NIEUWE TAAK VOOR DE
NEDERLANDSCHE BANK
Tijd om te verduisteren
Dinsdag 17 Juni 1941
No. 22808
De mark als Europeesch betalingsdevies.
Kapitaal in dienst van de gemeenschap.
Leenen tegen 3,5. pCt.
Winkelier wachtte
vergeefs
EERSTE BLAD
BUREAU LANGE HAVEN 14f (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 (3 LIJNEN)
94ste Jaargang
POSTREKENING 5311
-*
f
Vernieuwing op financieel-
economisch gebied
De positie der rijksmark
Het verschil met het pond
Kapitaal dienstbaar aan de
arbeidsgemeenschap
De koffie en olie kwamen niet
Engelsche luchtaanvallen op
ons land
De strijd bij Solloem
De strijd in Syrië
Fransche tegenaanvallen
Engelsche vliegtuigen boven
Duitschland
De oorlogsbegrooting van
Nederlandsch Indie
VANDAAG; 22.Q4-UUR
MORGEN: 22.05 UUR
ZONSOPGANG MORGEN 5.17 UUR
Deze courant verschijnt dagelijks, met mtrandenng
van Zon- en Feestdag:»
pjij, per kwarual i2,10; franco per post f 2.60
Prijs per week: 16 cte. Afzonderhjke nmnmers
S ets.— Abonnementen worden dagelijks sangenomen
AttvertentiBs voor het eerstvolgend nummer moeten
v66r elf nnr eaa het Bnreen bezorgd srjn, 's Zster-
8 nnr. Een hepeatde plsets van
^trtentiïn wordt njet gewaarborgd.
Directie: Mr, H. A. M. Roclont?
Hoofdredacteur: M. Stavenga, Schiedam
Pnjf <lcr ad verten tiCn van 15" regel» 1.60
tedere regel meer f 0.31; in het Zaterdagzmmmcr
I5 regel» 1 1.85, iedere regel meer 1 0.36
Reclame» f 0.77 per regel. Incassokosten 5 et».;
postkvn tan tres. 15 cti. Taneven van advertentie»
hij abonnement zijn aan bet Bureau verkrijgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Ad verten ti ën opgenomen A f 0.52 t/m 15 woorden
1 0.77 t/m 25 woorden. Elk woord meer S cent tot
een maximum van 30 woorden.
Woensdags Kleine Advertenticn tot 25 woorden
10.26. mit» vóór Dinsdagavond G uur boo bet
Burean bezorgd
'a Zaterdags: Kleine Advertentiën 1 1.03, indien
met vóór Vrijdagavond 6 uur bezorgd.
f
De oorlog, die thfjis om ons heen woedt,
plaatst het Nederiandsche volk voor een
taak van ernstige zelfinkeer. Het is niet
wel mogelij1' zich op het eenvoudige stand
punt te blijven stellen, dat de vroegere
toestand zonder meer goed was .en dat
veranderingen overbodig of ongewenscht
zijn. Wie zulk een houding aanneemt,
plaatst zich in tegenstelling tot het leven
zelf, dat nu eenmaal een voortdurende
verandering en beweging beteekent Bg' het
ovcrgroole deel van ons volk overheerscht
het besef, dat diepgaande veranderingen
met betrekking tot de toestanden, welke
voor den oorlog heerschten, in het alge
meen belang dringend gewenseht zijn. Over
den aard en den vorm, die aan deze ver
anderingen dienen te worden gegeven, be
staat uiteraard in verscheidene kringen een
groote verscheidenheid van meening, dat
zulke veranderingen alleen duurzaam zijn
voor zoover zij uit den organischen groei
der volken voortkomen, spreekt vanzelf.
Elke arbeidsgemeenschap heeft op haar
gebied naar de nieuwe vormen te zoe
ken.
