Hitier zou vannacht een
beslissing hébben genomen
De toestand in Dantzig wordt
steeds ernstiger
j!
EÉIïïB
Vrijdag 2ïfe Augustus 1939
EERSTE BLAD
Roosevelt vraagt de bemiddeling van Italië en
zendt boodschappen aan Hitler en Moscïck
92ste Jaargang.
99
De conferentie in de Wilhelm-
strasse
Engeland is bereid
De laatste vredespogingen?
Dé boodschap vah Roosevelt aan
Italië
De radiorede van den Paus
Koopt vandaag nog 'n pakje
Geruchten omtrent oprukkende
Poolsche troepen
Het helpt niets
De spanning te Dantzig neemt toe
De benoeming van Förster tot
ra. staatshoofd - -
Italië zai naast Duitschland staan
Vrede in het verre oosten?
Do se couriol »er«oüilul wet Hi*-
•oadering rm Zon- «n
i'rjji por 1 vr»rtóal f s franco per post
I S.Ou. PriJ» per weekf 15 cl*. Aboa»
éérlijk® nummer» ct> Abano i-ntsn
worden dsgelps aangenomen
AdrerteiniBn voor Jut ooretrol^eBti nnm-
uttr moeten v&dr elf uur wffl het Bnreee
b«ora4 lijn, '8 Zaterdags vóór 8 nur.
Een bepaalde plaat* fan adfertentiSi»
•ordt niet gewaarborgd.
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
No. 22257
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KpRTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 5311.
BUITENLAND
Gisteravond om zeven uur begon, ia
de rijkskanselarij ia de Wilhelmstrasse te
Ber'ijn een conferentie, welke gehouden
weid door den Duüschen rijkskanselier
Hitler, met den zoo juist uit Moskou terug
gekeerden rijksminister van buitenlandsche
zaken. Von Ribbentrop, en waaraan ver
der deelnamen Goering en de Dmtsche
militair- chefs. Deze conferentie duurde
Iaat in den nacht nog voort.
Volgens een Havas-bericht.uit Ber
lijn wns daar de overheerschende mee
ning, dat de Duitsche beslissing tea
aanzien van-.Polen reeds- genomen is
cn wellicht reeds „opt-hef-punt- siaaTlèn
uitvoer te worden gelegd.
Verder is nio's omtrent dece conferen
tie, welker beteekenis moeilijk overschat
kan worden, bekend geworden. De ang
stige aandacht van geheel de wereld is
thans gericht op één man, in wiens han
den wellicht het lot van de naaste toe
komst van een groot deel van de wereld
ligt. De Britsche pers sprak1 hedenochtend
nog de hoop uit, dat in deze conferentie
het verstand zal overheerschen, maar zij
erkent volledig den ernst van het oogen.-
blik, „het schemeruurtje tussdhen vrede
en oorlog". En nogmaals wordt het be
toog hernieuwd, dat Engeland bereid1 is,
dat het zijn standpunt heeft ingenomen en
z§n verplichtingen zal nakomen.
Na de rede van Chamberlain heeft gis
teren in het Lagerhuis een aantal woord
voerders de volledige eensgezindheid van
het Britsche parlement tot uiting gebracht.
Ook de leiders van de oppositie verklaar
den achter de regeering te staan.
Daarna is het ontwerp van de vol
machten in behandeling genomen. Zoo
als de regeering verlangde, is het een
spoodbehar leling geworden. Iri zeer
korten, tijd werden de dTie lezingen af
gehandeld, waarna het ontwerp naar
het Hoogerhuis werd gezonden, dat
dezelfde snelheid betrachtte. Nog gis
teravond is het ontwerp door de onder-
teekoning van den koning wet gewor
den, zoodat de Bntsche regeering
thans in 't bezit is van "denoodige
volmachten voor den toestand van oor-
dog.
