Vannacht nog confereerde de iihrer
met zijn raadslieden.
Hedenmiddag verklaring van
Chamberlain voor het Lagerhuis.
Radiorede van
H. M. de Koningin.
EERSTE BLAD
Dinsdag 29 Augustus 1939
Bemiddelingspogingen van België?
Engeland eensgezind
Polen onverstoorbaar
Wacht Sovjet Rusland op oorlog?
Japan
Het nieuwe Japansche kabinet
--varr-c
"V
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
92ste .Jaargang.
No. 22260
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KOfjÜTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnenT.
Postrekening No. 53IL
BUITENLAND
Henderson, de Britsche ambassadeur te
Berlijn, is gistermiddag uit Engeland naar
Duitschlrnd vertrokken. Hjj is met een
speciaal toestel van het vliegveld Heston
opgestegen.
in antwoord >p de goede Wenschen,
die hem door de aanwezige journalisten
gegeven werden, antwoordde Henderson:
..Dank o, ik zal alle geluk, dat ik krjjgeri
kan, noodig hebben"
Het Britsche antwoord en de tekst
van de boodschap van Hitier zullen
niet eerder gepubliceerd worden voor
Chamberlain zijn verklaring in het La
gerhuis heeft afgelegd. Lord Halifax
spreekt ,in het Hoogerhüis.
Londen verwacht, dat Hitler alle ge
legenheid heeff het Britsche antwoord
ie bestadeeren.
Henderson te Berlijn—
De En%elsehe*^amBasisaxF«jr "in Berlijn
sir Neville Henderson, is gisteravond half
negen op het vliegveld Tempelhof aangeko
men.
Tc zijner verwelkoming waren twee le
den van de Britsche ambasssade -en-een
vertegenwoordiger van het departement van
buitenlandsche zaken aanwezig.
Onmiddellijk na zijn aankomst begaf Hen
derson zich naar de Britsdhe ambassade.
Henderson bij Hitier
Om kwart over tien na den Fran-
schen ambassadeur te hebben ontvan
gen is Henderson, uit cte Britsche
ambassade vertrokken naar de rijkskan
selarij,
Hij werd' onmiddellijk in Hitiers .ver
trek toegelaten.
'Aan de besprekingen namen, behalve
Hitler en de Britsche ambassadeur ook
rijksminister van buitenlandsche zaken
Von Ribbenfcrop en de gezant dr.
Schmidt als tolk deel.
Omstreeks '-wart voor twaalf heeft
Henderson derijkskanselarij verlaten.
Het onderhoud van Henderson met
Hitier had' bijna anderhalf uur geduurd.
Volgens iritichtnigen uit Duitsche kringen
heeft Henderson een schriftelijk vastgelegde
mededeeling der Engelsche regeering aan
Hitier overhandigd en mondeling toegelicht.
Duitsche kringen geven geen enkele ver
duidelijking omtrent den inhoud der mede
deeling.
fn afwachting
Havas meldt uit Berlijn:
Volgens in welingelichte Dutsche krin
gen konden vannacht geen nieuwe mede-
deelingen van Duitsche -zijde over het on
derhoud tusschen den rijkskanselier en Hen
derson verwacht worden. Men d'oot uitko
men, dat het onderhoud bijna anderhalf
nar dmi'-de en dat feet natuurlijk is, dat dte
mlboad. van het onderhoud door de be
voegde Duitsche kringen bestudeerd moet
worden. Het schijnt dus, dat voor" vandaag
geen zeer belangrijke beslissingen geno
men zullen wonder,
Na zijn onderhoud met Henderson
Iheeft Hitier zijn belangrijkste mede*
Werkers om zidh verzameld. De confe
rentie zal waarschijnlijk gemrimen tijd
duren. In gezaghebbende kringen ver
klaart men geen enkele mededeeling te
kunnen doen over den inhoud of-over
de gevolgen van het onderhoud Hitler-
Henderson. Niettemin wordt in deze
kringen vernomen, dat 'waarschijnlijk
in den loop van den dbg een sdteifte- -
Ftfk antwoord aan den Britsdhen am
bassadeur zal worden overhandigd!.