De Nederlandsche Bank kan en wenseht
zich niet te onthouden van een nadruk
kelijke deelname aan deze -a-lgemeene taak,
die oris door een van de geweldigste
revoluties, die de geschiedenis heeft ge
kend, is .gesteld geworden. De huidige
veranderingen spelen, zich.immers ook af
-óD^het firiancieelzeconoinisch'stcroift, -waac-
op de Nederlandsche Bank meer in het
bizonder liaar taaie uitoefent.
Voor die groep onzer bevolking, die ge
neigd is elke vernieuwing ook op finan-
cieel-economisch gebied in beginsel af te
wijzen, zij er hier op gewezen, dat de
doelstellingen, welke bij de beoogde re
organisatie van Euiopa door middel van
den Volkenbond waren gesteld, op na
genoeg geen enkel terrein zijn bereikt ge
worden, en dat thans, in vollen, oorlogs
tijd, op veel grooter schaal deze reor-
ganisatie daadwerkelijk wordt verwezen
lijkt Op het vasteland van Europa is
een groote levensruimte in wording, waar
binnen de ruil van producten en diensten
zièh vrij zal kunnen afwikkelen.
Degenen, die aan de noodzakelijkheid
eener grootere levensruimte gelooven, kun
nen inderdaad niet ontkennen, dat in dat
■opzicht gedurende de laatste twaalf maan
den groote vorderingen zijn gemaakt De
Nederlandsche Bank is in zooverre direct
betrokken bij dezen nieuwen Europeeschen
opbouw, ah de invoeneehfen op goede
ren naar en van Duitschland en de devie-
zengrens tnsschen bet "tierde rijk en Ne
derland werden opgeheyen.
Tnsschen de tot het derde rijk belioo-
rende gebieden en Nederland bestaat na
genoeg geen belemmering meer voor het
vrije betalingsverkeer
Reeds in de organisatie van een vrij
bankenverkeer en van het postcheque- en
giroverkeer over dit reusachtige gebied in
vollen gang.
Terwijl bet wegruipien van hindemissen
op vokshuishoudeh/k gebied ten bate van
het vrije goederen- en handelsverkeer tus-
schen Duitschland en Nederland snelle vor
deringen maakt, worden ook met andere
landen, waarmede liet 'Duitsche rijk door
de machtig snelle ontwikkeling van Europa
in steeds nauwere betrekkingen raakt, on
derhandelingen gevoerd over het opruimen
der belemmeringen, die aan de welvaart
der volken binnen de Europeesdie levens-
Tujmte, in den weg staan.
In liet jaarverslag van de Deutsche
Reidhsbank over het jaar 1910 wordt met
zooveel woorden gezegd, dat het doel isj,
om in oorlogstijd de grondslagen voor een
toékiomstigen organischen economisch™ en
geldelijken nieuwbouw op het Europ-eesche
Vasteland te leggen. Ook' het jaarverslag
vod de Rijksbank wijst er op, dat in de
Duitsclio.lbaliaansclie claeringovereenk'omst
van Augustus 1940 reeds -overeengekomen
■«•werd, dat alle vorderingen en verplichtin
gen nit het buitenland tnsschen Italië ecncr-
zijds, liet derde rijk1, Nederland, België en
Nóorwegen anderzijds in marken zullen
worden geclaerd. Daarmede openbaart zich'
de taak, die de mark als betaalmiddel in
de toekomstige Europeesehe levensruimte
zal moeten vervullen. De Nederi' adsobe
gulden is tot elk bedrog en tejvi den
Vasten koers van f 100 is R.M. 132.70 inwis
selbaar en ook het -omgekeerde is het ge
val. Ook met vele andere staten is tussohen
de mark en het betreffende betaalmiddel
een vaste ktoersverhouding gelegd, zoodat
op, deze wijze ook' tussohen de gulden en
de betaalmiddelen dezer landen een vaste
waardeverhouding is geschapen.
