RUIGJE
DE GROTE ONTDEKKINGSREIZIGER
SVEN HEDIN
Om zelf te maken - Een inktpot met berging voor
penhouders, potloden enz
-
v" -
door Wil Bokhorst.
Kleine Sonja, die in de eerste klas van de
grote school zat, was geweldig trots, dat zij
r.u elke morgen zelf melk kon halen, iets
dat moeder tot nu toe altijd gedaan had.
Sonja was nu altijd munmero één, die het
huis uitging.
De vorige nacht had het geregend, van
daar dat de straten 's morgens nog vol plas
sen stonden Voorzichtig hep Sonja door de
tuin, om haar jurk niet vuil te maken. Vlug
deed ze het 1 open en wilde naar de
overkan* melkwinkel was
„Och", zei Süiijd oor het hekje,
in elkaar gedoken, zat een jong hondje, dat
het meisje met treurige ogen aankeek Son
ja zag dat het vel van 't beestje kletsnat
was en het dier trilde van de kou. O, en
zijn rechter voorpootje bloedde
Sonja had een medelijdend hart en hield
veel van dieren. Ze hield het tuinhek wijd
open en lokte de hond: „Kom hondje,
kom!" En jawel, het jonge beest hinkte op
drie poten achter haar het huis binnen.
„Moeder, moeder! er zat een hondje voor
de deur, hij is nat en heeft 't koud en zijn
ene poot bloedt! Zeker, in de regen ge
beurd. Hij mag toch hier blij van hè, en
U verbindt zijn poot toch en geeft hem wat
te eten?!" riep Sonja in één adem door.
Moeder keek naar het jonge hondje, dat
sidderend in de deuropening stond. „Het
anne beest is zeker verdwaald. Hij weet
niet meer waar hij naar toe moet. We zul
len hem houden en verplegen, tot de eige
naar verschijnt. Vader zal direct een adver
tentie in de krant moeten zetten" zei moe
der.
Daarop legde moeder een oud stuk deken
voor de kachel en het hondje ging er da
delijk op liggen. Zijn kopje hing nog treu
rig naar beneden, toen Sonja naar school
ging.
Sonja was er die dag nie t bij, hoewel ze
anders graag naar school ging en goed op
lette. Ze dacnt steeds maar aan het hondje,
of het zich al een beetje beter voelde en of
het al zou kunnen lopen met zijn zieke
poot.
,\Y- 'a
"Ht.
Wat was Sonja blij toen ze het hondje
nog thuis vond. Het beest kwam haar zelfs
uit de keuken tegemoet gehuppeld en dacht
er niet aan, op het dekentje te gaan liggen.
Hij draaide aldoor maar om Sonja heen en
kwispelde vrolijk als het meisje hem aaide.
„O moeder, hij weet precies dat ik hem
hier gebracht heb!" riep Sonja verheugd
uit. Er le volgende uren werden het meis
je en S' hond dikke vrienden. Het kostte
moed indaag moeite om Sonja er toe te
brenjsn haar huiswerk te maken. Sonja
was een beetje bang. Ieder ogenblik zouden
ze hc: hondje kunnen halen. O, wat haar
betreft, zou er nooit iemand komen, ze
hield nu al veel van het beest.
Op de advertentie kwam werkelijk nie
mand. Een van de buren meende een zwer
ver met zo'n soort hond gezien te hebben.
„Moeder,.vader, we houden hem toch als
niemand hem komt halen? Ik wil 't zo
graag", bedelde Sonja.
Wat konden vader en moeder anders
doen dan de wens van hun dochtertje ver
vullen? Ze vonden het hondje zelf heel
leuk. Zo bleef de hond, die na een week
weer helemaal beter was, in huis en Sonja
was heel trots op „haar" hond.
„Nu moet hij een naam hebben, we kun
nen toch.met altijd „hondje" roepen" vond
Sonja.
„Nu laten we hem „Ruigje" noemen", zei
moeder, „naar zijn ruige vel. Dat vond
Sonja een uitstekend idee. Ze bond Ruigje
een rode strik om zijn hals en vond hem
nu nog mooier dan eerst.
Sonja en Ruigje weraen onafscheidelijke
vrienden. Je zag die twee voortaan altijd
samen. Meestal waren ze in de tuin aan het
stoeien.
