Ons volkskarakter en de drang
naar eenheid
A.R. en C.H. gaan samen
X
Dr. H. Colijn over de bezwaren tegen de
Nederlandsche Unie
i Mê i s
Gemengd Nieuws
Argentijnsch Stavisky-schandaal
Wolkbreuken van Amerikaanse!?
formaat
*nrmn
Christelijk is nationaalaldus
pro A dr. Slotemaker de Bruine
Zaterdag zijn in de Apollohal te Amster-
Idaim drie Vergaderingen gehouden, Vel ito
door het provinciale comité van A.R. Iries-
vereenigingen in Noord-Holland, in overleg
niet de betrokken instanties der Chr. Hist.
Unie' is belegd en in welke vergadering
als sprekers het woord voerden de heeren
dr. H. Colijn en prof. dr. J. R. Slotemaker
de Rruïne.
Voor deze vergaderingen bestond groote
belangstelling. 1
Rede dr. H. Colijn.
Spr. ving aan met de herinnering aan
'den titel van zij jongste geschrift. Hij! heeft
de critiek vernomen, dat men niet op
de grens van twee werelden moest blijven
staan, doch moedig de nieuwe wereld,
die voor ons lag, moest binnentreden.
Op zichzelf vereischt die critiek geen
wederlegging, omdat spreker het er mee
eens is. Alleen is het niet juist om het
nieuwe, dat nog grootendeels onbekend is,
ongezien te aanvaarden en het oude als
wiaardeloos weg te werpen. Met name geldt
de crRiek dan ons staatsbestel en het
partijwezen.
Wanneer spreker met die critiek gedeel
telijk instemt, dan is dat geen novum
Twintig ]aar lang heeft hij in woord «u
geschrift op de fouten van de moderne
democratie gewezen. Fouten, die tot ge
volg hadden onzelfstandigheid van de ka
binetten, afhankelijkheid van de politieke
partijen, verzwakking van het eigen recht
der overheid.
Rustig waarnemen schijnt thans voor
velen moeilijk. Vjan alle kanten klinkt 'liet
haastig geroep: er moet wat gebeuren, er
moet '-wat-gedaart-waxden^jen'..dan ,]iefst„in.
hetzélfdfa - tempé,---- twlaarmefe- .-de~ Htritschte-
weermanht haar aanvallen, verricht.
Begrijpelijk is het, dat "men zoekt -naai
een nauwer aaneensluiting, naar een hech
ter samenbinding van het Nederlandsche
volk, omdat men niet ten onrechte daarin
een soort Waarborg zoekt voor het behoud
van wat ons lief is.
De Nederlandsche Unie,
■In dit verband wilde spireker iets mede-
deelen over den gang van zaken met de
Nederlandsche Unie en van déze gelegen
heid gebruik maken, om zijn advies aan de
IdesVereenigingen in het openbaar toe te
lichten.
De eersten Juli van dit jaar is te 's-Gra.
venhage bijeengekomen een twaalftal per
sonen, twee aan twee afkomstig uit de
zes groote politieke partijen.
Deze personen, overtuigd van de nood
zakelijkheid van grooter eensgezindheid, be
sloten er naar te streven dat de politieke
partijen hun verschillen laten rusten en
dat1 zij' zich zouden vereenigen op een
kort program van actie, dat aller instem
ming zou moeten hebben. Die algemecne
instemming werd gemakkelijk verkregen en
vijf dagen later (6 Juli) Werd een tweede
vergadering gehouden, waarbij ook aan
wezig waren drie heeren van de Neder
landsche Gemeenschap. Weer twee dagen
later, den achtsten Juli, werd ook met deze
heeren overeenstemming verkregen over
een gemeenschappelijk door de 15 heeren
uit te vaardigen manifest. Op 18 Juli was
er dus een Nederlandsche Unie, een ge
meenschappelijk gekozen naam, die geacht
ken worden na verloop van tijd waar
schijnlijk 90 procent van het Nederlandsche
volk te representeeren. Om redenen, die
niet gelegen zijn in verschil tusschen de
vijftien heeren, heeft de uitvaardiging van
dit manifest geen voortgang kunnen hebben.
Een goede veertien dagen later duikt
nu plotseling een nieuwe Nederlandsche
üinie op, geleid door dezelfde personen
(althans twéé personen van de drie), die
aan'd'e vorming der eerste Nederlandsche
Unie hadden 'deelgenomen; dit optreden
ging vergezeld van een geheel nieuw pro1-
grain, dat sterk afweek van het program,
-waarover, overeenstemming verkregen was
- inde eerste Nederlandsche Unie. Dit
nieuwe program wekte al dadelijk het ver
moeden, dat voor sommige volksgroepen
het moeilijk zou zijn met deze tweede
Unie, waarover zij trouwens niet geraad
pleegd waren, mee te gaan.
