Éi
Mat wiel tait
BRUNOTT
MATHENESSERLAAN 145
RANDWEG 18 TEL. 71229
Adverteert
Een brug met een historie
ap
i
Advertentiën
VOOR ALLE DAG
EN WEEKBLADEN
SCHIEDAMSCHE
COURANT
KLEIN E ADVERTENTI EN
Landbouw en Veeteelt
«dB*
A££binnenweg195
DAG- EN AVONDLESSEN
TEL. 38242
PETROLEUM-DISTRIBUTIE?
Ben ick de schoonste Brugh
Van Nederiants Rivieren
En zou men mij dan niet
Met hooger eeren vieren?
msm
STENO-TYPISTE
Hoogstraat 67-69 - Te!. 68436
SCHIEDAM.
ELECTRISCH f 50
WIT-METAAL
te/e/oon "j? Qjl 6
H. A. M. ROELANTS
IN DE
Zoo dichtte ongeveer in het jaar 1641 de
Kampenaar Franciscus Martinus, toen hij
in zijn „Camper Lof" de schoonheid van
zijn geboortestad bezong.
Inderdaad, met haar mooie kerken, haar
monumentale poorten, haar -sierlijke pa
triciërshuizen, haar lieflijke ligging aan
den IJssel, en bovenal door haar merk
waardige brug, muntte Kampen reeds in
vroeger eeuwen in vele opzichten uit, en
was bevoorrecht boven vele andere steden
van dezelfde grootte.
liet plan van 144S.
Die Lange- of Vischbrug, dat was.wel
een zeer bizondere bezienswaardigheid,
welke niet alleen bekend was bij landge-
nooten, maar die tot ver over onze gren
zen naam had bij hen, die zich bezighiel
den met stedenschoon en bruggenbouw.
En geen wonder ook. In een tijd, toen men
zich bijna allerwegen nog bediende van
veerdiensten, in een tijd waarin veel land
streken nog van elkander gescheiden wa
ren door moeilijk te overspannen rivieren,
had Kampen reeds haar brug. Al diep in
de middeleeuwen werd het gemis gevoeld
van een goede verbinding tusschen de beide
IJsseloevers. En het was reeds een heele
stap vooruit, toen op 8 Maart 1334 Sche
penen en Raad konden overgaan tot ver
pachting van een veer, voor den tijd van
o jaren aan Ciaes den Roeden. Doch door
de stroomsnelheid der rivier en door het
voor die dagen vrij drukke verkeer van de
Hanzestad was deze verbinding ontoe
reikend.
Toch duurde het honderd en veertien
jaar vóórdat het besluit genomen werd,
een vaste brug aan te leggen.
Protesten bij den Roomsck-Ivoning.
Het besluit daartoe, in 1448 genomen,
wekte heel wat beroering. Deventer vrees
de, dat het van een vaste brug schade zou
ondervinden, omdat daardoor do vaart
op den IJssel allicht bezwaarlijker worden
zou en uit wees voor eventueel te heffen
vaargeld. Doch de grootste bezorgdheid
kwam wellicht voort uit de overweging, dat
veel handel en verkeer, waarvan in dien
tijd Daventria profiteerde, zou worden
afgeleid en opgeslurpt, door Campen,
Daarom betrok het bestuur van eerstge
noemde stad de bestuurderen van Munster,
Coesfeld, Warendorf, Bocholt, Lübeck en
andere steden in een actie tegen't hrugge-
plan van Kampen. En zelfs wist men met
alleen den bisschop van Utrecht, maar ook
koning Frederik van Duitschland tegen
het plan in te nemen.
Er kwam een dagvaarding van den
Roomsch-Koning, behelzende, dat het
snoode voornemen niet mocht worden
ten uitvoer gebracht. En zoo er al
reeds iets gebouwd was, dat dit dan
direct weer moest worden afgebroken,
op poene van een boete van honderd
pond goud en zijner hoogheids onge
nade.
Kampen zet door.
