POLEN IN DE
DE OORLOG TER ZEE
IM WESTEN NICHTS NEUES
POOLSCHE REGEERING OP
ROEMEENSCH GRONDGEBIED
KNEL,
DE TROONREDE
Dinsdag lOeptembèr 1939
EERSTE BLAD
GRATIS
Het Duitsche iegerbericht
Aan het Oostelijk front
Het einde van Polen
Een ernstig v oord van onze Vorstin
92ste Jaargang.
22278
Tel. No. 69300 (3 lijnen).
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN). TEU. 69300 (3 lijnen).
Postrekening No. 53li.
Het opperbevel1 van de weermacht maakt
hekend1:
De ontbinding en capitulatie van de uit
eengeslagen of ingesloten doelen van. hiet
Pooische leger gaat snel voo-rt. De slag
aan de Bzura is ten einde.
Tot nu toe weiden 50.000 gevangenen,
gemaakt en een niet te overzien© buit.
Een tamelijk kleine vijandelijke strijd
groep weid ten Noord-Westen van Lem-
berg vernietigd'. Er werden daarbij 10.000
gevangenen gemaakt. Lemberg is tot over
gave gesommeeird1.
Vocar Warschau is na het uitblijven van
den Poolschen onderhandelaar de krijgs
bedrijvigheid hervat. De stad' wordt door
de Polen zonder rekening te houden met
dte bevolking, welke meer dan een mil-
lioen menschen bedraagt, verdedigd'. Het
luchtwapen heeft gisteren nog slechts af
zonderlijke aanvalsvluchten ondernomen.
Overigens was het niet meer noodig,
vliegtuigen aan het Oostelijk front aan
den strijd' te doen. dleelnemen.
Proclamatie van Moscicki
In een proclamatie aan de Pooische
natie zegt Moscicki, de president der Pooi
sche republiek, o.m. het volgende
lOp het oogenblik, waarop ons leger
met weergaloozen moed worstelt tegen de
overweldigende macht van een vijand en
weerstand biedt aan den aanval van bijna
de gebeele gewapende macht van Duitsdh-
land, is onze Oostelijke nabuur ons land
binnen gevallen met schending van de
plechtige verdragen en de onveranderlijke
wetten" der zedelijkheid. Het met Frank
rijk en Groot Brittannië verbonden Polen
strijü voor de heerschappij van het reciht
tegen de wetteloosheid, voor goeden trouw
en beschaving, tegen ziellooze barbarij,
tegen de heerschappij van lxet kwade in
de wereld. Ik heb het onoverwinlijke ver
trouwen, dat Polen uit -deze worsteling
zegevierend moet en zal te voorschijn
treden.
Burgers, Uit den voorbijgaanden zond
vloed moeten wij de symbolen redden
van de republiek en de bron van het j
grondwettige gezag. Daarom heb ik met
een zwaar hart besloten, den zetel vam
het presidntsohap der republiek en van
het hoogste uitvoerende gezag van den
staat over te brengen naar een plaats,
welke voorwaarden biedt, die hun vol
ledige sóuvereiniteit verzekert en hen in
staat stelt te waken over de belangen
van de republiek.
Burgers, ik ben er mij van bewust,
dat gij gedurende de zwaarste beproevin
gen dezelfde geestkracht, dezelfde waar
digheid: en- verheven trots .zult behouden,
waarmede gij de bewondering van de we
reld hebt verworven. Op ieder uiwer rust
de plicht de eer der natie te behouden,
wat u ook moge overkomen. De almach
tige voorzienigheid zal onze zaak rechtvaar
digheid doen wedervaren.
Deze proclamatie is gedateerd Kossow,
17 September.
wel, dat het roode leger geen rekening
hield met een gemakkelijik bezetten van
Oost Polen, waartoe de normale onder
de wapenen zijnde lichting voldoende zou
zijn geweest, doch met een krachtige
machtsontplooiing, waarmed'e ook Duitsch-
land rekening zou moeten houden. Het is
mogehik, dat Moskou thans eerst denkt aan
een bespreking over het lot van Roeme
nië: het Russische imperialisme maakt
aanspraak op Besssarabië.
