L Sc hi cdam, Uwwoonstad Mr. Stevens uit Detroit c 3 KRUIS WOORD PUZZLE WILLEM LEVINUS PENNING Jr. Ter herdenking van (1840-1924) WAT BIEDT Pos- SÏÜQMHfASS&U „EDELWEISS" Zaterdag 9 November 1940 TWEEDE BLAD DER SCHIEDAMSCHE COURANT gyj|L y.r; f.-'T-:"" - - i RADIO - ELECTRIGITEIT w. d. MOST Schiedam, Uw woonstad dan BROOD van KROMMENHOEK Singel 101, Hoogstraat 72, Tel. 69551-67545 Ver bon wen, Gebr. Huyskes - Pr. Fr. Hendrikstr. 39 Rezicunerifiae FIRMA ZOETMULDER -Hoogstr. 171 Fa. V. L. BORRANI - SCHIEDAM Schoorsteenveger, Rookverdrijver, Metselaas Maandag a.s., 11 November 1940, heeft litterair Nederland en hebben de Schiedam mers in "t bizonder, a» inleiding het fet te herdenken, dat 100 jaar geleden in Schie dam, W. L. -^Penning Jr., de latere blinde bard, geboren werd. Het zip niet allen schutsgod urnen ge weest, die aan zijn wieg hebben gestaan de voile zwaarte \an het leien heeft hrj te dragen gekregen en veel beproevingen als een man doorstaan. Als Penning in 1924 zijn 83-jarige leven, waarvan de laatste helft in blindhe.d moest worden doorge hracht, beëindigt, is er een menscli ge storven, die de strijd als een conditio sine qua non voor zelfhandhaving heeft gekend. Gebroken heeft de strijd hem echter met; na smartelijke processen kan hij zijn lot aanvaarden en als klinkende erfenis na laten „een dankbaar, een gelukkig dicht, waarin de menieh wel kampt, maar 't lood lot onder ligt" Zelfs in de opdracht van zijn meest tragische bundel „Kamermuziek" kan hij schrijven: „Zoolang wij nog de jeugd benijden en haar lied, Is 'tschoone leven niet gestorven". Een andere regel: „Duld leed, doch nim mer hou 'tte vrind" is voor dezen Schie dammer karakteristiek. Penning had toch bij zijn geboorte ou- schatbare geschenken meegekregen: het dichterschap, de humor, de natuurliefde. Ze hebben hem doen triomfeeren over alle slagen en over alle tragiek en zoo kan er in zekeren zin ook bij hern van het traditio neel© lang en gelukkig leven gesproken worden. is ingespannen overgave een noodzak©,ijk heid. Een van zijn stelregels luidt: „Laat ietwat raden om geen schranderheid te krenken". Eigen cachet To beginnen met „Benjamin's Vertellin gen" is hij een oorspronkelijk dichter met eigen cachet, wars van goedkoop succes, geestig, met humor van goed gehalte, door en door Hollandsch van karakter, beperkt in zijn Keus der onderwerpen, maar van zijn onderwerpen dan ook iets anders makend dan zijn voorgangers, die de „huiselijke poezie" tot een berucht begrip hebben doen worden. Zm voor puntigheid en verzorgde zegging, afkeer van banaliteit kenmerken hem en begrijpelijk is het, dat Staring en Potgieter mannen naar zijn hart waren. Dertig jaar later herinnert hij zich dan ook met ingenomenheid Huet's uitspraak van '79: „Potgieter, daar ben rk zeker van, zou in uw verzen smaak gevonden hebben". Weliswaar was rijm muze niet altijd van eenige langademigheid vrrj te pleiten. Hij wist bet zelf. Op zijn 75ste schreef hij aan Veruey: „En hoe bejaard mijn Muze ook zij „Kortademig werd zij niet". En hoor de zelfspot in: „Tenslotte een praatstoel wees U 'tlot". Men neme dit echter cum grano salis. 