■I I v li ii L; «R :4t w li r *1 m Een interessant onderzoek op Schokland Het leven van de meezen 'H i Laatste Nieuws i- Fundamenten van de oudste kerk aldaar en schedels van Schoklanders gevonden Van collegezaal naar de fri&ehe zeeltic ht ïn een. vergadering Woensdag 17 Juli jj. te Zwolle gehouden, werden do richt lijnen aangegeven, van oen uitgebreid weten schappelijk onderzoek in don Noord-Oost polder. Het doel van dit onderzoek zou niet alleen zijn, vast te stellen, wat al licht voor de toekomstige bewoners van het droog te leggen land van belang zou kunnen zijn. Maar mede ook wilde men te weten komen wat de levensgewoonten, de gedragingen en het lot van de bewoners waren, die in een vroegere periode in het binnen den N.O.-polder vallend ge bied gewoond hadden, of er nog hun hestaan vind^ Een om een geleerd woord te bezigen, anthropologisch onderzoek dus, waarvoor zoowel Urk, waar nog eenige duizenden •spenschen wonen, als Schokland, waar vellicht eenige duizenden menschen ge woond hebben, in aanmerking kwamen. Nu wil het geval, dat Urk zoowel als een deel van Schokland in de tweed© helft der 17e eeuw tot Amsterdam kwamen te be hoor en En het is waarschijnlijk uit dien hoofde, dat de gemeentelijke Universiteit van dfe hoofdstad des lands zich in het bij zonder voor bet wetenschappelijk onder zoek op die eilanden interesseert. Er word een bedrag voor dit doel uitgetrokken; er werd! volle medewerking verkregen van den dienst der Zuiderzeewerken; aan dr. A. d© Troe, hoofdassistent van prof. dr. M. W. .Woerdeman en docent in de anthropologie aan de medische faculteit te Amsterdam, werd1 het onderzoek opgedragen. En deze vond' oen tiental zijner studenten bereid hem behulpzaam te zijn bij zijn opspo- ringsarbeid'. Expeditie naar het vrijwel onbcuotiüdc eiland. Nu is een expeditie voor welk doel dan ook, in de bewoonde wereld zoo bezwaar lijk niet Men neemt een koffertje met reisbenoodigdheden mee, installeert zich in een of ander hotel, laat zich daar op zijn wenken bedienen, en verricht overigens de werkzaamheden die men zich had voorge steld! te verrichten. Maar een onderzoek, dat vier weken in beslag zal nemen, tezamen met ©e.i t'on- tal jonge menschen op een vrijwel ver laten eiland, is niet zoo „van attc ge makken voorzien". Want in zoo'n geval moet men zelf voor onderdak zorgen, niet alleen, maar ook voor voedsel en verzor ging. Doch ook dleze moeilijkheid is over wonnen door middel van „de kampeer- tent". Dank zij de zeer gewaardeerde hulp van de Directie der Zuiderzeewerken werdl een kleine tentenstad naar de uiterste Zuidpunt van Schokland', naar Ens, gesleept; een bootje van dien dienst brengt eiken dag het noodige voedsel in rauwen en ruwen staat ter plaatse; *n tweetal studeolen-corveeër heeft tof taak, de slaboontjes en aard appels en wat er nog zoo bij komt, in eetbaren toestand' te brengen. En hier mee hebben we dan in enkele woorden geschetst de studSegemeenschap, die dlaar op het ©ogenblik als een kleine nomaden-kolonie, op het eens bewoon de Ens, te midden van wind1 en golven leeft. Het zou een Arkadïé kunnen zijn als de overheid1 er maar toe kon besluiten wat extra broodbonnen be- .r schikbaar te stellen, voor de altijd p hongerige magen, van hen, die nu - de ft dompige collegezalen verwisseld heb- i ben voor de frissdie zeelucht en de ge leerde vertoogen en folianten voor spa- d!e en houweel. Maar dat is een klein inconveniënt, dat men als tol aan den „nieuwen tijd" heeft te brengen. Bezoek bij de onderzoekers. Dank zij een goede relatie waren we begin dezer week in de gelegenheid' een bezoek to brengen aan de expeditie, die d'aar nu alreeds een kleine week aan den arbeid! is. Het was nog vrij