Het b'ad maakt ten slotte hieruit op, dat
het Duitsche opperbevel genoodzaakt is
krachtige legers in bet Oosten te hon
den en dat de troepen transporten naar
het Westen beperkt moeten bhjven.
„Vrienden" ontmoeten eikaar.
Een, telegram uit Moskou van bet Duit
sche Nieuwsbureau meldt, dat de Russi
sche en de Duitsche troepen elkander te
Brest Litowsk hebben ontmoet. De offi
cieren begroetten elkander,
Worosjilof leidt dc Russische troepen.
De Berlijnsche correspondent van „Ber-
iinske Tidende" meldt, dat Worosjilof, de
opperbevelhebber der Sovjet-Russische
strijdkrachten, persoonlijk de Russische
troepen in Polen aanvoert en dat reeds
vele Russische soldaten door Kalinin zijn
gedecoreerd' h-oor fir Polen^betoèmlen-moed.
JPoolsche vluchtelingen in
Roemenie.
Tienduizend man Pooische hoepen zijn
thans ontwapend en in Roemenie geïnter
neerd. Meer dan oen honderdtal Pooische
vliegtuigen zijn aangekomen, doch de mees
te zijn beschadigd.
4500 burgers, in hoofdzaak beliooxende
tot de Pooische aristocratie, zijn op Roe-
meensehen bodem aangeland.
In overeenstemming met de gebruikelijke
internationale procedure beeft de regeering
den vluchtelingen gastvrijheid in bepaalde
plaatsen verleend. Moscicki mag te Bigaz
(Moldavië) vertoeven, terwijl Smigly Ryd'z
is uitgenoodigd zich te Graiora te vestigen.
Andere Pooische hoogwaairdigheidsbe-
Heeders zijn te SJanic ondergebracht.
Het eerste militaire succes
van Hitier
In het commentaar op de bezetting van
Pootech gebied door het Russische leger
schrijft de „Neue Züricher (Zeitung" dat het
lot van Polen voornamelijk zal worden be
slist door den uitslag van den oorlog van d!e
Westelijke mogendheden tegen Duilschland,
zelfs wanneer het bolsjewistische Rusland
zich zal verbinden met het nationaal so
cialistische Duitsidhland, hetgeen op het
oogenblik geenszins waarschijnlijk is.
Ondertusschen profiteert Rusland van de
Duilsehe overwinning, d'.w.z. het perste
militaire succes van Hitier heeft tot ge-
JT volg, dat het communisme, dat sedert
zes jaar door het nationaal socialisme
werd' beschouwd als zijn grootsten vijand,
zijn gebied' naar het Westen uitbreidt.
2onder twijfel is de Sovjet Unie zich
wel bewust van .de gevolgen, welke voort
vloeien uit het nabuurschap met Duitsdh-
land, dat zeer machtig is geworden. Uit
de uitgebreide mobilisatie, welke door Sta
lin de laatste dagen werd gelast, blijkt
Een misrekening
Ten aanzien van Polen.
De „Giomale d'Italia herinnert in ver
band met den doodstrijd van liet Pooische
leger aan de woorden van de Fransdhe en
Britsdhe pers over'de ernstige moeilijkhe
den, wdke DuitscMaad' bij den oorlog in
Polen zou ontmoeten.
Het blad merkt op, dat hiervan niets is
bewaarheid en hg schrijft .dit toe aan het
feit, dat men niet alleen een militaire mis
rekening heeft gemaakt, doch ook geen re
kening heeft gehouden met het politieke en
militaire systeem van'den Poolschen staat,
men beeft geen, rekening gehouden met
de minderheden.
Maarschalk SmiglyRydz heeft gezegd',
dat blij. in Berlijn don vréde zou dicteeren,
maar is fens zelf naar Roemenië gevlucht.
Een Briische militaire beschouwing.