De keuze van Hitier:
toegeven of oorlog
Het ligt, volgens de diplomatieke oor-
respondent van Reuter, voor de hand,
dat de inhoud van de rede van Cham-
beriain, zal afhangen, van de reactie
van Matter op de boodschap die hem
gisteravond door ambassadeur Hender
son werd overhandigd. I
Ofschoon de toestand» uiterst ernstig
is. is de deur met geheel gesloten,
voor de mogelijkheid van, een vreed
zame regaling.:
Te Londen, is men wan. meaning dat Hit-
Ier nog kan kiezen tusschen toegeven-.aan
raadgevingen tot behoud' van den vrede
waaiVM~mefr.>Eet emdejnlêJ zou kunnên?
voorzien.
Intussohen bewaart Londen zijn koel-,
bloedigheid'. De zaken worden ais gewoon
gedreven, maar tegelijkertijd worden de
militaire voorbereidingen en da maatrege
len voor passieve defensie voor de burger
bevolking rustig en vastberaden, voortgezet.
Het meest op den voorgrond tredende feit
uit den toestand is de eensgezindheid van
de Britsche openbare meenmg ten gunste
van een krachtige lijn van actie tot steun
van Polen en van zijn rechten op B&ntzig
en in den Poolschen Corridor.
Het is thans vrijwel zeker, dat, ais een
conflict uitbreekt, in Engeland een z.g.
oorlogskabmet van zeven leden zal worden
ingesteld, met een «itgebreider lichaam,
dat het departementale" verk zal leiden.
In de gereconstrueerde regeering zal de
liberale oppositieleider Sinclair zitting ne
men. De labour-oppositie-man Greenwood,
heeft gisteren verscheidene bezoeken aan
Chamberlain gebracht. Vandaag zal labour
een beslissing nemen.
In dit verband loepen de meeningen zeer
uiteen ten aanzien van dfe vraag of Att-
lee dan wel Greenwood een beter par
lementair leider is, aangezien velen gun
stig denken over Greenwoods behandeling
als siaalsman van de oppositie gedurende
Je afwezigheid van attlee. De noodzakelijke
beraadslagingen zullen echter vlug verloo-
pen en de vorming van een alk partijen
omvattende regeering zou niet belangrijk
vertraag- worden wanneer de uiterste ur
gentie ich modht voordoen. Eveneens zul
len alle parbjbezwaren tegen een terug
keer van Churchill, Eder en Duff Co
per tot zwijgen komen en zal de weg
open liggen voor de breedst mogelijke keifze
van mannen,'
De Polen blijven onverstoorbaar in de
crisis en zijn vastbesloten niet te diiscu-
teeron over afstand van feua vitale rechten.
Beek ontvangt bi^ia dagelijks de amWas-
sadenrs van Frankrijk m Groot-Brittaninië
en jonas verscheidene maliën per dag.
Het totwoord- van Hitler am Djaladier
Iheeft de opvatting versterkt dat Hitter de
deur sluit voor een compromis, majair poli
tieke kringen zijn stellig Main opvatting, dat
zoolang Diet conflict niet werkelijk begon
nen is, onderhandelingen vain, het laatste
oogenbiik nog een ontspainioing teweeg kun
nen brengen. -| I
Poolsch protest te Berlijn
Havas meldt uit Warschau: j 1
Vjan gezaghebbende zijde wordt verno
men, Jat de .Podfedhfe regeering vandaag
een officieel protest ttteeft overhandigd' aan
de Duitsche regeering inzajfc© de Duitsche
berichten over mishandeling van de Buit-
scfee minderheden in Polen.
Poolse he ixtssta in Dantzig
vastgehouden.
De Bamtzigsche autoriteiten hebben tw-eo
Poolsehe goederentreinen vastgehouden. De
een© trein was geladen met erts en was
op weg naar Gdynia, de andere was gela
den met steenkool en was op weg van
Zoppot naar Gdynia.
De Poolsehe commissaris-generaal heeft
krachtig geprotesteerd.
Poolsehe donane-isspecteors ge-
«resteewh
De politie van Dantzlg heeft g.steren te
Tieklo twee Poolsehe douane-inspecteurs ge
arresteerd. Zij worden beschuldigd van
spion nage,
Bomontploffing «p station.
Gisteravond om kwart voor twaalf
is in ibet goederendepot "vab het station
Taraos op de lijn JSrakmi—Lemberg
een bom ontploft. Er zijn ..zeven dood-en
en verscheidene gewendtón.""
Als verdacht bjj'deïê 'zaak' betrokken te
zjjn, zijn twee Dfaitschers Duitsche staats
burgers en e» lid van de Duitsche
minderheid1 gearresteerd.