vroeg in den morgen toen. we op het tot ondergang gedoemde Schokland! aankwamen. En daar het kamp nog in diepe rust lag, en we uit ervaring weten, dat menschen, die pas uit hun slaap ontwaken, niet graag direct worden lastig gevallen door bijna altijd1 vragende persridders, liepen we maar liever eerst nog „een straatje oin". Hetgeen op Schok land' beleekent oen wandeling van twee maal 5 kwartier van Zuidert, over Molen buurt of Ens, naar Em mei oord met zijn nog altijd vriendelijke en beschuttend© ha ventje. Wandelend over het smalle, af brokkelende dijkpad konden we het ge- heele langgerekte eiland overzien, waar hier en daar stukken wild land onder wa ter staan, hier endaar nog weidevelden liggen, waar een enkel paard „zich „te goed" doet aan schraal gras, en waar nog rietvelden staan, die dit jaar wel voor het laatst gesneden zullen worden. Maar de Molen- of Middenbuurt alias Ens is nog een lieflijk plekje. Daar huiven nog de kronen van een eikenboomengroep be schermend; hoven een woning en een klein kerkgebouwtje; daar woont nog een gezin dat er nog een boerenbedrïjfje op na houdt met een paard;, wat schapen en geiten en kippen. Doch dit jaar nog zal het gezin met heel zijn hebben en houden dit een zame, niettemin lieflijke piekje moeten veriaten. Want even Noorddijker zijn. reeds werklieden met machines begonnen de zeewering weg te breken, het eiland te ontmantelen en de basal tbr okken weg te voeren, die tot bouwstof moeten dienen voor DEN DIJK den lioogen steenea rug, die den grooten N.O. polder van 't Ussel- meer zal scheiden. En hoe hooger naar het Noorden men komt, des te verder o'tr&l.t zdeh die afbraak. Daar liggen in het haven tje van Emmeloord, de uiterste Noordpunt, behalve een aantal turftjalken, die er be schutting zoeken tegen het stormachtige weer, ook groote bakken, diie geladen wor den met steen en steenslag, afkomstig van liet eiland'-in-afhraak. Ja, Schokland is ten ondergang ged'cemd, dat is nu eenmaal zoo vastgesteld en onvermijdelijk. Toch is dat wel een beelje jammer ook. Want het eiland! heeft nog een oude historie. En ook reeds van dien gezichtshoek uit gezien is liet verblijdend, dat de anthro- pologischc dienst een stukje van Schok land! tot onderwerp van stud'ie en onder zoek heelt uitgekozen. Waarmede we ook meteen weer, na de omzwerving op het eiland', tot ons uitgangspunt zijn terug gekeerd. Opgravingen. Nu was het kamp ontwaakt, en waren de sh denten met hun dcoent en leider d'ruk bezig de verborgenheden van dit ver laten oord te ontsluieren. Dr. De Froe stak, toen hij ons zag, tot vTieiuiehjken gicet de hand naar ons uit en zijn spade in den grond en nam ons mee, om van zijn bevindingen een en an der mede te deeien. Hij was opgetogen over de reeds verkregen resultaten. Dit-oude geschriften is bekend1, dat, op wat thans de uiterste Zuidpunt van het eiland is, omstreeks 1200 een vroeg-Gotlnsche kerk met ilomaanschen toren moet hebben ge staan. Op d'ie plek, waar thans oa de vuurtoren van Ëus staal, is men aan het graven gegaan. Het was een. zwaar werk. Want een laag zware zeeklei gemengd' met puin, tei dikte van plm. 60 e.uL moest voorzichtig en met voor dit werk met ge tramde menschen worden vveggegraven. Maar de uitkomst was verheugend. Het is gelukt de fundamenten bioot te leggen van het geheele gebouw, dat daar oorspronkelijk heeft gestaan, een kerkgebouw, van zulk een omvang, dat er voor 6 a 70J menschen p,nats moei zijn geweest. De muren hebben een gemidde.de dik te van 85 cM; de steanbeeren een noi grooter dikte. Het koor weidt ge vormd door 5 muren van ieder rumi 2 M. lengte, samen vormende 5 zijden van een 10-hoek. De Zuid1- en de Noord- inuu- staan 10 meter van elkander