Omtrent de afslachting van de Pool
scbe strijdkrachten zijkt militaire deskun
digen het er over eens, dat de gevochten'
kostbare lessen hebben, gegeven.. Die Pooi
sche infanterie was moer d'aa gelijk aan
do Duitsche, doch werd overweldigd dooJ*
de verpletterende meerderheid aan. tanks
en vliegtuigen. Tegenover ©en beter uit-
gerusten vijand' en Duitschlands geweldig
gewaagde taktiek hij aanvallen van de voor-
hoed'etroepen met pantserwagens, zomidtem
oe resultaten heel andiers moeten zijn ge
weest. Dergelijke voertuigen kunnen zware
slagen toebrengen, dtoeh niet de positie
in het bezettegebied oonsolideeren. Die
Polen hebben hen herhaaldelijk met zware
verliezen teruggeslagen.
Verwacht wordt, dat de Polen thans op!
uitgebreide schaal tot een taktiek van
gwerillastrijd! zullen, overgaan, dOch dat men
thans nog wacht op de komst van'„gene
raal modder'" teneinde de Duitsche pant
serwagens buiten werking -te stellen. Dit
zou waarschijnlijk nood'zaken tot het vast
houden van een aanzienlijk deel der Duit
sche strijdkrachten in Polen. Het i'c ook
zeker, d'at Duatschlamd een groot leger zal
BUITENLAND
moeten stationneeren langs de scheidings
lijn tusschen de Duitsche en de Russicho
zdnes.
Het is niet waarschijnlijk, ald'us de waar
nemers, dat en de Duitschers en de Rus
sen veel vertrouwen zullen stelten in el
kanders beloften.Het is twijfelachtig of
Rusland' in staat zal zijn Diuitschland' van
veel petroleum te voorzien. Tusschen 1932
en 1938 is de Russische productie met
bijna 9 millioen ton toegenomen, hetgeen
feitelijk een kleine hoeveelheid is gezien
de bronnen, doch de uitvoer van petro
leum is gedaald van 6 millioen tot
930000 ton in d©ze periode, hetgeen wijst
op de toegenomen vraag in het binnen
land, welke de geheel© extrapvoductie heeft
opgenomen.
De heading der- Vereen. Staten-.
Een ambtenaar 'van- het Amerikaansch©
staalsdepartement heeft ie kennen gege
ven, dat de Vereenigde Staten de bepalin
gen. van de neutraliteitswetbetreffende
een. wapenembargo niet zouden toepassen
op de USSR. tenzij 'Engeland en Frank-
rijK de USSR den oorlog verklaren. Voorts
verklaarde hij, dat de- Vereenigde Staten
geenerlei actie zouden -ondememen ten aan
zien van den inval der Sovjets ia Po
len, voordat Engeland en Jkankrijk hun
standpunten hebben bekend gemaakt.
President Moscicki heeft een elegram
gezonden aan Roosevelt, waarin hij mee
deelt, dat de Duitsche luchtmacht metho
disch en met voorbedachten rade open
Pooische steden en dorpen bombardeert.
Roosevelt verontwaardigd.
In zijn antwoord' op het, telegram van
president Moscicki heeft president Eoose-
velt verklaard:
„Zeer verontwaardigd te zijn, toen hij
uit het telegram van den, Pooische presi
dent en uit andere bronnen kennis kreeg
van het bombardeeren van open steden in
Polen".
De ondergang van holep.^
zij werden beschuldigd van samenwerking
met het nationaai-sociaJisme.
Het geheim is onthuld. Het Kremlin heeft
met alleen Ghambeilnin en Daladier, doch
ook de proletarische klassen der Sovjet-
Umo -en van de gcih.ee]© wereld bedrogen.
De woorden van Molotof, vo'gens welke
'liet roode leger zich in Polen met roem
bedekt, zijn een onuitwisebhare schande
voor het Kremlin. Het roode leger had op
dracht het -reeds overwonnen Polen te over
winnen, een oneervolle en misdadige laak,
welkte liet roode leger is opgelegd door
den jakhals van het Kremlin.
D« Chineesche communisten.
