Het gemeenteleven in 1939
Oe Friesche Elfstedentocht
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHE COURANT
STADSNIEUWS
Nieuwjaarsrede van den burgemeester,
mr. dr. F. L. i. van Haaren
Da burgemeester, mr. dr. F. L. J. van
Haaren heeft hedenmiddag bij den aan
vang van de raadsvergadering een rede
uitgesproken, waaraan het volgende is ont
leend':
Hooggeachte Deden van den Raad,
Aan het gebruik getrouw, moge ik deze
eerste vergadering openen niets slechts met
u welkom toe te roepen, maar met ook
tevens aan u too te wensohen, wat er
het nieuwe jaar aan heil en zegen kunne
brengen I
Heil en zegen, geluk en voorspoed, voor
u en voor de uwen, voor uw persoon en
voor uw werk en boven alles uit, in "het
verband, waarin wij samen zijn, voor den
gemeente-arbeid.
Voor den gemeente-arbeid1, die van ons
allen veel zal eischen en die er meer
van ons zal vragen, al naar gelang de tijd,
de tijd van zorg en druk, van kommer en
van deernis, voor ons bestendigd blijft.
Want leven wij ook nog in vrede en
is nog sterk de baad', waarin God geve
dat nooit een breuk mag komen, door bui-
tenlandsch geweld of binnenlandsch ver
raad, wij weten dat 't wereldlijk gebeuren
ook ons land niet voorbij gaat, ook onze
burgerij in menig opzieh aantast!
Rampzalig onheil.
Had bij herhaling reeds de oorlogsramp
gedreigd, steeds was de hoop nog leven
dig, dat niet opnieuw de menschheid werd
getroffen door dit rampzalig onheil; nog
vierden wij 't Oranjevreugdefeest, de komst
van *n nieuw prinsesje, wier naam ver
zinnebeeldde hetgeen een ieder onzer in
ihaxt en ziel verhoopte, maar vóór de
jubel klonk waarmee Schiedam zoo
gaarne altijd instemt van het verjarings
feest der hooge Landsvrouw zelve, stond
menig Nederlander aan land- of water-
grenzen, voor onze vrijheid pal, was ook
van onze burgerij zoo menigeen van huis
en haard verstoken, aan zaak en werk
onttrokken, om voor het grootte 't heiligst
goed te waken, het erfdeel der vad'ren,
de geestelijke vrijheid' en zelfstandigheid,
voor ons te houden en bewaren.
Wij, leden van het stadsbestuur, wij
leven met hen allen mede, niet in het
minst ook met degenen, die tot de onzen,
hooren en onze bede gaat tot God om hen,
zoowel in hun persoon als in het vele,
dat zij hier achterlieten, bizondere kracht
en steun te geven!
Hun zij tot troost de wetenschap, dat
sahoon in 't kunaea vaak beperkt, in 't-
helpen soms machteloos, wij op de bres
staan voor hun heil, voor hun belangen
zullen strijden!
Zoo ooit, dan geldt het thans een hechte
samenwerking, een onderling vertrouwen,
dat ons m-oet leiden en beheersehen; de
burgerij beeft pas onlangs haar votum
uitgesproken in dezen raad en door den
raad in 't dagelijksch bestuur en dat ver
trouwen waardig, zal er ons streven zijn
om alle zaken op te tossen; de bouw van
't abattoir kan spoedig thans beginnen;
"t museum in het Sint Jacobs-Gasthuis zal
er de deuren weldra openen en ons, Schie
dammers allereerst, naar inhoud en om
geving een groote aanwinst toonen; 't is
over korten tijd1 dat zich de Polyantha als
'n werk'lijk sprookje voordoet; een weer-
gaiooze pracht van bloemen en van plan
ten, een stukje kunst in park en in bosch,
de vrucht van durf en van gestagen ar
beid'; het zal den burger en vreemdeling,
op 't aangenaamst verrassen!
