Ëngeland en Frankrijk eischen terug=
trekking der Dultsche troepen.
Ingeval van een onbevredigend ant=
woord zullen beide landen hun
verplichtingen nakomen.
Rede van Chamberlain.
EERSTE BLAD
Zaterdag 2 September 1939
Dex» cuumot «rwhijut ilagelyks, mol uit-
zouderiD - vau Zou- en Keestdages,
Prn» per kwrtal f 8.—; iranco per poet
l 3 go, Prys.per week- 15 ets. Aft ou
derlijke nummers 4 cte. AbonnementeB
worden degelijks aangenomen
Advertentiën voor bet eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan net Bureau
bssttorgd zijn, 's Zaterdags vóór O aar.
3£en bepaalde plaats van adverteatiën
wordt niet gewaarborgd.
92ste Jaargang.
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEL. 69300 (3 lijnen),
Postrekening RTo. 53IL
BUITENLAND
Chamberlain stond ita de opening van
de Lagerhuiszitting om 5 minuten over
zes Engalsche tijd op, voor het uitspreken
van zijn rede. Het Lagerhuis was stamp
vol, ook de tribunes waren meer dan bezet.
Chamberlain werd luide toegejuicht, toen
thfrj de zittingzaal betrad.
Ohamberiain sprak de eerste woorden
van zijn rede op bijna onhoorbaien toom uit.
Ik ben niet voornemens vanavond
veel woorden te zeggen. De tijd is ge
komen voor daden (toejuichingen) veel
eer dan voor woorden. Achttien maan
den geleden bad ik dat de verantwoor
delijkheid niet op mij zou mogen vallen
om dit Huis te vragen dê "Vrêêselïjtee"
scheidsrechterlijke uitspraak van een
oorlog te aanvaarden. Ik vrees dat ik
niet in staat zal zijn die verantwoor
delijkheid te vermijden.
De rampspoed van den oorlog, zop
zeide Chamberlain, ligt op de schou
ders van één man den Duilschen
rijkskanselier,
De Buitsche rijkskanselier heeft de
wereld in ellende gedompeld, om zijn
eigen zinnelooze eerzucht te dienen
Guide toejuichingen).
Ik zou echter geen duidelijker omstan
digheden wenschen, dan zij vandaag zijn
ten aanzien van de vraag waar mijn plicht
is gelegen (toejuichingenj.
iWjj hebben geen enkel middel verwaar
loosd om het kristalhelder te maken voor
de Duitsche regeering, dat, wanneer zij
er aan vasthield wederom geweld te ge
bruiken op de wijze waarop zij dit in het
verleden heeft gebruikt, wij vastbesloten
waren ons met geweld tegen haar te ver
zetten.
Ik^ heb thans alle met de Duitsche re
geering gevoerde correspondentie in den
vorm van een witboek doen stedien. Ik
denk niet dat het noodig is in bi zonder
heden te refexeeren op dit oogenblik naar
deze documenten die reeds voorbije his
torie zijn. Zij maken het volstrekt duidelijk
dat ons doel is geweest er naar te streven
besprekingen tot stand te brengen omtrent
het Poolsch-Duitsdhe geschil tusschen de
heide regeeringen zelve op voorwaarden
van gelijkheid' (toejuichingen).
De regeling zou er eene moeten zijn
geweest welke do onafhankelijkheid van
Polen waarborgde - en haar behoorlijk in
acht nemen veilig stelde door een .inter
nationalcn waarborg.
Chamberlain vervolgde: de Britsche
ambassadeur heeft Berlijn meöege-
- deeld dat tenzij -verzekeringen werden
gegeven dat iedere agressieve actie
wordi opgeschort en de Duitsche troe
pen tut Polen „worden teruggetrokken,
de iiritsche regeering zonder aarzeling
haar verplichtingen zalnakomen
Wanneer het antwoord' hierop ongun
stig luidt, zal de Britsche ambassadeur
zjp paspoort aanvragen.