'Na pl m. 1890 heeft zijn poezie hel eigen karakter verworven. Invloeden zijn nu moeilijk meer te ondierscheiden. „Na-doen, na-praten en na-schrijven „Maakt van den menseh een werktuig, zoo geen pop; ,Dïe leeft, denkt nal" WONINGBUREAU „SCHIEDAM-WEST" NIEUWE HAVEN 83 - SCHIEDAM - TEL 68752 Huur en Verhuur Koop en Verkoop van Onroerende Goederen ROTTERD.DIJK 250 - TELEF. 67776 G. A. DE WINTER Westmoienstraat 16-18 - Telef. 68519 BEZORGING DOOR DE GEHEELE STAD onderhoud van hulzen enz. TIMMERLIEDEN METSELAARS Telefoon «7713 N.V. MELKHAN DELAREN VEREENIGING „DE LANDBOUW Vellevest 16-18 SCHIEDAM Telefoon 68239 Vraagt Uw leverancier onze GESTERILISEERDE MELK en HAVERMOUTPAP Speciaal in liet verbeteren van schot)rsteentrek ALLÉÉN lanje Aehterweg33, Tel. «8421 Als overgangs-figuur. Hoe is het met het dich erschap van Penning? Zijn werkzaamheid als dichter omspant niet minder dan 45 jaar. Tijdgenoot van Potgieter en Huet, tijdgenoot an Kloos en Verwey en tijdgenoot tenslo te van Mars man en Roland Holst. Geen wonder, dat deze „hekkeslmter van straks een verdwe nen geslacht" een overgangsfiguur is ge weest. „Had mija dichtersbestaan, nu zelfstandig vols tred en, „Meegebouwd aan een brug tusschen Eer tijds en Heden klinkt het in zijn slötbundeL Opmerkelijk is zijn Late debuut („Gedich ten" 1876). Op 36 jarigen leeftijd hebben veel dichters hun levenswerk reeds ge schreven. Penning moest toen nog als M. Coens, den vuurdoop ondergaan, zij het ook, dat vele „papier-moorden" de uit gave van zijn eerste bundeltje waren voor afgegaan. En slechts langzaam vmdt hij zijn eigen zetting. Zijn eerste bundels hebben dan ook geen beste ontvangst genoten. Met. zelfkennis spreekt hij later over „Tienden van den oogst" als „Kt, ach veel te dikke boek". En het doet haast ontstellend aan, in „Schakeering" een 46-jarig man te hoo ien dichten. Bodcwijkje „Vriend'l'ijk lijkje, „Door uw moeder *t laatst gekust" enz. Een dergelijke Vondel-pastiche is in onze oogen haast onvergeeflijk en hoogst merk waardig voor iemand, die later zelfstandig heid en onafhankelijkheidszin als sprekende eigenschappen zal hebben. De grootste bekendheid verwierven wel licht Benjamin's Vertellingen" en „Tom's Dagboek", ofschoon ook „Kamermuziek", Bint-Jaoslot" en „Levensavond" voor geen Schiedammer ongelezen boéken mochten ZtpEu Populariteit heeft Penning nooit gezocht. De aard van zijn poëzie sluit die ook uit Al bleef bij zelf, zijn generatie niet verloo chenend, bewonderaar van Beets, Tollens en Van Beers, de gladheid der versificatie en de oppervlakkigheid van dezen is hem niet eigen en voor lezing van zijn poëzie DOOR R, ARDEN Peters kneep zijn oogen dicht- „Wat heeft u voor zaken?" Stewns gl.mlachte toegevend. „Dat zou u al hebben moeten begrijpen tril den naam van de stad, waar ik van daan kom: Detroit. Ik wil pro heeren, ver schillende firma's m Afrika uit het zadel te wippen, om daarvoor in de plaats een merk, bij den verkoop waarvan mrja vader en ik zeer geïnteresseerd zijn, in te voe ren. Om het kort te zeggen, ik wil de lui daar laten zien, dat Ford niet het eenige goede op aarde is. Is het u bekend, dat de concurrentiestrijd daarginds gevoerd wordt met and oden, waarvan men in Europa geen