verwijderd; in de Zuid-muur bevinden zich twee openingen, w.rvnn waar schijnlijk boogvensters waren aange bracht Aan de Oostzijde zijn de fun- dam en ten gevonden van een hoogst- waarschijnlijk Romaanschen toren. Ach ter dezen toren zijn lichtere fundamen ten aangetroffen. Ilier heeft hoogst waarschijnlijk de pastorie gestaan. Want geheel Westelijk van het bouw werk, dus achter de vermo&delrjke pastorie, en door ©en muur daarmede verbonden, is een kelder gevonden, waarvan do muren rondom bezet zijn met een rij prachtig geel en groen ge glazuurde groote plavuizen. Tot zoover wat aangaat de gevonden metselwerken. We kunnen daarover thans nog niet verder schrijven, primo omdat het ontgravingswerk daartoe nog niet vol doende gevorderd is, secundo omdat we anders in allerlei technische détails zou den moeten afdalen, die voor een kranten artikel minder geschikt zijn. In eik geval kan echter reeds gëaegd worden, dat de vondst voor de bestudeering van de histo rie van Schokland en zijn bewoners van groot gewicht is. Skeletten. Eén ding is jammer en belemmerend voor het onderzoek. Midden in het schip van de keri: heeft men den Schokker vuur toren gebouwd; een paar regenwaterput- Zoo brutaal als de musschen Zoo vlug als water Overal in de wereld' leven de musschen, zelfs in NederlandscJh Oost-Indië en in Canada en overal zijn zij even brutaal, overal zijn zij de kwajongens van de straat en het veld. Een bijna even groot verspreidingsgebied hebben de meezen, die kleine zangvogel tjes, die je overal in het bosch zoo goed als in het hartje van de groote steden kunt tegenkomen. Weliswaar zijn zij niet zulk enorme zwervers als die bijna over de gebeele aarde verspreide musschen, maar in groote deelen van Europa en Ame rika leven zjj toch. Ex komen in ons land een vrij groot aantal soorten meeaen voor, die na eenige oefening duidelijk van elkaar rijn te on derscheiden. Weliswaar komen zij niet alle maal even algemeen voor, maar te vindon zijn zij toch alle. De twee meezen, die je letterlijk overal kunt vinden, rijn de pimpelmees en de koolmees. Vooral op het oog zoo onschul dige en teere pimpelmees is een brutaal en watervlug ding, dat zich tot midden in het drukke verkeer waagt. De pimpel is wat kleiner dan een musch en heeft een heel bizondere, lichtblauwe kleur op kop, nek, staart en vlerken. Hieraan kun je hem altijd! herkennen, want er is geen vogel, die zooveel lichtblauwe veeren heeft. Alle meezen, dius ook de pimpel meezen, zijn alles-eters en in de stadstuinen, die in de buurt van een park lig gen leun je ze dan ook altijd wel te zien krijgen, wanneer je wat overge schoten vet in een halve kokosnoot lop laat smelten. Voor het overige voeden zij zich graag met allerlei soorten zaden en ook insecten laten zij niet met rust. Die kunnen de meezen vaak heel handig van onder de boomschors te voorschijn halen, w v 'bij hnn scherpe, harde snavel een niet gering hulpmiddel is. Ook op vlinders kun je ze vaak zien jagen en dat is een aar dig gezicht, want heel handig weten zij de vreemde fiadder-bochten van de vlin ders mee te maken. Koolmees en Zwarte Moes. Van andere vogelsoorten kun lje de meezen altijd' onderscheiden door hun wit te wangen, die zij allen hebben. Vooral de koolmees, onze tweede soort, heeft flinke, witte wangvlekken en zijn kop is koolzwart, vandaar zijn naam. Zij zitten het liefst in lage zaadplanten, in onkruid- velden en vlierboomen en het is ook al weer een vogel, die zich graag in stads tuintjes ophoudt. Maar soms krijgen de koolmeezen roofvqgelallurès ©n dooden zij kleinere, zieke vogels om die te verorbe ren. Een beetje raar ds eigenlijk, d© naam van onzen volgenden klant, de zwarte mees. Want wanneer