Kampen, de toen reeds machtige Hanze
stad, stoorde zich noch aan vermaningen,
noch aan bedreigingen. Ze had zich voor
genomen een brug te bouwen en ze zou
een brug bouwen. Er werd immers aan
niemand om een bijdrage gevraagd: ze
kon immers alles zelf uit eigen beurs be
kostigen. En zoo werd op 19 April van het
jaar des Heeren 1448 aangevangen met
het inheien der eerste palen.
De eersto brug.
Het was "een nog zeer primitieve rivier
overgang, die wel wat al te vlug in elkaar
gezet was. Want reeds na een half jaar,
in September 1448, was ze gereed en voor
het verkeer opengesteld. De brug had
17.000 rijnsche guldens of te wel ongeveer
f 60.000 gekost.
Het bleek echter maar al te spoedig, dat
het geen waterbouwkundigen waren ge
weest, die de brug gemaakt hadden. Im
mers, nauwelijks twee jaar later, in Ja
nuari 1451, ikon ze den druk van zwaren
ijsgang niet weerstaan en werd grooten-
dëels vernield. 13 van de 18 paaljukken
werden weggeslagen.
Do tweede brug
Onze voorvaderen hadden intusschen
ondervonden, welk een groot voorrecht het
bezit van een vaste overbrugging betee-
kende. Zoodra de rivier ijsvrij was, werd
opnieuw begonnen met het maken van een
nu zooveel steviger brug, die reeds weer
op. St. Maarten van hétzelfde jaar gereed
kwam. Wat deze bijna algeheele vernieu
wing kostte wordt niet vermeld: Maar wel
blijkt uit oude bescheiden, dat, ter dek
king van de kosten, voortaan tol geheven,
zou worden. En wijl de stadsbestuurders
vreesden voor nieuwe ongelukken, werd
verordineerd, dat niet harderdan stap
voets over de brug gereden mocht worden!
Nieuwe vernielingen.
Ongeveer 75 jaar heeft de tweede ver
beterde editie van de brug het uitgehou
den. Tot er den lsten November 1570 een
stormvloed kwam, die opnieuw groote
schade aan het bouwsel aanrichtte en
twee jaren later, den 29en Jan. 1573, voor
den derden keer. Herhaaldelijk komen
daarna nog weer kleine of grootere repara
ties voor. Op 19 Februari 1658 werden zelfs
„ten gevolge van een swaare ijsganck en
hoog water twee jukken en een gaige"
weggedreven, terwijl vier bogen bleven
staan. En in 1673 waren wegtrekkende
Fransche troepen zoo vriendelijk twee
van de' brugvakken aan de overzijde der
rivier in brand te steken.
Het zou ons te ver voeren alle schade te
releveeren, die tengevolge van zwaren ijs
gang en stormen madiën nog aan 't bouw
sel werden toegebracht. Genoeg zij te ver
melden, dat op 3 en 4 Maart van het jaar
1784 de brug zulk.een .knauyv kreeg, dat ze
bijna geheel' moest worden vernieuwd.
De IJssel bereikte toen namelijk een
ongekende hoogte,-rukte de twee ach-
térste zware jukken met de daarop be
vestigde liggers en brugdekken ter
lengte van pl.'m. 80 M. weg en.sleurde
het houtwerk naar-zee.
Het was een schrale troost, dat door
den ontzettend hoogen waterstand ook
elders groote verwoestingen waren
aangericht. Zoo was o. a. ook de ge-
heele Mastenbroeker polder onder wa
ter gezet en waren er ook in het Gel-
dersche vele dijkdoorbraken ontstaan.
Het stadsbestuur desespereerde trouwens
niet. Direct werd besloten tot het maken
van een hulpvlotbrug. En reeds 2 maan
den na de ramp kon die in gebruik worden
genomen.
Nieuwe plannen.