Havas meldde gisteravond uit Berlijn:
Do terugkeer van Pon Ribbentrop uit
Moskou en de persoonlijke indrukken, die
hij dén Führer geeft van zijn besprekin
gen met de Sovjet Russische leiden-, schij
nen erop te wijzen, dat ernstige beslissirl
gen op handen zijn. De te Oanfzig tot
stand gebrachte hervorming, de militaire
voorbereidingen en tenslotte de categori
sche wijze, waarop welingelichte kringen
de rede _van Chamberlain van de hand
wijzen, zgn er onomstootelijk op berekend,
da meening ingang te doen vinden, dat
Duitschland zeker is van den steun van
de Sovjet unie.
De vastberadenheid van Polen en zifn
West-E uropeesche bondgenooien Kijft even
wel een factor van dien aard, dat er
een matiger invloed van uitgaat op een
zeker ongeduld, da overigens voo-ral tot
uiting komt in politieke kringen zonder
werkelijken invloed'.
Am het einde van dezen dag, die
gekenmerkt werd door het vertrek va»"
alle in d'e Duitsche hoofdstad geaccre-
dïteerde Engelsche en Fransche cor
respondenten, is de indruk, dat wellicht
r niet aUe hoop °P het tot stand'
van een Teedzame regeling
oen oef t fe worden opgegeven.
Gisteravond luisterde de wereld aandach
tig naar de vredesoproep van den Paus,
naar de rede van den Rritscïien minister
van huitenlandsdhe zaken, Lord Halifax,
welke o.a. door de Nederlandsdhe radio
werd gerelateerd en hoorde men, dat de
president der Vereenigöe Staten, Roose
velt, zich-gewend had tot den koning van
Italië, met een verzoek tot bemiddeling.
fa den loop van den nadht zijn valn
Washington nog een tweetal pogingen uit
gegaan om in deze uiterste spanning nog
©enig© verbetering te brengen. Roosevelt
heeft oproep aan Hitier en Moscicki, den
Ppofedhen staatspresident gericht. Jij_jdeze
oproep heeft Roosëvéït drie methoden voor
gesteld om oorlog te voorkomen:
1Directe ondeitbiamdelingen.
2. Onderwerping van het geschil aan
onpartijdige arbitrage.
3. Tot overeenstemming te komen om
een procedure van verzoening aan
te nemen.
In zifn dramatische beroepen op. Hitler
en Moscïcky verklaart Roosevelt, dat Mj
zicfli opnieuw tot Hitier wendt, in het stel
lige geloof dat de zaak van den vrede
welke zaak van de mensdhheid' zelve is
boven alle overwegingen staat. Roosevelt
(heeft de hoop, dat de oorlog, welke vjoiot
de deur staat en dus de ramspoed van
alle volken, thans zal kunnen worden af
gewend. Diaarom dringt hifj er in allen ernst
bij Hitter op aan en op dezelfde wijze
bij dén president van Polen dat de re
geeringen van Duitsdbland' en Polen bij
gemeenschappelijke overeenkomst erin toe
stemmen af te zien van iedere positieve
daad' van vijandigheid', zulks voor een
nader vast te stellen redelijken tijdsduur
en eveneens bij gemeenscibjappe-lijk-e over
eenkomst erin toestemmen de geschillen,
welke tussdhen haar zijn gerezen op te
lossen door een de drie voorgestelde
methoden.
Ho-osevelt biedt zich niet als
bemiddelaar aan.
Stephen Surly de particuliere secretaris
van president Roosevelt, h'eeft tegenover
de pers nog doen uitkomen, dat de presi
dent nociH een der andere leden van de
regeering der Ver-eenigde Staten zioh aan
biedt toot de rol van bemiddelaar. De
voorstellen van den president beleekenden
niet, dat thjj een nieuw Munch en" op
'het oog heeft.
De rede van Halifax
In de radiorede van den Britschen mi
nister van buitenlandsche zaken, zeido Ha
lifax o.a.
