I
Hoc reageeren de Vereen. Staten
op Europa.
De zelfgenoegzame Uncle Sam. Waar liggen
de sympathieën van den Amerikaan? Japan
1 danig verzwakt.
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
Geen prijsopdrijving!
De taak van de nieuwe
rijksbureaux
De tunnelbouw in Rotterdam
(Van onzen correspondent te New.York).
1 Dezo brief gaat per vliegtuig weg. Maar
het snelste vliegtuig gaat een slakkengang
ia ergeJijking met de actualiteit. Dez>e
brief vliegt naar een Europa m-de-wapenen.
Maar de wapenen staan nu nog aan den
voet en uw correspondent kan slechts ho
pen, dat die wapenen daar nog staan wan
neer het vliegtuig landt en deze brief m
de krant komt.
In de eerste plaats is er een algemeen-
menschelijke Teactie innige hoop op be
houd van den vrede. De belangstelling
lner is groot. De radio vervult haar taak
prachtig en zenuwsloopend. Vrijwel ieder
kwartier wordt ons het laatste nieuws
'medegedeeld Veelal direct uit de hoofd-
steden van Europa door knappe radio-
journalisten, die niet alleen de feiten
inededeelen doch ook stemmingsbeelden en
commentaren geven. Uiteraard gevoelen de
Europeanen, die hier zijn, alles meer „aan
cïen lijve". En ook de ex-Europeanen, lie
den die Amenkaanseh Staatsburger zijn
geworden, doch die herinneringen en fa
milieleden en vrienden m het oude vader
land! hebben, laat de spanning niet on
gemoeid!,
Economischen steun aan Enge
land en Frankrijk.
Men mag niet .verwachten, dat de „ech
te" Amerikanen zóó zeer onder den in
druk van alles in Europa zijn als zij die
er met lichaam en hart bij betrokken zijn.
Hun zenuwachtigheid is niet zóó groot,
doch hun belangstelling is fel en vurig.
De eerste groote vraag, die hier wordt
gesteld is: Zullen dc Vereenigde Staten
buiten een Europeesch conflict kunnen blij
vpn? De wenscli is de vader van de ge
dachte. Iedereen wenscht, dat de V. S.
er buiten blijven en dan zijn er natuur
lijk ook velen, die het denken. Maar
zéér velen, en zeker de meerderheid, denkt
dat de groote Amenkaansche republiek er
niet buiten zal blijven. Al was dit al
leen maar door embargo's op wapenen en
anderszins in economischen zin. Van
daag is bel groote Duitsche schip de
Bremen bier vastgehouden, vóór bet on-
sop kon kiezen. Van .Europeesch gezichts
punt uil was dit waarschijtdijk aén feit
van bijkomstige beteëkenis.Voor Amerika
was 't bet voorname 'feit van den dag.
De kranten staan er vol van. De radio
geeft er verklaringen over. De bladen wij
den er hoofdartikelen aan. Dit ophouden
van een schip, dat onder bevriende vlag
vaart, om bet te onderzoeken op even-
tueele militaire eigenschappen, is een daad
van niet geringe beteekems^ Had Ameri-
ka hiertoe het, recht? In ieder geval duidt
het -op een bepaalde tendenz in de opvat
tingen der Amerikaansche overheid. En
is het, in vollen vredestijd, oen teeken
ervan hoe de VereenigdeStaten bij een
eventueel Europeesch conflict betrokken
zouden raken.
j Do hoop i s groot, dat dit betrokkenraken
alleen in -economischen en corn mereieeleu
C-zitr zon' geschieden. Doch de alleszins beza
digde en va» zijn invloed bewuste New-
York Times merkte op dat 'tvan liet econo
mische en commercieel» conflict naar het
feitelijk conflict slechts een voetstap af
stand is. Niemand vrijwel lner m de V. S.
wensdlit, dat Amerikaansche jongens hun
leven geven aan „Europa". De les van
1916—1918 is pijnlijk en droevig geweest,
Malar er zijn er velen die de opvatting van
de Times deelen en die Onm haat in angst
en vreze vasthouden.