De komende Europeesehe levensruimte
moet over een economisch financieel cen
trum beschikken, als hoedanig^ Berlijn in
aanmerking komt. De snelle economische
ontplooiing van h'et derde rijk zal aan
ieder duidelijk1 zij®, die zijn oordeel vormt
zonder haatgevoelens of vooringenomen
heid. De overzeesdie organisatie der volks
huishoudingen zal daarbij niet in bet minst
worden verwaarloosd. De vorige wereld
oorlogen braditen geweldige veranderingen
op economisch' gebied. Te velen onzer
landgenooten zijn blijkbaar vergeten, dat
voor de Napoleontische oorlogen Amster
dam h'et financieele .centrum van Europa
was, dat n'a deze oorlogen Londen de
plaats van Amsterdam innam, en dat bij
den vorigen wereldoorlog NeW-York Londen
ging overschaduwen.
De voordeden die zich bij het herstel
van den vrede voor de volken van het
Europeesehe vasteland na de voltooiing
van de Europieesche levensruimte snel zou
den doen gevoelen blijven thans gedeeltelijk
achterwege. Slechts moeizaam baant thans
de continentalen handel zich te midden
van de door den oorlog opgelegde nood-
T&telfkh'eden' jzi^'baan^enriiodfttsntwïkkelt
zich, hoewel voor veler oogen nog -onzicht
baar, het leven in de grootruimte van het
Europeesehe vasteland. De handelsstroomen
in het groote gebied zoeken naar hun bed
ding en in deze baanbrak'ng naar den nieu
wen tijd ontstaan stuwingen, die binnen
eenige jaren tot een vergeten verleden zul
len behooren.
In dit verband zij gewezen op de gesta
dige toeneming van de markensaldi van de
Nederlandsche volkshuishouding, die in de
Nederlandsche Bank centraal worden be
heerd, en die een samengebalde koopkracht
vormen welke in het derde rijk nog naar
de terreinen tast waarop zij zich kan ont
plooien. Naarmate de mark door accoorden
als hierboven vermeld in een toenemend
aantal landen voor aankoopen kan gebezigd
worden knjgt zij meer en meer liet karakter
van een eerste klasse devies, dat als dek
king voor andere betaalmiddelen kan wor
den gebezigd.
Het verschil tussohen de tegenwooidige
mark en het vroegere Engelsche pond, dat
onder het stelsel van de goudwisselstan-
daard jarenlang ten om-echte als eerste 'klas
deviezendekking werd gebezigd, springt in
het odg. Het vroegere Engelsche pond was
zoogenaamd door goud gedekt, doclr dit
goud was in hoofdzaak van andere landen
geleend.
Het hlind o geloof in een Britsche eco
nomische kracht was gegrondvest -op
eeuwen van arbeid en strijd van het Brit
sche volk.
Deze grondslag onthrak en de smade-
Irjke devaluatie van 1931 was noodig om
de gegrondheid van 3e waarschuwingen
van vele. Britsche-.deskundigen te bewij
zen. Aan de Nederlandsche Bank echter
kostte- liet geloof in de onaantastbare waar-
de\ astheid van hetEngelsche pond ster
ling en aan het woord van den gou
verneur der Bank of England tientallen
millioenen guldens.
De arbeid, die" door dë Britsche gene
raties dezer eeuw. was verwaarloosd, is
door het derde rijk en zijn Führer als
het eenige juiste e<x>nomische fundament
der volksgemeenschap aanvaard. Op den
arbeid is de waardp van de mark ge
grondvest. jf
Op de arbeidsorganisatie van het vaste
land en op het verbreed e economische
draagvlak der vrije levensruimte van Euro
pa is de waardevastheid der mark, op
deze en haar Europeesehe gelding is haar
karakter air dekkipgsdeyies gegrondvest.
Derhalve zijn de mnrhensaldi die de Ne
derlandsche Rank onderhoudt, als volwaar
dige deviezen te beschouwen.
Het spreekt vanzelf, dat de opeenhoo-
ping der markensaldi, die op het oogenblik
plaats heeft, de schijnbare circulatie van
betaalmiddelen vergroot.