idee heeft?" Peters knikte „Dat weet ik." „Nu dan." Er ontstem»! een pauze. Peters dacht na. Waarover dacht hg na? Waarover hij na dacht, wist hij eigenlyk zelf niet Het aanbod was iets buitengewoons, het maakte hem in de war, maar aan den an deren kant lokte het hem ook zeer aan. En ook: „Want zoo vervelend velen, zien we elkaar gelijken". Het slotvers van „Kamermuziek" zegt o.a.: „Niet zonder eigen merk, doch klein is mijn talent: „Trots hooger lust heb ik geen doe! g bead „Dan groeten woeker met het kleine". Bescheiden. Zijn bescheidenheid, die hein zichzelf tot de minor poets doet rekenen, doet sympathiek aan, al zegt Kloos, dat uit deze bescheidenheid meer ethische gaafheid dan aestbeliseh onderschei lingsvermogen spreekt Nu was Penning geen aestbeticus, geen man de poésïe pare, geen poète mau- dit, geen man, levend in d_e oneindigheid van hemelsche sferen, die regels schreef, die bedwelmen of verrukken, die in iemand blijven nazingen en hem nooit meer zul len verlafen. Toch kunnen we ons voor stellen, dat Penning iemand lief is' alleen om deze regels: „Had zij mijn hand gevat? of ik de hare? „Het paar, dat lief heeft, trouwt niet eens, maar duizendmaal". De verzen op zijn vrouw zijn trouwmis meermalen ontroerend. Als in 1906 zijn vrouw gestorven is, volgt er een lange periode van zwijgen. Tenslotte echter: „Wie er zwijgen kan, geen dichter!" En zoo kennen we ode nog van hem „Levensavond'', de bundel, waar van dfe uitgave mogelijk gemaakt werd door een comité, gevormd voor de huldi ging op zijn 80s ten geboortedag. Vooral Verwey heeft gehdpen bij het ter markt brengen van Penning's fruit en dat niet alleen; met reden kon Greshoff verklaren, dat hij een onwankelbare ver eering heeft voor Verwey, gebaseerd op wat deze voor Penning heeft gedaan en, meer nog, is geweest Een man van den ouden stempel blijft Penning. Van een modem dichter heeft hij niet veel. Typeerend' is in dit verband, dat er goede grond is om aan te nemen, dat hij in '86 (het jaar na de oprichting van De Nieuwe Gidis nota bene) een ver ■nieuwing van dte Nederlandsche letteren verwachtte van... Haverscbmidt! .Maar al is Penning een overgangsfiguur, geen eer sterangs-dichter, wiens naam een periode beheerscht, geen genie, dat domineert, er blijft nog genoeg respectabels in persoon en werken van W. L. Penning Jr.om in piëteit herdacht en herlezen te worden, in 1933 schreef Greshoff: „Op het oogenblik wondt het oeuvre van Penning verwaarloosd. Men heeft ''andere idealen en andere kommernissen. Maar deze poëzie wint er bij met een. jaar of wat in de vergetelheid te wachten. De herontdek king van deze beminnelijke, innige, door gloeide rijkdommen zal er des te heerlijker om zijn". Moge Schiedam deze doorgloeide rijk dommen niet tot eigen schade verwaar- loozen. J. VERBURG. (Oplossing in ons blad van Maandag). Hij kon aezen Stevens begrijpen, die nu eens alle aandacht van zich wilde afwennen oir. ongestoord te kunnen wer ken. De vraag b'eef slechts open, of ze niet voortdurend mensehen zouden tegen komen, die herr goed genoeg kenden om het boerenbedrog dadelijr te doorzien. Dat was echter weer iets, dat Stevens zelf moest oplossen. Zeker is