Eenige cijfers betreffende de verschil
lende diensten en bedrijven moge ik nu
laten volgen.
Bevolking.
Op 31 December 1938 bedroeg het in
wonertal onzer gemeente 62624 en op het
einde van het na afgeloopen jaar 62678,
een vermeerdering dus van slechts 54
zielen.
Dat er toch nog van een geringe ver
meerdering sprake kan zijn, is een gevolg
van het geboorte-overschot; het aantal ge
boorten bedroeg namelijk 1266, tegen 455
sterfgevallen; een overschot dus van 811.
Het aantal personen, dat deze gemeente
verliet bedroeg 3621; het aantal van hen,
die zich hier vestigden 2864, een verschil
derhalve van 757.
Het aantal huwelijken beliep 641, wat
ruim 150 meer is dan ia normale jaren.
Werkloozenzorg en Maatschap
pelijk Hnlpbbctaon.
Het aantal ingeschreven werkzoekenden
bij de Gemeentelijke Arbeidsbeurs bedroeg
op 1 Januari 1939 4637. Dit aantal is
daarna, dank zn vooral de bedrijvigheid
in de scheepsbouwindustrie, teruggeloopen
tot 3607 op 12 Augustus, het laagste
aaatal, dat in het afgeloopen jaar werd
bereikt. In 1938 werd het laagste cijfer
bereikt op 20 Augustus, n.I. 3816.
Na 12 Augustus is weder een stijging
ingetreden. Op 31 December 1939 bedroeg
het aantal ingeschrevenen 4074.
Het aanta' uitkeeringen ingevolge de
crisissfeuniegeüng bedroeg in het afgeloo
pen jaar 114.922, tegen 125.775 in 1938.
Het totaal oilsekeerd bedrag in 1939 kwam
op f 1.4.57.754.58, tegen f 1.582.873.27 in
1938.
Het aantal uitkeeringen door Maa-tsdiap-
p-lijk Hulpbetoon beliep m 1919 32.933,
met een tolaal uitgekeerd bedrag van
£209.762 39. Over 193S waren deze cijfers
resp. f31.219 en f199 557.32.
Het verstrekicen van exlra hulp aan werk-
loozen (kieeding, enz.) kon ook in 1939
door Commissie B van het Plaatselijk Crisis
Comité worden voortgezet, voor zoover de
beschikbare middelen zulks toelieten. Ook
de Commissie van Samenwerking oor Bi
zondere Nocxten zette haar werkzaamhe
den voort.
"Volkshuisvesting.
De bouwbedrhvïghcid nam, vergeleken
met 1938, al.
Voor den woningbouw werden slechts
12 bouwvergunningen (in 1938 23) afgege
ven voor aen bouw van totaal 119 wo
ningen (in 1938 212). Voor her- of ver
bouw van woningen werden nog afgege
ven 9 vergunningen.
Er werden voltooid 225 nieuwgebouwde
woniugen, tegen 316 in 1938. Wegens ver
andering van bestemming, afbraak, enz.,
verminderde de woningvoorraad met 58
woningen.
Uiteindelijk bedraagt do zuivere vermeer
dering van het aantal woningen in het
afgeloopen jaar dus 167.
De bouw van 47 woningen voor groote
gezinnen aan de Fultonstraat voor het
Woningbedrijf, werd opgedragen aan A.
C. de Snaijer voor de ronde som van
f132.200. De uitvoering van dit plan na
dert zijn voltooiing
Grondbedrijf en Gemeentewerken.
In 1939 v erl een oppervlakte van 9039
M2. bouwgrond verkocht voor een iotaal
bedrag van 11S1.222 50. Voor den bouw
van de srhoo1 aar. den Buys Ballctsingel
werd bovendien nog uitgegeven een opper
vlakte van 1.253 M2, tegen een nog na
der te taveeren waarde.
Politie.
