
Geen nadeeiigen invloed op de
onderhandelingen te Moskou?
De vermoedelijke inhoud van
het verdrag
Polen wijzigt zijn houding niet
Japan vraagt inlichtingen
T - De positie van Tokio
De Amerikaansche opvatting van
het verdrag
Blijven de Vereenigde Staten
niet neutraal?
De reis van Von Ribbentrop
De militaire missie te Moskou
De conferentie te Brussel
Da Britsch-Japansche besprekingen
Engeland
Stalië
iiifand
Ltess vuuiuui vauümnl OagelQiti, met uit-
iondeitug van Zou- FwBtaagén.
frtj» per kwartaal f 3.—: iraaoo per post
t 3.50. Prtja per week: 15 ris. Afitoa*
dtrljko nummers 4 ote. AbonasmeatM
worden dagelijks aangenomen,
Advertentii voor 'set eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur san het Bureau
bMorgd rijn, 'a Zaterdag» vóór O uur.
Sou bepaalde jlaai; van advertentito
wordt niet gewaarborgd.
tin OOORR l'njs der AxWerUMiUui van 1—6regeia i 155;
IIUu 44tuu Icdoro regel meer IO30, In hetZaterdjgnummer
1—5 regels f 1.80, iedcie regel meer f 0.S5
fteclairres 10/75 per regel. inttaagokosten&cta.j
gostkwitanties 15 ets. tarieven van ad\ertentien
'j abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Adveitentiën opgenomen i fü.50 t/m 15 woor
den, f 0 75 t/m. 25 wooi den. Elk woord meer
5 cent lot een maximum van 30 woorden,
*8 Woensdags* Kleine Ad verten tién tot 25 woor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 0 uur aan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags- Kleine Advertentiën ll.00,ifi<Uen
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
Engeland blij t trouw
aan Polen
Gisteren werd te Londen officieel
bekend gemaakt, dat het Britsche ka
binet heelt besloten, dat een Duitsch-
Russisch niet-aanvalsverdrag op gee-
nerleiwijze van invloed zou zijn op
de Britsche verplichtingen jegens Po
len.
liet parlement zal morgen bijeenko
men. Beide Huizen zullen dan in a'Ie
stadia een wetsontwerp behandelen
betreffende crisis defensie volmachten,
ten einde de regeering in staat te
stellen om alle noodige maatregelen
te nemen, zonder tijdverlies, wanneer
de toestand zulks noodig mocht ma
ken.
ïntusschen worden in Engeland voor
zorgsmaatregelen genomen, zooals het op
roepen van zeker personeel van vloot,
leger en luchtmacht en van de luchtafweer-
diensten en civiele defensie. Voorts wor
den regelingen getroffen betreffende' den
uitvoer uit Engeland van essentieete mate-
•ria'en en producten.
De Britsche regeering is van mee
ning, dat niets in de DmtscbrPool-
scbe moeilijkheden een rechtvaardiging
zou vormen voor het gebruik van ge
weld, dat een Euxopeeschen oorlog
met zich mee zou brengen. Er zrjn
geen kwesties in Europa, die niet
vreedzaam kunnen worden opgelost,
wanneer het vertrouwen^ wordt her
steld
De Britsche regeering is, zooa's dat
steeds het geval is geweest, bereid Mj-
stand te verleenen om dusdanige om
standigheden in het leven te roepern.
Wanneer echter, al haar pogingen ten
spijt, anderen er aan vasthouden ge
weld te gebruiken, is zij bereid en
vastbesloten om daaraan tot bet uiter
ste weerstand te bieden.
Het bovenstaande vormt een samenvat
ting van een officieel communiqué, dat
werd uitgegeven na de kabinelszïtt ng van
gistermiddag, die dr e uur en twintig mi
nuten heeft geduurd Toea de ministers
Downingstreet verlieten, zagen zij er op
gewekt uit. Zij werden toegejuicht door
de buiten wachtende menigte, vooral de
ministers der d e [en si e ben sten.
Volgens het defensie-wetsontwerp op de
cilsishevoegdbeden, dat morgen aan bet
paiïement zal worden voorgelegd met het
verzoek het in één dag af te handelen,
zal de regeering niet alleen in staat zijn
<.m stappn te doen om het hoofd te bie
den aan iedeien noodtoestand», maar tevens
zal zij, zoo noodig, de bevoegdheid' heb-
neti om zonder raadpleging van het par
lement te handelen.