President Roosevelt heeft groote bevoegd
Jheden ten aanzien van embargo's, het slui
ten van havens en dergelijke, die aan het
presidentschap als zoodanig inhaerent zijn
en die groofen invloed kunnen uitoefenen
op de machtsverhouding der partijen in een
eventueel en Europeesohen oorlog. Onlangs
heeft hij, naar u weet, oemge vooistellen
bij het Congres ingediend ter uitbreiding
van deze bevoegdheden. De Senaat heeft
toen, met zeer geringe minder1! eid overi
gens, te kennen gegeven dat de be -andeling
van deze voorstellen niet dringend mocht
heeten en Jat die uitgesteld kon woelen tot
na de zoinervacanlie In dat votum was niet
alleen een onvriendelijkheid jegens presi
dent Roosevelt vervat, al was dit ongetwij
feld liet voornaamste motief er toe. Maar
óók lag er in de onuitgesproken afkeer
van de voorstemmers tegen de voorsteden
zélf. TLins is iedereen van oordeel, dat
de voorstellen een meerder'eid zuilen ha
len. En! er is niemand die er aan twijfelt
dat, wanneer de Vereenigde Staten hun ge
wicht in de Europeesche schaal zouden
leggen, dat aan den. kant der „-democratie»
zou zijn. Het gevail met de Bremen moge
formeel uitgelegd worden als een daad, ge
pleegd „zonder aanzien des persoons", in
werkelijkheid weet men wel beter. Het was
een demonstratie van de zijde -waar de
Amerikaansche anti- en sympathieën liggen.
Wat zal de uitwerking van het
Rwssisch-Dnitsehe part zijn?
Het Riissisch-Djiitsche ve d ag heeft hier
groot opzien gebaard. Er zijn mderdaa«
eenige befaamde en v-cel-gelezen publicisten
geweest, die dit verloop herhaaldelijk heb
ben voorspeld. De bevoegde jourêa'ist
Kmckeibocker op de eerste plaats en verder
een min of meer mysterieuze figuur, esn
"Russische oud generaal, ge\lucht voor de
ongenade van Sla'in, die ia-de Saiuniay-
Evening Post, het blad met de mi.'Iioenen
oplage, uitdrukkelijk dit pact heeft voor
zien. Niettemin was de sê'mk groot. Som
migen zijn hevig geschrokken. Dat waren
de aanhangers van de bo'sjewistische en
nazistische ideolog'een. Anderen hebben
gezegd: „zie je nu ave!" en iedereen 'leeft
onmiddellijk overwogen den mvloel dten
deze politieke gebeurtenis van den eersten
rang zou hebben op Japan. Want in de
Amerikaonsdhe po'itiek is Japan tegen
stander in den strijd om de hegemonie in
ii^^LlienOp^nv^.;dn,g£opfnfactor.-3IerL
'hóopf hier dat fret uiteenspringen van het
anti-Kommternpact een ca'astrofe zal zijn
Voor de; Jananschp- .imhii.ee n a
Voor de! Japansche ambities. Dnff ge Ame
rikanen, waaronder zieh belangrijke joux
mViSten bevinden, willen nu reeds van
deze verzwakking van Japan gebruik ma
ken 'door b et een of anderen slag toe te
brengen en door heel heftig te gaan optie
den m Azie.
Maar er zijn anderen die de beteekenis
van het Russisch Duitsche verdrag niet wil
len overschatten en die het voorloopig niet
al te ernstig willen nemen. Een geestige
illustratie van deze opvattnig vond ik m
een krantenplaatje, waarop men Hitler met
Stalin ziet praten. Stalin zegt- „Voor
hoelang zullen wij dit verdrag sluiten?"
Hitier: „Zullen we zeggen voor tien
jaar?Stalin: „Vind je dat geen langen
tijd om ons te bmden?" Hitler: „Bin
den?... wie spreekt er van binden?
Gods own Country.
In ieder geval voelt de Amerikaan zich
verre superieur boren Europa. De tendenz
"der
OONDERDAU, 7 SEPT. 1939. N«. 22268.
waarlijk zou maken voor de democratie der
Vereenigde Staten eischt: economische en
commercieele inmenging en voor som
migen zelfs: directe daadwerkelijke inmen
ging- l H
Ik heb getracht-u te doen zien hoe de
Vereenigde Staten op dit oogenblik rea-
geéren op „Europa". Deze reacties loopen
uiteen en het is nu niet te zien welke de
meerderheid heeft in volk en regeering.