Intusschen verdroot het der vroedschap
toch,dat de brug zóóveel geld ging kos
ten. De g'emeente-financiën kwamen er
door in gevaar. Daarom werd besloten
nu maar in eens afdoende verbeteringen
aan tc brengen. Er werd een commissie
benoemd, die zou onderzoeken, wat een
goede, sterke brug kosten zou; er werd een
negotiatie (leening) gesloten tegen een
rente van 3 pCt., er werd een plan en een
bestek opgemaakt. Maar door velschillen
de oprzakën werd het toch April 1786, voor
dat 'met het inheien der eerste palen kon
worden begonnen. Een jaar ongeveer had
men noodig om de brug te bouwen; ze
heeft, met alle bijkomende werken,
11S.40S gulden en 2 stuivers gekost. Maar
het was dan ook een sterke rivierovergang,
die het ongeveer 90 jaren heeft uitgehou
den, al moesten er geregeld nog herstel
lingen worden verricht, die elk jaar een
uitgave van f3000 tot f5000 vorderden,
weike uitgaven sléchts gedeeltelijk gedekt
werden door tol- en vaargelden.
Dc kozakken komen.
Een historische bizonderiieid zij hier
nog vermeld. Tóen gevreesd werd, dat in
November 1813 de kozakken ook Kampen
zouden binnenvallen, werden de toegan
gen tot de brug door 100 rnan staats-
troepen bezet, die de opdracht hadden,
haar te vernielen, zoodra de vijand mocht
naderen. Het behoefde gelukkig niet te
het oppertoezicht opgedragen aan ir.
J. Swets Azn., destijds directeur van
dé stadswatërwerken. Den 13en Mei
1872 werd het werk aanbesteed en
ecnige weken later het bouwen ge
gund voor f 335.000. Den 29sten Juni
werd de eersto paal geslagen, en pre
cies 4 maanden later, op 24 October
1S72, des namiddags om 3-uur, werd
door den toenmaiigen .-burgemeester
der stad, mr. S. H. de la Sablonière,
op plechtige wijze de eerste steen
gelegd. Nog geen anderhalf jaar na
den aanvang der werkzaamheden, op
Maandagmorgen 5 Januari 1874, werd
de nieuwe, brug, zonder eenige plicht
pleging in gebruik genomen.
Kampen had nu eindelijk, zooals mon
toentertijd dacht, zijn sterke, voor de
eeuwen bestemde brug. Maar toch was alle
ellende nog niet geleden. Tengevolge van
onderspoeling der fundamenten begon in
Januari 1883 een der pijlers te verzakken
en dreigde er gevaar van instorting van
liet heele bouwwerk. In allerijl werd alle
verkeer over de brug stopgezet; opnieuw
werd een hulpbrug gebouwd en toen
was er gelegenheid de schade te herstel-
geschieden en reeds op 2! December 1813 Dn. Nadien kwamen er geen groote be-
lieten ook de laatste Russische troepen,
die tot hier waren doorgedrongen, hun
hielen zien. Bij de achtervolging door de
verbonden legers kon destijds nog een
dankbaar gebruik gemaakt worden van de
brug, daar do rivier-overgangen wijd in
den omtrek waren vernield of gestremd.
De nieuwe brug wórdt gebouwd.
Een nieuwe fase dn de geschiedenis der
Kamper brug brak aan, toen het verkeer
en ook de scheepvaart- hooger eischen;
gingen stellen?* Reeds in 1838 moest de
doorvaartopening" in de brug ,-; vergroot
wórden en - werd" de enkele, ophaalbrug
door een met- dubbele kleppen vervangen;
En daar omstreeks de 70er jaren dér'
vorige eeuw liet bouwsel ouderdomsveiy
schijnselen begon te vertoonen, werden
maar meteen Tadi'c'ale maatregelen voor
bereid.
Het Rijk bleek bereid, een. bedrag v
van f 40.000; te voteeren als 'bijdrage
in de kosten van algeheele vernieuw
ing. Er werd een deskundige com
missie ingestelder werden begrootin-
gen ingediend, en in de raadsverga
dering van 27 Februari 1872 wérd net
ontwerp van ir.' N. H. Niérstrasz té
's-Hertögehbd3Ch 'aanvaard eii werd
schadigingen meer voor.
