H :VSGE STRIJD IN SYRSE
TENTOONSTELLING „STAD
EN STREEK"
Zaterdag 21 Juni 1941
Tijd om te verduisteren
94ste jaargang
mmm
In het Stedelijk Museum
EERSTE BLAD
BUREAU LANGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 (3 LIJNEN)
No. 22812
POSTREKENING 5311
Hardnekkige Fransche tegenstand bij
Damascus en Mers-Ajoem
ZUID
SYRIË
ïmmMi
Bergeret uit Syrië in Frankrijk
terug
Het Duitsch-Turksche pact en
de toestand in Syrië
Roosevelt zal boodschap aan
,het Congres zenden
-
De Britsche scheepsverliezen in
Mei
De Dipio over de sluiting der
consulaten
Spoorwegongeluk bij Bologna
Import van zoutevisch
STADSNIEUWS
VANDAAG: 22.08 UUR
MORGEN: 22.06 UUR
ZONSOPGANG MORGEN 5.18 UUR
Deze courant verschijnt dagelijks, met mtzondenng
van Zon- en Feestdagen.
Pr»j9 per kwartaal f2.10, franco per post f2.60
Prri» per weck: 16 ets. Afzonderlijke nummers
5 cM»-~ Abonnementen worden dagelijks aangenomen
Advertenti2n voor het eerstvolgend nummer moeten
vódr elf uur nan het Bureau bezorgd zjjn, 'e Zatcr-
fagt vöór 0 uur. Een bepaalde plaats van
adver ten tien wordt niet gewaarborgd.
Directie: Mr. H. A. M, Roelants
Hoofdredacteur: M. Stavenga, Schiedam
l'nja der advcrtcntienvan 16 regel» 1 60
tedere regel meer f 0.31; in het Zaterdagnummer
15 regels f 1,85, iedere regel meer 0 36
Reclames f 0.77 per regel. Incassokosten 5 ets
postkwitanües 15 ets. Taneven tan advertenttfn
bij abonnement zijn aan bet Bureau verknj*,baar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetaling Kleine
Advcrtentiën opgenomen A f 0.52 t/m 15 noord-n
i 0 77 t/m 25 woorden. EUc woord meer 5 cent lot
een maximum van 30 woorden.
's Woensdags: Klemt' Ad verten ti£n tot 25 woorden
10 26, mits vóór Dinsdagavond uur aan bet
Burma bezorgd
's Zaterdags Kleine Ad verten ti£n 1 1.03, indien
met vóór VrOdagavond 6 uur bezorgd.
naar Beiroet
/Vaan Beiroet
*r/M
Asber
s. Rand
Dsjesm
Mersara
Hoena>
Mar does
Kidr
L ll B A
Belaft js
Mademt
x>
f4
o Katana
h aS BE JA' S5**
n«3öLJM I A N yy T
'ffMerdj-Ayoem ysr
f
Aura*
S
Sabeirt
Adloen
Serar)
K/swe
jfSassa
MePbela
Sjadeir
Gtladt
!T VxiÖANlAS
KANA
BAN
GabagMb
TRIBNIN i
Bassa
P A Hamala
Keune tra
Saname
Spoorweg
Wegen
naar
Dera
10 km
Volgens de van het Syrische oorlogstoo-
neel ontvangen bericht worden verbitterde
gevechten geleverd voor de Syrische, hoofd
stad Damaskus. De Engelschen hebben zich
in dit gebied geweldige inspanningen ge
troost, zij werden echter door de Franschen
teruggeslagen. Dat de Engelsehe vloot weer
voor de Libaneesche bust is verschenen
heeft den toestand van de in dit gebied1 m
den strijd geworpen Fransche troepen op
nieuw bemoeilijkt, aangezien de Engelschen
met hun scheepsvuur systematisch de Fran-
sehe stellingen aan de kust bestoken. Voorts
wijst men er op, -dat van de Fransche
troepen, doordat zij voortdurend in den
strijd gehouden worden, en door het heete
klimaat buitengewoon veel geeischt wordt
Het D.N.B. meldt uit Stockholm:
Terwijl geheel Engeland met de groot
ste spanning op de overwinningsberichten
van den val van Damascus of Beiroet
wacht, hebben volgens de Londenscbe pers
de "Britsche militaire Instanties den1 ge
beden dag wederom gezwegen Niets
nieuws uit', Syrië. Eerst 'gisteravond wèzS
m een communiqué bekend gemaakt, dat
van den val van Damascus of Beiroet
in het geheel geen sprake kan zijn, maar