Gedurende zijn geheele geschiedenis heeft
het Britsche volk :idh altijd verplicht ge
voeld zich ie verzetten tegen pogingen van
één mogendheid om Euïc-pa te overheer
schen ten koste van anderen. Derhalve,
na gebeurtenissen in het eerste deel
van dit iaar, welke ieder vertrouwen had
den geschokt, hebben wij gc-tradit het door
woorden en iadelijk duidelijk te maken,
dat wjj bereid zijn bijstand te verleenen
aar die landen, welke hun onafhankelijk
heid onmiddellijk bedreigd .gevoelden en
bereid' waren hun vrijheid te verdedigen.
Daarom hebben wij den dienstplicht inge-
werd' -en pogingen gedaan, welke zonder
neerga zijn in vredestijd om de uitrus
ting van onze gewapende strijdmacht uit te
breiden en zoowel de "civiele als de mi
litaire defensie in een toestand van vol-
ledige bereidheid te brengen. Dat was dé
reden, waarom rij "onze verplichting jegens
Poten aanvaardden en maarom wij tesa-
men met Frankrijk bezig waren met onder
handelingen met Rusland.
Gij zult het bericht gelezen hebben
over de overeenkomst die tot stand is
gekomen tusschen Rusland en Duitsch-
land en die de wereld verrast heeft. Ge
durende jaren hebben deze beide regee
ringen elkander aangevallen en het was
Duitechland, die het anti-Kommtern pact
organiseerde. Ik spree! mij hier niet uit
o,er wat het uiteindelijke doel zou kun
nen zijn van deze regeling, noch over
wat de uiteindelijke uitwerking kan zijn op
de geschiedenis van de eerstvolgende paar
weken en maanden, maar wel weef ik,
dat het geen verschil kan maken voor
de verplichting, die door de Britsche re
geering ten aanzien ivan Polen" is aan
vaard, waaraan geen voorwaarde was ge
hecht met betrekking tot een overeen
komst met Rusland'.
De Britsche regeering heeft derhalve geen
tijd' verloren, zood'ra zij dit nieuws ver
nam en heeft haar standpunt volstrekt
duidelijk gemaakt. Het is geen Britsch ge
bruik om terug te komen op verplichtin
gen, vaak is ter-echt of ten onrechte ge
zegd', d'at de v-orige oorlog voorkomen
had! kunnen woorden wanneer Engeland
duidelijk zijn standpunt te kennen had' ge
geven, Nu de mogelijkheid' van een conflict
wederom bestaat, hoeft dé regeering stap
pen genomen om haar houding uit te
spreken niet al leen. tegenover de weireld'
maar ook in een speciale boodschap aan
Hitier.
Daarom kan nergens twijfel eraan bcv
staan, dat wij d'e verplichtingen zullen na
komen, die wij op- hebben^jengmen.
De ambassadeur van de Véreenigdo
Staten te Rome, heeft gistermiddag
een bezoek gebracht aan koning Vic
tor Emmanuel om hem mondeling de
boodschap, van president Roosevelt
mede te doelen, waarin hij vraagt:
„Voorstelten te formoleeren tot een
vreedzame oplossing van die huidige
crisis". i
In die boodschap wordt o.a. gezegd:
Op grond van de traditioneel© verhoudin
gen tusschen Italië en dé Vereenigde Stai-
ten en in verband! met de banden van
bloedverwantschap tusschen millioenemi
van onze burgers, heb ik de overtuiging,
dat" ik mij kan. richten tot Uwe Majesteit
ten behoeve van dé handhaving van den
wereldvrede. Het is mrjn overtuiging en
die var. het Amerikaanscbe volk, dat de re
geering van Uwe Majesteit ten zeerste in
vloed' kan uitoefenen tot afwending van
het uitbreken van een oorlog.