Volgens een naxjer bericht van het Pool
sdbe Telegraaf Agenfeschapu wend de ont
ploffing "op-het station,te -Tamos verojoir-
zaakt door een tijd'bom,J'we]ke in een
koffer in de- bagage rui uil©- was achterge
laten. Ongeveer, oen dorde* gedee*te van feet
station werd- igd. I
Er rijn twee' Duitschers in verband- met
de 'ontploffing gearresteerd. Zjj 'kwamen
uit Tcrew aan, do^greps van, Dantzig ge
legen. Verklaaid wordfj.dat oen feunaer.een
onderdaan is vari^het ^Ddfteehe. J ijk.'
emi(!delim$: ïfsfl^Beigië
Gisteren feebbfen de diplomatieke
vertegenwooidigers van Frankrijk,
DuitscfeJa-nd.JPcJen en Italië bezoeken
afgelegd hij den Belgischen minister
president en minister van builenland-
scfee zaken, Pierlot 1
In offieïeele kringen weigert men
eenige mededeeling te doen over deze
bezoeken.
Het gerucht doet echter de ronde, dat
hier van een bemiddelingspoging- spra
ke zou zijn,
Men verneemt verder, dat de Belgi
sche regeering op het oogenbiik geen
nieuwe militaire maatregelen zou over
wegen. i
Het niet-asnvalapaet nog niet ge
ratificeerd.
Het parlement dw Sovjet Unie, de op
perste raad' der Sovjets, die gisteren
heeft vergaderd', heeft het Sovjet-Buit-
sche p|act nog niet geratificeerd'.
Er werden andere maatregelen afge
handeld'; de zitting duurde slechts 55
minuten. j I i
Stalin noch Worosjilof was aanwezig,-
doch Molotof, Kjalinin en andtere lei
ders zaten op de plaatsen der minis
ters.
In zijn openingsrede veridaaïde de voor
zitter, Andirejef, <M de raad van volkscom
missarissen drie punten op de agenda
hadden geplaatst, n.l. een wetsontwerp op
de landbouw belas ting, e® wetsontwerp op
algemeenen militairen dienst en de ratifi
catie van het nonagressïepact tus
schen Rusland en Duitsohlajnd'.
De vergadering aanvaardde deze agenda
en besloot een rapport aan te hoeren Over
het eerste punt in een' gezamenlijke zit
ting van den Sovjet der Unie en den Sovjet
der nationaliteiten, gisteravond! om zeven
uur. Diaarop werd' de vergadering gesloten.
De Moskousche correspondent van de
„Daily Telegraph" meldt, dat in bui
tenlandsche kringen te Moskou de in
druk bestaat, «M de ratificatie Van bot
nlet-aanval sverdrag met Dultschlafedl
als laatste pfent op de agenda Van defe
hoogsten Sovjet is geplaatst om ruim
te te laten voor de mogelijkheid', dat
©en eortog uitbreekt, VOoï het ven
ding gmtifföeeöï is. B«slaad zou dan l
den toestand opnieuw kunnen bezien»
indieo het dót wensohelijk aehtte.
De Koningin heeft gisteravond om 8 uur de volgende rede tot Haar
volk gehouden:
„Landgenooten,
Op het ernstige uur, -waarop wij ons verplicht hebben gezien maat
regelen te nemen om land- en zeemacht op voet van oorlog te brengen,
is het mij een behoefte een woord tot u allen te richten.
De toestand is ernstig.
Niet in dien zia, dat alk hoop op een vreedzame oplossing tusschen
de betrokken mogendheden als vervlogen zal moeten worden beschouwd.
De besprekingen zijn nog niet afgebroken, en zoo lang er geen breuk is,
is niet gebleken dat de vrede moet wijken voor den oorlog.
Maar wel moet de toestand als ernstig worden beschouwd in dien
zin, dat helaas ernstig rekening moet worden gehouden met de mogelijk
heid dat een conflict zal uitbreken.
Mocht deze afschuwelijke mogelijkheid werkelijkheid worden, niet
tegenstaande alle pogingen die zijn en worden gedaan om de wereld voor
een ramp zonder s te bewaren, dan zal Nederland in dat conflict
naar alk zijden en met inspanning van alle krachten en middelen waarover
ons land beschikt, een strikte onzijdigheid in acht nemen cn handhaven,
Ik bevestig dit in de onderstelling en het vertrouwen, dat geen der strij
dende partijen Nederland in den ooriog^zal vóllen .betrekken. Onze zelf-.
standlgneidspolitiek, bij voortduring"*en met nauwgezetheid gevolgd, Heeft
niemand aanleiding kunnen geven daartoe over te gaan.