- Vooral die toelichtingen, die van tijd' tot
tijd' in interviews op het program gegeven
werden, versterkten dien twijfel. En na
den 3en Augustus werd' die twijfel zeker
heide Het blijkt niet het doel té zijn om
te trachten de bestaande organisaties en
stroomingen in ons volksleven in een bodL
ding te brengen, teneinde een groote na
tionale beweging te verkrijgen, maar feite
lijk te komen tot de stichting van oen
nieuwe partij, met de daarbij gedachte al-
geheele oplossing van die andere op begin
selen opgebouwde partijen. Ook is vrij dui
delijk aangekondigd', dat bijv. onze jeugd
beweging, die brjna een eeuw oud' is, zal
moeten worden samengesmolten met do
andere onder eenhoofdige leiding. Teen
spreker op 31 Juli in zijn advies aan d'e
kiesvereönigingen den raad gaf zich voors
hands te onthouden, zal dit voorshands
thans dienen te vervallen. Zoo, vervolgde
spr., kaïn het niet, want zoo wordt het
voor één-dterde van het Nederlandsche volk
onmogelijk mee te doen.
Dit doet spreker leed1 voor de zaak, die
hem zeer ter harte ging. Het dioet hem
ook leed' voor het driemanschap, dat van
goeden wille is, maar dat door onvoldoen
de inzicht in de structuur vau het Neder-
lamdische volk het spoor bijster is geraakt
Op allerlei de tail bezwaren tegen het pro
gram gaat spreker thans niet in.
Want veel belangrijker blijft do vraag:
Als het dan niet zoo kan, wat kan er dan
wel geschieden?
Spreker begint op den voorgrond te
steilen, dat hij voor zich nog altijd bereid
is tot samenwerking op zoo breed' moge
lijke basis. Die samenwerking was ver
kregen in het program van die eerste Ne
derlandsche Unie. Die samenwerking is
nog mogelijk, indien men zich niet ver
liest in fantasieën, maar die nuchtere, kla
re werkelijkheid tot uitgangspunt neemt.
Die nuchtere, klare werkelijkheid! beLeekent
internationaal, dat men de gewijzigde toe
standen op het continent ran Europa als
feit moet aanvaarden.
r* J
Hoe dd oorlog -ook eindigt, naar den
mensch gesproken kan men geen andere
uitkomst zien .dan dat hc4~-Dtjhae:b,e - over
wicht op het vasteland "'v5Tn='Ehropa moet
werdén aanvaard;. Dat) éejï, nieuwe orien
teering .op nationaal'' terrein- 'noodzakelijk
is, behoeft wel geen betoog. Maar even
duidelijk is het, dat wij aan een vernieu
wing van ons staatsbestel tijdens d'e be
zetting niet kunnen bouwen en ook niet
moeten willen bouwen. Heroriënteering is
ook op sociaal en economisch gebied) nood
zakelijk, al was het alleen maar dloor de
veranderde verhoudingen, die op het con
tinent van Europa geboren zijn.
Alles wat kan strekken tot versterking
van het gemeenschapsbesef, tot hechter
samenbinding van het Nederlandsche volk
met eerbiediging van de geestelijke ver
scheidenheid, verdient met la-acht te wor
den gesteund.
Contact tusschen anti-revolutio
nairen en christelijk historischen.
Op zulk een basis zou het mogelijk zijn,
samenwerking 1e verkrijgen, waarvan nu
een d'erde deel van het Nederlandsche volk
om gewichtige redenen zich zal li-ebben te
ointhouden. In dit opzicht is er ook in
eigen kring nog heel wat te doen, want
Ook daar werd' wel wat lu-pl erg naast el
kaar lieengeleefd.
Het is dan ook verheugend' te kun
nen zeggen, dat anti-revolutionairen
en christelijk-his torischen begonnen
zijn hun eigen organisaties met elkan
der in aanraking te brengen, door een
contact-commissie ia het leven te roei
pen, waarin die organisaties met el
kaar him parallel loopende belangen
kinnen hespreken.
Spreker besloot met de betuiging vau
zijn inzicht, dat de vormen waaronder
een groote nationale beweging zich moet
openbaren, bijzaak zijn, mits de leidende
gedachte van die vormgeving Nederiandsch
is in den historischen zin, dat volksin
vloed niet wordt buitengesloten.
Prof. dr. Sloleraakcr de Bruine
over het Nederlandselie volks
karakter.
Vervolgens sprak prof. dr. J. R. Slote
maker de Bruine.
Het is geen toeval, dat meer dan vroe
ger de menscliheid zich bewust wordt van
de grootsche innerlijke eenheid van het volk
Alom, waar Duitsbhers wonen; breekt'd'e
oene Diuitsche ziel naar huiten. Zoo willen
wij een klaar naar buiten treden van de
Nederlandsche ziel.