Op die manier zal de Britsche re
geering in soortgelijke positie komen
als de Fiansche regeering, die thans
beschikt over wat men zou kunnen
be-chrhVcn als bijna dictatoriale vol
machten.
Er is geen twijfel aan, of het ont
werp zal door het Lagerhuis worden
aangenomen en op de vlugst mogelijke
wijze de koninklijke goedkeuring ver
werven. De regeering zal dan de be-
vo'-odheid hebben om tot onmiddel
lijke actie over te gaan.
Men verwacht, dat Chamberlain een
volledige verklaring zal afleggen over
do crisis en de opvattingen der regee-
nng ten aanzien van d'e Russisch-
Duiteche onderhandelingen over een
acf.
Van particuliere goed» ingelichte zijde
werd vannacht te Berlijn vernomen dat
Henderson, de Britsche ambassadeur van
ochtend' met een speciaal vliegtuig naar
Salzburg zal vertrekken, vanwaar hij zich
naar Berchtesgaden zal begeven
Hij zal in den loop van den ochtend
door Hitier worden ontvangen, dien hij een
boodschap van Chamberlain zou overhan
digen in antwoord1 op een onlangs door de
rgksregeermg aan Londen, gerichte nota,
waann het Duitsche standpunt ten aanzien
van de Oost Europeesche kwesties werdl
uiteengezet
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt ia officieel© kringen
te Londen, dat na de gisteravond' ge-
houden kabinetsbijeenkoinst instructies
werden gezonden ..'aan ambassadeur
Henderson persoonlijk een boodschap
van de Britsche fegeering aan dan
Fubrer over te brengen
Het verluidt, dat deze boodschap in.
de lijn lag van het na den gisteraavond
gehouden kabinetsraad uitgegeven com
muniqué.
De regeeringen van Frankrijk en
Polen worden op de hoogte gehouden.
Reuter meldt nader dat Henderson van
ochtend om half tien met een vliegtuig van
Berlijn naar Berchtesgaden is vertrokken.
Het eerste enthousiasme te
Berlijn is geluwd.
Ifavas meldt uit Berlijn:
Het succes der verrassing, verkregen,
door die aankondiging van het Buitsch-
Russische pact, heeft 24 uur geduurd'.
Zooals uit d'e* voor het buitenland be
stemde. berichten blijkt, klaagt men er te
Berlijn over dat Londen en Parijs aan
de „historische beteekenis" van het do
cument kunnen twijfelen. Het schijnt, dat
Duitschland dat meende ernstig aan pres-
stige te zulien iuboeteri zich op het pact
geworpen heeft als op een reddingsboei.
Voldoening bestaat alleen nog hierover,
dat aan d'e democratieën voor 24 uur een
„diplomatieke nederlaag" is toegebracht.
Reeds gisteravond scheen men te vree
zen voor een psychologisch®! tegenzet.
Men wil niet toegeven, dat de nilitaira
besprekingen te Moskou aan den vooravond
van de komst van Von Ribbentrop voort
gezet kunnen worden.
te. Fransche diplomatieke kringen neemt
men de grootste reserve m acht ten aan
zien van het verdrag van non agressie
lusscLen Duitschland en de Sovjet Unie,
aangezien geen nadere bizonderheden om
trent Jen mhoua bekend zijn. Men merkt
evenwel op, dat het sluiten van een non-
agressieverdrag de juridische toestand, wel
ke tusschen Duitsdhland en de SovjetUnie
bestond, sedert het verdrag van Rapallo
niet wijzigt. Dit verdrag, onderteekend 14
April 1922, was van economischen aard
*,h is door het verdrag van Berlijn van 22
Apiil 1926 overgebracht op politiek terrein,
ia het aan de macht komen van Hitier
heeft deze dit bevesugd in het protocol
van Mei 1933.
eigens artikel 2 van het verdrag van
Berlijn zou, indien een der partijen niet
tegenstaande zijn vreedzame houding, zou
worden, aangevallen door een derde mo
gendheid de anoere onderteekenaar neii-
tiaai blijven en in artikel 3 verbinden
beiden zich met deel te nemen aan een
economische coalitie.
Dit üe publicatie in de Duitsche pers
blijkt, dat de leiders van Duitschland Vooral
een psychologische waarde hechten aan
het verdrag en het pogen te gebruiken
als middel tot intimidatie.
