1
ff
Berlijn in oorlogstijd
m
SCH!£DAMSCHE COURANT
Een booze droom. Fatalisten. De censuur.
De Kohirübenwinter. De voorraadschuur
Rusland. Berlijn bij avond.
mmm
TWEEDE BLAD
Gemengd Nieuws
Felle brand in houtloodsen
f Hevige aardschokken
'meSÊM
■«Éi®.
vaa de verschrikteUjfce
llifM Pfwlsdfe hoetebt^l. Ge-
méora fcdige raids ebhóedzaam weggelekt.
DIÏJHDACi 19 SejifemWr 1939. Ne. 22278.
Pseudo ambtenaren
Diefstal van diamanten
ÉÉfeliÉiÜiiiiSSi^
Dezen eersten- .brief van onzen cor
respondent-uit -Berlijn na het- begin
van den oorlog willen we onzen lezers
niet onthouden, maar wé moéten dé
beschouwingen van onzen medewer
ker geheel voor diens rekening laten*
"r (Eigen-correspondentie)'. -
Berlijn, 15 September.
-- Ik hoop, dat de lezers'dezer Beflijnsche
"Brieven zullen -verontschuldigen, dat het
Wat langer-dan gewoonlijk heeft geduurd
voordat ik kans zag, mij weer te melden.
Er is de laatste dagen zoo overweldigend
veel gebeurd, het lev-en is zoo abnormaal
géwordén, dat juist het. vroeger normale
het eerst in de verdrukking kwam. Het
zal, u allen welzoo zijn gegaan. Men is
zelf- in militairen" dienst, ergens aan'de.
grenzen- of inde vesting Holland, mén"
heeft zijn zoon bij het leger of, bij de ma
rine, men zit in de diepste zorgen' om
zijn zaken, men heeft zijn winkel moeten
sluiten voor wie weet hoe lang. Ik be
grijp die zeer ernstige zorgen.. Wie 1914—
1918 heeft meegemaakt, ziet alle narig
heid1 -wedér opstaan. Ditmaal,voor Neder
land, dubbel en drievoudig drukkend', om
dat, de politietstratogischg; positie; van ons
vaderland en :van ons N ederl a mi-o ver zee
nog* heel -wiH\ ongunstiger is dan toen.
"Wij Nederlanders - m.Yden vreemdezijn
met al onze gedachten, met al onze wen-
Jschêh" hij dat, vaderland van. ons, dat in
de zOne der eerste gevaren ligt. Maar het
is niet mijn plicht, daar nog verder over
te schrijven.
De weken, die achter ons liggen, zijn
'een boozè droom.
Fatalistisch;
Heden voélen we ons ',J>rjna' geacclimati-,
seerd". Maar het leven is to-ch anders 'ge
worden. We. weten niet; meer, wat'te' toe
komst zal brengen. Wint Duitschland deiren
oorlog tegen d'e Britten, en de Franschen?
Verliest het hem? Wat -komt dan? Wéér
-revolutie Blijft Nederland' er buiten "Wat
wordt uit ons allen, tienduizenden Neder
landers in Duitschland. als' Nederland!; er
niet buiten'.blijft?;;/ O
Dat we daar maar ook-niets' van" wetenj
maakt, dat wé langzaam maar zekér, fata.;
listen worden en van .den oenen dag; in
-den - anderen leven. W-e zijn' toch -immers
-"mach't éldös - r>
Eerr sOöïlgèlijk' fatalisme heeft zic-h van
dé Düitschers meester gemaakt. Deze oor
log, aan welken ze tot het laatste oogen-
blik niet hebben willen gelooven, aan
vaarden ze mot een stille berusting, over
tuigd, „dat het ertoch eenmaal toe moest
komenj en dan liever heden dan na nog
een-of twee jaren van Ondraaglijk© span
ning". w
'Geestdriftig is alleen dó weèrbare jeugd,
die. de ellende nog niet kent, maar spoe
dig genoeg zal leeren kennen. Reeds lig
gen in Polen, d'e eerste duizenden doodah
onder vreemde aarde, reeds rollen - de
Roode-Kruis-fcreinen met tienduizenden ges-
wonden naar- de-Duitsche steden. Dat al
les,-men weet het, is slechts voorspel.
Het zal veel, voel erger worden als straks
liet Westelijk front tot grootere actie over
gaat. - - v".--V
De voorlichting.
Wat er dagelijks-gebeurt, weet de lezer
uit de bladen. Wéét hij het werkelijk?
Slechts ten d'eèle. De berichtgeving in dia
kranten der. strijdende, staten .is natuurlijk
niet objectief meer, kan dat ook niet'meer
zijn. We moeten déze berichten lezen/met
een waakzaam oog en er op letten, uit
welken koker ze komen en welke belan
gen de berichtgevers er ,bij hebben, ode
dingen zóó en niet anders voor- te.stel
len. Men moet er zich lielaas van be
wust blijven, dat d'e leugen*"80" pCt.," de
waarheid 20 p6t. -eter -kolommen vult.