Maar Ruigje werd ook een echte bescher
mer! Niemand mocht aan het meisje ko
men. Pas als Sonja riep: „Ruigje, zoet
zijn!" hield hij op met grommen en moch
ten ze Sonja een hand geven en met haar
spreken.
Heus, Sonja's ouders hadden er geen spijt
van dat ze de hond gehouden hadden. Een
keer had Ruigje zelfs het leven' van hun
dochtertje gered. Dat was in het voorjaar,
toen Sonja met haar pop aan de beek speel
de. Natuu.Hjk ontbrak Ruigje ook niet.
Plotseling kwam'Sonja te dicht bij het wa
ter, gleed uit en viel in 't water.
Ruigje bedacht zich niet lang, maar
sprong zijn meesteres achterna, hapte in
een stuk van haar rok en zwom zo met z'n
voor hem zware last naar de kant. Intus
sen hadden een paar mensen het ongeluk al
gezien en hielpen Ruigje en zijn last aan
de kant. Het beest sprong blaffend om het
drijfnatte kind heen.
Sonja stond op en zo nat als ze was, druk
te ze de hond tegen zich aan en gaf hem
allerlei lief naampjes. Toen liep ze hard
naar huis, Ruigje blaffend voorop. En de
beloning die Ruigje kreeg was wel zo, dat
zijn hondenmaag een heerlijke dag had!
Con zat nu in de vierde klas. Moest dus
al huiswerk maken. Bovendien vond moe
der het nu hoog tijd dat hij zijn eigen cor
respondentie afwerkte. Vroeger deed zij
dat nog wel eens, of Con schreef een paar
regeltjes in haar brieven. Maar als hij nu
brieven en kaarten kreeg, b.v. op zyn ver
jaardag, moest hij ze helemaal zelf beant
woorden. Zodoende had Con de wens te
kennen gegeven dat hij een. eigen bureau
vrilde hebben. Maar daar was vader met
over te spreken. „Daar komt niets van in",
zei hij. „Én Leendert en Jan en Karei heb
ben er ook al een", zei Con op klagende
toon, „Trouwens, ik zou veel beter werken,
als ik een eigen schrijfbureau had. „Toch
krijg je er geeni', zei vader beslist. „Maar
ik heb" er mets op tegen dat je een eigen
tafel krijgt en die voor jezelf inricht". Con
was niet erg enthousiast, maar hij ging het
toch eens proberen. In de kelder stond een
tafel die over was. Net een goede maat,
niet te groot en met te klein. Hij kon juist
voor Con's raam staan. Al te mooi zag de
Tafel er niet meer uit, maar Con was han
dig. Hij kocht groen vilt, bracht dat naar
moeder en vroeg of zij dat voor hem wilde
knippen. Want je weet, wat naaien betreft,
staan de vrouwen en meisjes boven aan.
Moeder knipte het stuk vilt zo, dat het de
hek tafel op een smal randje na bedekte.
Con plakte het stuk erop en kijk, de tafel
v/as niet meer te herkennen. Hij had 'zelfs
een beetje het aanzien van een bureau ge
kregen. Toen zette Con netjes zijn boeken
erop, een presse-papier, die hij eens van zijn
oom gekregen had en een lijst met een foto
van zijn klas erin. Con glunderde. Hij kreeg
er plezier in. Hij zou niet eens meer een
echt schrijfbureau willen hebben. Maar er
ontbrak iets aan. En wel het belangrijkste:
een inktpot. Zo'n gewone fles vond hij met
leuk. Ook daar wist Con, na enig naden
ken, raad op. Hij ging er zelf een maken.
Hij zaagde twee plankjes, van ongeveer 1
cm. dikte in de vorm zoals op fig. 2b te
zien is. De doorsnede was 20 cm. Toen
zaagde hij een van die ronde plankjes in
stukken, zoals te zien is op fig. 2a. Deze
losse stukken plakte hij op het eerste plank
je. Op fig. 2c kun je zien, hoe de verde
ling van de holte voor het inktpotje en de
riggels voor de penhouders, werd. Con was
vrij gauw klaar. Het viel hem niet moeilijk.
