m
FABRICAGE VAN POSTZEGELS
I*
Het aloude drukkersvak tot in de perfectie
beeofend. Een bezoek aan de Firma
Enschedé te Haarlem.
67777
69109
68886
69440
68535
68154
67976
68107
68735
68295
68197
69400
68484
68251
67556
68421
68604
68589
68142
67828
68752
V
jC*
OEDAGEUIKSCHE VRAAGBAAK
Algemeen instaiiatieilmreau
Bankiers
Bedrijïsklecdin®
Boodschappendienst
Boter, Margarine, Vet
Bouwkundige
Dainestasschen
Expeditie
Glas
Hoeden, Petten (ook in laken)
Huis- en Decoratie-Schilder
Kantoorboekhandel
LEDERWAREN
Machinefabriek
Meelfabrieken
Bapiervernietiging
Schoorsteenvegen
Stempels - Naamplaten
Haarden en Kinderwagens
Heerenmode - artikelen
Stoffen-Manui'acturen
Stoomen-Verven
Woningbureau
Sport
SCHAKEN
DAMMEN
N.V.B.
Burgerlijke Stand
H
t
Iri-
M
----- -- -
Toen ia 1830 ia Engeland do penny por-
tobill werd aangenomen en de postzegel
voor het eerst zr,'a intrede deed, zullen wel
weinigen vermoed hebben, dal het "kleine
papiertje nog eens zoo'u groote rol in de
samenleving ?ou gaan spelen. Tol in de ver
sto uithcelen \an de uereidj neemt tante
Bos aw brief mede, mitshet couvert
voorzien is ran een bedrukt zegeltje, dat
eerst met de grootste accuratesse wordt
vervaardigt] en na het gebru'k een gelief
koosd kleinood is voor den verwoeden
philatelist, die zijtn schat en met argus
oog en bewaakt en zorgvuldig rangschikt.
Reeds in 1653 was er in Parijs ecu soort
stedelijke post, waarvoor billets do port
pa\é werden gebrmkL Deze waren aan brie
ven bevestigd, of er omheen gewikkeld,
ten beivgze dat het bestelloon was \oldaan.
Deze er andere instellingen bestonden niet
lang .Het waren echter de eerst*.sclnich,ere
leven steekenen van don postzegel, die in
de vorige eeuw officieel en definitief ver
scheen. £q 1852 werden in ons la id voor
het eerst postzegels gedrukt; bij de firma
Enschede, of, zooals de officieele naam
luidt: Joh. Enschedé en Zonen, Grafische
inrichting N.V. te Haarlem.
Daar is in achten-tachtig j'aar de kunst
van het postzegels drukken tot in de grootst
mogerijke perfectie opgevoerd, daar is het
vervaardigen van eon bedrukt plaatje ge-
worden tot een wetenschap met vakmen-
scheü, die hun onderdeel van het groote
productie apparaat volkomen beheersohen.
Het is een werk van meesters met j'aren-
lange ervaring en groote bekwaamheid.
Want het is niet al!em hel drukken van
den postzegel, maar ook en vooral het v«le
dat vooraf gaat aam het moment waarop de
pers gaat draaien, dat dezen arbeid tot
een moed 'ijken maakt: het kleinste foutje
wreekt zich, ei al is het do hoop van lede
ren philatelüst een aantal „misdrukken"
te bemachtigen, men spant hier alle kroch
ten in om den verzamelaar dit genoegen te
ontnemen.
„Onze ergste vna,1 d ui zijn de verzame
laars" zoo verzuchtte e n drukker, verg ifsd
in dit vak. „Eiken zegel bekijken ze met
een microscoop om te zien of er misschien
wat aan mankeert".
Zoo erg. is het natuurrijk niet. Een boven
dien mag men in den regel gerust met een
microscoop kijkenMaar zelfs Homenis
sliep wel e-ns. En daarom kan het ook
in dit hyper geperfectïonneerde bedrijf een
enloe e i keer voorkomen, dat er een kleinig
heid verke-rd gaat Dan kan de postzegei-
lïefhehïier verheugd zijn.