het er op aan komt, heeft hij misschien nog het minste zwart in rijn veerenpak van alle meezensoorten. Zijn heele lichaam is blauwgrijs en heel licht grijs en aiieen rijn kop is zwart Het beste middel om hem te herkennen is de groote witte vlek in zijn nek. Vooral in het Oosten en Zuiden van ons land broeden de zwarte meezen, maar in hef txekseizoen, dus in den herfst, komen alïe soorten meezen in groote troepen naar hef Westen van Nederland. De drie meezen van de bosschcn» Er leven in ons land', buiten de drie soorten meezen, die wij nu kennen, nog drie soorten en dat zijn de zwartkopmees, de kuifmees en de staartmees. Dat zijn drie meezen, die maar het liefst midden in de groote hossdien van ons land' leven en daar in Juli en Augustus een vroolijk, onbezorgd! leventje leiden. De' kuifmees herkennen wij direct aan rijn flinke, mooie kuif en voor het overige lijkt hij wat rijn kleuren betreft, het meest op dan pimpel. Hij heeft hetzelfde helle blauw, alleen zijn gedeelten van den rug, die bij den pimpel zoo blauw zijn, bij hem grijs. En waaraan zou je de staartmees anders herkennen dan aan zijn langen, van On deren witten staart, die langer is dan hel vogeltje zelf? Het is een buitengewoon sierlijk vogeltje, met een bijna geheel wit ten kop en zwarten rug. Zijn nest is een wonder van bouwkunst, een langwerpige kogel van honderden door elkaar gevloch ten takjes en twijgjes, van boven dicht en met een vlieggat aan den. zijkant Dan de laatste soort: de zwartkopmees. Dat is de bewoner van het stille bosch, met een geheel zwarten kop, nog veel meer dan de koolmees, hoewel hij daar nog het meeste op lijkt. Alle meezensoorten zijn verwoed© nest bouwers, die groote, wat slordige nesten bouwen in holle boomen, in gaten in den grond' en zelfs in brievenbussen. Alle krij gen zij van 8 tot 12 wjt en rooi' gespikkel de eitjes. Dat zijn onwaarschijnlijk mooie, heel kleine en bijna ronde eieren, waaruit na een dag of tien broeden al de jonge meezen komen. Juli is de maand, waarin je de families meezen, de ouden, „met al hun kinderen, door bosschen en parken kunt zien trek ken. Let'er eens op: het zijn alleraardigste vogels! ten werden eveneens daarin gegraven, ten behoeve van de vuurtorenwachterswo- niug. Bij het uitdiepen van de fundamen ten hiervoor stootte men destijds op de resten van in de kerk begravenen. De werklieden wierpen destijds de mensche- lijke beenderen door elkander op eaa hoop. Het zon echter juist zoo belangrijk rijn geweest voor het onderzoek naar den aard der vroegere bewoners, als roen deze men- scheljke resten ongeschonden had kunnen opgraven. Toch zjn er reeds verscheiden© schedels gevonden, die stellig van waarde zjn voor het anthropologisch onderzoek. Bovendien ligt het in de bedoeling ea men is er ook moe bezig met omzichtigheid d.'oper te graven. De verwachting is gerecht vaardigd, dat op grooter diepte, en vooral in het koor, ongeschonden gra ven zullen worden gevonden. Op Donderdag 18 Juli zijn de eerste oa- der2oekingswerkzaamheden begonnen. Nog geen week nadien had men reeds, zooals uit bovenstaande blijkt, heel belangrijke vondsten gedaan. Het is zeker niet al te optimistisch te verwachten, dat in de dri© weken die nog resten, nog belangrijke ge gevens zuilen worden verkregen, waardoor de sluier die er hing over de vroegste histo rie van dit thans verlaten oord, wellicht een heel eind kan worden opgelicht. Een wensch. Tenslotte nog dit en we spraken daarover met dr. De Froe Zooals reeds medegedeeld ligt het ïn de be doeling vim de directie der Zuiderzee werken, om het eiland geheel met den polder gelijk te maken. Reeds nu komt echter de wensch el ijkheïd aan den dag, het hoog gelegen hoekje grond, waarin de fundamenten gevonden zjn, te besparen en te bewaren voor het na geslacht Het zou in den Noord-Oost polder het eerste cultureel© monument kunnen vormen, dlat herinnert aan de eerste bewoners van dit eenzame deel van Nederland. 