70 jaar later.
In de raadsvergadering van 4 Januari
1939 deelt de burgemeester van Kampen,
de heer II M. Oldenhof, mede, dat de
brug niet meer aan de eischen van het
tegenwoordige en zeker niet aan die van
hettoekomstige verkeer, als de Noord-
Oostpolder gereed is, voldoet en zal vol
doen, en-.dat er daarom een overeenkomst
met het Rijk is aangegaan, omtrent het
bouyvjèn van .een nieuwe brug. Met inge
nomenheid' werd deze mededeeling door
den raad en door de burgerij begroet,
En hiermede -was het vonnis over de unieke
lvamperbrug geveld.
Dc executie op 10 Mei.
Eerder dan verwacht werd en zéker óp
andere wijze dan men had gehoopt, kwam
de executie van dit vonnis. Op Vrijdag
10 Mei, des morgens om 10 minuten over
half zés, .klonk een doffe - knal, gevolgd
dóór; een tweede explosie, eenige uren
later. En de schóone brug, de trots van
elk recht geaard Kampenaar, de brug
met zijn bewogen historie, lag vernietigd
in den vloed, die. zij met haar voorgari;
sters, bijna 6 eeuwen lang had over
spannen. -
Duizenden kilo's zwarte bessen worden
dagelijks verzonden; nu de pluk in vollen
gang is. Vele handen hebben druk werk,
terwijl dc oogst uit vrachtauto's in de
spoorwegwagons worden overgeladen.
Bestrijding der, draaihartighcid bij kool.
Uit de waarnemingen omtrent hét op
treden van de kóolgalmug is,, gebleken,
d'at dé eërsté vlucht van dit - insect afgé-
loopen is. Aan. alle kool houwers kan der
halve medegedeeld worden, dat de be-
«puiting vain de koólplanteh, zoowel op
de hanen als o-p het veld, thans kart wor
den geslaakt.
Zoodra: een nieuwe vlucht van d'a koal-
gahnug weer bespuiling wemschelijk maakt,
zal hiêrvaii bericht gégevénwotrden;
Dc brug over den IJssel
te. Kampen, 'Boven een
brug uit vroegere tijden;
onder de laatste brug,
wier lot reeds beslist was,
maar waarvan de cxecu- wÉSÈ
tie eerder en anders
plaats had, dan verwacht
werd!
IIÉJgT®**
.-.Jl-iUllJ. 4TOj
r c- n
Geboren
Zoon van
PETER
J. KONING
cn
M. M. C. KONING—Poppezijn.
Schiedam, 8 Juli 1940.
Westvest C2E.
Tijdelijk adres Gem. Ziekenhuis,
Schiedam.
SCHRIJFMACHINE EN
TELMACHINE
te koop gevraagd. Brieven onder letter
E. bureau v. d. blad, Lange Haven 141.
opl. Lyceum en Inst. Schoevers, door ver
woesting van R'dam buiten betrekking,
zoekt passenden werkkring. Brieven letter
D., bureau v. d. blad. Lange Haven 141.
SPAARGASSTELLSN. 1.15
GASSLANG PER METER 0.22
Gaskranen, enkel en dubbel, in
alle maten; Waterslang, Sproeiers,
Waterkranen in koper of ver
chroomd, Asfaltpapier, Kippen
gaas, Draadnagels, Houtschroeven,
Duimen. Verder alle soorten
Ijzerwaren teaen de goedkoopste
prijzen.
KOM EENS EVEN KIJKEN!
HEEFT GEEN FILIALEN
nemen wij Uw annonce ter
plaatsing aan. Wij adviseeren
U desgewenst, wefk blad in
Uw geval het aangewezene
is; tenslotte kunnen wij U ook
met onze ervaring bijstaan in
de opstelling van. den tekst,
alles zonder dat U hiervoor
iets extra's in rekening wordt
gebracht.
LANGE HAVEN. 141 -SCHIEDAM
TELEFOON 69300 (3 lijnen)
Met de ELECTRISCHE WATERVERHITTER EAGLE", is er geen nood.