Talrijk zijn de bewerkingen, die de post
zegel ondergaat, voordat hij eigenlek post
zegel is cai aan het loket of in de auto
maat kan worden gekocht, op de enveloppe
geplakt en de reis begint
Het begin.
Een postzegel is voor den niet-liefhebber
weinig meer dan een geperforeerd stukje
papier, dat handig is als een of ander docu
ment verzonden moet worden. Da doorge
winterde kenner weet echter mees al beer
en is op de hoogte met de technische de
tails van het wordingsproces. Maar zelfs
hij zal zijn oogen uitkijken als hij het Heilig
dom te Haarlem betreedt en de geboorte
van den postzegel van het begin tot bet ein
de aanschouwt, van het moment waarop
het papier arriveert tot de geheel voltooide
geperforeerde iepen het bedrijf verlaten,
Hrj zal aan het einde van de reis instem
men met de woorden die ergens in het ge
bouw op een gesmeed ijzeren deur zijn
geschreven: „Als Koster hier kon. koomen
Voor de plaatdruk wordt door den
teek en aar de laatste hand gelegd aan
het object, dat aanstond gereprodn-
eccrd moet worden.
(Foto P.T.T.).
kijken, Sijn konst zou we! vol ma-eekt hem
blycken". Want hij is getui;e geweest van
een arbeid die in lederen tak \an dit go-liee]
de hoogste eischen stelt aan do persoon
lijke precisie waarin,-de gewerkt wordt.
Het begint eigenlijk al met het maken
van het papier. Dit wordt voor franke>r
zegels beneden de waarde van een gulden
van een z g. nulletjes watermerk voor
zien, kleine kringetjes, die zich als lichte
vlekjes in het papier afteokenen. In lange
gedroogd. Hierdoor ontstaan echter span
ningen tusschen pajier cn gorasfrook, w aar
door het papier zou gaan krulei.
Dit moet natuuilijk vermeden worden
cn daarom worden de lianen met de gom-
zijde langs staten linialen geleid waardoor
in de kleefstof zeer kleine, voo-r het oog
onzichtbare barstjes ontstaan. Dan wordt
het papier onder eea kalander nog ge
satineerd, tenslotte in banen gesneden en
het is gereed voor den drukker.
Maar nog lang duurt liet voordat do post-
zegel gemaakt is. Indien een kunstenaar
een ontwerp voor een zegel heeft vervaar
digd, moet aan de hand hiervan worden
beslist, welke der druktechnieken het ge-
scliikst is voor dit speciale object. Het
eene ontwerp leent zich beter voor roto
gravure, het andere voor plaatdruk, weer
een ander komt het best tot zijn recht met
de offset
Men ziet: het is niet zoo eenvoudig. Al
dit abracadabra van merkwaardige woor
den is evenwel te ontcijferen ais men weet
wat er mee bedoeld' is. Foor een juist be
grip is het noodzakelijk to vermelden, dat
er drie druktechnieken zijn: de hoogdruk
de vlakdruk en de diepdruk. Bij den hoog
druk ligt, zooals de naam reeds anndni lt
het beeld waarmee gedrukt wordt, boven
de oppervlakte, bij vlakdruk ligt alles op
één laag en bij den diepdruk liggen de
partijen die drukken moeten onder de op
pervlakte.
De boekdruk,
De boekdruk: bij dit procédé wordt van
het postzegelon tWerp een z g. cliché ge
maakt, -een metalen plaatje waarop het te
reproduoeeren 'object zich in spiegelbeeld
afteekent. Men onderscheidt twee soorten
diché's. Als het bestemd is voor een teéke-
ning, b.v. met enkel lijnen, dan is 't een
lijncliché. Maar als er ook vlakken met
veranderde tinten gedrukt moeten worden,
dan wordt het metalen plaatje voorzien
van een „raster", waardoor de geheele
opper.vlakte bezaaid wordt met puntjes
van varieerande grootte en hoevee'heid
per vierkanten centimeter. Van deze puntjes
u kunt het 'dagelijks in de krant zien
(2 LIJNEN)
Fa. Wed. M. van Meurs, Broers-
veld 53, Erkend gasfitter. Erkend
installateur. Uw adres bij ver
huizingen. Na 6 uur tel. 67879.