83NNEKLAN& Tijdelijk volksrestaurant Aan den Coolsingel. Het ligt in de bedoeling, dat op het vrij gekomen Doelenterrein aan den Coolsingel to Rotterdam een tijdelijk volksrestaurant zal worden opgericht, dat zal worden on dergebracht in een tent van Homerson, welke tent op het oogenbük ligt: opgeslagen. Het restaurant zal worden geëxploiteerd door een concern, dat zich ineer op dit gebied bewogen heeft. Invoerverbod R eichskreditkassenscheine Uit het bezette Belgische gebied. In het Zaterdag verschenen Verordenin genblad is de invoer van Reïchskreditkas- senscheine uit het Belgische bezette ge bied zonder toestemming van het deviezen instituut verboden. Naar wij vernemen houdt deze maatregel verband met het feit, dat Belgische koop lieden hun inkoopen liior 1© lande op uit gebreide schaal met m België geldend© Reichskreditkassenseheine plachten te be talen. Geen teleof on verkeer roet Dnitschland. Het bericht over herstel van het tele foonverkeer met Duitsehland berust op een misverstand. Kunst en Wetenschap Nieuwe Neder!andsche muziek Van mevr. Job. Bortfew ijk Hoopman. Dezer dagen is Joh. BordewüjkRoepman gereed gekomen met een concert voor piano en orkest De eerste uitvoering van dit werk, dat is opgedragen, aan den pianist Marinus Flipse, zal in het a.s. seizoen pLaats vinden te Rotterdam, door het Rott Philharmonisch Orkest, onder leiding van Eduard Flipse en met Marinus Flipse als solist t 'i I Gemengd Nieuws Arreslant ging op de vlucht. Rijwielen hebben voor vele oneerlijke menschen nog steeds groote aantrekkiugs kracht Dat was ook het geval met den 23-jarigen jongeman F. K., wonende in Zwamnwrdam. Hij had twee karretjes weg genomen. waarvan een in Den Haag en had ze in Bodegraven van de hand ge daan. De politie in Bodegraven had den jongeman echter gesnapt en Zaterdag werd hij onder geleide van een veldwachter naar Den Haag overgebracht, waar hij zich ver antwoorden moest Toen de veldwachter te 's-Gi.ivceiiage met hem op de tram wilde slappen, gmg rijn arreslant op den Stationsweg plotseling op de vlucht. Deze vrijheid was echter van korten dnnr, want de veldwachter Toste eenige schoten in de lucid, waarop K. bleef staan en weder gearresteerd kou worden. Hij is hierop met assistentie van de motorpolitie naar het hoofdbureau overgebracht Hittegolf in Griekenland. li In Griekenland is een hevige hittegolf ontstaan. In verscheidene steden werd Zaterdag een temperatuur opgenomen van 39 graden Celsius m de schuduw. In Athene zelf steeg het kwik tot 40 graden. BINNENLAND Engelsche bommen op ons land Vier dooden te Eindhoven. 's-Gravenhage, 29 Juli. Oo>k m den af- geloopea nacht is ons land' niet gespaard gebleven oor Engelsche bommen, die ook dezen keer het leven ©a den eigendom der Neaeriandsche bevolking met hebben tmtzien. Het ergste is Eindhoven en om geving getroffen, waar vanochtend' in alle vroegte een Engelsch vliegtuig een zes- ttrial brandbommen heeft uitgestrooid, welke oTOotcndeds buiten de stad neer kwamen, doch voor een deel ook de sla pende burgera in hun huizen verrasten. Twee huizen zijn verweest en een aantal andere huizen is beschadigd. Het valt te betreuren, dai dit bombardement aan twee vrouwen en twee kinderen het leven heeft gekost en dat twee personen zwaar /ij'i gewond. De luchlbescliermingsbrandwcer cn de ge meente ïjk© brandweer van Eindhoven lub ben uitbreiding \an de branden weten te voorkomen. Ook op andere plaatsen vielen bommen, zooals te Alkmaar