dat in tegendeel bij de gevechten langs
de kust in de richting van* Beiroet de
zg troepen van De Gaulle het zeer moei
lijk hebben. Woordelijk wordt in dit com
munique gezegdDe troepen van De Gaulle
houden stand in hun stellingen aan de
kust, ofschoon zeer zware tegenaanvallen
door de Vichytroepen worden uitgevoerd,
die in aantal zelfs superieur zijn. Voor
de eerste maal is thans van Engelsehe
zijde deze verontschuldiging van de su-
peiionteit naai het aantal van den vijand
in het geval van Syne gebruikt. Men kan
er zeker van zijn, dat het Engelsehe pu
bliek t hans niet meer met spanning, rnaax
met de grootrte bezorgdheid de ontwik-
kc'ing van de gevechten in Syric tege
moet ziet, wanneer dergelijke uitlatingen
van bevoegde militaire zijde komen over
beweerde superioriteit in - aantal van den
vrjand.
liet Fransche legerhericht van gisteren
heeft den volgende tekst:
De Britsche inspanningen zijn gisteren
zonder succes gericht op Damascus en Mers
Ajoem. De Indische en Engelsehe troepen,
wion liet gelukt was in de streek ten „Zui
den van Damascus verder on te rukken,
zijn door onze pantserafdeelmgen aange-
Ter gelegenheid van de ïtomeiusche pre
mière van de Duitsche film „Ohm Ivriiger",
heelt Mussolini den houfdverfolker uit deze
film, Emi! .Tannings, ontvangen.
(Hoffmann, Zander).
KaaRt s/An PEUT"
vallen en teruggedreven. Daarbij werden
400 gevangenen gemaakt. In de bergach
tige streek van het Noorden van den Li
banon is op 19 Juni, des middags een op
Mers Ajoem gerichte aanval afgeslagen. Jn
den loop van deze actie maakten wij 80
gevangenen. Aan de kust zetten de Britsche
vlooteenlieden de beschieting van onze
stellingen voort. Uit den sector aan den
Eufraat is niets te melden. Ons luchtwa-
pen heeft zijn verkenningsactie voortge
zet en gisteravond doeltreffend vijandelijke
troepenconcentraties in de streek ten Zui
den van Damaseus gebombardeerd.
De Fransche staatssecretaris voor de
luchtvaart, generaal Bergeret, die een in
spectiereis naar Syxie heeft gemaakt, is
gistermiddag per-vliegtuig naar Vichy terug
gekeerd. Hij werd na zijn aankomst zonder
verwijl -.door den ptaatsvervangenden 'mi
nister-president, admiraal Darlan, ontvan
gen, wien hij uitvoerig rapport uitbracht
over den militairen toestand in Syrië. Hij
deed hem mededeeling van den uitsteken
den indruk van de door generaal Dentz met
succes geleide oorlogvoering. In het bizon
der wees hij er op, dat de Fransche troe
pen, ondanks de overmatige hitte uiterst
dapper vechten, gesteund door het lucht-
wapen en de vloot.
Het A. N. P. meldt uit Vichy:
De Britsche aanval op Syrië heeft na
het sluiten van het Duitsch-Turksche vriend
schapsverdrag volkomen zijn beteekems ver
loren gtoo verklaart men in politieke
kringen aldaar. Zoolang Engeland nog hoop
kon hebben Turkije in zijn front te scharen,
bestond er een Britsch belang in om niet
alleen met de verovering van Syrië de'
Turkscke positie tegenover Duitsche po
gingen om naar het Nabije Oosten te ko
men te versterken, maar ook om een zoo
snel mogelijke verbinding tot stand te bren
gen, teneinde aldus met een bevrienden
staat een gemeenschappelijke grens" te be
zitten. Nog in Syrië te blijven na het
Duitsch-Turksche vriendschapsverdrag, is
voor de Engelschen volkomen zinneloos ge
worden.