Slechts -wat wij,neutrale, journalisten, me';
eigen bogen hebben gezic-h en in. onze
bladen - weergeven, is vólle waarheid'. Van
Duitschland uit, althans, -waar 'nóg geen
censuur is ingevoerd, ih 'schérpe" 'tegenstel
ïng "met Frankrijk' en Engeland', die 'alleen
hét vóór deze stélengunstige of een
delijke doorlaten. Misschien zal zich
Duitschland spoedig gedwongen zien, het:
zelfde te doen. Maar dan zal het vérfcroü-
wén in de neutrale berichten uit Duitsch'
land' eveneens verdwenen zijn. Zoolang wij
in Berlijn intussehen nóg* niet-aan oénsuur
zijn onderworpen is het te hopen, dat meai
ih: Nederland aén de' neutrale berichtgeving
grootere waarde -zal 'hechten dan aan de
eenzijdige dér strijdende landen.
De winter van 1916'17
Ik ïad het twijfelachtig genoegen, ook
reeds een deel van den wereldoorlóg 1914
'18 in Berlijn te wonen, van waaruit ik
voor de Nederlandsche pers in hoofdzaak
reisbrieven schreef vanuit liet Duitsch—
'Oostenrijksch—BulgaarschTurk.-oh c front,
in België en Frankrijk, .Italië, Roemenië
eti Rusland. ïussclien twee frontreizen
keerde ik echter steeds weer terug naar
mijn woning -m de rijkshoofdstad. Den win
ter J917—'l8, een- der zwaarste -voor "het
Duitsche volk, heb' ik hier mèe doorge
maakt en"; ik moét - bekennen, dat de tegen
woordige. Duitsche regeeringerzeer ver
standig aan -heeft r gedaan, roods nu bij
het begin van den strijd levensmiddelen;
vetten,' leer enz., te "rantsoeriéereh en dhar-
toé' .kaarten, uit te géven/ Iii;'dén 'werèld-
joörlog stond nién, in "'dén beginne nog
vréémd tégenover jdéze" noodzakelijkheden,
-Men at en - dronk, kocht - en 'verspilde de
éérste twee jaren alsofer. niets aan jde
hand was.. De gevolgen waren zeer pijfi-
lijk. In1916 reeds was er gebrek aan.
alles. In den winter 19i6*1-7, don „Kqld
rübenwintér", 'begonnende?"mén'sclioh"in
de Duitsche steden (het 1 platteland;thad
het veel beter),, regelrecht., honger, te. "Jijden/
In,rlen volgenden winter-hingen dèh-'Dmjt-'
•scherè én- den ih Düitsdhland'-gebleven'
vreemdelingen, dé Ikleéren; aV- zakken' öin
hét lijf;Dit .alleslyil /men nür voorko
men. Er is voedsel, vooral graan, in ovter-
aan rantsoenen,'"dan icari het later slechte
heter,- .en niet méérslechter "worden.; i'
Hoop óp Rusland.
Blijft het bondgenootschap tussclien
Duitschland en Rusland bestaan, dan is
binnen weinige dagen of hoogstens we
ken elk gevaar voor de- toekomst uitge
schakeld; 1 -
..Immers:; reeds is Duitschland overwin
naar in Polen/ Straks .is ook Warschau,
zijn ook Lemberg en Brest—Litowsk ge
vallen en tusscbenhet Duilscbc fron; en
de Poolsch-Russische grens geên militaire
tegenstand méér te .verwachten. Dat be-
teekent practiséh, dat Duitschland en Rus
land dan, zoolang de oorlog duurt, na
20 jaren" weer een gemeenschappelijke
grens hebben; en dus Sovjet Rusland aim
Duitschland alles kan leveren wat "het
Derde .Rijk noodig heeft: vooral petro
leum, benzine;benzol, ertsen, enz., enz'.,
maar ook levensmiddelen in overvloed.
Men rekent er in Berlijn vast op, dat
deze eerste massa-aanvoeren reeds binnen
twee wieken zullen binnenrollen.
Het Bcrlijnschc stadsbeeld.
Ofschoon dus het distributiestelsel hier
reeds in vollen bloei staat, vele artikelen
desondanks uitverkocht zijn, nog slechts
weinige particuliere auto's voor zoover ze
niet in massa's voor de weermacht zijn
Onder zeer 'groote belangstelling heeft gistermiddag In Den Hcldejr de plechtige kranslegging plaats gehad bij het monu
ment „Voor hen) die vielen". "Een over zicht tijdens de plechtigheid.