Groote belangstelling is getrokken door
de omstandigheid, dat de Hsin Waji Pau,
het officieele orgaan der Chineesche com
munistische partij, de berichten heeft weg
gelaten betreffende den Russischen inval
in Polen, welke alle andere Chineesche
dagbladen op in het oog loopende wijze
publiceerden.
Het communistische orgaan, dat tot dus
verre den lof uitte van iedere beweging
der Sovjets, heeft ook de radio redevoering
van Molotof laten passeeren, zonder er
melding van te maken.
De toestand in Slowakije
Muiterij in het leger?
Uit Bratislava wordt gemeld, d'at het
Duitsche opperbevel heeft geëischt, dat
het geheel© Slowaaksclie legetr zou wor
den ontbonden. Donderdag j.l. zouden Slo-
DIE ZICH THANS PER
1 OCTOBEh VOOR MIN
STENS 3 MAANDEN
AB0NNEEREN OP 0E
SGHIEDAMSCHE
COURANT
ONTVANGEN ALLE NOG
IN DEZE MAAND VER
SCHIJNENDE NUMMERS
Abonnementtprljs: |5 cl. per
week oi 12.per 3 maanden
IHUïUs
waakscbe soldaten te Bratislava hebben
gemuit en geweigerd hebben te gehoorza
men aan de Duitsche officieren.
Zij werden ontwapend' en gevangen gezet.
Te Zilina zou zich een dergelijk incident
hebben voorgedaan.
(Vervolg pagina 4, le blad).
In de hedenmiddag geopende zitting van
de Staten-Generaal heeft IIM. d'e Koningin
de volgende rede uitgesproken:
Leden der Staten-Generaal,
Onder sombere omstandigheden kom Ik
heden in uw midden. Andermaal wordt ons
werelddeel geteisterd door de verschrik
kingen van een oorlog.
Dankbaar,' dat ons land den vrede be-
waretl mocht, vervult Mij nochtans deer
nis inoi de velen, die elders onder hel
oorlogsleed gebukt gaan.
Het verheugt Mij, dat onze vriendschap
staatssecretaris zeer nastaan, aarzelt men 1 pelijke betrekkingen met alle mogendheden
met te zeggen, dat deze aanval, zonder
waarschuwing gedaan en met verachting
van alle openlijk gesloten verdragen tegen
een land, dat reeds voor drie kwart door
een buitenlandsoh leger was bezet, een
flagrante schending beteekent van de be
ginselen, waarop het internationale recht
is gegrondvest, alsmede van de moreele
orde. De aanval van de Sovjet Unie heeft
de verontwaardiging van het Vaticaan ge
wekt. De indruk van het Vaticaan vindt
weerklank in het artikel van graaf Delia
Torre in de „Osservatore Romano", waarin
hij schrijft:
„Polen zal niet sterven, ■wij' zullen het
einde van Poten niet bijwonen, de recht
vaardige goedheid van de mensohelijkheid
en niet minder de logica "eisohen dit.
Men heelt gezegd, dat een vólk, dat zich
niet verdedigt, niet verdient te .bestaan.
Meer waar is nog, d'at volken, die zich
verdedigen, het recht hebben te leven.
Dit is het geval met Poten, d'at dit dub
bel verdient door den heldhaftigen tegen
stand aan twee fronten tegelijk.
Allen, 'die vereeaigd zijn in betzelfde
katholieke geloof, dat pok het geloof van
Polen is, voelen dit en gelooven dit met
alle kracht, want zij kennen het gevaar,
dat met het lot van Poten, dat van het
katholicisme zelf bedreigt: dat wil zeggen
den geest, de vlam der beschaving van
Europa en de geheele wereld.
De houding van de C.G.T.
Ten aanzien van het binnenrukken van
Sovjet Russische troepen op Poolsdh ge
bied' heeft het bestuur van de C.G.T.
(het Fransche vakverbond), besloten iedere
samenwerking te verbreken met hen, die
een dergelijke houding vau met de voeten
treden- van alle beginselen van solidari
teit en. menschelijkheid, welke een eer zijn
van db arbeidersbeweging, niet kunnen
of willen veroordteelen.