Neutraliteitshaadhaving eïscht de mogelijkheid, aan den wil tot
onzijdigheid de vereischte kracht te kunnen bijzetten. Teneinde daartoe
tijdig bereid te zijn, heeft de regeering heden gemeend niet langer te
mogen wachten met het nemen van den uitersten voorzorgsmaatreg
Zij heeft dien zoo buitengewoon ingrijpenden maatregel zoo lang mogeujk
uitgesteld, doch meent, dat nu de tijd gekomen is hem te nemen, teneinde
tijdig paraat te zijn. In alk duidelijkheid wensch Ik hktbij te doen uit
komen, dat Nederland zich van geen enkele zijde bedreigd behoeft te
fsvoelen. Het geldt liier een voorzorgsmaatregel, waarvan de uitzonder^
jke omvang door de nu eenmaal heerschende uitzonderlijke omstandig
heden wordt gewettigd.
Ook indien mocht blijken, wat wij allen vurig hopen, dat ons .besluit
overbodig zou rijn geworden, dac 'nog rid een ieder moeten erkennen,
dat Nederland tegenover zichzelf zoowel als naar buiten een plicht heeft
vervuld waarvan verzuim, gekt op de thans bestaande verhoudingen,
nalatigheid zou rijn geweest.
Ik twijfel niet of gij staat allen om uwe regeering geschaard, bereid
om haar te schragen, eendrachtig en vastberaden. -
Ten volle vertrouw ik, dat leger en vloot onder alle omstandigheden
hun pHcht zullen doen.
/~;2ÖIcn moerto^riirm^^ onsirteHaten^v
''-vhroïftröstên^op^wefclreti tuwgezét loen wat' onzfe plicht Is.
- Niet alleen aaar leger en vloot gaan thans mijn gedachten uit. Ik
denk ook'"aan die veleo in rijksdiens t die in deze dagen van spanning
voor een -zware taak 'worden gesteld.
In het bijzonder gaan mij ter harte de tallooze gezinnen, die echtge
noot, vader of zooas moeten afstaan en ik geef mij ook rekenschap van
de groote materieele moeilijkheden die dit voor zoo heel velen meebrengt.
Maar evenzeer weet ik, dat de Nederlandsche vrouwen in volle be
rusting en Godsvertrouwen bereid zijn de offers, die het vaderland van
hen vraagt, te brengen.
Allen tezamen moeten wij, vooral in een tijd als deze, blijk geven
doordrongen te zijn van een geest van eendracht en liefde tot den naaste,
waardoor alleen het ons tx jk zal zijn de lasten, die ons worden opgelegd,
gezamenlijk en voor elkander te dragen."
ft. -1
Iff
Duitsche troepen op Slowaaksch
gebied
Oproep vaa Tiso aan Slowaak-
sebe bevolking.
Hel D. N B. meldt uit Bratislava:
Minister-president dr. Tiso heeft giste
ren uit naam van de Slowaaksche regee
ring s;en oproep gericht tot de bevolking
van Slowakije,, welke den volgenden in
houd heeft
Ter Lescherming van de onafhankelijk
heid en integriteit van onzen jongen Slo-
waaksehen staat tegen 5en bedreiging door
Polen zullen op grona van het tusschen
de Slowaaksche republiek en het Duit
sche rijk gesloten beschermingsverdrag en
de m verband daarmede door de beide
regeeringen gemaakte afspraken Duitsche
troepen op Slowaaksch staatsgebied in
dionrt gesteld worden en zoo noodig schou
der aan schouder met ons dappere Slowaak
sche leger den vijand van de grens van
onzen staat verre houden.
Wij roepen do bevolking op de Duitsche
troepen als vrienden te begroeten en hun
iedere mogelijke hulp te verkenen.
Roosevelt zal het congres bijeenroepen
De tekst voor de bijeen roeping van het
Aroerikaansche Congeres in buitengewone
zitting, is gereed1. Men wacht nog slecfets
op d< onderteekening er van door Roose
velt, die daartoe het oogenbiik zal af
wachten, waarop een conflict tamelijk ze
ker zou zijn.