•w-'V
Warschau onder de-moordende uitwerking der bombardementen van de Duitsche lucht strijdkrachten. Een der wijken van de stad
in vlammen, terwijl de bewoners een goed heenkomen trachten te vinden, om aan een wissen dood te ontkomen.
gerequLeerd, in het verkeer zijn gebleven
en in duizenden gezinnen reed's doodou en
gewonden, slachtoffers van de fronten, be
treurd- worden, kan men, zoolang het dag is,
in Berlijn nauwelijks merken, dat men in
een land leeft, dat zich' in vollen oorlogs
toestand bevindt. Het eenige Vat dadelijk
opvalt, zijn de zandzakken, waarmee d'e
vensters der kelders, die beschutting te
gen luciubommen moeten bieden, zijn toe
gestopt. Maar overigens is de eerste som
bere opwinding alweer voorbij. Vijandelijke
vliegtuigen z'ij|n hoven Berlijn nauwelijks
te verwachten, sinds de Poolsclie lucht
macht zoo goed als vernietigd is. Voor
Frankrijk cn Engeland- is de afstand tot
Berlijn te groot en zoolang de Duitsche
vliegers en liet Duitsche afweergeschut zoo
overtalrijk rijn, een zoo langdurige vlucht
te gevaarlijk. Men zou zonder eenige risico
de straatverlichting in Berlijn weer aan
kunnen steken. Alleen de stadsgoldbuidel
zou er wat op tegen kunnen hebben. Want
die spaart thans tientallen mill! oenen per
maand.
De veltig-dikké duisternis, waarin Berlijn
zich eiken avond hult, is de eenige oh
sessie, die wc hier kennen. Maar ze is dan
ook meer dan voldoende. Op avonden zon
der maanlicht is het zoo intens donker,
dat we zelfs de witte strepen aan de trot
toirbanden niet zien en regelmatig tegen
onze medemensdlien opbotscn. Dat wordt
meestal met humor opgenomen. Maar ge
vaarlijk blijft liet toch, vooral in deze stad:
mat haar talrijke opgebroken straten en in
deze duisternis veel te snel rijdende mili
taire nachttransporten.
Daarom blijft 's avonds thuis, wie er
niet beslist op uit moet. En het gevolg
daarvan is natuurlijk een veel geringe'; be
zoek der schouwburgen en bioscopen. De
restaurants echter, waar men nog zonder
distributiekaarten etóri kan, Wijven vol.
■Daarheen komen de jonggezellen en die
onpractiscbe huismoeders, die niet kunnen
koken en wie men het dienstmeisje door
'den staat heeft afgenomen, omdat alle jonge
meisjes oorlogsiaken hebben gekregen.
In hel te Inundceren gebied zijn ep veleplaatsen de dijktn afgegraven en de daar
over liggende wegen van noodbruggen voorzien.
Ontstaan in een motorboot.
Een felle brand' heeft gistermiddag ge
woed' in de opslagplaatsen van de N.V.
DamenV: Houihandel, gelegen langs de
Dieze te 'a-Hertogenbosch.
Drie groote loodsen, geheel met hout
gevuld, brandden tot den grond toe af. Door
den ingespannen arbeid van de brandweer,
die met drie,groote motorepmten was uit
gerukt, slaagde nieh er in "do. qaast gele
gen fabriek te behouden. De brand, ont
stond door onvoorzichtigheid van een'man,
die, zijn in een van de loodsen opgeslagen
motorboot walde repareéren en hièTtoemet
een primusbrander teer aan het - smelten'
vvas..1 Op. 'een of. andere wijze viel liét
apparaat; :om,-met liét gevolg, dat', de boot
vlam vatte. De eigenaar van de boot
trachtte de vlammen to Gooven, doch zijn
kleeren vatten vlam. Hij rende haar de
rivier en sprong te water.
Ipmiddels had het vuur zichmédege-,
deeid aan de Joods'. Déze stond in.oen
'oogwenk in 'lichter ^laaio. -
Allo, drie loodsen, met ..den - belangrijken,
vmoiraad hout, werden door hét vu'ur yér-
woest.
De schade,welke op vele duizenden
fujdèns wórdt geschat, wordt gedeeltelijk
oor verzekering gedekt.
Hagenaar» opereerden 1c Nij
megen.
Do politie te Nijmegen heelt twee Hage
naars aan geil Louden, zekeren W, W1. on
C. D., dio zicili te Nijmegen uitgaven voor
distributie-ambtenaren en hij do winkeliers
controle instelden en distributie bons aan
boden. Een winkelier kreeg argwaan en de
gewaarschuwde politic kon de heide man-
non spoedig aanhouden. Zij1 zullen naax
's-Gravenhagc wórden getransporteerd.
Voor 2 millioen francs.
Een diamanthandelaar te Antwerpen is
het - slachtoffer geworden van een diefstal.
.Eerst na volledige inventarisatie zal het
mogelijk -zijn "d'e geleden schade vast tö
stéllen. Öp liet oogenblik wordt deze op
twee millioen francs geraamd; 'Z
GistóiriiiddagliMft hct'.séismog'rafisch in
stituut te' Weouen) èen, krachtige: beving gó;
re'gistroeïd. De bhard'. pan de. heving, wtolkè
'dóór veertien ria-'sióoten werd gevolgd, lag
op -70 K.M. Ion Zuid-westén van Wect',en_ hij
Fuchberg. 1
Eifna allo huizen aldaar 'hebHen schpdo
qpgoïoopon. Bij de instelling wan een. liuis
Werden twöe pdrsonen godoodi.