Het verdrag tusschen Hitler en Stalin
heeft zich thans in vollen omvang ge
toond, het is een weloverwogen verraad
aan d'en vrede, het is verraad aan het
proletariaat, dat men heeft opgeroepen zich
tegen het nationaal socialisme te verzet
ten.
Trwtzky over de gebeurtenissen
Trotzky heeft rijn meening- uitgesproken
over het optreden der Sovjets en gezegd':
Het is nu duidelijk, dat onderwijl d'e ko
mintern een geruetMmakencte campagne
voerde voor een hond genootschap met de
demondratie tegen het fascisme, het Krem
lin een' militair hondgenootsctop voorbe
reidde met Hitler tegenover Met appèl dte
democratieën. Zeïfe idioten zullennu toe
geven, dat ihet proces van Moskou tegen
de oude bolsjewistische gard© camouflage
was voor de voorbereiding van een hiond!-
genootschap tusschen Stalin en Hitler, daar
onverzwakt voortduren.
In bet bizonder geldt dit ook onze
verhouding tot die neutrale landen, met
welke reeds in een vroeger tijdperk nau
were aanraking was verkregen.
De gezamenlijke vredesoproep, kortge
leden door Zijne Majesteit den Koning
der Belgen, mede namens zes andere staats
hoofden gedaan, heeft aan dien zin tot
samengaan opnieuw uiting gegeven.
Dat deze oproep, evenals"1 het aanbod
van goeoe diensten van Zijne Majesteit
en .Mi;, in breeden kring instemming heeft
gevonden, bevestigt Mij in de overtuiging,
dat, ondanks ondervonden teleurstelling,
velen de hoop blijven koesteren, dat door
vreedzaam overleg betere internationale
verhoudingen kunnen worden in bet leven
geroepen.
Ter handhaving van de volstrekte on
zijdigheid, waartoe ons land geroepen is
en -waaraan het zich met inzet van alle
krachten wijdt, heb Ik Mij genoopt ge
zien bevel te geven tot de mobilisatie
van zee- en landmacht. Tot Mijn groote
voldoening heeft die mobilisatie, evenals
de daarop volgende concentratie, zich op
voorbeeldige wijze voltrokken. Beide dee-
len onzer weermacht vervullen, met den
besten geest bezield', hun moeilijke en soms
gevaarvolle taak.
Het economisch teven van ons land',
dat zich den laatsten tijd in belangrijke
mate had hersteld, wordt door den uitge
broken oorlog in al zijn geledingen zwaar
getroffen. Het verkeer ter zee is ont
wricht, waarvan in d'e eerste plaats de
scheepvaart en de vissdherijf den terugslag
ondervinden. Tal van ondernemingen mis
sen den aanvoer van noodzakelijke grond
stoffen. Land1- en tuinbouw, reeds vóór
het uitbreken van het internationaal con
flict in een moeilijke positie, ondervinden
nieuwen tegenslag d'oor de stagnatie van
den uitvoer.
Bij deze beproevingen ontbreken gelukkig
ook de lichtpunten niet. Vau een ernstigöu
schok bij ons geld- en 'bankwezen is geen
sproke geweest. Hoewel prijsstijgingen niet
konden, en kunnen uitblijven, is prijsopdrij
ving niet in verontrustende mate voorgeko
men, terwijl, waar nóodig, van. wettelijke
bepalingen met goed gevolg gebruik wordt
gemaakt. Ten bethoeve van de regeJmatigb
voedselvoorziening zijn reeds maanden ge-
geleden zoodanige voorbereidingen getrof
fen, dat er voorioopig geen enkele reden
tot ongerustheid beboet, te beslaan. Maat
regelen voor bodemproductie, vc0iraadvor-
ming en distributie vormen hier een aan
eensluitend geheel. Voorts zijn voor de
industrieele„ productie rijksbureaus' inge
steld, waarin het bedrijfsleven met de over
heid samenwerkt bij de regelmatige verdee-
ling van die artikelen, waaraan een tekort
kan ontstaan.