Chamberlain voegde hieraan toe, dat de
militaire toestand van ingeland gerust?
steilender is dan in 1914. Me valide
mannen tusschen 18 en 41 jaar 'zullen
onderhevig zijn.aan militairen dienst, vei
gens de nieuwe wet.
..In. zijn rede zeide Chamberlain nog*.
lx is één passage in dê Britsche mede-
aeolmg d.d'. 80 Augustus, aan Berlijn, die
i zou .villen aanhalen, omdat zn toont,-
{p**aki»#c «en uiteindelijke botsing
ZOU hebben kunnen zijn vermeden, wan
neer er het geringste verlangen had be
staan aan den kant van de Duitsche re
geering om tot een vreedzame regeling
te komen In dit document zeiden wij
„De Engelsche regeering erkent ten volle
de noodzakelijkheid van spoed bij het in
gang brengen van besprekingen en zij deelt
de ongerustheid van den rijkskanselier,
voortvloeiende uit het in elkanders nabij
heid staan van twee gemobiliseerde legers,
tegenover elkander.
Zijn aanhaling vervolgende, zeide de
Britsche premier: Dienovereenkomstig zou
Zij op de sterkste wijze er bij heide
•partijen op aan dringen-zidh te verplichten1,
dial gedurende de onderhandelingen geen
agressieve militaire bewegingen zullen
pfeafe-vinden. De Brftscftê Têgeerfng heeft
ihet vertrouwen dat zij een dergelijke ver
plichting van de Poolsche rogeerïng fcan
verkrijgen, wanneer de Duitsche regeering
soortgelijke verzekeringen zou geven.
Dit telegram, zoo vervolgde de premier,
bracht een onmiddellijk antwoord van de
Poolsche regeering, gedateerd op 31 Au
gustus, waarin de Poolsche regeering zei
de, dat zij bereid was op biasis van we-
derkeerigheid, de garantie te geven, dat in
geval van onderhandelingen, Poolsche troe
pen niet de grens zouden schenden van het
Duitsche rijk, mits een overeenkomstige
waarborg door de Duitschers werd gegeven.
Wij hebben nooit eenig antwoord ontvangen
van de Duitsche regeering op dit voorstel.
Een half milliard pond voor de
Britsche defensie
Het Lagerhuis heeftmet algemeen©
stemmen goedkeuring gehecht aan een cre-
diet ten bedrage van 500 millioea pond1
sterling voor de verdediging van het ko
ninkrijk, de handhaving van de openbare
orde en het doeltreffend voeren van ïede
ren oorlog. 1
Op de vraag van een afgevaardigde of
h'jj' een nieuwe begrooting zou gaan indie
nen, antwoordde sir' John Simon, vervol
gens bevestigend. Hij kon echter daarvoor
nog geen datum vaststellen.
Fransche ambassadeur te Berlijn
doet gelijken stap
Op het Foreign Office werd gisteravond
vernomen, dat Henderson te Berlijn aam.
den Duitsohen minister van buitenland1-
sche zaken VonFltibbentrop de medted'e©-
ling heeft overhandigd1, waarover Chamber
lain in zijn Lagetrhuïsrede sprak, Von Rib-
bentrop verklaarde,, dat hij de mededeeling
aan Hitiet zou overbrengen.
De Fransche ambassadeur te Berlijn,
Coulondre, heeft gisteravond1 nog bij de
Duitsche regeering eensoortgelijke démar
che ondernomen als die van den Emgelschetn
ambassadeur, welke door Chamberlain gis
teravond in het Lagerhuis was aangekon
digd, en waarin Mj zeide, dat de" Britsche
ambassadeur er mede belast is, d© "Duit
sche regeering onmiddellijke staking tja vra
gen van iedere agressieve actie .en terug-
trekking van de Duitsche troepen uit Po
len. In geval van een ongunstig antwoord
zou de Britsche regeering haair vetrpjich-
tiagen ten uitvoer leggen en den amïrjssa-
deur zijn paspoort vragen.