Deze saldi zijn trouwens een verschijnsel
van voorbijgaanden ..aard. Zij vormen een
overgangsvorm in -de -wordende groote le
vensruimte van Euyopa ren funetiooieeren
als een crediet aan het derde rijk. Doch
ook de weerstand van liet oude tegen het
nieuwe openbaart zich in deze aangroeiing
der markensaldi. Het. Nederlandsche volk,
of althans een deel daarvan, vermeidt zich
ter beurze in aankoopen, van Amerikaan
sche effecten, waarvan de tegenwaarde in
Amerika is geblokkeerd, mi die dus een
volkomen onbepaalde waarde bezitten.
Deze zelfde kapitaalkrachtige kringen,
die zich aan een dergelijke blinde specu
latie overgeven, zijn^slepkts ten deele ge-
npigil" kapitaalbel-eggingenin het Derde Rijk
ter hand te nemen, welke kapitaalbeleggin
gen, zoo hiermede eenmaal een aanvang is
gemaakt, het markenfegoed van de Neder
landsche Bank zouden, doen verdwijnen als
sneeuw voor de zon.Een zware verant
woording rust in dit:opzicht op de com-
mïsMonnairs cn .op.dbvpom, die het publiek
Voorlichtingen gevenj- rietis te vreezts»,
dat thans wederom »als zoos vaak in het
velleden de verliezen, die op de meest
speculatieve Amenkaansche effecten kun
nen worden geleden de kleinste spaarders
van het land zullen treffen.
Het was dan ook een wijs besluit om
de Amerikoansehe effecten tot datgene te
hestempelen, wat zij werkelijk zijn, n.l, bui-
tenlandschc fondsen en de noteering voor
deze effecten te verbieden. De oorlog stelt
nu eenmaal harde noodzakelijkheden.
Deze noodzakelijkheden kunnen grooter
leed op latera tijdstippen vermijden.
,IIet kapitaal heeft de plicht zich zoo
veel mogelijk dienstbaar te maken aan de
Nederlandsche arbeidsgemeenschap, en dus
die doeleinden te be\o rcleren, waardoor de
welvaart de/er arbeidsgemeenschap kan
worden verhoogd. Deze noodzaak klemt te
meer waar voor den duur van den oorlog
helaas een belangrijk gedeelte van het nieu
we spaarkapitaal moet worden opgeêischt
voor de financiering van de buitengewone
uitgaven die op ons grondgebied drukken.
Zoolang deze uitgaven die op ons grond
gebied drukken, het karakter hebben van
een verzekering, voor de toekomstige be
staansmogelijkheid der Germaansche vol
ken en dus ook van ons land, zal althans
bij d at deel van bet volk', dat de Europee
sehe vernieuwing reeds als een levende
werkelijkheid beeft aanvaard een offer gaar.
SKJK3
Er is in de groote hal van de „Polyanlha" een expositie' geopend, be
treffende huishonden in oorlogstijd, waar talloeze nuttige wenken wor
den gegeven op zter overzichtelijke wipe" ten opzichfe .van de voeding,
waschbehandeling ele.
Een der stands. (Polygoon)
ne worden gebracht. De financiering van de
overheidsuitgaven overweegt dan ook op
het oogenblik in zoodanige .mate, dat er
oriënteering van het spaarkapitaal naar de
obligatie markt; vanzelfsprekend behoort te
rijn.
In Duitschland wordt het staatscre.
diet in snel tempo op de hasis van
een rentevoet van 3l/a pCt. geplaatst.
Het kan niet uitblijven, dat van Duitsoli'
land uit aankoopen van obligaties zul
len plaatsvinden, die hier een hoogere
.rente afwerpen, dat mettertijd met on.
afwendbare kracht deze aankoopen de
koersen van de Nederlandsche obli
gaties zullen opstuwen. Het moet dan
ook in de toekomst mogelijk zijn in
Nederland eveneens op de basis van
S'/'o pCt. te leenen.
In den allerlaatsten tijd, d.w.z, in de
maanden, die sinds liet einde van het boek
jaar zijn verloopen, beginnen de teekenen
van een terugkeerend vertrouwen zich meer
en meer te versterken. De neiging om geld
te hamsteren begint te verflauwen. Het tijd
stip kan tegemoet worden gezien, waarop
de besparingen wederom een krachtigen
steun, zuilen vormen v.jr de geld- en ka
pitaalmarkt.