Op 14 April stelde ik in wezen ©en af
spraak voor volgens welke geen gewapende
troepen een aanval zouden doen op of een
inval in gebied van een andere onafhanke
lijke natie. Wanneer vastgesteld' zou zijln,
zouden besprekingen aangevangen moeten
worden om een geleidelijk voortschrijdende
verlichting na te streven van de®, last der
bewapeningen en d'e wegen te openen voor
den internationalen handel met inbegrip
van de bronnen der grondstoffen welke
noodzakelijk zijn voor het vreedzame ©co
nomische leven van. iedere natie.
Wanneer het voor de regeering van Uwe
Majesteit mogelijk mocht zijn, om voor
stellen te formuteerem voor een vreedzame
oplossing van de huidige crisis langs de
aangegeven lijnen, dan kunt ge verzekerd
zijn van de vurige sympathie van die Ver-
eenigde Staten.
Gisteravond te tien minuten voor half
acht NederlandSche zomertijd heeft Z.H.
de Paus uit zijn werkkamer in Gastel
Gandolfo een toespraak tot de geheele
wereld) gehoudén, waarin hij aanspoorde
den vrede te bewaren.
De Heilige Vader sprak in het ItaJiaansch,
met vaste sten1/. Hij zeidé o.a., dat hij
zich op dit ernstige uur richtte tot dé
wereld met het geestelijk gezag, dat hem
door God is geschonken om de geesten
terug te brengen op den weg van recht
vaardigheid en vrede.
In de stern van den Paus hoort de we
reld de stem van Christus, op wien allen
hun vertrouwen stellen.
Op het oogenblik, waarop de spanning
der geesten steeds meer wijst op oen terug
keer van hel verschrikkelijk onweer van
een oorlog, richt de Paus zich opnieuw
met een nieuwe, vaderlijke en krachtigen
oproep tot de staatshoofden en volken,
opdat de staatshoofden zoeken naar een
oplossing van de huidige moeilijkheden
met vreedzame middelen en opdat de vol
ken streven naar het aanmoedigen van
deze "vredespogingen.
De rechtvaardigheid moet haar weg vin
den door de kracht der rede en niet door
kracht van wapenen. Hel geweer is zeer
Nederlands onzijdi gheid
onbeperkt
De regeeringspersdienst deelt mede:
Hier en daar zijn in de buitenlandsche
pers meeningsuïtingen opgenomen, die twij-
fel zouden kunnen doen ontstaan ten aanzien
van den onwrikbaren wil van Nederland om
in voorkomend geval 's lands onzijdig
heidmet name ook in de mdttnaar alle
zijden, welke dan ooki« handhaven
Voor zulken itvijjel bestaal niet de aller
geringste grond.
Met alle te zijnen dienste staande mid
delen zal Nederland zijn onzijdigheid in
een gewapend conflict, mocht het uitbreken
ernstig, doch nog is het tijd nog is niets 7
verloren, terwijl door oorlog alles 1 r j ook en met name inde luent, onbeperkt en
loren kan «aan, tegenover t«dereen handhaven.
Teil slotte zeide hij, dat lnj God bad, j
opdat Hij Zijn zegen zo-u doen neerdalen
'ij i i listen tegen c'e Poo.so e spoorwegen aaat
op de verstoorde wereld en de dageraad i - ,r
van een betere toekomst zon doen opgaan 00'f- Dc' lonsd. ef van et noofdsfaüo»
In de vera achting hiervan en in deze#, MU J,enS
hoop, gaf de Paus ten slotte de wereld gea roste-ut. in ,en .rae iepen
zijn v aderliji er egen c,e'} 311 «"f
j.uonoerd joitieke gevangenen, die in de
S gevangenissen van D-auizig weiden vast
gehouden naar Duitschand gezonden aaai
Het Duitsche nieuwsbureau berichtte
gisteravond uit Dantzig, dat de stad
door een gemengde Poolsche divisie
in het Zuiden en Westen was inge
sloten.