Het beleid der regeering zal er op gericht
blijven de opkomende nooden der bevolking
naar vermogen te lenigen en in liet bizon-
der een tekort aan de noodzakelijke levens
middelen te voorkomen. Distribute van ver-
hruiksarlikelen zal niet op het bestaan
van zulk een tekort behoeven te wijzen,
doch zal reeds plaats hebben, wanneer een
rechtvaardige verdeeling gevaar zou kunnen
loopen.
Daarnaast zal de regeering alles in het
werk stellen om het normale verloop van
het bedrijfsleven te bevorderen.
De regeering hoopt hierdoor tevens zoo
veel doenlijk te voorkomen, dat de werk
loosheid, waarvan zij ook overigens d'e be
strijding krachtig en onverdroten wil voort
zetten, uit den ingetreden oorlogstoestand!
nieuw voedsel ontvang©.
dok in Nederlandsch-Indië, Suriname en
Curasao heeft de internationale toestand'
het treffen van een aantal hizondere maat
regelen noodzakelijk- gemaakt.
Op maritiem en militair gebied zijn voor
zieningen getroffen om, wanneer zulks noo
dig mochit Wijken, de plichten der neutrali
teit stipt na te komen, terwijl daarnaast
maatregelen zijn en nog zulten worden, ge
nomen op economisch terrein, in het bizon-
der in het belang van de voedselvoorzie-
ning. Belangrijke stoornissen op dit o£
ander gebied kwamen tot dusver gelukkig
niet voor.
Met groote dankbaarheid heb Ik kennis
genomen van den geest vtam toewijding en
dienstvaardigheid, die in diezen ernstige®
tijd, zoowel in Nederland als onder alle
bevolkingsgroepen in de överzeescbe ge-
biedsdeeten, op zoo verheffende wijze tot
uiting komt.
Ik verwacht, dat dit besef van saam-
hoorigheid tot het einde zal worden be
waard. Ook indien de tijden nog moei
lijker worden, zal dan de toekomst met
vertrouwen kuirnen worden tegemoet ge
zien.
Met de „bede, dat God Mijn volk moge
zegenen in de beproeving en aan ieder
van ons de kracht zal geven tot, dat
gene -waartoe hij thans- geroepen is, ver-
klaar Ik de gewone zitting der Staten-
Generaal geopend'.
Deze courant f enchant degelijks, tualuiv
zondering Tan Zon- en Feentdagen.
Frys per kwartaal f 2.—. franco per post
f 2.50. Prps per week: 15 cta. Afzon
derlijke nomwero 4 ets. Abonnementen
wordou dagelijks aangenomen.
Advoi tontiéu voor hot eerstvolgend num
mer moeten vóór elf uur aan bet Bnreao
bezorgd zyn, 's Zaterdags vóór 1» anr.
I'en bepaalde plaats van ad ver ten tien
wordt niet gewaarborgd.
Prijs der Advettrmittti: van lÓregela 7185;
iedere regel meer 10 jü, m bet Zntcrdagnuramer
t5 i egels fl.bO,»tederfe regel meer fG.35
Reclame* f0.75 per regel, Incassokostenö cta.j
postkwiiantieslö cta» Jarieven van ad verten tiën
bij abonnement zijn aan het Bureau verkrijgbaar.
Dage'ijka worden tegen vooruitbetaling Kleine
Adveitcntiéü opgenomen 10.50 t/m. 15 woor
den f,0 75 t'm uooiden. Elk woord meer
5 cent tot een maximum van 3Q woordön.
's Woensdags: Kleine AdvertentiSntot25 woor
den 0.25, mits vóór Dinsdagavond 6uura%n bet
Bureau bezorgd.
r'fi Zaterdags- Kleine Ad verten Uën 11.00, Indien
niet vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd
De indruk op het Vhiicaan.
De aanval van de* Sovjet Unie?' op Po
len heeft diepen indruk gemaakt op het
Valicaan. In kringen, welke -den kardinaal
ill