Het zou onjuist zijn een dergelijke ont
wikkeling door overhaaste maatregelen te
storen. Het Nederlandsdi'e volk dat in
deze bewogen tijden aan zooveel tegenstrijd
dige beïnvloedingen onderhevig is, zal uit
zichzelf den evenwichtstoestand terugvin
den, en langzamerhand de richting onder
kennen, die de organische krachten van het
leven in de Europeesehe grootruimte be-
beerschen. Hoe eerder dat geschiedt, des
te eerder zal ook bij een langdurigen oor
log het Nederlandsche volk de grondslagen
van zijn bestaan hebben verzekerd.
Dooi tussclienpersonen kwam dezer da
gen een Rott.-rdamsAe winkelier in con
nectie met een zekeren B. uit Den Haag,
die in staat zou zijn hem aan een groo
te®. voorraad levensmiddelen, te helpen. De
besprekingen voor deze transactie werden
gehouden in een café in Den Haag. Het
aanbod van B. lokte den Rotterdamschen
winkelier zeer aan en lig" besloot ten
slotte een paitg van 250 kg. koffie en 4C0
flesschen sJa-ohe van B> te koopen voor
een btdiag van rond 5000 gulden. De
Hagenaai stelde echterede voorwaarden,
dat hem terstond een bedrag van 1400
gulden zou woiden overhandigd. Hij zou
dan naai f1e plaats, waar de levensmiddelen
waren opgeslagen en welke beslist geheim
moest blijven, gaan en zou de geheele
partij op een vrachtauto Iaden. De win
kelier moest maar zoolang in een café in
de binnenstad wachten. B. zou hem even
opbellen wanneer de auto geladen was.
Me.i zca elkaar datï ergens in de stad
weer ontmoeten en samen naar Rotter
dam gaan om bij het afladen tegenwoor
dig tc /gn. De verrekening van het res-
teerend bediag zou dan volgen.
Inde)daad werd de winkelier eenige uren
later in het afgesproken café opgebeld. Het
was Bdie hem aan den anderen kant
van de bjn mededeelde, dat de apto ge
laden was en dat hij zich maar naar
een bepaalde plaats in de binnenstad moest
begeien, waar de auto op hem zou wach
ten. Dc winkelier ging daarop naar de
afgesproken plaats, waar hij echter den
vrachtwagen niet vond, evenmin als zijn
zakenrelatie B Hij zou waarschijnlijk nu
nog hebben staan wachten, wanneer de
man niet langzamerhand tot de overtui
ging was gekomen, dat-hij het slachtoffer
was geworden van een oplichter, Hij is
naar de politie gegaan, die hem eenige
foto's ooringde, waarna spoedig bleek,
dat de man was opgelicht door den 36 ja
rigen Hagenaar Been goede bekende
van de Haagsche politie. De dader is
voortvluchtig, maar reeds is de politie
er in geslaagd een der tussclienpersonen,
een 2G-Jarigen kellner, aan te houden en
in arrest te stellen.
In den afge'oopen nacht \loog een vrij
groot aantal Bntsche vliegtuigen boven ons
la» d Op veischeidene plaatsen werden bri
sant- en brandbommen neergeworpen. De
aangerichte schade was echter naar ver
houding gering en beperkte zich m hoofd
zaak tot teireinscliacle, met name aan de
veldvruchten.
Op eenige plaatsen weiden ook een aan
tal'koeien en paarden gedood of zoodanig
gewond, dat ze afgeslacht moesten worden.
Een elcctrischc- leiding weid elders he
schadigd. Op weer een andere plaais ont
stond "een kleine boschbrand, die ecliter
snel gebluscht werd. Een aantal woonhui
zen hier en daai liep glasschade op. Boo-
deh of gewonden zijn gelukkig niet te be
treuren/
Naar het D.N.B. verneemt, hebben de
Engelschen, hun groeten aanval aan het
front van jSoiloein tot in den laten avond
van 15 Juni voortgezet. De Duitsch-Italiaan-
sche troepen brachten hun zware verliezen
toe. Tot dusverre zijn 70 Britsche pant
serwagens op hel. slagveld vernietigd.