Het vertrek van den heer Clasie naar
's-Gravenhaoe beteekenf voor de politie
een groot verlies, doch zijn bevordering
tot waarnemen 1 hoofdcommissaris van dc
residentie is tegelijkertijd een eer voor
het Schiedamsche politiecorps en tevens
een bewijs, dat hier met deskundige en met
vaste hand de po'itie-aangelegenlietlen zijn
geleid.
De door de politie te vervullen taak
is in het afgeloopen jaar aanmerkelijk ver
zwaard. Eeuerzijds toch werden door de
regeering tengevolge van de ernstige tijds
omstandigheden tal van nieuwe maatrege
len ia het leven geroepen, op de naleving
waarvan door de_politie moet wordeir
toegezien, o.a.'dc hamsterwet, de prijsop-
drijvingsvvet, verschillende crisis wetten,
enz., anderzp"''s werd het corps getroffen
door de op 24 Augustus plaats gevonden
hebbende voormobilisatie en de daarop
volgende ai som een e mobilisatie op 29
Augustus. Door aanstelling van tijdelijk
personeel kon aan de bezwaren cenig^rmate
worden tegemoet gekomen.
Ordeverstoringen van emstigen aard de
den zich ook in 1939 niet voor. De straat
dienst werd zoo goed en doelmatig mo
gelijk uitgevoerd.
De recherche kan op verscheidene be
haalde successen terugzien.
De politie verleende ook in 1939 weder
vele malen hulp bij branden, ongevallen,
verkeersstoomissen, optochten, enz. In to
taal werd 445 maal assistentie verleend
Het aantal verkeersongevallen bedroeg
576; 2 personen lieten daarbij het leven,
terwijl 24 personen zwaar lichamelijk let
sel o-pliepen en 165 personen licht wer
den gewond. De politie verbond 155 per
sonen.
De afdeeling Kinderpolitie heeft in 1939
weder uitstekend werk verricht. De strijd
teaer. de baldadigheid werd met kracht
voortgezet in nauwe samenwerking met
v-cle instellingen en personen.
Bij den Vreemdelingendienst stonden op
31 December 1939 in totaal 624 vreem
delingen ingeschreven.
Hel woonwagenkamp werd bezocht door
83 woonwagens. De opleiding van het po
litiepersoneel voor zijn taak brj de lucht
bescherming vond geregeld plaats.
Brandweer.
De brandweer werd in 1939 54 maal ge
alarmeerd Éénmaal betrof het een brand
van zc-er emstigen aard', n.I. een groote
uitslaande brand in een woonhuis aan
de Boterstraat.
Luchtbescherming.
Krachtdadig werd voortgewerkt aan de
verdere organisatie van den luchtbescher
mingsdienst, waarvan het hoofd en zijn
staf met groote toewijding hun taak ver
vullen.
De commandopost nabij het gemeente
ziekenhuis is nu vrijwel geheel gereed.
De brandweer werd versterkt.
Het werk en de toewijding van de af
deeling, Schiedam van de Ned. Vereen,
van Luchtbescherming, niet in bet minst
van haar bestuur en van haar leiders, ver
dienen grooten lof en aller dankbaarheid.
Technische Bedrijven.
De afname van electriciteit bedroeg
Plm 28.460.000 K.W, tegen plm. 28.360.000
K.W.U in 1938. Een vermeerdering dus
van 100.000 K.W.U.
Het Hchtverbruik steeg met ongeveer
350000 en het verwarmingsverbruik met
ongeveer 50.000 K.W.U. Het kracbtverbrulk
daarentegen verminderde met ongeveer
300.000 K.W.U., wat het gevolg is van de
bizondere omstandigheden.
DER
DINSDAG, 30 Januari 1940. no. 22389.
Het gasverbruik steeg met 4.7 pet
(300.000 M3.), n.I. van 6.400.000 tot
6.700000 M3.
Het waterverbruik verminderde met 2.4
pet. (44.000 M3); afgeleverd werden
1.828.000 M3, tegen 1.872 000 M3. in 1938.
Havendienst.