het grappig, als alles uitkomt, dacht Peters. Maar zou hij zulk een gelegenheid voorbij kunnen laten gaan? Misschien ac eenige kans, die hem in de wereld werd gegeven. Als ik neen zeg, aaclil Peters, zal 'ik er eiken dag aan denken, en er spijt over hebben, li and tasschc-n verkoopen? Goeden dag, mijnheer Meier, ik kom van de firma Knots en Co„ ;k zon u graag onze nieuwe zomermodeden willen laten zien. Och, mijnheer Peters, het gaat dit jaar met de zaken nog met goed. Ik wil uw mon- sters wei eens zien, maar nu heb ik geen tijd, kent u "anmiddag nog eens terug komen?" „Ik men li©t aan," zei Peters hardop. „All right!" Stevens slak zijn hand uit en Peters sloeg er de zijne op. Het zeep- sdmïm op zijn gezicht was mtasschen m een droge korst veranderd. Ben ik nu wel of niet bij den nens genomen, dacht Jur- gen Peters. Dat waren zijn laatste gedach ten als Peters, want hij moest er nu snel aan wennen, mr. Stevens uit Detroit te zijn. Horizontaal 1 Europeesrhe hoofdstad 6 wintersch genoegen 12 paar 14 Chineesche munt j 16 Portugeesche munt (afk.f 17 tot (lat.) 18 hoofd 20 utile dulei 21 voorvoegsel 22 muziekdrama 24 drie dezelfde medeklin kers 25 klein roofdier 27 dof, met glanzend 28 rivier 29 rivier 31 voetbaivereenigmg 82 rijk in Europa 86 bekend zanger uit vroe ger jaren 89 minister 42 ivoor 43 plechtige belofte 44 loot 45 uitbouw 49 taximaatschappij 53 spil 55 grondlaag 57 viervoeter 59 bedbedekking 60 meisjesnaam 61 betaalplaats 62 qjtroep 63 entstoffen 65 imar (D) 67 rnjÜdelb. leeftijd j 68 bsÜBï 70 vrouwennaam 71 vogel 72 slang 73 bevel 74 zie 43 hor. 75 aanw, voornaamwoord 76 le, 19e en 4e letter van het alfabet 77 gave 78 ipgang Verticaal 2 voorzetsel 3 ziek 4 eertijSs een wonderlijke kunstuiting 5 bijwoord 7 titel 8 vogel 9 verstand 10 maat 11 chemische stof 13 insect '15 vervoeging van een werk woord 16 a gereedschap 18 omroepvereeniging 19 voor 21 bevel tot dienen 23 dagmarsch 26 dorp in Gelderland 28 hoofddeksel 30 onze dagelijksche gezel 38 noot 34 titel 85 ziel {Fr.) è7 rijksterrein 88 economie (afk.) 40 rechtsprekend lichaam 41 edel mensch 46 gevolg van dronkenschap 47 deemoed toonen 48 en dergelijke 50 voorzetsel 51 ophijsehen 52 kleverige stof" 53 onbrandbare stof 54 antieke staat in Grieken land 56 infanterieregiment 57 vermenging van twee vloeistoffen 58 groente 64 spleet 66 erg (Z.-Af.) 69 lichaamsvocht 72 kroeg HOOFDSTUK IH. Cr vie. nu veel te doen. De firma Knols en Co., in lederwaren, en gros, nam de laatste afrekening, wenkhrauwt nfronsend in ontnvaagsL Noch mynheer Knots, noch zijn Co., kon er overheen komen, dat Peters eenvoudig zijn baantje neerlegde, zonder hun te zeggen, wat hij nu wilde beginrmen Het speet Peters wel, hij bad jaren lang prettig met de heeren gewerkt, maar hij kon de heeren niet alles uitleg- geD. Zoo ginger ze koel uit elkaar, bijna jjzig, en Peters verliet de zaak, lie! aden met de verdenking, dat hij naar de con currentie nas overgeloopen. r Zijn uiterlijke verandering nam niet veei tijd m beslag. Hrj legde in zijn haar een scheiding m het midden, het)snorre tje groeide Met het groeien van het snor retje groeide ook daadwerkelijk de over eenkomst met de foto