ONS TOONEEL LEEFT
De Camera Obscura
TWEEDE BLAD
SCHIEDAMSCHt 00ÜRANT
Indrukken van een
Potkijker
Een groot hek, een portiersloge, een
doodsche achtergevel, met ijzeren brand
ladders, een binnenplaats als van een fa
briek... je denkt eerst even dat je ver
keerd bent. Het lijkt een brouwerij of
zooiets.
Maar het volgende oogenblik ontwaar je
leven in de brouwerij en even sta je be
teuterd. Voor een achterdeur, in het zon
netje zit en politie-brand'wacht gezellig
te babbelen met 'n halve negerin in Bieder-
mevcr costuum en een goediachsche, cor
pulente heer met vadermoorders, krullen,
bakkebaarden en oen uitdagend' ruitjes-
vest.
- In die nuchtere omgeving doet dit tafe
reeltje zóó wonderlijk aan, dat het niet
dadelijk tot je doordringt, dat de2é schoo-
ne mulattin de jeugdige actrice Caro van
Eyck is, en de zonderlinge dikkerd' nie
mand. anders dan Adolphe Engers. Maar
dozonnige stem van mevrouw Rolling,
die de -honneurs waarneemt, helpt je over
de'verbazing heen. „Wilt u maar volgen?"
Portalen, trappen, gangen met d'eureu,
heel veel deuren met naamkaartjes erop.
„Theo Frenkel" lees je in de gauwigheid',
en d'an sta je ineens in een groote rom
melkamer; een venduhuis lijkt het wel.
Tafels, stoelen encanapé's, complete in
boedels in allerlei stijlen. Allemaal requi-
sietcn. i -
i '.„Misschien mag ik u aanstondé op het
tooneel alleen laten... ik moet'eerst even
krrjschen als papagaaii"
Een "zware deur geeft toegang tot' een
hooge ruimte, als een fabriekshal. Oofc al
in gebruik als meubelbergplaats/ lijkt heb
Maar dan doe je een merkwaardige ont
dekking.- Midden in die hal* is oen soort
van groote draaimolen. Alleen staan er
geen grijnzende hobbelpaarden en schiom-
melschuitjès op, maar verschillende toan-
kamers. U weet wel, van die kamers zoo
als u in musea wel ziet; kijkjes in een
patriciërswoning uit d'e 19e eeuw.
j..Hildebrand herleeft
Je gluurt tusschen een houten schot en
•een' zwaar- gordijn-door- en daar - zitten in
zoo'n kamer'een paar jongelui met fraaie
lokken, hooge boorden 'en gebrocheerde
ren. over een- aardig - blondje waar d'e één,
üié.Tfildebrand heet;heelemaal' 'weg van
schijnt.rHitjfe,
brand den dhdérh rdië" - 'naar
Boerhave luistert, een dure: sigaar' uit eén
kistje, dat hem' per" diligence is -tóegë-'
stuurd en een oogenblik denk je: „hé,
zouden ze de diligence nu ook alweer te
voof schijn hebben gehaald, net ais d'e vige-'
lante's die de taxi'.s moeten vervangen?"
En dan dringt bet -éindelijk tof je door,
dét de voorstelling al begonnen is' en dat:
daar aan jé linkerhand' (maardaar Tioor
je en zie jé, niets. van,);ihet;'publiek in" de
zaal moet zitten.
Op dat moment komt er een meneer naast
je staan, die ook al ettelijke modes ten
achter is en waar je op. het eerste gezicht
het land aan hebt. Deze meneer heeft een
zuur gezicht en hij. doet erg vreemd. Hij
begint op een allerzonderlingste manier
die „pas op de plaats" te maten. Waar
dat goed' voor is, wordt echter ineens
duidelijk, als Hildebrand' constateert, dat
hij iemand' op de trap hoort!
De man van de Haarlemmerhout.