De zeevaart ondervindt zeer sterk de
gevolgen van den internationalen toestand.
S.echts weinig schepen loopen thans nog
onze havens binnen. Vooral de ontvang
sten wegens loodsgelden verminderen hier
door sterk.
Het aantal zeeschepen, dat hier gedu
rende 1939 binnen kwam bedroeg 708,
tegen 909 in 1938. Vair de 70S schepen
kwamen er 544 om te dokken en/of te «pa
reuen; de overige 164 schepen kwamen
om te lossen, te laden of te bunkeren.
De binnenvaart nam sedert de mobili
satie iets in aanvang toe.
Dat het totaal der ontvangsten, vergele
ken met 1938, slechts met £790.62(2 is te
ruggeloopen, is een gevolg van de omstan
digheid, dat de zeevaart pas ge iuremie de
laatste maanden van het.afgeloopen jaar
zoo ernstig is belemmerd.
"Vlceschkcuringsdienst
De Lu 1938 ter liand genomen en uitge
voerde reorganisatie van den Yleeschkeu-
ringsdienst voldoet aan de verwachtingen,
zoodat daarin geen wijzigingen behoefden
te worden aangebracht.
Op het oogenbhk ondervindt de dienst
groote moeilijkheden door de mobilisatie
van den directeur.
Binnenkort zal tot de aanbesteding van
den onderbouw van het slachthuis worden
overgegaan. De slachttechnisclie en de koel-
technische installatie zijn reeds besteld.
Het aantal normale slachtingen is in 1939
niet onbelangrijk toegenomen. In Schiedam
vonden in 1939 n.I. 11592 normale slach
tingen plaats, tegen 9042 in 1938. Hetzelfde
verschijnsel doet zich ook in de kringge-
meenten voor.
Ziekenhuizen.
In het gemeente-ziekenhuis werden In
1939 1283 patiënten verpleegd, met een
totaalaantal verpleegdagen van 3J231.Over
1938 waren deze cijfers resp. 1263 en
35082.
Er werden 586 groote operaties verricht.
In de Dr. Noletsticliting waren gedurende
het afgeloopen jaar 1137 patiënten opge
nomen; het totaal aantal verpleegden be
droeg hier 29 479. Deze cijfers varen over
1938 resp. 1008 en .29.727. In dit ziekenhuis
werden 441 groote operaties verlicht.
i Bizondere werkzaamheden.
Van de bizondere werkzaamheden, welke
in liet afgeloopen jaar moesten worden ver
richt en in het voorafgaande nog niet wer
den vermeld, breng ik nog in herinnering
de verschillende bemoeiingen, welkie de
gemeente heeft met de van militaire zijde
getroffen maatregelen.
Dit overzicht van cijfers en van feiten,
moog' ik besluiten met den dank vooi uwen
steun, uw medewerking, om in eu buiten
deze zaal, een geest van orde eci van
verdraagzaamheid te scheppen en verder
met den wensch dat wij met mowl en on
versaagdheid, d t n euwe jan- b g me i, met
hoofd en hart ons weder wijden, aan alles
wat ook kome, waarbij Gods hand ons moge
leiden en Godes zegen ons werk bekrore
-
Hei scheepvaartverkeer op onze rivieren is door de vorst geheel stilgelegd en het
thans geboden aspect bij Nijmegen verschilt wel heel veel met dat van de anders zo»
groote bedrijvigheid.
Mijnenleggers in de Noordzee. Een dezer gevaarlijke oorlogsmachines wordt van een
Engelsclier mijncnlegger in zee neergelaten in het „veld" ter bescherming van de
kust tegen vijandelijke aanvallen. J
Gemengd Nieuws
De „Nora" op een mijn gefoopen
Enkele bizonderheden.