President Roosevelt heeft gisteren, vol
gens ©en bericht uit Washington, de pers
conferentie afgezegd, aangezien "hij aan een
belangrijke boodschap werkt, die hij nog
vandaag aan de beide huizen van het
Congres wil zenden.
In politieke kringen te Washington wordt
gezegd," dat deze boodschap klaarblijkelijk
betrekkingen heeft op belangen van buiten-
landsch politieken aard, aangezien Roose
velt getelefoneerd heeft men den ongesteld
zijnden staatssecretaris Huil en den onder
staatssecretaris Summer Welles, de eeni-
gen, die betrokken zijn bij de redactie van
de boodschap.
Naar Reuter meldt, bedroegen de Brit
sche scheepsverliezen in Mei 461.328 ton.
De cijfers zoo wordt verder mede
gedeeld. omvatten 70 Britsche sche
pen (355,000 ton), 20 geallieerde sche
pen (92.000 ton), 5 neutrale schepen
f14.000 ton).
De door de njksregeering en de Ita.lia.an-
sche regeering afgekondigde sluiting van
de Amenkaansche consulaten en bu
reaux, der American Express Company in
Duitschland, Italië en alle, door deze lan
den bezette gebieden, nas naar de Deutsche
diplomatisch politische Korrespondenz
meldt, reeds lang te verwachten. De Ver-
eenigde Staten vatten bij het begin van den
oorlog de door haar oongegane verplichtin
gen als beschermende mogendheid zeer
licht op. De officieuze Korrespondenz her
innert eraan, dat de sympathieën van Ame
rika voor de zaak van Engeland zoo ver
gingen als de neutrale positie het veroor
loofd. De berichtendienst van politieken,
economischen en algemenen aard, die in
de Amerikaansche consulaten in Duitsch
land en in de onder Duitsche souvereiniteit
staande gebieden hadden georganiseerd, zoo
schrijft de Diplo verder, nam tenslotte een
dergelijke omvang aan, dat de oprichting
van een speciaal bureau noodzakelijk werd,
dat geen ander doel had dan do nauwkeu
rige, dikwijls telegrafisch overgebrachte be
richten aan de Britschej ambassade, om
zoodoende naar Londenf? door te geven.
Juist aan neutrale waarnemers, is het in
het verloop van den odtlog dikwijls op
gevallen, dat bepaalde gebeurtenissen in
Duitschland, zooals b.v, de door Britsche
luchtaanvallen aan afzonderlijke huizen of
stadsdeelen veroorzaakte schade reeds zeer
kort daarop door de Britsche radio van
commentaar werd voorzien. Ieder gerucht,
ook het domste, werd zonder de ware toe
dracht te onderzoeken, door de Amerikaan
sche consulaire agenten opgenomen en in
de kanalen der anti-Duitsche propaganda
gebracht. Wanneer de rijksregeering deson
danks ervan afzag eerder in te'grijpen, dan
waren hiervoor twee redenen toon aange
vend. Ten eerste was de schade, die door
de activiteit van deze Amerikaansche spi
onnen werd aangericht, haar verhouding
zeer gering. Werkelijk- opheldering gevende
berichten konden de Amenkaansche agen
ten zoo goed aisuopjt in jhanden' krijgen.^
Overigens Veroorloofde <Tö grootte' en
.kracht v^an deJ>(iitscfe.S^oessan gaduJdJen
grootmoedigheid in een zoo betrekkelijk
bijkomstige kwestie., Yran Duitsche -zijde
werd het Amerikaansche volk niet door
de consuls, die zich op bovengenoemde wij
ze misdroegen, gecompromitteerd. Pas de
jongste gebeurtenissen maakte het onmo
gelijk dat do njksregeering nog langer een
zoo voorname houding aannam.