De zonderling begint trouwens hoe langer
hoe hardér te sputteren, omdat het zooln
klim is en die illusie moet wel volkomen1
'zijn, want d'e zaal schijnt het heelemaal
niet gek te vinden. De man vindt einde-
ljjk dat hij „boven" is, want nu maakt hij
resoluut d'e kamerdeur open, stapt naar
binnen en ontpopt zich als het prototype
van een onaangenaam meiisch: Nurks!
',jfe het vaJschheid dat Hildebrand liem
hartelijk ontvangt?" „Ik geloof neen".
Maar wat een zelfbedwang moet die
Hildebrand' dan hebben, want 'Philippe Ia
iOhapelle is onaangenaam, beslist on-aan-
gc-naam, en dat is het beste compliment
dat wij hem maken kunnen. Nurks is
een... nee, dat 's oen leelijk woord'.
Maar dim Kegge! Een kostelijk type!
Toen hij daarstraks in gezelschap van
de brandwacht in het zonnetje zat, leek
hij wel een rare figurant uit een jubileum-
optocht, maar zooals hij het tooneel op
stapt, met zijn aanstekelijke lach en zijn
luidruchtige bonhóinmie, is Adolphe En
gers ten voeten uit Jan Adam Kegge.
Kegge, „een parveiiue, zoo je wilt", die
op zijn. rijtuig (weet u nog wel) een wapen
wilde laten schilderen met een gouden
keg op een zilveren veld, en een groote
planters kroon er bovenop van suikerriet
en koffieboouen.
het mooiste rijtuig van de stad', en
d<e groote hanzen en adellijke heeren kun
nen. er een punt aan zuigen!"
De mallemolen draait. Een neger in li
vrei komt aandragen mot een sandelhou
ten „coffre-fort der gastvrijheid". Applaus
klatert nog na achter liet gesloten doek;
een paar hoofsolie j offeren schuiven voor
bij in een ouderwetsche pronkkamer
Halen!
Kijk, dat is iCaro van Eyck weer, met
„eene zonnige ferronière" op het bruine
voorhoofd. Zij is mevrouw Kegge dus, en
Adrienne Canivaz, die zoo ijverig aan een
handwerkje zit te priegelen, is dan Hen
riëtte. „Eene - goede uitvinding van som
mige móeders, doc-hters te hebben". Ilêt
is Hildebrand aan te zien, dat hij er zóo
over denkt.
Wat gaat ze' nu doen?
„Zotskap 1 Zötskap!" krijschl een felle,
schorre stem. „Lorretje kaporretje kapoel"
Schitterend! Wat een imitatie. Als in
gewijde weet je nu: dat doet C-oba Rol
ling. Maar als u in d'e zaal zit, denkt u
beslist, dat het een échte lorre is.
Dat zijn zoo van die kleine keukenge
heimpjes, die je als potkijker eigenlijk niet
verklappen mag. Zoo is het feitelijk ook
geheim, da', de vleugel op het tooneel
heelemaal niet bespeeld wordt; maar oere
wien eere toekomt: d'at doet Kees Schou
ten. Henriëtte speelt-alleen tooneel, -maar
dan ook uitstekend.
-Er wordt trouwens over dé lieele' linie
voortreffelijk geacteerd ^en met oen be
wonderenswaardige animo. Dalis. door
verscliillende recensenten al g-eroastateerd,
maar hét mag nóg wel eens extra worden
vermeld,omdat - deï tijd voor oris tocinëér
--'v
- ferk Verbeek, .die.-wij 'ih de- pauze even
aai)klampen,; heeft ér 'één', heel eenvou
dige verklaring, vóór. Af listen,- die in" de
knijp zitten,-nietwaar..."
Kunst groeit tegen verdruk-
king in.
Inderdaad, de ivare kunst groeit 'meestal
tegen d'e verdrukking in, maar met dat
al verdient liet toch ieders bewondering,
zooals dé dames en heeren van hét. Resi-
déntietooneel in die sombere dagen na
dé capitulatie de zaakhebben aangepakt.