Een glazen inktpotje had hij nog. Toen al
les klaar was, schuurde hij het hout mooi
glad en beitste het. Hij/dacht er nog even
aan om drie kogeltjes onder het geheel te
plakken, by wijze van voetjes. Maar och,
dat was niet nodig vond hij. Even later
prijkte de inktpot in al zijn glorie op het
„schrijfbureau". Con moest die dag heel
wat pluimpjes in ontvangst nemen.
VOORJAARSBODEN.
DE MOUNT EVEREST EN DE
CHJMBORASSO.
Als de hoogste berg ter wereld geldt ge
woonlijk de Mount Everest in het, Hima-
layagebergte. Dat is ook zo, als je de hoog
te, zoals gewoonlijk vanaf de zeespiegel
meet. Maar de aarde is een naar de polen
afgeplatte bol. In de buurt van de pool is
dus de afstand van de zeespiegel tot aan
het middelpunt der aarde, kleiner dan aan
de equator.
Als we nu de hoogte van de bergen van
af het middelpunt der aarde zouden meten,
dan zou de CWmborasso in de equator, de
hoogste berg zijn. De top van deze berg
reikt namelijk 4000 meter hoger boven het
middelpunt der aarde, dan de Mount Eve
rest
Sven Hedin.
Ieder kind kent de naam van Sven Hedin.
Als ze niet een van zijn boeken gelezen
hebben, hebben ze toch wel eens over hem
horen vertellen. Sven Hedin is een Zweed.
Hy bezocht het gymnasium. Toen hy 10
jaar was, begon hij al de verschillende ster
ren astronomisch op te tekenen. Astronomie
wH zeggen: sterrenkunde. Als jongen
droomde hij al over het ontdekken van de
Noordpool. Toen hy afgestudeerd was, kon
hy een betrekking Inrijgen als onderwijzer
te Bakoe, aan de K" spische zee. Dat was
een eindje uit de richting, hy wilde immers
naar de Noordpool! Maar dat nam niet
weg, dat de Kaspische zee een eind weg
was, en het zou een lange reis zijn, waar
hy" veel te zien zou krijgen. Zo besloot hy
de betrekking aan te nemen. Van zijn eerst-
verdiende geld maakte Sven Hedin een
tocht door Pemë. Dat was in het jaar 1886.
Hij zag daar zoveel moois en interessants,
dat hy - dat land niet meer vergeten kon.
Na "deze avontuurlijke reis kon hij 't in
zyn geboqrtestad Stockholm niet meer uit
houden. Gelukkig werd hij in 1880 uitgeko
zen om als tolk met een Zweeds gezant
schap mee naar Perzië te gaan.
Toen hij daar zijn werk voor het gezant
schap gedaan had, trok hij op zyn 'jentje
verder het land in. Van de Zweedse rege
ring had hij geld gekregen. In 1891 keerde
hij van deze reis terug. In 1893 ging hij
weer naar Azië. Voor de eerste keer trok
hij over het „dak van de wereld", het pla
teau, vanwaar het Himalayagebergte uit
gaat. t
Al dezer'reizen, waren met ongevaarlijk.
Sven Hedin, heeft dat ook in zyn verschil
lende .reisbeschrijvingen gezegd. Vooral
heeft hijjvaak gebrek aan water gehad.
Maar <Sven Hedin was in hart en nieren
een ontdekkingsreiziger, hij was voor geen
kleintje vervaard en niets was hem te veel.
Hy was tevreden als hij iets kon doen voor
de wetenschap.
In zymdooek „Van Pool tot Pool", be
schrijft hy een reis om de wereld. Op deze
tocht heeft hij niet minder dan 70 000 kilo
meter afgelegd. Hij bezocht Duitsland,
Oostenrijk, Turkije, Perzië, Indië, Oost-
Turkestan, China, Japan, Australië en de
Soendaeilanden.
Een vantde meest interessante reizen die
hy gemaakt,heeft, was zyn tocht door de
Gobi-woestijn, In zijn boek spreekt hij van
„De" raadselen van de Gobiwoestyn". Op
deze -tocht werd Sven Hedm vergezeld van
nog twee sZweden, i r
r &TC r)
Het-avontuur op het „wande-
~6j lende >meer."