uit de pas van Stevens. Deze had zich zelf dit sieraad laten wegnemen en liet zijn haar knippen in een vorm, d'e de kapper met zwijgend hoofdschudden bad uitgevoerd: de schedel bijna kaal, met slechts bovenop een handje vol baren, juist genoeg om er een schei ding -in te leggen. flet was voor Peters gemakkelijk ge weest, de noodigje visa voor de reis te krij gen, nadat hij de aanstelling van een ze keren mirnheerStevens-»uit—Detroitbad laten zien Op het AmerUtaanscbe consu laat werden weliswaar irfliehtmgea inge wonnen, maar daar de formatifcs over mijnheel Stevens bevredigend uitvielen, bestond er geen reden meer om mijnheer Peters een vergunning voor het tijdelijke verblijf in Engelsch, Fransch en Beigsch Afrika te onthouden. Toen kwam de groote dag. Stevens en Peters staplea in den trein, om zich aan boord van de „Santa Barbara", een groot Amerikaansaftt toeristensch p, te begeven. De hemei straalde helder blauw, toen de „Santa Barbara" de haven werd uitge sleept Peters, die uu mr. Stevens heette, stond op hel promenadedek, dronk lang zaam zijn warme koffie, die de stewards in kleine wagentjes hadden rondgebracht en kon ondanks dezen stejrkcn, opwekken- den dronk een zwak gevoel in zrja maag niet kwijt raken. Tot nu toe had hij zich nog aan geen overtreding schuldig ge maakt hij had de douane met zijn echte papieren gepasseerd, alles was in orde geweest, natuurlijk. Maar nauwelijks aan dek, daar begon de zwendelarij al. Hf)'be trok de luxe-hm en zijn secretaris moest zich twee verdiepingen lager met een minder mooie hut tevreden stellen. Vol gens een bi/ondere "Vergunning had de secretaris evenwel_Jiet recht, steeds boven te verschijnen. Peters bau zich eerst te gen deze regeling verzet- „Mifiicmnairs, mijnheer, zeide bij tot den secretaris, „reizen toch altijd met hun secretarissen ra dezelfde klas." „Vaak wel, maar vaak ook niet," ant woordde de werkelijke Stevens. „Ik vind het zoo prettiger. Waanneer er wefkelijk DE RADIO MORGEN" ZONDAG, 10 November 1940. Hilversum I, 415 M. 8 KRO. 1—7.15 AVRO. 8 ANP. 8.15 Wij beginnen den dag. 8.3Q De Minnestreelen en gramofooin. 9 Gra in of oon. 10 Hoogmis. 11.15 Gram of oom 12 Declamatie. 12.15 Rolt. Philharmo- nisch orkest (opn.) 12.45 ANP. 1 Orkest en solisten (opn.). (Ca. 1.15 Interview). 1.45 Lezing. 2 Concertgebouw-orkest en solist. (Ca. 2.5Q/ Cyclus). 4.15 Radio- tooneel (opn.) 5.05 Gramofoom. ANP. 5.15 Gedachtenwisseling ANP. 5.30 Ca baret 6.15 Russisch programma. 6.45 Reportage of gramofoon. 77.15 ANR en sluiting. Hilversum II, 301,5 M. 8 NCRV. 8.30 VPRO. 9.30 NCRV. 1 KRO. 4 NCRV. 5.15—7.15 KRO. 8 ANP. 8.10 Gewijde muziek (opn.) 8.3Ö Studiedienst 9.30 Gramofoon. 11.15 Geestelijke muziek (gr.pl.) 12 Reportage. 12.25 Lezing. 12.45 ANP. 1 Gramofoon. 1.10 Kamerorkest en koor en solisten. I.45 Voor middenstanders. 2 Collegium jvMusioa Divina". (2.15—2.30 Gramofoon), 2.45 Inleiding. 3 Radiotooneel. 4 Wij dingswoord'. 5,15 Gedachtenwisseling ANP. 5.30 Kamerorkest. (6—6,15 Gra mofoon). 6.45 Gramofoon. 7—7.15 ANR en sluiting. Kootwijk, 1875 M. V,A.R.A.-Uitzending. 7 Bar. (Duifech). 7.15 Gramofoon. (7.307.45 Ber. (Engelsch).. Om 8 AN.P.). 10 Ber. (Duitseh). 