Als wij slechts enkele feiten noemen,
zult u het roerend met ons eens zijn.
Op, 11 Mei werd het kantoor van het
Residentie tooneel door een bom verwoest.
Op 1 Juni werd besloten de Camera te
spelen.
Of er publiek zou komen, was natuurlijk
dé groote vraag en dat er weinig of niets
verdiend' zou worden, was bij voorbaat een
weet. Want dé recette moest in veertig
porties verdeeld' worden.
Daarom- ging het echter niet in de eer
ste plaats. De moreele kant van het plan
was hoofdzaak. En om het moreel te ster
ken, verklaarden directie en administratie
zich bereid:, geheel belangeloos mee to
werken!
Op. 12 Juni ging de première.
Er was publiek.' Een goed bezette zaal.
De hautevolée van het Haagje.
En er was succies. Groot succes, zooals
u weet. Het was, of de menschen dieper
dan ooit tevoren beseften, welk een koste
lijk bezit, ons eigen Nederlandsch tooneel
is. En welk eén kostelijk, door en door
Nederlandsch boek „de -Camera" is. Zoo'n
scène als het verguldavondje bijvoorbeeld,
wat- komt onze eigen, volksaard! daarin
treffend tot uiting!
De keuze van het stuk was. wel: geluk
kig!
Ên toch... kon zelfs „de 'Camera Obsciu-
ra" aanvankelijk geen publiek trekken,
zélfs na 'die geslaagde première.
Geen noodalle actrices en acteurs
sleepten hun vrienden en bekenden mee
naar d'en Schouwburg en de zes betalen
de bezoekers zalen gansch niet ongezellig.
De volgende keer waren er al twintig
„echte" toeschouwers en nu... soms wel
driehonderd'. Veel scholieren natuurlijk.
Die moeten de Camera immers lezen.
Maar moeten zal geen dwang meer zijn
als ze Hildebrand en de Regge's en Nurks
en al die andere bekenden op dé planken
hebben gezien. „En de leerlingen van de
M.Ü.L.O.", voorspelde ons 'de politie-brand-
weerman, „leeren voor hun examen be
slist „Als 't Kindje binnenkomt" 'ujft het
hoofd, als ze het van. Paul Steenbergen'
hebben gehoord."
„Tooneel geeft je toch' iets dat de film
m-rst,'4 voegde hij er San toe. Ere Zoo» ia
het Tooneel, ons tooneel, lééft!
BINNENLAND
Officieren naar leeraarsambt?
Commissie vau onderzoek
benoemd.
Bij beschikking van den seerelaris-gene
raai, waarnemend hoofd van het departe
ment van onderwijs,kunsten en weten
schappen is ingesteld een commissie, die
zal hebben te onderzoeken, welke maat
regelen kunnen worden genomen om de
kans op aanstelling in een leeraarsbetrek
king- voor jonge officieren te vergrooten
Tot lid en voorzitter dier commissie is
benoemddr. S. Eizinga, inspecteur van
het middelbaar, onderwijs te Haarlem.
Nationaal- Waarborg en Spaarfonds
Voor jongeren in het kruide-
nicrsbeörijf.
De jonge man, die een kruidenievsbedrijf
wil beginnen, staat voor verscheidene moei
lijkheden. Allereerst dient hij in het- bezit
te zijn vari het middenstandsdiploma en
voorts dient hij kapitaal te hebben om
een zaak op te richten of over te nemen.
De Kederlandsche Kruideniersbond, de
Federatieve bond van winkeliersorganisaties
in Jiet koloniale warenvak „Ëebowiko" en
de Nederlandsche R. K. Kruideniersbond
hebben in samenwerking met de Neder
landsche Middenslandsbnnk N.V." een na
tionaal waarborg- en Spaarfonds voor jon
geren in het kruideniersbedrijf gesticht.