Amsterdamsche Bank N.V.
Bijkantoor Westvest 36.
Alle Bankzaken Assuranties.
F. Rottgering, Hoogstraat
Grootst Specxaalhuis.
17.
In lange banen komen de postzegels uit de rotogravurepers. Zij worden niet
alleen in vellen gesneden, maar, ook opgerold om te diwfen voor de automaten.
(Foto P.T.T.).
banen Lomt het papier, dat van fijne kwa
liteit is, bij de firma Enschedé on daar
ondergaat het de eerste bewerking: het
gommen, 1-n -een groote ruimte, onderin het
gebouw heerscht een penetrente, onbeha
gelijke geur. Het zijn de kwalijk riekende
dampen van de gom. Het toeven hier is
niet aangenaam, doch het is nu eenmaal
een noodzakelijke schakel in den keten.
Het papier wordt van de groote rollen
afgewikkeld en langs cylinders met gom
gevoerd. De papierband loopt dan verder
langs een groo!» op hooge temperatuur ver
hitte brug. Aan het end daarvan, is de gom
Oef Ui
In de afdeeling waar het papier gegomd wordt, is het niet prettig toeven. Er
heerscht een onaangename, penetrante geur. veroorzaakt door de kleefstoffen.
Het papier wordt langs rollen geleid die de .lijm overbrengen. Vervolgens loopt
liet papier langs een -verhitte brug. waarop de kleefstof gedroogd wordt."
wordt het beeld gedrukt. Van het oor
spronkelijke cliché moeten groote aantallen
gemaakt wonten. Dit geschiedt langs gal-
vanischen. weg (ionisatie) tot men eeu hoe
veelheid van b.'v. honderd heeft, waar
mede de oplaag gedrukt kan worden. Voor
frankeerzegels vindt deze hoogdruk geen
toepassing, wel voor plakzegels.
De diepdruk: hiertoe behooren de voer
de postzegels belangrijke rotogravure en
de plaatdruk. Zo oafs wij reeds zeiden, lig
gen bij een diepdruk de partijen die druk
ken onder de oppervlakte. Het zijn holtes,
gevuld met inkt, welke door het papier
wordt opgezogen. Bij den plaatdruk wordt
op oen plaatje koper een foto of teekening
van het te reproduoeeren object geeopieerd.
Als dat gebeurd is, komt er een zeer moei
lijk onderdeel: het eisen De etser moet
devlakken en lijnen die later donker moe
ten afdrukken, met een bijtend zuur weg-
etsen of met een graveernaald wegsteken
Als het beeld aldus in de diepte is aan
gebracht wordt het'langs galvamscken weg
vermenigvuldigd'. Het gebeurt ook wel zoo,
dat een reproductie op een metalen rol
letje wordt gemaakt. Dit wordt dan weer
in een metalen plaat mechanisch geperst.
De plaat wordt verhard1 en hiervan kan
gedrukt worden.
Het persen geschiedt ook al weer met
de uiterste nauwkeurigheid'. Het gaat ze'.fs
zoo precies, dat als b.v. een plaatje te
flauw is afgedrukt, de machine opnieuw
kan worden, ingesteld op het beeld en
nogmaals geperst, zood'at d'e lijnen elkaar
volkomen dekken. De geringste onnauwkeu
righeid kan hierbij rampzalige gevolgen
hebben!
Er rest ons nog een beschrijving van
de rotogravure, den* steendruk en de offset.
Deze zullen wij ih ©en volgend artikel be
handelen en dan tevens zien wat zich nog
meer met den postzegel afspeelt voordat
deze voor het gebruik gereed is. En ook
is het interessant te weten, welke waar-
(Foto P.T.T.). borgeneer zijn tegen de vcrvalschers, die
MEIJER's Zakentelefooa.
Vlotte verzending.
Alle boodschappen.
Experts m telefoonreclame.
HOOIKADE 2.
Servio, Westmolenstraat 4.
Engros detail.