Over de ontploffing welke het Neder
landsche motorschip „Nora" trof, ver
nemen wij nog de volgende bizonderheden:
Toen de te hulp geroepen sleepboot bij
de „Nora" was gekomen,- was het schip
reeds zoover gezonken, dat slechts de boeg
hoven water uitstak. De bemanning van
'd.e „Nora" slaagde er in een tros aan den
boeg vast te maken en aldus gelukte het
de sleepboot een halfgezonken schip naar
de kust te brengen en daar aan den grand
te zetten. De „Nora" ligt nu ietwat teu
Noorden van de Pier, waarop het tij haar
dreef en welke zij daarbij beschadigde.
Op het oogenblik, dat de „Nora" snel
zonk, nam een reddingboot de bemanning
over.
Een van de opvarenden, B. Abbas, ont
kwam op merkwaardige wijze den ver
drinkingsdood De ontploffing slingerde
hem in het water.
Hij klampte zich vast aan een plank
van het gangboord en dreef een half uur
rond, voordat hij werd opgepikt. De kok,
Leeuwarden middelpunt van een nationaal
sportfeest
Van Es, werd ernstig gewond', toen de
sloep, waarin hij zijn toevlucht had ge
zocht, kapot sloeg.
Hij werd in een ziekenhuis opgenomen,
waarheen ook kapitein Brinkman en stuur
man De Vries werden vervoerd om ver
bonden te worden. Beiden konden hierna
huns weegs gaan.-*
Het schip is weer afgedreven.
Nader wordt nog uit Louden gemeld:
Het Nederlandsche motorschip „Nora",
dat na de mijnontploffing met vernielden!
achtersteven op het strand was gezet, is
tijdens hoog water afgedreven, recht opt
eon pier aan, welke over een afstand van
tachtig meter werd vernield. De „Nora"
ligt nu met de stuurboordzijde op het
strand.
De Friesche hoofdstad stond gister
avond in het middelpunt van de be
langstelling der Nederlandsche sport
wereld.
Een paar duizend deelnemers
men schat het aantal rijders voor
wedstrijd en tocht op meer dan 3500
kwamen hun opwackhting maken brj
het centraal bestuur van de Friesche
Elfstedcntochtverecniging voor het ver
krijgen van de laatste inlichtingen om
trent star», controleposten, ijscondi-
tie, finish en alles, wat zoo bij de
voorbereid'ng van den 200 k.m. tocht
ou de schaats behoort.
Het Beursgebouw was versierd met de
nationale en Friesche vlaggen. Tientallen
helpers van mr. Hepkema c.s stonden
klaar om de deelnemers te ontvangen,
hun als voorlichting te dienen. Van acht
uur des avonds tot één uur in den nacht
kwamen zq opdagen. Dank zij de uitste
kende organtsatie verliep alles vlot en
geen moment kregen wij den indruk, dat
het met de werkzaamheden stokte.
Leeuwarden was inderdaad het verza
melpunt van sportief Nederland.
Niet alleen zaaen wij alle winnaars van
de vorige tochten, die zich natuurlijk ook
voor den vijfden tocht hadden aangemeld,
maar ook bekende vertegenwoordigers van
andere takken van sport, zooals den oud-
atbleel Jan Zeegers en den voetballer Pien
ter. Wij ontdekten ook het glunderende ge
zicht van den trainer van het Neder-
landsch elftal, Bob Glendenning, die teza
men met den secretaris van de technische
commissie, den heer Boeljon, den tocht
per auto zal volgen om het oud-lid van
de T. C., den heer D. D. Huizinga Bruins,
die alle elfstedentochten mede gemaakt
heeft te verzorgen
En al die deelnemers waren optimistisch
gestemd, grappen en grollen werden overal
gehoord. Zoo mopperde een militair
een van dc zeer velen 1 of er nu geen
mogelijkheid bestond om voor donker in
Leeuwarden terug te zijn.