Aanvulling -
var het Britsche Kabinet
De parlementaire redacteur van Press
Association meent te weten, dat maat
regelen zijn "genomen''om een Britsch oor-
logskabmet te vormen, waarin Churchill;
Eden, alsmede twee vertegenwoordigers van
de oppositie, n.l. Greenwood voor de la-
bourparirj en sir Archibald Sinclair voor
de liberalen, zitting zullen hebben.
Benter meldde nader:
Overeenkomstig de "gebruikelijke praetijk
in bizondere omstandigheden hebben de
leden van het Britsche '.kabinet en de
overige leden der regeering hun ontslag m
handen gesteld van den -eersten minister,
teneinde het dezen mogelijk te maken in
geval van oorlog de regeering op bree-
dere basis te brengen Churchill en Eden
woröfn als eventueele nieuwe ministers
genoemd Zij zouden bereid zijn in de re
geering zitting te nemen, evenals de libe
rale oud-minister lord Samuel.
Ook Fransch Kabinet op breedere
basis?
In de wandelgangen van de Fransche
Kamer beschouwt men het, in verband
met de publicatie van een brief van Jean
Zay, waarin de minister van nationale opt-
voeding vergunning vraagt zich gewoon
bij zijn lichting te mogen voegen, al zeer
waarschijnlijk, dat nieuwe, politieke per
soonlijkheden zitting in d'e regeering zul
len nemen, misschien zelfs nog voor de
Kamerzitting van Zaterdag.
De krijgsverrichtingen
De eerste iegerberichten
Gisteren zijn door het Duitsche zoowel
als door het Poolsche leger de eerste Ie
gerberichten verstrekt. I
Het opperbevel van de' Duitsche weer
macht deelt med©:
Da iBuitsche oorlogshandeling vanuit
Silezië, Pommeren én Oost JPruisen, heb
ben aan alle fronten het gesteld© doel be
reikt. Da troepten, welke uit het Zuiden
•over het gebergte zijn opgerukt, hebben
de lijn Neumarkt Sucha bereikt. Ten
Zuiden van Moravisch Ostrawa is de Olsa
bij Teschen overschreden. Ten Zuiden van
het industriegebied rukken de Duitsche
troepen ter hoogte van Kattowitz op.
De troepen, welke uit Silezié zijn ver
trekken, zijn op marsch in de richting van
Tsicnstockau en Noordelijk daarvan. In de
corridor naderen de troepen de Brahe en
is de Netze bij Nakei bereikt.
De troepen, welke uit Oost-Pruisen op
rukken zijn ver op Poolsch gebied' itu
strijd gewikkeld.
De Duitsche luchtmacht heeft in herhaal
de krachtige aanvallen demilitaire objecten
en verscheidene Poolsche vliegveldten be
stookt. o.a. te Ralmiel, Putzig, Graudenz,
Posen, Plock, Lodz, Tomaszow, Radom.
Nuda, Kattowitz, Krakau, Lemherg, Brest
en Terespol. Deze militaire objecten zijn
vernield.
Bovendien hebben verscheidene escadril
les gevechtsvliegtuigen hot oprukken van
het leger gesteund. De Duitsche luchtmacht
heeft hiermede vandaag de heerschappij
in dte lucht boven Polen behaald', hoe
wel sterke afdeelingen in Midden- en West-
Duitschlaad teruggehouden worden.
Afdteelingen van d'e Duitscfate zeemacht
hebben een stelling ingenomen voor de
Dantziger bocht en beveiligen do Oostzee.
Het schoolschip „Schleswig Holstein'V
dat in bet Neufahrwasser bij Bantzïg ligt,
heeft de dbor Polen bezette Westerplatfe
onder vuur genomen1. De ootrlpgshaven van
Gdynia werd' door de luchtmacht gebom
bardeerd'."