Beeedigd Taxateur van Onroe
rende Goederen, J. Bokhorst,
Overschieschestxaat 106
F. RE1SS, BROERSVEST 21.
Speciaalzaak in: Damestassehen,
koffers enoliesoorten lederwaren.
Reparatie-inrichting.
V. d. MOST,
LANGE NIEUWSTRAAT 23
Alle expeditie en zware transporten
RQftQQ PIET HEN1GER, Passage
UJUuu Heeremnode-artikelen.
Vraagt tel. zichtzending.
G. VAN MEURS,
LANGE HAVEN 5.
P. F. van den Ende, Kantoor
boekhandel - Drukkerij. Rotter-
damschedij'k 234. Schiedams*
Goedkoopste Kantoorboekhandel
COQ11 Maltha's Lederhandel,
OOQ I I Broersveld 145 - 152
Leder-foumituren, Koffen.,
Actetasschen, Reparaties
A. Fontijne,
Boterstraat 2832.
Modem ingericht reparatiebedrijf
(2 LIJNEN)
N.V. A. Tiemaa,
Hoofdstraat 39,
Tarwebloem Tarwemeel
Tarwe-afvallen.
Jac. v. d. Waal, Westmolen
straat 25-27. Inkoop alle soorten
oud papier en metalen.
Verbetering van Schoorsteentrek,
Fa. V. L. Borrani.
Alléén Lange Achterweg 33.
N.V. Van Katwijk's Glashandel.
Lange Kerkstraat 38.
Alles op (fit gebied.
FIRMA A. GO OS, Speciaalhuis
in haarden en kinderwagens.
G. Verboonstr. 21, t.o. Hav.Bank.
C7C70 JACK. HANSEN, ROTTER-
D/O/Z DAMSCHEDIJK 227.
Heerenmodes,
Pyama's.
Kamerjassen,
Heyermans en van Ouwerkerk,
Passage 8. Chablonen voor vaten
en kisten, numeroteurs, datum
stempels. Alle soorten gietvormen,
graveerwerken.
„Kofa'-Bertels, Dam 9—26.
Stoomververij en Chemische
Wasschenj „CENTRAAL",
Hoofdkantoor: L. Nieuwstraat 71
Woningbureau,,Schiedam-West"
Nieuwe Haven 83.
Adm. van Onroerende goederen.
den postzegel niet vergeten hebben en
•ook hierop hun krachtan hebben beproefd.
Maar tevergeefs...
„Als Koster hier kon koomen kijken, sijn
konst zou wel voipaaecSt blycken". De
bronzen Laurens Jansz. Coster op de
Groote Markt te Haarlem staat met zijn
rug naar het Kiokhnispleia, waar de firma
Enschedé is gevestigd'. Ten. onrechte heeft
hij zich afgewend: wat een oogen zou hij
opzetten als hij hier een kijkje kon nemen
en zien wat er gegroeid is sinds hij in
den Haarlemmerhout zooais de legen
de het wil zijn uit een boom gesneden
letter A in het zand liet vallen en aldus
het drukken uitvond.
„Als Koster hier kon koomen kijken".
Hij zou verbaasd zijn en niet begrijpend
zich afvragen of dit alles inderdaad het
gevolg was van zijn inventie. „Sijn konst"
zou werkelijk „volmaeekt hem blycken".
Schaakclub „Schiedam".
De Schaakclub „Schiedam" S C.S. heeft
in het Volkskoffiehuis een huishoudelijken
win terwedstrijd gespeeld. De uitslag daar
van is
Afd'eeüng A
W. v. VelsenH. Mak 10
G. vt IJzendoornH. v. d. Hoeven afgebr.
A. MoogK. DegeJing
J. MoererP. Bijloo
P. WesterveJdC. Kiomps
Afdeelmg B:
,T. Immerzee!J. v. Eden
J. v. Groofveld1P. v. Campen
M. VisserC. Hoorman
W. J. BergsenD. L. BakkeT
Afdeeling
W. VerstratenL. v. IJzendoorn
v.
de RuiiterJ. Timmer
d!. DnsseC. L. Troost
1—0
afgebr.
1-0
1-0
1—0
1—0
1-0
0-1
1/2—1/2
0-1
Damclub „Schiedam".