En prompt luidde het antwoord van zijn
vrienden Da! kan best, hoor, als je maar
hard genoeg rijdt
Het vroor tien graden, zoodat ditmaal
geen sprake van uitstel kan zijn. Eindelijk
zal de locht dus doorgaan. Maar wat
een werk er met aan vooraf is gegaan.
Zoo verleide mr. Hepkema, de voorzit
ter van hel centraal bestuur, ons nog,
dat in Sioofen en Ylst vannacht wordt
doorgewerkt om de banen te vegen. Vooral
te Ylst, waar men veel last heeft van
stuifsneeuw was men met man en macht
bezig om alies in orde te brengen. Laat
in den avond kwamen van de verschei
dene burgemeesters der steden en dorpen,
die aan de route van den elfstedentocht
gelegen zijn. telegrammen binnen omtrent
de genomen maatregelen, die voor een
goed verloop noodig zouden zijn. Men
meldde, dat de organisatie in orde was,
dat er op sommige plaatsen lantaarns zou
den branden om den deelnemers den weg
te wijzen, op andere stukken zouden bor
den slaan on. aan te wijzen, dat daar
gevaarlijke plekken lagen. Zoo zit deze
organisatie goed in elkaar en tot dusver
hebben wij den indruk gekregen, dat he
den, zoowel bij den slart als bij het
verloop van den wedstrijd, alles tot in
de puntjes in orrle zal zijn.
Twee auto's wachten op dooi
Op een besneeuwden polder
weg.
De sneeuwval van Vrijdag op Zaterdag
beeft op vele onbeschutte wegen in ons
land' verkeersstremmingen veroorzaakt,
doordal de wind zorg droeg, dat de witte
massa op hoopen iverd gedeponeerd. Ook
de Vinkeveensche Zuwe, de eenige ver
bindingsweg tusschen het dorp Ter Aa en
het dorp Vinkeveen, is dientengevolge on-
bepnanbaar geworden. De sneeuw ligt hier
cp sommige plaatsen zeventig centimeter
dik.
Zondagmiddag werd deze dikke vacht
een Utrechtsche taxi en een particuliere
auto uit Loenen noodlottig. Zij bleven in
de sneeuw steken en konden zelfs niet
meer achteruit. Pogingen om de auto's met
een kraanwagen te bevrijden mislukten.
De kraanwagen kon ze niet bereiken.
De weg behoort aan het polderbestuur,
dat den weg niet sneeuwvrij laat maken.
Naar verluidt zouden beide autobezit
ters het polderbestuur hebben laten weten,
dat zij een civiele procedure tegen dit be
stuur zullen instellen, wanneer hun vva-
J gens niet zeer spoedig de reis kunnen
voortzetten. Zij hebben geen lust te wach
ten op den dooi.
De sneeuwval op dezen weg brengt voor
het dorp Ter Aa een groot ongerief mee.
De autodienst Vinkeveen Ter Aa
Utrecht moet nu over Abcoude worden ge
leid. Wil men uit Ter Aa weg, dan moet
men naar Nieuwersluis loopen en daar
den trein nemen.
Bejaarde vrouw loopt ernstige brandwonden
op.
Gistermiddag om half vijf is in de wo
ning Jacob van Lennepstraat 293 te Am
sterdam, waarvan de eerste étage bewoond
wordt door een 62-jarige vrouw, een ern
stig ongeluk gebeurd'. Zij kwam toen n.I.
in aanraking met een brandend petroleum-
toestel, waardoor baar kleeren vlam vat
ten Op haar hulpgeroep kwamen do bu
ren toesnellen, die de vlammen doofden
en onmiddellijk de brandweer alarmeerden.
Deze was spoedig ter plaatse doch be
hoefde geen water te geven. De oude
vrouw, die ernstige brandwonden had be
komen, is ter plaatse verbonden en ver
volgeus naar het Wilhelminagnelhuis over
gebracht.
v V v*)1
*0-