Het «erste Poolsche leger-
bericht,
«/omnraniqué nummer 1 van den chef
van den Poolschen generate stafj Op L
September 1939 in den ochtend zijn d'e
Duitschers, door een onverwadhten aanval
vanluehtmaaht en troepen, zondter oor
logsverklaring op ons gebied doorgedron
gen. De Diiiische- luchtmacht heeft ver
scheidene s>s> ,-dllcn op speciale punten in
geheel Po. ,n ondernomen. De Britsche
vliegers bombardeerden Aögustof, Nowyd-
wor, Ostrof Mazowiecka, Tozew, Puck, Zam-
brof, Radomsko. Torun, Tunel, Krakau,
Grodno, Tr/esïnia Gdynia, Jaslo, Tomas-
zowroazowiecki en Kattowitz. ïn d'e gebom
bardeerde sdteden waren er doolden en ge
wonden onder bnïgerbe vol king. Bij Koetrio
is een trein, die dienst deed bij "de eva
cuatie der .bevolking, .door d'e vliegtuigen
xnetbommen en nmchinegewteervuttr be
stookt. Te Grodno - is de roomsch-katho-
lieko, ie 'Bialapodlaska de orthodoxe kerk
getraffen. Er blijven berichten over de
voortgezette bombardementen - binnen ko
men. Bij Danfzig wordt een sterke lucht
aanval ondémomea tegen Gdynia, dat
gebombardeerd' wtez»-
De verltszen van den vijand i In totaal
zijn 16 Duitsche vliegtuigen neergehaald,
terwijl Polen 2 vliegtuigen verloor.
Het land-front: tegelijk met de luchfaan-
v alten begen de actie der Duitsche Doe-
p<.n, die op verschillende punten op Poolsch
gebied doordrongen. De gevechten in de
grensstreek duren nog voort. De stnjd is
het meest intensiel in Silezie. Bij onze
actie hebben we tot dusverre een geblin-
dcerden trein van den vijand door geschut
vuur vernietigd. Eenige tanks werden im
mobiel gemaakt Op verscheidene punten
hebben wij krijgsgevangenen gemaakt.
üantzig: drie Duitsche aanvallen op de
Wesli rplalte zijn afgeslagen.
Hai a= meldt uit Warschau, dat de
staat van beleg in geheel Poten is af
gekondigd.
Tot vanochtend
reeds 94 luchtaanvallen
Volgens voorloopige schattingen heeft
de Duitsche luchtmacht tot vanochtend toe
94 luchtaanvallen ondernomen tegen steden,
dorpen en vlekken in Polen. Daarbij waren
22 aanvallen op steden met meer dan
17 000 inwoners, 2 op groote dorpen met
meer dan 3.000 inwoners en 25 dorpen
20 op heele kleine plaatsjes en zelfs afge
legen huizen. Bovendien hebben de Duit
sche vliegtuigen op het land werkende
arbeiders onder vuur genomen, evenals
personen, die zich op den weg bevonden.
Het aantal dezer laatste gevallen is nog
met kunnen worden vastgesteld.
Honderd dertig dooden
liet aantal dooden bedraagt in alle ge
vallen bij elkaar genomen 130, waarbij
slechts 12 militairen. Er zijn tientallen
personen ernstig gewond en eenige hon
derden licht gewond.
Meer dan de helft van het aantal dood'en
zijn vrouwen en kinderen. Het hevigst bom
bardement was dat bij den aanval op
het gemeenteziekenhuis te Wielum bij de
Duitsche grens Het ziekenhuis geraakte
in brand. De stad Wielum werd met een
bizondere hevigheid gebombardeerd. Er
stonden veel huizen ïn brand.
In den afgeloopen nacht is komen vast
te staan dat het aantal door de luchtver
dedigin'g neergeschoten vliegtuigen veel
hooger is dan men gisteren meende.
Ambassadeur Lipski verlaat Berlife
'De Poolsche ambassade te Parijs deeif
officieel mede: „De Poolsche ambassadeur
to Berlijn," Lipski, heeft van zijn regeering
order gekregen Berlijn te verlaten.