Doch de kennisneming ervan is belang
rijk. Niet alleen voor de Vereenigde Sta
ten, doch in zeker niet mindkre mate voor
Europa.
BINNENLAND
De regeering zal er kraehtig
voor w aken.
De munster van economische zaken
maakt bekend, dat hem ernstige be
richten bereikten inzake verhoog ngen.
van pnj/en, niettegenstaande het feit.
dat zoowel in de peis als door middel1
van de radio tegen prijsveriioogingen in
het a'eemeeu met nadruk werd ge-
waarsdruwd.
De minister vestigt naar aanleiding
ihiervan er de aandacht op, dat iedere
vei'hoogmg van pnjzen boven het peil,
dat voor de betreffende artikelen gold
in de maand Augustus 1939, tenzij deze
door een aantoonbare vethooging rain
den kostprijs gemotiveerd is, wordt
beschouwd als prijsopdrijving in den
zin van de wet Van 24 Juli 1939 en
dei'fca'.ve is verboden. Bij overtreding
van dit verbod zal de politie proces
verbaal opmaken, terwijl de betreffende
goederen in beslag zullen worden ge
nomen.
Hun, die reeds 1e hooge offertes heb
ben gedaan, wordt in hun eigen belang
de dringende raad gegeven deze of
fertes a'snog te herzien.
Afnemers worden verzocht prrjsver-
hoogingen hunner leveranciers terstond
schriftelijk kenbaar te maken aan het
ministerie ran econom sche zaken, Be-
zuiden'hont 30, 'Den Haag.
Toilet maken vormt een der noodzakelijke bezigheden voor den Nederlaudsehen sol
daat, die ook in mobilisatie-dagen „goed voor den dag" wil bomen.
Belanghebbenden verplicht zich
te doen inschrijven.
Dêjaffihister van -economische 7aken*>es-| j
l'gt nog eens nadrukkelijk de aandacht van
tondel, i rij us trie en overheidsbedrijven op
de maatregelen, getroffen op grond van de
distiiJbutiewet 1939, waarbij voor verschei
dene producten rrjksbureaux in het leren
zijn geroepen. Deze rijksbureaus: zijn de
organen, waarvan de regeering zich be
dient om de doelmatige voorziening var»
een aantal belangnjke producten te waar
borgen
Er bestaan thans rijksbureaux voor de
volgende producten:
Alle metalen inclusief ijzer en staal,
ruwe wol, wollen garens en lompen van
wol, alle katoen en katoenen garens en
lompen van katoen, alle jute, jute garens
en zakken van jute, alle looistoffen of loni-
mateiialen, alle bereide en onbereide hui.
den en vellen, papiei grondstoften, oud pa
pier en piapïerafval, alle rubber, autoban
den en electriciteitsgeleidmgen, minerale
smeerohen en" -vetten, pyriet en zwavel-,
zuur, verschillende soorten hout, vaste
Nu de gemobiliseerde troepen op hun posten geconcentreerd! zijn, worden in enkele
plaatsen de door de militairen tijdelijk bezette scholen weer vrijgegeven, zoodat het
onderwijs binnen eenige dagen weer kan beginnen. Er valt intussehen heel wat
op te ruimen.
Aif- fin 1/nr^n.v.u q. a brandstoffen, bouwmaterialen, koolteer en
i..,." 1./L .u.8, ods own J3ouu- ajje soorten zeep.
Neville Henderson (links), de Engelsche
gezant te Berlijn, voor de Britsche
legatie in Den Haag.
try" zijn is hier altijd merkbaar. Thans
is men hier van Amerika's superioriteit
nog veel meer overtuigd. Voortdurend in
gesprekken, illustraties en couranten, ont
moet ge nu deze zelfverzekerdheid, die
zeker niet onbegrijpelijk is. Doch boven
dien voelt Amerika zich betrekkelijk vei
lig De invloed van dit gevoel op prac-
tische handelingen mag niet onderschat
worden. Reeds thans ziet men met afkeer
wat de gemobiliseerde toestand van Euro
pa alléén reeds voor gevolgen heeft. Ray
mond Clipper van de New-York World Tele
gram geeft daar zóó uitdrukking aan: „het
Democratische Front is in feite reeds ver
dwenen. Engeland' en Frankrijk staan on
der* een oorlogstijd-dictatuur. Frankrijk beeft
censuur. Panjs is gedeeltelijk geëvacueerd!