Tot deze divisie behooren het 52sto
regiment infanterie uit Zlotovv, het
55ste 'regiment infanterie uit Lissa,
het 65ste regiment infanterie en het
16de regiment artillerie uit Graudfenz.
Het Duitsche nieuwsbureau voegt hier
aan toe, dat door het samentrekken
van een divisie op oorlogssterkte ia
de onmiddellijke nabijheid' van de grens
van Dantzig het gevaar is ontstaan
voor een onmïddellijkea onvertioed-
r scherr -aanval"op de vrije stad', -
Het Poolsche Telegraaf agentschap te
Warschau verklaart echter, dat het be
richt van Duitsche zijde, dat insinueert,
dat Polen een aanval op Dantzig zon
willen doen, geheel bezijden de waar
heid' is en blijkbaar bestemd' is om de
nationaal-socialistisohe leiders in Daut-
zag een nieuwe aanleiding te geven
voor provocaties.
In een semi officieel© Duitsche mede
deel ing werd gisteren te Berlijn om. ge
zegd, dat de heden door Chamberlain en
Halifax afgelegde verklaringen in politieke
kringen alhier een absoluut negatieven in
druk. hebben gemaakt.
Met nadruk werd' de opvatting verkon
digd, dat de verklaringen der beide En-
gelsche politici niets andere zijn dian een
herhaling van d'e sedert maanden naar vo
ren gebrachte vredesphraaen, die practised
volkomen waardeloos zijn en geen andier
doel hebben dan door propagandistische
beïnvloeding van d'e openbare wereld mee
rling dte verantwoordelijkheid van Enge
land voor dte verergering van den toestand
te doen vergeten.
Voor dé Duitsche rechten, zoo betoogt
men, hebben Chamberlain en Halifax wei-
dcrom niet het geringste begrip getoond.
Het Duitsche nieuwsbureau bericht, dat
de spanning te Dantzig van uur tot nut- toe
neemt. Tocüi ziet men met vertrouwen de
toekomst tegemoet. Be Duitsdlse oorlogs
bodem „Sohieswjg Bolstern", welke vandaag
voor een bezoek de Laven van Dantzig
zal binnenloopen, woidt met vreugde ver-
■waiciht en de bevolking heeft om deze
reden de vlag uitgestoken.
Men is van meening, dat het feit, dat
Polen de grens aan Ihlet gebied' van Dantzig
heeft gesloten, de ontwikkeling \an den
toestand niet zal tegenhouden.
Overigens, zoo gaiat het Duitsche nieuws
bureau verder, Iaat men Ln politieke kringen
te Dantzig geen twtfjfel bestaan, dat men
besloten is tot een geeigende tegenmaat
regel, Hierop Wijst reeds een contiole op
de reede van Neufaibirwasser, waaraan zich J
alle Poolsche schepen moeten onderwerpen.
Eer- ander D N. B.-bericlai metdt uiÜmföot V&rve Oostea m hoo8*
boord van een Duitsch schip.
Volgens Havas bevonden deze heden zushl
[in een beklagenswaardige!! toestand en'
droegen zij de sporen van wreeclmeden eui
mishandelingen. De inscheping geschiedde
onder toeziefht van de Dantziger politie,
die de bajonet op het geweer had.
Men ontkent van bevoegd© zijde, dat de
Poolsch-Dantzigsche grens is gesloten of
dat de grens tusschen Dantzig en Oost-
Pruisen zou zijn geopend'. Daarentegen
meld' men uit de vrije stad, dat de Dant-
zigsche grenspolitie aan talrijke in de vrije
stad wonende Polen den toegang tot het
Dantzigsche grondgebied' geweigerd heeft.