De Poolsche belangen in Duitschland!
zullen door het Z\\ eedsdie gezantschap
tediartigd worden".
Duitsche en Poolsche ambassadeurs ver
laten de hoofdsteden.
Het S.A.T. meldt uit Warschau: De Pool
sche ambassadeur te Berlijn, Lipski, heeft
opdracht gekregen de Duitsche hoofdstad
te verlaten. De Duitsche zaakgelastigd©
te Warschau heeft eveneens namens zijn
regeering zijn paspoort gevraagd Hierdoor
is ook in diplomatieken zin dte toestand
duidelijk.
De Duitsehe ambassadeur te
Louden heeft zijn koffers ge
pakt..
Te vier uur gistermiddag stond de ba
gage van het personeel van de Duitsche
ambassade te Landen opgestapeld in de
voorhal van dte ambassade.
Press Association verneemt, dat dte zaak
gelastigde van Duitschland te Londen, dr.
Kerdt, gistermiddag van kwart voor vijf
tot balt acht afwezig is geweest. Op een
vraag over zija eventueel vertrek zeide
dr. Kordt, dat hij geen instructies van!
Berlijn had' ontvangen. I
Berlijn des nachts volkomen
verduisterd. J
De president van de Berlijhsch© politie
iheeft bevolen, dat vanaf hedenavond tot
nader order Berlijn des nachts volledig
moet zijn verduisterd;
De Beritjners maken queue.
Belga verneemt uit Berlijn, dat daar
voor verscheidene winkels queue wordt
gemaakt. Met ingang van heden gelden
voor restaurants bepaalde regelingen. Het
menu zal slechts keuze uit vier schotels
aangeven. Practisdh moet men zich thans
reeds tevreden stellen met hetgeen wordt
voorgezet. De diplomaten hebben van het
ministerie van buitenlandsche zaken de
mededeelins gekregen, dat zij moeten ken
baar maken, wat zrf voor dte eerstvolgende
veertien dagen noodig hebben..
Luisteren naar buitenlandsche
zenders is in Duitschland ver
boden..
De ministerraad voor de Duitsche rijks-
verdediging bieeft een verordening uitge
vaardigd', waarin het volgende bepaald
wordt:
Het luisteren naak buitenlandsche zen
ders is verboden. Overtredingen worden
met tuchthuis gestraft, fn lichter© gevallen
kan de uitspraak gevangenisstraf luiden.
De gebruikte radiotoestellen worden inge
trokken. Wie berichten van imtenliatndsche
zenders verspreid', wordt met tuchthuis ge
stoft en in bizondere ernstige gevallen
met den dood. De bizondere gerechtshoven
zjjn bevoegd- overtredingen tegen deze ver
ordening te behandelen.
Yoo
N.V. SCHIEDAMSCHE
STEENKOLENHANDEL
Italië zai geen enkel militair
initiatief nemen
In de gisteren gehouden bijeenkomst van
den Italiaanschen ministerraad is volledige
goedkeuring gehecht aan de tot au toe
genomen militaire maatregelen, welke zui
ver een karakter van voorzorg hebben en
houden. De ministerraad heeft ook de eco
nomische en sociale maatregelen, welke
den emstigen toestand noodzakelijk maken,
goedgekeurd. 1
De ministerraad verklaarde en kon
digde het volk aan, dat Italië geen en
kel militair initiatief neemt
Ten slotte woidt een beroep gedaan op
het Italiaansche volk om een voorbeeld
te geven van discipline en kalmte, zooals
steeds het geval is geweest.