en Zeist. Schade werd niet of weinig aangericht hi fT EN LAND Successen van Duitsche duikbooten Luchtgevechten boven Het Kanaal. Berlijn, 29 Juli. (D. N. D.j Het opper bevel der weermacht deelt mede. In den oorlog ter zee zijn de successen van onze diuikboolen voortgezet. Een duik boot onder leiding van kapitein luitenant Wilhelm Rollman heeft, naar reeds in een speciaal bericht bekend' is gemaakt, vijf gewapende grooe koopvaardijschepen, die m een sterk beveiligd oonvooi voeren, en die in totaal een inhoud hadden van 48.000 brt tot zinken gebracht, o.m. een hulpkruiser van 18O0Ö brl. Het convooi werd uiteengejaagd. Deze duikboot heett bovendien een ge wapend Engel sell koopvaardysc van 6000 brui© ton getorpedeerd. Een tweede duik boot heeft 18.750 bruto ton scheepsruimte ."der vijandelijke koopvaardij, vare iele in sterk beveiligde convooien, tot zmken ge bracht, Een derde duikboot is het geluid: een ruim 6000 bruto Ion metend gewapend vijandelijk koopvaardijschip, voor de Brit- sche kust tot zmken te brengen. la den loop der gewapende verkenning m de lucht is het op 28 Juli boven het 1' Kanaal op verscheidene plaatsen tot lucht gevechten gekomen. Zes vijandelijke vlieg- tuigen en een eigen toestel werden daarbij neergeschoten. te den nacht van 28 op 29 Juli hebben Engelsche vliegtuigen in Noord- en ,West- Duilschland slechts weinig bommen neer geworpen, zonder schade aan te richten. Alleen in Hamburg viel een bom in een woonwijk. Door ingrijpen der luchtbescher mingsorganisatie kon echter groolera scha de voorkomen worden Bij Bet binnenvlie gen van Nederlandsch gebied zjn twee vijandelijke vliegtuigen door jachtloestol'ea en een door luchtafweergeschut, in Noord- Frankrijk en Noord-Dui 1 schland, telkens één vliegtuig neergehaald door luchtafweerge schut, zoodot dte totale verliezen van den (egaDste'jier gisteren 11 vliegtuigen be droegen. Twee eigen vliegtuigen worden vermist. Italiaansch legerbericht Bombardementen en Inehtgeveehten- Ergens in Italië, 29 Juli. (Stefani). tegen bericht no. 50 van het Italiaamsöhe„hoofd kwartier luidt als volgt: Over de grens van Cyrenaica -hebben onze luchtiorraaties door bombardementen van grcot en klein kaliber de vijandelijke formaties van geblindeerde auto's achter volgd en daarbrj talrijke ernstig getroffen. Tijdens luchtgevechten werden twee vijan delijke toestellen van het type Blenheim neergeschoten. Twee van onze toestellen zijn niet op htm basis teruggekeerd. Churchill brengt rapport uit Stockholm, 29 Juli. fD.N.B.). Volgens een bericht van Dagens Nyheter uit Londen, zou d© Britsche minister-president Chur. chili Dinsdag in het Lagerhuis rijn eerste algemeen© rapport uitbrengen over de bui- tenlandscho politiek van Engeland sinds de vorming van het nieuwe kabin©1. Een minuut stilte per dag in Engeland? De „Petit Daupliinoïs" meldt, dat de En gelsche premier op het oogenbhk een ont werp bestudeerd, dat voor geheel Enge lland iederen dag een minuut verplicht stilzwijgen bepaalt. Een soortgelijk stilzwij gen is reeds ïn de Engelsche pers ïn ge bruik. i Britsche torpedojager getorpedeerd. De torpedojager „Boreas" is blijkens een Reuter-bericht getorpedeerd en gezonken. Steeds meer sl&chtofcfrs van de hittegolf in de Yereenigde Staten. De nog steedis aanhoudende hittegolf heeft in de Vereemigde Staten nog meer slachtoffers geeischt. Tot dusverre zijn 2 530 personen om het leven gekomen. Onder de slachtoffers bevonden zich 265 menschen, die door de liitte werden be vangen eti 1445, die bij liet baden ver dronken. "1 I i i j "f i I t -a 1 1 vf-i 'W rif *r>y P •V J- «i -f n li S 1 X 4- K l 1 -a /if ii s i

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1940 | | pagina 3