'Een'ftieer dat wandelt? Het is het Lap-
Nor meer, het meer waarin de geweldige
rivier de ^arirn van Midden-Azië uitmondt,
en dat omgeven is door de grootste woes
tijnen. Het is ongeveer 600 jaar geleden dat
Europa door"tcedoen van Marco Polo voor
het eerst 'van dit meer hoorde. Dit meer
verplaarite "zich van tijd tot tijd. Niet zo
maar ïneén,^, natuurlijk, maar in de loop
der eeuwen. S.ven Hedm heeft vanaf zyn
jeugd dit raadsel al op willen lossen. En
op zijn oudq dag is het hem gelukt, Hy
heeft op zijn laatste tochten heel wat be
leefd.
Hy verfeit daarover het volgende:
1 16 Mei* konden we eindelijk, toen we uit
onze tent kropen, een interessant en eigen
aardig landschap zien. In het Westen lag
het Noordelijk deel van het beroemde meer,
als een bëai^Er vlogen krijsend een paar
meeuwen 'over onzé tent; ze waren boos én
verschrikt' oyêr de komst van mensen. Er
v/as in de "ayitfek geen' plantengroei te be
kennen". Alles 'was kaal en doods. We had
den het plan* om. met onze kano's het meer
op te gaan.' Onze mensen dachten dat we
bij rustig.weer 50 kilometer per dag zou
den kunnen roeienl Als we maar niet, door
een storm" warden" overvallen! Dan waren
we verloreiiii- -
Ik wilde 'te/weten komen, of de vorm van
het meer in drie jaar veranderd was.
's Middags ging de wind liggen en gin
gen we met onze kano's op weg. Er heerste
een sprookjesachtige stemming over -het
meer. De oppervlakte van het meer was zo
glad als een spiegel. Er zwommen een paar
eenden en we hoorden een paar meeuwen
en andere zeevogels krijsen. Hoe verder we
naar het Zuiden kwamen, hoe ondieper het
meer werd. Op het laatste gingen een paar
van mijn mannen te voet door het meer en
trokken de kano's achter zich aan. We za
gen ook heel vreemde vissen. Die sliepen
rechtop in. de zon, Eén was wel een' meter
lang. Na enige tijd veranderden we onze
koers en voeren nu in' Noordelijke richting.
Het meer werd weer* dieper, zodat "de lo
pers weer in hun kano's konden stappen.
Bij een eilandje aangekomen, stopten we,
trokken de kano's aan land en maakten het
ong gemakkelijk voor de nacht. Eerst leg
den we planken op de grond, daaroverheen
zeildoek" en dekens. Een vis, die we gevan
gen hadden, werd gebakken en een van
ons,zette koffie.
De volgende dag gingen we weer op
stap. d.w.z. met de kano's 't meer op. Lang
zamerhand! werd het weer heel ondiep. Op
verschillende plaatsen onderzochten we het
slib van de bodem, 's Avonds konden we
genieten van een prachtige zonsondergang.
De dag daarop voeren we nog rond op het
meer. Nadat we ons ervan overtuigd had-
den," dat er niets bijzonders meer te bele
ven was, gingen we naar het Noorden te-
rag. Mijn droom, het bevaren van het „wan
delende Meer", was in vervulling gegaan.
In Tibet
Sven Hedin heeft op zijn tochten ver
schillende keren geprobeerd om Lhasa, de
heilige stad van Tibet, waar geen vreem
deling mag komen, te bereiken. Maar hy
werd steeds weer tegengehouden door ge
wapende troepen, die hem beleefd aan zyn
verstand brachten, dat de Dailai-Lama, de
heerser van het land geen vreemdelingen
wenste te zien. Eén keer zei zo'n hoofdman
zelfs tegen hem: „Als U nog een stap ver
der doet, gaat Uw hoofd ei af!" Tóen Sven
Hedm later toch naar het Zuiden trok, werd
hij verschillende keren door soldaten te-
gehgehouden. Het land wilde geen vreem
delingen zien. Sven Hedin heeft ook eens
een tocht naar Turkestan ondernomen in
opdracht van de Chinese regering. Hy
werd toen vergezeld door twee leden van
zyn staf, een Chinese sterrenkundige, vier
Chinese bedienden en twee Mongoolse gid
sen. Ze hadden een personenauto en drie
vrachtaufto's by zich en later gebruikten ze
ook kamelen.