Polen en Slowaken
De Slowaaksche gezant te Warschau
heeft minister Beek een schrijven doen.
toekomen, waarin hij onder meer zegt:
„Uit naam van het Slowaaksche volk en
zijn vertegenwoordigers, die onder den
drnk van het derde rijk tot zwijgen zijn
gebracht en misbruikt worden voor intriges,
die uitsluitend in het belang van Duitsch
land zijn, protesteer ik als vertegenwoor
diger van den Slowankschen Slaat in Po
ten ttgen de brutale ontwapening van het
Slowaaksche leger, tegen de willekeurige
bezetting van Slowakije door Duitsche troe
pen, tegen het gebruiken van Slowakije
als as's voor oorlogsactie tegen het Pool
sche broedervolk. Het Slowaaksche. volk
zal l.et geweld van het derde Duitsche rijk
nooit toelaten en sluit zich air, bij den
tezenstrad van het leger tegen den inval,
om in samenwerking met de beschaafd©
landen der werelo zijn vrijheid te her
krijgen en zelf over zijn lot te beschikken.
- BINNENLAND
Afkondiging van staat van oorlog
I)e regeeringspersdiensf meldt
Teneinde de noodzakelijk miiilaire
maatregelen, welke noodig zijn in het
belang van de geoefendheid en de pa
raatheid von onze weermacht, te kun
nen nemen, heeft de regeering zich
genoodzaakt gezien het grondgebied!
des rijks in staat van oorlog te ver
klaren.
De tengevolge van dezen rechts
toestand aan het militair gezag toeval
lende levoegdheden zullen zich voors
hands beperken tot vorderingen, welke
verhand houden met het oefenen van
den troep (het betreden van particu
liere terreinen) en den aanleg van
verdedigingswerken.
Engeland eerbiedigt Nederlands
onzijdigheid
De regeeringspersdienst meldt, chat,
naar de Britsche regeering aan de
Nederlandsche regeering heeft ver
klaard, zij, in geval een Eutopeesche
oorlog mocht uitbreken en Nederland
daarin een onzijdige houding aanneemt,
vast besloten is, die onzijdigheid over
eenkomstig haar traditioneel beleid, ten
volte te eerbiedigen, mits die onzijdig
heid ook door andere mogendheden
geëerbiedigd wordt.
Grenadiers en lagers defileeren
voor de Koningin
Op weg naar bon mobilisatie-
bestemmingen.
Onze Landsvrouwe had den wensch
kennen gegeven om dte uit de residentie'
vertrekkende grenadiers en jagers te zien.
voorbijgaan. Zij had' hiervoor gekozen lieti-
kruispiunt van den Loosdninscheweg en
de Laan. van Eik en Duinen, wijl dte troe
pen zich over den Loosdumscheweg in
d© richting naax het Westland' zouden 1k>-
geven. 1 '-*
Ruim kwart over tien vertrok H.M. de
Koningin o.a. vergezeld' van vice admi
raal Bauduin, chef van Haar militaire huis
per auto van het paleis Noordeinde naar
dte Loosduinsche weg. Hare Majesteit!
plaatste zich bij het bruggetje dal tegen
over de Laan .van Eik en Duinen over
de Loosdteinsche vaart ligt.
Direct nadat dte Koningin' was aange
komen rukten de eerste troepen „van den*
kant der stad aan.Aan het hoofd ging de
Koninklijke Militaire Kapel, welke kapel
weid opgesteld op den hoek van de „Laan
van Eik" en-Duinen.. Vervolgens, trokken
d© troepen aan H.M. voorbij. - j
Ma 999Rd. Pni8 der Advertentiea: van l5regels 11.55;
"fcUT iedere regel meer f 0.30; in het Zaterdagnnmmer
i5 -regels f 1,80, Iedere regel meer f035.
...rkrrjgbaar. j
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Aleina
Advertentiën opgenomen t f0.50 t/m. 15 woor-
den, f 0,75 t/m. 25 woorden. Elk woord meer
5 cent tot- een maximum van 80 woorden. j
's Woensdags:Kleme AJvertentiëntot25woor-
den f 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6 uur brd het1
Bureau bezorgd.
Zaterdags: E
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgi
's Zaterdags: Kleine AdvertentiSp I100, indien
fa.
Aan den rand van den
wereldoorlog.
NOORD VEST 13 -r- TEIEF. 68208—68831