Anderen werd' alleen maar verboden, ba
gage medé te brengen. I
Reuter meldt uit Londen:
De benoeming van Foreter tot staats
hoofd van Dantzig beteekent, dat hg inl
hei vervolg kan onderhandelen met anderet
staatshoofden en niet langer alleen een
partijleider is. Hij zou thans bijvoorbeeld'
Hitier kunnen vragen, Dantzig onder zijni
bescherming te nemen.
In buitenlandsche kringen, is men vani
oordeel, dat deze nieuw© toestand een'
ontwikkeling mogelijk maakt, volgens welke
Dantzig langs grondwettelijke lijnen tot
Duitschland' zai kunnen keeren.
De senaat van Dantzig heeft ©en verorde
ning uitgevaardigd, waarbij in de bedrijven,
welke van levensbelang zijn voor dé vrija
stad', staats-commissarissen kunnen worden
aangesteld1.
Op grond' van déze verordening zijn
staatscommissarissen benoemd bij dé Dant
ziger werf en bij dé maatschappij vaa het
Dantziger tabaksmonopolie.
In Romeinsche kringen scheen mén gis
teren. zeer ongerust te zijn. ten aanzien:
van den internationalen toestand'. Dé snel
le opeenvolging van het ondierteekenein van
het Bnitsch-Russische verdrag, de terug
keer van Von Ribbentrop en dé militaire
maatregelen van Engeland' en Frtmkrijk
hebben een sterken indiruk gemaakt. Toch
heeft men niet alle hoop verloren en geef',
men te verstaan, dat een „nieuwe gebeur
tenis" zou kunnen gebeuren, welke bet
ergste zou voorkomen. Klaarblijkelijk wii
men in flaliaansche kringen ven vroed1-
zame regeling tot stand' brengen. Men
geeft evenwel duidelijk te verstaan, diat
indien een conflict zou uitbreken, Italië
trouw zal blijven aan. het verdrag, dat
het met Duitiohlandl bindt en onmiddellijk
zou mobüiseeren on- aan dé zijde van zijn
asgenoot te staan.
Mussolini, de uitvinder van het
Russisth-Duilsehe pact?
In de Giornale d'Italia verklaart Gayd',
dat Mussolini Duitschland' „aanraadde" een
non-aggressiepact te sluiten met Sovjet-
Rusland'. Mussolini bracht dit te berde
toen Goering in April een bezoek bracht
aan Rome.
Er woidt zeer veel gesproken over vrede
Dantzig, dat te Gdynia alle mannen, die in
staat zijn wapenente dragen, zijn'opge
roepen. Ook moesten alle Polen, die in
Dantzig werken en te Gdynia wonen, moes
ten naar Gdynia terugkeeren. Verder heb
ben de militaire autoriteiten te 'Gdynia
alle motorvoertuigen gerequireeid/
De actie der Diantzigér nationaait-socia-
en Öhineesche kringen ailhier, naar wel-
ingdidhte Chineesche bronnen hedenavond
doen verluiden. Verklaard worot, dat dit
geen direct resultaat is van de gebeurtenis
sen in Europa maar ongetwijfeld is dit
gestimuleerd' door de sluiting vair: iitefc
Russisdh-Dnitsch© p^ct
Prijs der Aflvert<t/ittöu; van l6 regel» 11 65;
iedere regel meer fOSO; In liet Zaterdagnummer
r 15 regels f180, Iedere regel meer f 0.35
Reclames f0.75 per regel, Incassokostenöcts.;
postkwitantiee 15 cta- Tarieven van adverlentién
~by abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden legen vooruitbetaling Klein®
AdvertentiÖn opgenomen f0.50 t/m. 15 woor-
- den, f 0.75 t/m 25 moorden. Elk tv oord meer
5 cent tot een maximum van vQ woorden.
s VVoenfldags: Kleine Ad vertentiën tot 25 v, oor
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond uur aan bet
Bureau bezorgd.
's Zaterdags Kleine Adverteatiën f 1.00, indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
„In het schemeruur
tus! chen oorlog en vrede