Elke kruideniersbediende, die van plan
is later een eigen bedrijf te stichten, zat
in do gelegenheid worden gesteld tot het
spaarfonds tóe te treden. Tevens krijgt hij
een staat van dienst-boekje, waarin zijn
patroon aanteok-ening houdt van zijn ge
drag en vorderingen.
Indien de jongeman na verloop van
jaren, meent een; eigen bedrijf te kunnen
stichten of 'over tér-nemen,dan. wendt hij
zich tot het waarborg- en spaarfonds'met
het verzoek om- een credièt. De raad van
beheer van dit fonds stuurt" déze aanvrage
door. naar cien raad van advies, welke
de antecedenten van den adspirant krui
denier onderzoekt, waarbij hij in het ge
dragboekje een goede leiddraad heeft. De
jongeman, die een credïet heeft gekregen,
voegt daarbij zijn gespaarde geld en kan
do zaak dus overnemen "of openen.
Dat ook het rijk zich voor dit initiatief
van de kruidemërsbonden interesseert, blijkt
hieruit, dat dr. \V. L. Groeneveld Meijer,
chef van de afdeéling middenstand van het
departement van handel, nijverheid en
scheepvaart, gisteren den,raad van beheer
en van de commissie van.advies,en propa
ganda van het nationaal waarborg- cn
spaarfonds voor de jongeren in hét kruide
niersbedrijf heeft willen installeeren.
Opheffing van Deensche
gezantschappen
.-M-v Oók dal. in Den Haag.
^i-De' Dèenscbe/ge^ntscbSppon 'tëvBrussel,-
Den Kaag en Oslo zullen met ingang van:
morgen 18 Juli, worden opgeheven. Van.
dién dn» af zullen de Deensche belangen
in België, Nederland en Noorwegen, door
consulaire autoriteiten worden behartigd.
Dankbare geëvacueerden
Een ameublementvoor de
raadszaal aangeboden.
Een groep geëvacueerden van Wijk 8 te
Amersfoort, hoofdleider de heer D. Schroor,
heeft het gemeentebestuur van Breek op
Langendijk een ameublement voor de raads
zaal aangeboden, als dank voor de genoten
gastvrijheid tijdens de dagen der evacuatie.
Bij dit geschenk was een oorkonde gevoegd.
2org voor uw paard, nu de motor voor velerlei transport is ui-^*^
geschakeld en de trouwe viervoeter de helper in den nood "Sw
v
Rechtszaken
De voormalige exploitant van
Arena
i Staat terecht wegens oplieh-
I ting, verduistering en valsch-
heid in geschrifte.
Voor de Rotterdamsehe r-echtbank, ge
presideerd door mr. B. F. Verveen, henft
de '32-jarige orgelbouwer, A. -W. J:. St. te
Rotterdam, vroeger te Schiedam, zich moe
ten verantwoorden wegens oplichting, ver
duistering en valschheid in geschrifte.
Eind 1937 kocht verd. voor ruim f 5Ö.OOO
liet variété theater Arena te Rotterdam.
Verd. wilde een N.V. stichten, die het thea
ter zóu behëeren. Hif wilde de koopsom
in aandeel en uitzetten. Hij plaatste eereige
advertenties, Waar J. W. Dalmeyer, boek
houder te Zandvoort en F. H. M. van der
Laan, eveneens boekhouder, op af kwamen.
Er werd .in dé advertentie iemand gevraagd,
die een administratieve functie in de N.V,
wilde vervullen en tevens bereid was een
bedrag van omstreeks f 10.000 in de zaak te
storten.' Verd.' vértél'dé' "Béiden"lïeéreh dat
hijreeds een -vijftiental aandeelen liad
verkocht en er Zelf vijftien had genomen.