Nederlanders zijn niet .gelijk religieus,
noch gelijk als* het den invloed geldt van
dit religieuze op heel het openbare le
vensgebied.
Dut is een feit, de kernvraag is nu, hoe
dit feil gehanteerd wordt.
Men kan het aldus hanteeren: dat de
eenheid van het nationale, het „volksche"
boven al is, zoodat de elementen, die ver
scheidenheid brengen, op den achtergrond
moeten treden, al zijn zij op zichzelf nog
zoo waardevol.
Men kan het bed'oelde feit echter ook
aldus hanteeren, dat men de diepste be
ginselen niet op den achtergrond kan la
ten doordringen, omdat een aidus gekoelde
eenheid te duur gekocht zou zijn. Vraag
niet zoo klinkt het dan dat wij bij
onzen harlstochtelijken dienst aan ons eene
v-olk liet geestelijke beneden het nationale
schaden. Dit kunhen wij niet.
Wij hier lieden in de Apollo Hal al
dus spreker 1 zeggen onvoorwaardelijk
het tweede.
Neem ons, zoo vragen wij, ten bale van
ons volk, zooals Wij zijn. Vraag ons niet
het heiligste, dat wij bezitten, buiten liet
ojenhaio leven te plaatsen. Vraag dut niet.
juist ter wille van ons volk.
Vooreerst zoudt gij door anders le dr-"
onszelf verzwakken en daarmede, dus 1<
volksgeheel.
Bovendien zal hel nationale, het olk-
sche" een geestelijken inhoud moeten lioli-
ben; anders blijkt, hoi hol.
Nu jn wij bij de kern van de kwestie.
De rijkscommissaris heeft op 29 Mei ver
klaard, niet onze vrijheid ons te Willen
ontnemen en niet ons volkskarakter to
willen vernietigen. Best, maar hij zeidc
nog iets, ter bepaling van ons volkska
rakter noemde hij onzen vrijheidsoorlog te
gen den geloofsdwang. Dal sloeg den spij
ker precies op den "kop. Zonder 1568 zou
ons volkskarakter anders gevuld zijn; 1568
stempelt ons. De geestelijke vrijheid zit
ons in liet bloed. 1568 is editor niet 1789
Willem de Zwijger vocht voor de geeste
lijke vrijheid om de hooge waarde der
geestelijke goederen. Terwijl 1789 leidt tot
secularisatie van het openbare leven, be
waart 15GS ons het geestelijk goed.
Niet van Duitschers, docli van Nederlan
ders, particulieren en ambtenaren, ontwa
ren wij pogingen, die als z.e doorgczel
werden op zeer groot verzet zouden moeten
stuiten in do kringen, die h'er vergaderd
zijn. Doch waarlijk, niet alleen hij rechtzin
nige protestanten,"'doch evenzeer hij
roomsch-katholiekön en'-vrijzinnigen.
Men moet nog •een stap verder gaan in
het bepalen van'' hel Nederlandsche volk.
Niemand verstaat de Duitsclie ziel huiten
Luther om, nieniand verstaal de Nederland
sche buiten CafVijn om. - -5"
- Hiermede wordt natuurlijk niet speciaal
gedoeld op kerkelijke of-dogmatische groot
heden,- het stempel van het garische volks
leven is in geding, vvjf iin Nederland vra
gen, dat hetgeen God óns geschonken heeft
doordringe niet alléén in de kerk doch
ooktin de opvoeding, de school, de jeugd
beweging, den barmliartigheidsdienst. Onze
christelijke instituten willen wij met man
en macht bewaren; wie daarvan afdoet,
verarmt het Nederlandsche nationale ka
rakter.
Ccvadi- voor het nationale?
Men zal nu vragen, of deze opvatting
niet leiden moet tot de vorming van een
aantal onderscheiden en elkaar bestrijdende
kringen, waardoor het nationale zeer ver
te zoeken zal zijn. liet antwoord luidt,
dat het tegendeel het geval is. In 1568
bestond een sterk gefundeerde groej>, die
lot concenhatie-punt werd voor de velen,
liet is waarschijnlijk, dat dit verschijnsel
zich herhalen zal.
Er is een roep om een steunpunt Het
is nationaal, die roep te verhooren; het is
on-nationaal, langs het eigenlijke steunpunt
heen te werken. Neem de vrijheid. Gij
zult haar niet kunnen handhaven doch juist
vei vallen eerst tot een chaos en dan lot
een mist; tenzij ge in Gods openbaring
de lijnen voor de vrijheid vindt. Dat zien
thans telkens meerdelen, ongeacht welk
geesteskind ze zijn en welke conefs-ie zij
belijden.