In het Volkskoffiehuis heeft de damclub
„Schiedam" den huishoudelijken wedstrijd
voortgezet.
De uitslag was:
J. de WildeM. Veldt
J. LeendersA. K. de Wilde Jr
J. TilborgJ. P. v. d. Watering
D. ZonneveldD. v. d. Spek
M. den floutingG. v. d. Wildt
VOETBAL
A. D.
Programma voor Zondag.
A Meeting I.
0.—D II. C.; K. F. 0.—Sparta;
Afdeeling II.
ldasse^XerxesDOS, CVVVSV,
Aja\.
2e klasse A: EmmaUVVj Spartaan 1920
-B. M. T.j Martinit—V. I. O. S.
2e klasse B* ËxoelsiorVriendenschaar,
VOL—de liollandiaau, SVV—UVS, Gouda
ODS.
3o klasse C: WoerdenFortana, Steeds
Volharden Het Noorden, BCV OVV,
OlympiaOiVA, BHSDo Pechvogels, VFC
- Alphen.
3e klasse D: Zwijndrecht—RDM, Coal
SVW, Excel iïotr 1920The Rising Hope,
LSVLeerdam, DDCDCL, Leonidas
EBOH.
4e klasse D: KranenburgBTC, Wasse
naarUrsus, Zwart-BlauwOB, VDSDel-
fia DVK, RijswijkQuick Steps, Spoorwijk
—Schoonhoven.
4e klasse F: USCBelvédère, SFGSa-
tumus, DLVSFSV, FlorissantWit-Rood-
Wit
4e klasse G: AeolusSMV, Oud-Beijer-
land Transvalia, SiODSchiedam, Char-
lois—HOV, FLakkee—D.TS.
Reserve le klasse: Hermes-DVS 2
ADO 2, Quick 2—SVV 2, F rijen oord 2—
D. H. 0. 2: V C 2—Excelsior 2.
Reserve 2e klasse B: SVV 3Overmaas
3, Neptunus 2VDL 2, Fortuna 2ADO 3,
Feijenoord 3Sparta 3, HBS 2-Hermes-
DVS 3.
Reserve 3e klasse C: Sparta 4Xerxes
4, GSV 2—ONA 3, Gouda 3—Martinit 2.
Reserve 3e ldasse D: DHC 4Hoek van
Holland 2, Nopten us 4Feijenoord 4, DIIIL
2—DUS 2. The Rising Hope 2—SVV 4,
de Hollandiaan 2VFC 3.
Reserve 3e klasse E: BHS 3Fortuna 3,
CVV 3—DDC 2.
Reserve 3e klasse FEDS 2Floris
sant 2, FSV-Frctoria 2—OT.IVIO 2, Excel
sior 2 1920—SI00 2. Transvalia 2—DCV2.
Afdeeling IV.
te klasse* LimhurgiaM. V. VW.
van Rarpard: RoermondJuliana, -T.
Metz; EindhovenLONGA, J. Geen enHel
mond—NA C, F. PeijnenburghWillem II
NOAD, A. J. Vervoort
Afdeeling V.
te klasse: Achilles1JSC, WWBe
Quick, GVAV—Velo-iins, Heerenveen—
Vecndam.
VL AARDINGEN.
Geboren:
21 Januari. Maria Alida Adriana, doch
ter van M. Bergwcrff en W. Libregts, 2e
Van Legden Gaelstraat f. Odina Janna
Magöatena, dochter van J. A. klak en
C. G. Ververs, De Ruijterstraat 6 Anna,
dochter van F. Klos en J. Jans, Vettenaord-
stiaat 6. Cornells Richard Hamilton,
zoon van C. J. Moeüker en A. W. H.
Twigg, Binnensingel 17/2.
Ondertrouwd:
J. de Jong 27 jaar en W. Simons 23 jaar.
Gehuwd:
P. G. Kousemaker 45 jaar 'en A Aaldcrs
38 jaar.
i',
t V-
t
- U
-s A
'f*
a
Sr
■vff
1
r-teS
%f
r> Kt 6
•y-i
V t i
'U» "hl-ti-^i**r.**>r.,' lilVff
v