Terstond heet water voor koffie,-thee, aardappelen, vaten, scheren, enz.
enz. met het „WONDER DER TECHNIEK".
Geen aanleg. Geen onderhoud. Past op elke kraan.
Showroom: ROTTERDAMSCHE DIJK 13, SCHIEDAM waar zonder
verplichting, gratis demonstratie, den geheelen dag.
Voor ROTTERDAM: 'S-GRAVENDIJKWAL 131 a.
e.m. 15 woorden 50 cent, "un. 25 woorden 75 cent
elk woord :meer 5 cent tot maximum 30 woorden
Woensdags Kleine advertentiën tot 25 woorden f 0.25,
mits vóór Dinsdagavond 6 uur aan het Bureau bezorgd
In de Zaterdagsche editie f 1.tenzij die Vrijdags reeds aan 't Bureau zijn bezorgd
DB HENGELAAR
voorziet zicli van al zijn
benoodfgdheden in het
bekende Speciaal-Huis:
WOUT v. LEEUWEN,
Broersveld 9092.
VOOR EEN MANTEL
of Costuum is uw adres
A. SLA's Kleed ingm aga-
zijn, Tuinlaan 50, Schie
dam. Iedere week nieuwe
aanvoer van aparte mo
dellen "-in de nieuwste
modes; Komt u even bij
ons kijken. De verkoop
dagen zijn: Woensdag,
Donderdag, Vrijdag van
48 uur, Zaterdags van
8—7 uur.
ADMINISTRATIE.
Accountancy. - Belasting
aangiften. - Advies inzake
generaal pardon. C. L.
MOERMAN, Belasting
consulent, L. Kerks tr. 80,
Telef. 68375.
DIVANBEDDEN
f 8.90. 2-pers. ledikanten
f 7.25. 2 'ps. matrasstellen
f 12.50. OpkMpbedden.
„DE BEDDENGEN
TRALE", Hoogs tr. 156,
Schiedam.
„DE BEDDEN-
CENTRALE"
Thans"' 'nog goéde "col
lectie op b'eddéngebied.
Geheel vrijblijvende offer
te. Bedden; - tapijten -
meubileering.
B PO HL KAMP,
v.h, chef fa. Piet v. Reëu-
wijk.
Huisvrouwen, zoekt u een
IIUL1' IN DE HUIS-
HOUDING?
De Plaatselijke Commis
sie tot opleiding v.an Ge
zinshulpen leidt meisjes
boven 14. jaar 'hiertoe op.
Spreekuur Woensdag 3—
4.80 u. Arbeidsbeurs,
Broersveld142.-
X.V. v. KATWIJK's
Glash'andel, Lange Kerk
straat 38.' Steeds ledige
kisten voorradig. Telefoon
68735."
TE 1IUUR:
Sommelsdijkschestraat,
vrij huisje - f 2.60 p. w.
Vriendschapstraat, bene
denhuis f 3.90 p.w.-Bëvr.
J. M. C. v. d.-'HEIJDEN,
Hoogstraat 168.:
Te kóóp gevraagd
WATERSTOKERIJ.
Brieven met opgaaf van
prijs, enz. ónder lett. H
Bur. v. d. blad, L. Ha
ven 141.
VOORKORTER
of langer verblijf Hotel
BLIEKENDAAL,: VJaar-
dingerdijk, lik. .Nwe Hé-
ven, Tel. 68861.
Rustig, degelijk pen
sion, Warmen koud stroo-
mend. water én centrale
verwarming op alle ka
mers.
CA ME It A'S
in ruime, sorteering. Spe
ciaal - adres- voor klein-
beeldfoto. Het besté adres
voor al uw fotowerk is
Hoog.str.-4vB. MALTHA,
Tel. 68559. vA
ZOEKT U PLAATSING
als Huishoudster, Winkej-
juffrouw,Modiste,' Naai-
stcr, enz.? Plaatst een
annonce in - dit blad.
ADVERTENTIEN
in deze rubriek hebben
beslist succes!