Sven Hedin en zyn mannen zijn ook eens
een keer gevangen genomen door Chinese
soldaten in Korea. Dat zijn angstige da
gen voor hen geweest. Zy -zyn verschillen
de malen ternauwernood aan de dood ont
snapt. Tenslotte zijn ze door een Russisch
generaal gered.
Een andere keer werd het kamp door ro
vers overvallen. Ze gingen er vandoor met
geld, wapens en instrumenten.
Sven Hedin is onlangs 75 jaar geworden.
Hij richtte zyn leven naar de leuze: „Hy,
die volhoudt, kan alles bereiken."
Hy spreekt acht talen. In de zaal van het
paleis in Brits-Indië voelt hy zich evengoed
Sven Hedin
schrift was ook nog leesbaar. Volgens een
bekenden professor dateren die geschriften
van 100 jaar vóór Christus. Ze zijn niet ver
rot, omdat zei in droog,.zand hebben gele
gen, en droog zand is.een van de beste be
schermingsmiddelen tegen verrotting. Er
wordt in verteld over oorlogen met de Hun
nen. -
Sven Hedin heeft een paar heilige ste
den, waar geen Europeaan mag binnentre
den, gezien. Hij had zich verkleed als Oos
ters pelgrim. Als schaapherder heeft hij
honderden mijlen afgelegd in Tibet, waar
nooit een blanke wordt toegelaten. In Lo-
sar heeft hij de viering van het Nieuwjaar
meegemaakt en tegelijkertijd een uitvoe
ring bijgewoond van de bekende duivel-
dansen van den Groot-Lama. Jullie weet
toch wat een lama is, hé? Het is een Boed-
i
De rovers bij Tao-Tao-Shoei, Zij houden de auto van de expeditie aan. Maar tenslotte
laten ze zich fotograferen en wijzen zelfs de weg zonder iets geroofd te hebben.
thuis, als in de tent van een pelgrim in
Tibet.
In Stockholm heeft hij een huis. Hij
heeft de inrichting bijna helemaal zelf ge
maakt, o.a. heeft hij de schetsen voor het
behang ontworpen. De muren van de hall
zijn versierd met een fries, die het leger
van een kameelkaravaan laat zien. Aan het
hoofd van die karavaan, gaat een man,
die de kop van Sven Hedm heeft. De koe
pel van de hall heeft een geschilderde ster-
renhemeL Verder kun je daar kaartschil-
derijen van Europa, Azië en een deel van
Afrika zien. De plaatsen waar Sven Hedin
geweest is, zijn aangegeven. In de hall is
ook nog een grote model van een Chinese
tempel, die hij in Azië cadeau gekregen
heeft.
ha China heeft hij een aantal manuscrip
ten gevonden, die op houten stokken ge
schreven waren. Waarschijnlijk zijn het mi
litaire rapporten. Zo'n boek bestaat uit 78
houten bladen die door een touw verbon
den zijn. De knopen van het touw moeten
er ongeveer 2000 jaar geleden ingelegd zijn.
Ze konden nog worden losgemaakt. Het
distische priester in Tibet.
Ook heeft hy de slapende Chinese stad
Loe-Lan, dicht bij de woestyn van GobL
bezocht. Daar vond hy een stuk papier dat
1700 jaar oud was, het oudst stuk beschre
ven papier dat er in de wereld bestaat.
De Grote Karavaan, die in 1927'28 on
der leiding van Sven Hedin, dwars door
Azië trok, bestond uit niet minder dan 3öu
kamelen, die het hebben en'fhotxèn eh de
wetenschappelijke uitrusting van een groot
gezelschap geleerden droegen. Eu-was een
fotograaf bij met filmtoestellen. En deze
filmman heeft heel wat indrukwekkende
momenten vastgelegd. Er is dan ook een
film gemaakt, die de „grote Karavaan
heet.
Op die film kryg' je een goed denkbeeld
van het leven van de karavaan, het kame-
lenoproer, de zandstormen, die de karavaan
bijna vernietigden, het leven van de een
zame Nomaden enzovoort. -
Ja,* Sven. Hedin is, éèn groot man.
denk nog maar veel aan zyn. woorden:,,,!
die volhoud tvkan .alles bereiken.
De jager Asean Bai met een goudfazant. Assan Bal was een trouwe gids de
expeditie.