Vervoer staat onder militair toezicht. De
vrijheid van den Brifschcn burger bestaat
in feite niet meer. Zijn home is niet langer
his Castle. Zijn persoonlijke vrijheid! staat
onder' toezicht van de"overheid! En zijn
eigendommen evenzeer. Dit is de parijs,
dien men voor oorlog heeft te betalen
nog vóór de oorlog is uitgebroken". In
zulke opmerkingen zit geen grein leedver
maak, doch wel een pond' zelfgenoegzaam
heid, een zelfgenoegzaamheid, die niemand
den Amerikaan zaal euvel duiden, en die
iedereen begrijpelijk zal vinden.
Maar wat de Vereenigde Staten zouden
doen wanneer een Europeesch conflict zou
uitbreken blijft een vraagteeken
Als een ezel tusschen twee hooi
schelven.
B"9 begrijpelijke zelfgenoegzaamheid
eischt: volledige isolatie. Sympathie voor
de democratische ideologie gepaard) aan
de overtuiging, dait een nederlaag dele Euj:a«
peesclie democratieën dten overwinnaar ge-
.V
- -
Belang!hebhenden zijin voor het meeren-
deel dezer arhkelen verplichlt zich ten spoe
digste hij het betrokken rijksbureau te doen
inschrijven en alle door dit bureau ge
vraagde gegevens te verstrekken. Wie hier
aan niet op zeer korten termijn voldoet,
stelt zich bloot aan strafrechterlijke ver
volging en komt voor zijn zaken in ernstige
moeilijkheden. Voor nadere inlichtingen
wende men zidh ten spoedigste tot het
desbetreffend rijksbureau, den economi
schen voorlichtingsdienst, Rijnstraat 24.
's-Graren!hage, tot de Kamers van Koop
handel en Fabrieken of tot zijn organisatie
op industrieel- en hlaindelsgehied.
Voorloopig geen verdere aan-|
bestedingen.
Gisteren zon in het voormalige raad
huis te Rotterdam worden aanbesteed' hetl
maken van een gedeelte van de tulnnel-
traverse op den Linker Maasoever, bestaan-1
de uit een onderdoorgang in den Gree-1
ne Hiliedijtc met aansluitende opritten inl
ÜeinBlvmband^metSSeSaüinalen toe- T smiW^. J^tbijt in gemoedelijke .stemming bij do" manschap
stand is deze aanbesteding evenwel voor j mobilisatie-stellingen betrokken hebben ter verdediging van de
onbepaalden tijV uitgesteld!
De minister van bnitenlandsche zaken
ontvangt Sir Neville Henderson.
Die minister van bUitenland'sche zaken,
mï. N. van Kleffens, heeft gisteren dten
De verbinding met de Znid-
Hollandsehe eilanden.
- De Rotterdams ohe Tramweg Maatschappij
uit Berlijn teruggeroepen Britscheoi am- deelt mede, dat, in verband met dte buiten-
hassadteur, Sir Neville Henderson in zijn gewone omstandigheden op werkdagen de
kabinet op het dep ar temen t ontvangen. I laatst© vaart heen en terug van den reer-
Sjir Nevjlle heeft dten minister zijn bizon- dienst Hellevoetsluis—-Middellbamis-haren,
dtetreu dank betuigd voor d© diensten, dfe I tot weder opzegging, komt te vervallen,
dte Nedterlatndsdhte ïegjeering htem heteft be-ij Het betreft de vaarten 22.3r> uur van
PP! zfn lefe Vatni Deriija naar Den j Ejeïlevoetsluis en 23.15 uur riain Middellhlar-
1 f' irfsthavên.
Grenskantoor Wttstwczel weer open.
Het Belgisdie grenskantoor Whstwezel,
dattengevolge van een militairen maat
regel sed'ert Zondagmiddag is gesloten, is
met ingang van heden heropend!
Dte wegversperring is vanochtend' opge
heven. De maatregel, d'at Nederlanders al
leen toegelaten worden op vertoon van
een geldig piaspoor of een geldig bewijs vaa
Nederlanderschap, blijft echter gehand
haafd'. - - j
1 n v 1 f
yx - V
.- 'X*?
'Xi-fy- X yfN'-ï '"Xr
vWfl-K:
v'
nnViononirUn I Nederlandsche neutraliteit.