In Fransche diplomatieke kringen merkt
men op, ciat Duitschlana na het opstellen
van zijn rassen-politiek het Tsjechische volk
heeft opgeslokt en thans, na zich te heb
ben opgeworpen als kampioen tegen het
communisme, met de regeering van Moskou
onderhandelt. Deze nieuwe keer ia de po
litiek zojx evenwel wel eens een tegen-
overgestelden invloed kunnen hebben, dan
de nationaal socialistische leiders ver
wachten.
De dip.otrtal.ieke correspondent van Reu
ter verneemt, dat de Sovjet-Russische op
vatting is, dat het voorgestelde met-aan
valsverdrag met Duitschland niet noodzake
lijk 'een nadeeiigen invloed behoeft te
hebben op de titans te Móskou gevoerd wor
dende onderhandelingen tusschen Rusland,
Engeland en Frankrijk.
Het pact woidt beschouwd* ais een sbap
in de richting van de vrede van Europa.
Men wijst er op, dat 'he t piact geen agressief
bondgenootschap vormt en dat soartgeJipke
pacten met ander© mogendheden- door Rus
kind zijn gesloten. Vroegere niet-aanvals-
verdragen, die door de U.R..S.S. zrjn afge
sloten, zooals dat met Poten," behelsden
de clausule, dat wanneer Leen der con-
tracteereiide" partijen eenj 'agress teve. actie
mocht inzetten tegen een derde, de tweede
partij het recht zon hebben om zonder
waarchuwings bet pact op té zeggen.
Volgens geruchten, welke gisteravond
teJEtome in buitenlandsch© kringen dp„
ronde ded'ea, zou het,"»ief-aan.valsver
drag, dat is- gesloten fasschen Duitsch
land' en de Sovjet Unie die volgende
clausules behelsen.:
Ten eersteDe coutraclearende partijen
verbinden zich elkaar niet aan te val
len.
Ten tweede; Zij zullen neutraal blijven
in het geval een der beid© partijen zou
worden aangevallen.
Ten derde: Ieder der beide partijen,
behoudt het recht op ieder oogeablik
de overeenkomst op te zeggen indien
bij bet noodig oordeelt, wanneeir een.
der partijen een derde partij aanvalt.
De diplomatieke medewerker van Reuter
verneemt, dat naar d'e Poolsche opvatting
het voorgenomen Daitseh-Russische niet-
aan val spact niet meer Is don een nieuwe
zet in den „zenuwenooriog". Er wordt
op gewezen, dat Polen reeds een, met
aanvalsverdrag met Rusland heeft. Men
is niet van meening, dat d'ezie zet op
eenigeriei wijze verandering zal brengen
in de Poolsche houding jegens Duitsch
land! of Rusland'. De Poolsche houding
blijft standvastig.
Naar Poolsche meening zou de onder-
teekening van een dergelijk pact door
i Duitschland! een teeken van zwakte zijn,
aangezien, het een ommekeer zou betea-
keoen van alle Duilsclie ideologische be
ginselen.
In politieke kringen in Polen verklaart
men, dat het openen van besprekingen tus
schen Dfuitschland! en d'e Sovjet Unie te
Warschau geen buitengewoner! indruk heeft
gemaakt. Het is kalm ontvangen, zoowel te
Londen, Parijs, als te Warschau en. men
wijst er op, dat dfeze drie hoofdsteden het
initiatief in handen houden. De ondertee-
fcerring van een dtergelijk verdrag, zoo voegt
men hieraan toe, wijzigt niets aan de hou
ding van Polen ten aanzien van de Euro
peesche problemen. Pielen blijft vastbeslo
ten zijn onafhankelijkheid' te verdedigen en
men is van oordeel, dat het werkelijk be
lang van Duitschland' en de Sovjet Unie
bij het verdrag voornamelijk psychologisch!
is. Aan Diuitsche zijde is het een uiting vanj
do oorlogs-zenuwen en aain de zijde dor
Sovjets is het een bewijs, dat de Sovjets
vertrouwen hebben in de krachtige hou
ding van Polen. i
Naar wij vernemen, bestaat het voornemen, de doop
plechtigheid van Prinses Irene, in de Nieuwe Kerk te
Amsterdam te doen plaats vinden, op Donderdag 14
September a.s. De hofprediker, Prof. Dr. H. T. Obbink,
is uitgenoodigd dezen dienst te leiden.