Spr. eindigde met een roep om eenheid
van allen, die bouwen op hetzelfde fun
dament: mei de vaarschmving dat men
in dezen kring alle phariz.eïsme moet be
strijden; met den drang, dat dit geestelijk
bezit de zware verantwoordelijkheid doe
beseffen jegens heel ons volk. Want chris
telijk is nationaal.
i Speculatie niet grond.
Een corruptieschandaal, dat sterk her
innert aan de S tav is ky-af faire houdt op het
oogenblik li arts toch lelijk de Argentijnsobe
openbare meening bezig. De kwestie heeft
nog gewonnen aan politieke heteekenis,
doordat een commissie van onderzoek uit
den Senaat, die na een perscampagne van
maanden was ingesteld, had' vastgesteld,
d'at leidende politici en parlementsleden
omkooppenningen, ten bedrage van velo
honderdduizenden posos hadden aangeno
men. De kwestie komt op het volgende
neer
De vrouwelijke eigenaars van een groot
stuk grond, dat grenst aan het vliegveld
Patomar en dat door militaire autoriteiten
nu en dan werd gehuurd1 als exereoerter-
rcin, boden de regeering liet sluk grond
te koop aan. Deze nam het aanbod ech
ter niet aan, daar de prijs haar te hoog
scheen. Later werd' hel terrein toen door
li mdige speculanten verworven voor bij
na de helft van den prijs, die aanvanke-
1 j'c door de verkoopsters was gonoomd.
Door lusschenpersonen slaagden de/o spe
culanten er toen in het object tegen den
prijs van het oorspronkelijk geweigerde bo-
d'rag aan de regeeiing te verkoopen. On
der deze lussclietiperso.ncn bevonden z.ich
de vioegere voorzitter van de Kamer, Kai
ser en d'e vroegere voorzitter van èa )>e-
grootingscommïssie Godoy. De lusschen
personen ontvingen uit d'e winst van dit
„zaakje" voor hun moeite een gepasto
tegemoetkoming.
Tienduizend dakloozen door
overs!roomingen in Louisiana.
In deh Amerikaanschen staat Louisiana
zijn wolkbreuken opgetreden, die op som
mige punten gelioele gebieden tot een hoog
te van twee voet overstroomden. In liet
Zuidwestelijk deel van Louisiana zijn meer
dan 10.000 personen dakloos.
Gouverneur Jones heeft alle beschikbare
booten in beslag genomen voor het doen
verrichten van opruimingswerkzaamheden
en voor het transporteeren van levensmid
delen. Deze grootste overstrooming, waar
onder Louisiana ooit te lijden Iieeft gehad,
heeft op verschillende plaatsen den ge-
heelen oogst vernietigd.
Door auto overreden en gedood.
Zaterdagavond om half acht is in het
gehucht Achthuizen hij Ooltgenspkut, de
56 jarige landarbeider R. C. v. d. Capeüe
door een vrachtauto, welke achteruit reed,
overreden en op slag gedood.
Uit een boom gevallen.
Een arbeider uit de Stolwijkstraat te
Amsterdam, die onder gemeente Baambrug-
ge bezig was met liet rooien van boomen
en daartoe in een wilg was geklommen,
om deze van de overtollige takken te ont
doen, viel van een hoogte van tien meier
op dein grond, doordat een der takken,
waarop hij stond, afbrak.
liet slachtoffer brak een arm, enkele rib
ben ein liep voorts inwendige kneuzingen,
op Na ter plaatse door een dokter behan
deld te zijn, vervoerde men hem naar het
Wilhelmlna Gasthuis te Amsterdam.
<5"
7/, A's
SM
S ff X/fc'
Op weg naar haar standplaats Scbcveningen deed de nieuwe motorreddingsbooi van de
Noord-Zuid-IIollandschc Beddingsmaatschappij de „Arthur", Amsterdam aan, waar
het ligplaats nam naast het opleidingsschip „Pollux".
De „Arthur" geschonken door een onbekende, zal de plaats innemen van de ,,Zce-
manshoop", welke op de laatste oorlogsdagen wederrechtellijk in het bezit is ge
nomen dew een aantal Nederlandsche militairen, die er zee mee kozen. De Arthur"
naast d „Pollux".
•V"0"
Alles moet thans wijken voor de oogst van het hooi. zoo ook deze twee wielrijders,
die op een aanwen landweg in de omgeving van Amsterdam, genoodzaakt waren
een duik tc nemen in den rijdenden hooiberg. Een moeilijk probleem.
>M
X v
Italiaansehe vliegtuigen hebben een aan val gedaan op Brilsche oorlogsschepen in, de Middeliandsehe Zee. Zigzag varende
trachtten de Engelscltcn te ontkomen.