10.15 Or gel. 10.45 Gramofoon. 11.30 Ber. (Engelsch). 11.45 Esmeralda en sol- list 12.30 Ber. (Duitseh). 12.45, A.N.P. 1 Gramofoon. 1 30—1.45 Ber, (Engelsch). 2.45 Verkorte opera „Er- iiani" (gr.pl.). 3.30 Verzoekprogram ma voor de Duitsche Weermacht. Gramofoon. (6.306.45 Ber. En- gelich). 77.15 A.N.P. en sluiting. MAANDAG, 11 November 1940. Hilversum I, 415 ML VARA-uitzending. 8.00 ANP, gramofoon. 1000 VPRO: Mor genwijding. 10.20 Declamatie 10 40 Piano! II.10 Declamatie. 1130 Orkest. (12.C0— 12:15 Gramofoon). 1245 ANP. 100 Es meralda, solist en gramofoon. 2.00 Voor de vrouwen. 3.00 Orgel 3.30 Gramofoon. 4.00 Gramofoon met toelichting. 4.30 Es meralda. 5.15 ANP. 5.30 Strijkorkest. 6.00 Causerie. 6 15 Orkest. 6.45 Actueele- reportage of gramofoon. 7.007.15 ANB en sluiting. Hilversum Iï, 301,5 M. NCRV-uitzending. 8.00 ANP. 810 Schriftlezing. 8.25 Gei- w ij de muziek -(opn.). 8.35 Gramofoon!. 10.30 Morgendienst. 11,00 Gramofoon. 11.15 Pianokwartet en gramofoon. 12.25 Reportage. 12.45 ANP. l.OO Molt» Cau- "tabile en gramofoon. 2.03 Voor scnoleu. 2.35 Poslilions. 3.25 Gramofoon. 3 45 Bijbellezing. 4.15 Gramofoon. 4.30 Vow de kinderen. 5.00 VPRO: Cyaus. 5.15 ANP. 5.30 Ber. 5.35 Soli en duetten! mot piano. 6.00 Gramof 6.25 Utr. Sted. orkest (opn.). 6.45 Gramofoon. 7.007.15 Fnesch praatje, ANP ra sluiting. Kootwijk, 1875 M. AVRO-mtzending. 7.00 Ber. Duitseh. 7.15 Gramofoon. (7.30 —7.45 Ber. Eng 8.00—8.15 ANP. 9.00— 9.15 Ber. Duitseh. 10.00 Morgenwijding. 10.15 Gramofoon. 10.30 Orgel en alt viool, 11.15 Gramofoon. (113011.45 Ber. Eng.). 12.0t.Ber., eventueel gramo foon.. 12.15 Gramofoon. 12.30 Ben Duitseh. 12.45 ANP 1.00 Amusementsor kest. (1.30—1.45 Ber. Eng. 2.00—2.1$ Ber. Duitseh. 2.30 Ber. Eng. 2.45 Con certgebouw-orkest m solist* (opn.). 3.30 Ber. Eng. 3.45 Orkest en scÓist. 5.00 Ber. Duitseh. 515 ANP. 5.30 Salonor kest en solist. 6 30 Ber Eng 645 Gramo foon. 7.007.15 Friesoh praatje, ANB en sluiting. een of andere snob, die me van daarginds kent, aan boord zou zrjn, dan kan ik hom uit den weg blijven, terwijl ik naar de tweede klas verdwijn. 'Hebt u nog iets voor me, ini,nheer? Wen het asjeblieft aan, om alleen maar Peters tegen me te zeggen, zander meer. Heeft u ook iets voor de post?" „Neen, Peters, ik heb op het oogenblik niets voor de post. Maat jij "komt hier vau dit land. Verte/ me dan ©ens, hoe cue plaatsjes heeten, waar we nu voorbij va- reI1Neomi n me niet kwa'ijk, mijnheer, ik bra bk? niet uit de streek," antwoordde Stevens. „Hel spijt me, dat ik het u niet koedS°p'etërszei Peters daarop. „Je leunt gaan en mijn koffers uitpakken". Stevens keek om zich heen om te zien, of er zich in de buurt geen toevallige! luisteraars bevonden. „Pakt u uw koffers rustig alleen uit, mijnheer", zei hij toen hij zich overtuigd had!, dat niemand hem kon hooren. „Ik ben alleen maar voor de post, maar niet om uw pyama klaar te leggen. Ik ben een heer, geen bediendle, mijnheer I" S levens zette zijn borst hoog op. „U kunt mij* zool nu en dan post, dat wil zeggen radio- felegrammen, opgeven". „Goed'," zei Peters. „Schrijf ddn maai opd" (Wordt vervolgd). i vu'y

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1940 | | pagina 6