Een GOEDE BRIL
bfj een GOEDEN OPTICIEN
dus
HOOGSTRAAT 91
af* Brillen voor Zfekenfondsieden
haar verluidt, heeft het Japansche
kabinet besloten den Japanschen am
bassadeur te Berlijn, Osbima, opdracht
te geven aan de Duitsche regeermg in-
hchtingen te vragen over het niet aan
valsverdrag met de Sovjet Unie, als
mede over de waarde, welke de Duit
sche regeering thans nog hecht aan
het anti-Komintem-verdrag.
In een klaarblijkelijk geïnspireerd arti
kel» geeft Domei in de volgende bewoor
dingen de reactie van. de Japansche re
geermg op het Duitsch-Sovjet Russische
verdrag weer
Ten eerste: hoewel het sluiten van een
non agressieverdrag tusschen Duitsdhland
vil de Sovjet Unie niet in strijd is met
het anti-Komiatemverdrag, is het toch te
betreuren, dat de Duitsche regeermg een
dergelijke stap hsefi genomen, welke ge
heel onverwacht kwam, gezien de vriend
schappelijke betrekkingen welke bestaan
tusschen Duitsdhland -en Japan.
Ten tweede: het zal noodig zijn op
nieuw den Europeesehen toestand te be-
studeeren, teneinde de politiek van Japan
aan te passen aan den nieuwen toestand,
welke door dit verdrag is geschapen.
Ten derde: de Japansche regeering heeft
hes1 oten opheldering te vragen omtrent de
bedc-ehngen van Duitschland en onmid
dellijk de conferentie der vijf ministers
bijeen te roepen, teneinde de Japansche
houding te bepalen.
In afwachting van de ontvangst van na
dere inlichtingen uit Berlijn over het voor
gestelde Russisch-Quitsche- pact was de
woordvoerder van het Japansche ministe
rie van bmtenlandsche zaken tijdens de
persconferentie zeer omzichtig. Hij ver
klaarde, dat het onmogelijk was een juiste
uitlegging te geven van den toestand en
voegde hieraan toe: wij verwachten, dat
Dnitschland een regeling zal maken, die
niet strijdig zal zijn met het anti-Komin-
ternverdTag.
Op de vraag tegen wien het anti-Kornin-
ternverdtag gericht is, indien het niet tegen
Rusland! is gericht, antwoordde de woord
voerder ontwijkend'. Hij d'eed' slechts uit
komen, dat het een nog steeds levend
instrument is. Hij ontkende de mogelijk
heid' van een Russisch-Japansch niet-aan-
valsverdrag, verklarende, d!at de Japansche
politiek tot verdediging van het Japan
sche rijk tegen d'e Komintern onverander
lijk is.
Havas meldt uit Washington:
In kringen, welke het Amerikaansche
ministerie van bnitenlandsche zaken zeer
na staan, wordt over het algemeen de wer
kelijke waarde van het niet aanvalsverdrag
tusschen Duitschland' en Sovjet Unie niet
hoog aangeslagen. In afwachting van aan
vullende bizondeTheden over de ontwikke
ling van de betrekkingen tusschen Duitsch
land eu de Sovjet Unie, merkt men in deze
kringen op, dat reeds in 1926 een non-agres-
sieverdrag werd gesloten en d'at op 't eer
ste gezicht het nieuw© verdrag geen radi
cale wijziging in den toestand zou bren
gen en verder is men to Washington van
oordeel, dat het verdrag tusschen Duitsch
land' en de Sovjet Unie het onderteebe-
nen van een verdrag van wederkeerigeïi
bijstand' tusschen Engeland, Frankrijk en
de Sovjet Unie niet verhindert.
In diplomatieke kringen ziet men in de
reis van Von Ribbentrop naar Moskou
en in de Duitsche propaganda een nieuwe
„bluf", welke bestemd is om Polen er
toe te brengen zonder gewapend verzet
de Duitsche eischen in te willigen.