Het D.N.B. meldt nader:
In. de vroege ochtenduren van giste
ren is de slag aan bet front van Solloem
in Noord Afrika opnieuw ontbrand. De
Britten, die den eersten dag van den strijd
reeds meer dan zestig pantserwagens ver
loren hadden, maakten gisteren bij hun
aanvallen opnieuw van sterke pantserstrijd
krachten gebruik." De Duitsch-Italiaansche
afweer slaagde ei in, ook dezen Britschen
pantseraanval met zware verliezen voor
de Britten af te slaan. Volgens voorloo-
pige berichten vérloren de Britten tot gis- -
termiddag in totaal niet minder dan hon
derd pantserwagens. De. strijd staat ei voor
de Dintsch-Itaiiaansche troepen gunstig
voor.
Bij Tobroek was de toestand op 16 Juni
onveranderd. Uit dezen sector wordt geen
melding gemaakt van bizoiidere gebeur
tenissen.
Ofi meldt uit Beiroet'
In het Zuiden van Syrië is de aanvallen
de bedrijvigheid der Fransche afdeelingen,
waarvan reeds gisteren melding werd ge
maakt, in den lóóp van den dag nog ster
ker geworden. Deze afdeelingen hebben ge
opereerd bij Ezra en Koaneitra en in den
Zuidelijken Libanon in den sector Mers-
Ajoem, waarbij zij werden gesteund cfoor
verkennings- en bombardementsvliegtuigen.
De aangewezen stellingen werden vlot ge
nomen.
In het gebied van Kissoe heeft een Fran
sche tegenaanval de verwachte resultaten
gel/ad en de terreinwinst mogelijk gemaakt
De luchtmacht -heeft verkenningsvluchten
ondernomen boven de acliterwaartsche ver-
bindigen van-den vijand en de woestijn. Ten^
Zuiden van Damascus en hij Deraa zijn
Britsche colonnes en pantserwagens met
succes gebombardeerd.
In een bericht uit Syrië noemt de Brit
sche berichtendienst den strijd in den cen-
tralen sector van Syrië „hevig" en zegt,
dat Fransche troepen bij Mers Ajoem door
de Britsche stellingen gedrongen zijn en
de stad zijn binnengetrokken. Tevens wordt
van „andere invallende troepen" der Fran-
schen gesproken, die tegen Kuneitra optrek
ken. De toestand in den centralen sector
van bet front wordt als „onduidelijk" ge
kenmerkt.
Jn cb'ii afgeioopen nacht is de R.A F.
riaar West Duitschland gevlogen, waarbg ne
gen Britsche bommenwerpers werden neer
geschoten. Op verscheidene plaatsen w er-
den bon imenge worpen, voornamelijk op
woonwijken. De bommen veroorzaakten
eenige schade aan gebouwen en maakten
ersclieidene slachtoffers onder de burger
bevolking. Er word geen militaire schade
aangericht. De krachtige afweer verhinder
de, daL de vijand zijn bommen goeJ kon
plaatsen. De leeds gemelde buitengewone
successen der Duitsdie jagers van gister
middag vonden een aanzienlijke voortzet
ting bij het optreden van Diuitsche nacht
jagers, welke do vijandelijke vliegers af-
weeiden en negen bommenwerpers neer
schoten.
Het D.N.B meldt uit Sjanghai-
Te Batavia is officieel medegedeeld, dat
de oorlogsuitgiven van Nederlands h 'n iè
in hef komende begroolingsjaar wa iradujn-
lijk ongeveer 250 mil ioen dollar zullen be
dragen De staalsschuld zou daardoor in
hel jaar 1941 stijgen fot 137 millioen
gulden, flet tekort zal waaischijahj'c 95 mil
lioen gulden bedragen