De meening wordt versterkt, dat het
Congres den president zal volgen en Frank
rijk en Groot Brittannié tot een maximum
zal helpen en daarbij toch de Vereenigde
Staten buiten een oorlog zullen houden.
Toch zal de ontwikkeling van den toe
stand in Europa een beslissenden factor
vormen. Men heeft thans den indruk, dat
de regeering der Vereenigde Staten zou
■wilier zien stemmen over een neutrali-
teitswet in den geest van het ontwerp
van Bloom, dat door Roosevelt word goed
gekeurd'.
Roosevelt vraagt den Amerikanen niet
„neutraal te zjjn in woorden en zelfs in
gedachten", zooals in 1914, doch denkt er
vooral aar een duUrzamen vrede voor
di Vereenigde Staten te verzekeren.
Frankrijk sluit grens met Duitschlarïd
Reuter meldt uit Parijs:
Franknjk heeft zijn grens met Duitsch-
land' gesloten. f
Er rijn gisteren geen treinen uit Duitsch-
laiid meer aangekomen aan het Gare de
l'Est te Parijs, terwijl ook aan het Gare
dfe Noid het verkeer uit Duitschland is
gestaakt.
Distributie in Duitschiand in werking
De-Duitsche radio heeft gisteren gemeld,
dat de distributie, welke Zondag is aan
gekondigd, gisteren in werking is getre
den.
Zwitserland
Mobilisatie in Zwitserland
De Federale Raad van Zwitserland'
heeft besloten met ingang van morgen
alle militairen onder de wapenen te
roepen tot het beschermen van do
grenzen.
Hedenochtend vijf uur zouden do Zwit-
sersclie grenstroepen" hun stelling betrek
ken. Er zijn 80.000 tot 100.000 man ge
mobiliseerd.
Spanje
Geen bezoek van France aan Rome
verwacht.
De audiëntie, welke de paus zou ver-
ieenen aan het hoofd van den Spaansdhen
staat, bij diens bezoek aan Rome, is af ge-
last. Men maakt hieruit op, dat Franco
niet naar Rome zal komen.
Zal het vrede sluiten met China?
In Cfeineesche kringen te Tsjoengking
wordt veelvuldig de meening uitgesproken,
dat het nieuwe Tapansche kabinet zal trach
ten vrede te sluiten met China. Men heeft
den indruk, dat het aftreden van liet ka-
binet-Hiranoema het logische gevolg is van
het Duilfch-Russische non-agressiepact. Men
denkt, dat het nieuwe kabinet een emde
zal maken aan d< anti-Rritsche campagne
in Japan en in hei onder Japansche oon-
trolc staande deel van China en dai het
do grens versterkingen in Mandsjoekwo zal
versterken met hét oog op alle mogelijke
gebeurlijkheden.
.-1
4
-Cjg f
-
ui ui i ^rsclignt dagrlykj, metnit-
zonüenug «in Zen- en Feestdagen.
ïrq» per kwartaal f 2.— Trance per post
f «0, Pnjs per «-eek; 15 ets. Afeen-
dedsks nommera 4 ets Abonnementen
worden dagelijks aangenomen
Mvertentiën veer iet eerstvolgend ntun-
aer moeten voir elf nr an het ïorczn
besorgd sgn, 's Zaterdag vóór 1» uur.
Een bepaalde plaats van advertentiën
wordt met gewaarborgd.
E COURAN r
Prijs der AdTcrlejiUëa ran i5 regels f L55;
iedere regel meer f 0.30, ia het Zatcrdagmnnmer
15 regels fL80, iedere regel meer f 035
Reclames f0.75 per regel. Xncassokosteu5 cts.j
postkwiiAnties 15 ets. Tarieven van advertentiën
bij abonnement ryn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Klein©
Advertentiën opgenomen h 10.50 t/m. 15 woor
den, f 0.75 t/m voorden. Elk woord meer
cent tot een maximum van 80 woorden*
"s Woensdags» Kleine Advertentiën tot 25 woor
den f 0.25, mits v6ór Dinsdagavond 6 uur aan het
Bureau bezorgd.
*s Zaterdags* Kleine Advertentiën llJOO, indien
niet vóór Vrydagavond 6 uur bezorgd.
Hitier heeft Henderson
ontvangen
1 UijiloKiktieh - rertcgcnwoordi-
-* ,.jrer» vut F?a.r>kripe. Vüitaeh-
l p m Italië bij'Pierlot
4f|
-,1J
L rij
.r f
<vC