In diplomatieke kringen te Washington]
gaat het gerucht, d'at d'e Dnitschers niet
meer zouden rekenen op een neutraal blij
ven van d'e Vereenigde Staten: in een ge
wapend1 conflict, in Europa. Volgens deze
geruchten, welke de Anieriljaansche diplo
maten met alle reserve weergeven, zouden
er thans van overtuigd zijn, dat de Ame
rikaansche isolationistische gevoelens niet
sterk genoeg meer zouden zijn om het
vijandige gevoel jegens de as te overwin
nen De Ver. Staten zouden zich nood
wendig aan de zijde van Engeland en
Frankrijk moeten scharen.
De onderstaatssecretaris van oorlog,
Johnson, heeft evenwel een radiorede ge
houden, waarin hij zeide, dat de regeering
vastbesloten is de Vereenigde Staten niet
te laten meesleuren in een gewapend' con
flict, indien de vrede bewaard kan wor
den tegelijk met den nationaten eer. i
Von Ribbentrop is gisteravond van Salz
burg naar Berlijn gevlogen, waar hij kor
ten tüd bleef, om zijn reis naar Moskou!
voor te bereiden.
Medegedeelu wordt, dat Von Ribbentrop
reist in het particuliere vliegtuig van den
^ührer.
Daarna is bij tegen Sen ajur per vlieg
tuig van Berlijn naar Koningsbergen ver
trokken.
Von Ribbentrop is gisteravond' tegen half
twaalf te Koningsbergen aangekomen.
Hedenochtend om iea over zeven is
bet vliegtuig met het Duitsche gezelschap
vertrokken naar Moskou.
Ontmoeting met hooge Sevjet-
antoiiteiten. t
Reuter seint uit Moskou t
Het werd hier mogelijk geacht, dat de
Britsche en Fransche militaire missies gis
teren bij het bezoek aan het Kremlin koog©
Sovjet-autoriteiten hadden, ontmoe.t
De officieel© - verklaring Voor - het -be
zoek is echter, dat de-Melegaties „het his
torische gebouw wilden bezichtigen en het
museum wilden zien
Men gelooft, dat de missies vergezeld
waren door de Sovjet-delegatie.
Hedenochtend aangevangen.
De conferentie der staten van de Oslo-
grocpen te Brussel is vanochtend om kwart
over tien begonnen, onder voorzitterschap
van minister-president Pierlot-
Alle gedelegeerden waren aanwezig.
De besprekingen begonnen met een over
zie!-.! van den internationalen toestand.
Zwitserland zal de conferentie
niet bijwonen.
Volgens inlichtingen uit goede bron zou
Zwitserland de uitnoodiging tot deelneming
aan de conferentie der Oslos taten hebben
afgewezen. In bevoegde kringen verklaart
men, Jat Zwitserland, evenals het vorig
jaar, de conferentie niet zal bijwonen.
Japan vraagt wat Engeland wil.
De voornaamste Japansche gedelegeerde
ter Britsch-Japansche conferentie. Somaisoe
Rato, heeft gisteren een bezoek gebracht
aan den Britse hen ambassadeur van Groot-
Brittannië, sir Robert Craigie en heeft hem.
verzocht zijn regeering inlichtingen te ver
strekken inzake de werkelijke bedoelingen
van Engeland ten aanzien van de conferen
tie. Indien het antwoord ran sir Robert
geen hoop geeft op heropenen van de
conferentie, zal Kato naar China terug-
kecren.
Dc manoeuvres beëindigd.
De iTianoeiures, welke sedert verschei
dene dagen m de graafschappen Hampshire
en Surrey zijn gehouden, zijn gisteren be
ëindigd.
Geen spoorwegstaking.
De nationale unie van spoorwegarbei
ders heeft besloten voor het oogenbhk
geen staking af te kondigen. De conferentie
der gedelegeerden hoeft besloten opnieuw
den eisch in te dienen van een minimum
salans van 50 shillings per week bij de
nationale rechtbank, zood'ra dat mogelijk
zal zijn.
Prof. Sauerbruch naar prins Coïonna.
Inzake het vertrek van den Zwitserschen
medicus, professor Sauerbruch naar Rome
wordt medegedeeld, dat ,birj aan het ziek
bed is geroepen van den gouverneur van
Rome, prins Colonnai.
Hongaarsehe ministers uitgemnodigd voor
het congres te Neurenberg.
Volgens de Boeclapester avondbladen zul
len drie Hongaarsehe ministers en ver
scheidene parlementsleden op uitnoodiging
van de Duitsche regeering het congres te
Neurenberg bijwonen.