Mr. N. J. 0. M. Ivapp.eyne v. d.'Copello
was president' commissaris der N.V. en
had ook S. 10 aandeelen gekocht. Zoo-
Wel van der Laan als Dalmeyer stortten
geld in de zaak 'doch' de N.V. kwam nooit
tot stand. i
Een ander misdrijf, aan verd, tón laste
gelegd) -Was, 'dat hij van T Maart tot en met
24 Mex 1938 'dé cjassarapporlen, Welke aan
hét bureau voor muziek- en auteursrechten
té Amsterdam' moesten worden opgezonden,
DER
WOENSDAÖ f» Juli 1940; Né. 32528.
door rijn bureaulist C. J. vanAs te laag
had laten invullen on hierdoor te weinig
aan auteursrechten had betaald.
Voorts had verd. van verschillende re
laties geld los gekregen, onder voorwend
sel een importzaak van kolen op te richten,
doch ook deze kwam niet let stand. In de:i
loop van 1938 stelde de politie een onder
zoek in naar de handelingen van S., waar
bij' nog eenige oude feiten van oplichting
aan het licht kwamen.
Als beheerder van Tiet..te. Antwerpen ge
vestigde filiaal van de orgel fabriek van
zijn vader te Schiedam had verd. zich
47.780 Belg. frs. toegeëigend, welk bedrag
hij als loon vóór gefingeerd personeei in de
boeken had opgevoerd, en een bedrag van
11.760 Belg. frs. welke hij voor een ver
bouwing van het orgel van een te Antwer
pen gevestigd theater had ontvangen.
Ook bad hij zich een bedrag aan kas
geld van 800 Belg. frs. van het filiaal te
'Antwerpen toegeëigend. Tijdens het politie
onderzoek verdween S. uit Rotterdam naar
België, waar eenige Rotterdamsehe recher
cheurs tevergeefs naar hem zochten. Midden
Juni 1939 wist de Belgische politie, aan wie
zijix aanhouding-was verzocht, hem te ar
resteeren en naar Nederland uit te leveren.
Gisteren stond hij terecht.
Nadat liet gro-o-tste deel der getuigen,
die alleen de feiten bevestigden, gehoo-rd'
was, werd de zaak op verzoek van den
verdediger, mr. .R. J. M. II. Brouwers,
aangehouden om getuige F. II. M. van der
Laan, die niet verschenen was, alsnog te
h'ooren. De zitting werd geschorst tot a.s.
Vrijdagmiddag.
Fraude.
De Roltexdamsche rechtbank veroordeel
de M van B.., 51 jaar, kantoorhouder der
P.T.T. te Rijsoord, wegens verduistering
iii dienstbetrekking.
Verd. 'had gedurende een aantal jaren
geknoeid inet stortingen op den postcheque
en girodienst 'om een kastekort te camou-
lleeren, tct 4 maanden gevangenisstraf, met
aftrek van de voorloopige hechtenis.
Gemengd Nieuws
Baldadige alarmeeringen
Van de Amsterdamsche brand-,
weer. j
lh de maand Juni 1940 is de Amsterdams
sche brandweer 31 maal wegens baldadige
alaTmeeringen uitgerukt. Twee personen),
die daaraan schuld hadden, werden dooij
de politie aangehouden. In geen dor gé<
vallen werd gelijktijdig in hetzelfde gebied;
alarm gegeven voor -oen brand.
De mijnramp te Sonman.
Het mijnongeluk te Sonman (PennsylvaH
nië) heeft in totaal 63 slachtoffers g<^
eischt. i
het Amsterdamsche
een stukje ongerepte
Hooi-tijd in
Vondelpark,
natuur in Neerland» hoofdstad
0#: ÏWy,
Melktransport per electrische. Als in den vroegen morgen tusschen Haarlem
en Leiden de .melictram" van de N.Z.H.T.M. rijdt, staan de bussen reeds gevuld
langs den weg gereed, oni opgeladen ie worden
Huisvlijt aangepast aan de huidige
omstandigheden, nu de stadstuintjes i«é-
groenten-oaseszijn gemetamorphoseeru