Het uitwijzen van de Duitsche consuls
uit de Vereenigde Staten was een gevolg
van beschuldigingen, die in geen enkel
geval konden bewezen worden, met de op
heffing van de Amerikaansche consulaten
in Duitschland, Italië en de door deze
landen bezette gebieden verlaten de Ameri
kianen het grootste deel van het Europee
sche vasteland. Misschien beschouwen de
Amerikanen dit als een diplomatiek succes.
De Britsche intelligence service zal deze
terugtocht niet minder geniaal vinden, en
ook die Amerikanen, die zich uit de school
boeken nog herinneren, dat Europa niet
hetzelfde betee'kent als Engeland, zullen
misschien er over nadenken, of de slechte
manieren van de Amerikaansche regeering
op den duur loonend zijn.
Trein no. j0 Home—Bolzano is gistermid
dag ontspoord op het station San Giovanni
in Persicefo nabij Bologna. Sr waren twee
dooden en twee gewonden onder de reizigers.
De machinist werd eveneens gewond. Met den-
zelfden trein reisde Pavolint, de Itahaansche
minister voor de volkscultuur, die ongedeerd
bleef.
De oorzaak van de ontsporing was de te
groote snelheid van den trein, die tegen de
constructie op een zijspoor de hier toelaatbare
maximum snelheid van twintig kilometer heeft
overschreden.
Door de" medewerking van "de onderscheidene-
regeeringsmstanties is het aan van Toor's Han
delmaatschappij N.V te Vlaardïagen geïukt een
partij van ruim 2800 heele vaten met een
inhoud van'circa 100 K.G-. netto, zoutevisch-
filet te importeeren. Dezepartij is reeds be
gin dezer week in Holland aangekomen en
over een evenredige en rechtvaardige verdee
ling onder de diverse haring- en vischhandeiaren
in Vlaartlingen wordt momenteel nog onder
handeld.
Deze import beteekent weer .werk voor vele
kuipers en pakkers en snet vreugde wordt deze
lading dan ook in Vlaardingen tegemoet ge
zien/Mede in verband met de voedselvoorzie
ning in, ons tand is het te hopen, dat deze
eerste partij door meerdere en grootere la
dingen zal worden gevolgd.
Evenals in verscheidene andere plaat-.en
heeft ook de afdeeling hier ter stede van
het Algemeen Nederlandse!) Verbond het
initiatief genomen voor het inrichten van
een tentoonstelling, die stad en streek
midden in de aandacht wil stellen en
daarom ook „Stad en Streek" heet, welke
is ingericht, in de z.g bunstzaal van het
Stedelijk Museum
De tentoonstelling is tol stand gekomen
dank zij de samenwerking van het ste
delijk museum, het gemcenfeüjk archief en
de openbaie leeszaal en bibliotheek.
De inrichting.
De bedoeling is belangstel'ing en liefde
te wekken voor het eigene van de stad
Schiedam en haar omgeving, datgene wat
kenmerkend is in de geschiedenis en ont
wikkeling, het kerkelijk leven, de Eolklore,
nijverheid, enz.
Jacq C. Perk, de groote sonettendichter,
wijdde in 1845 een vers aan „Zwart Schie
dam"
Daar komen Friesche koggen
En Noorsche talken aan,
Dan klept het dragersklokje
En lost men 't kostbaar graan.
Wat ginds de zeis des maaiers
Het levenslicht benam,
Krijgt weder geest en krachten,
Herleeft in 't Zwart Schiedam.
Het is niel te verwonderen, dat op een
tentoonstelling..die de aandacht vestigt op
het eigene van onze stad de alcobolindus-
trie eti wat daarmee samen hamgt, een
belangrijke plaats inneemt.
- .Ook M-l -verleden:, de visseherrj,. zee
vaart en wat daarmee rechtstreeks iets te
maken had, b v de touwslager-ij, is op
deze tentoonstelling vertegenwoordigd.
Een derde afdeelmg vormen de oude
kaarten van Schiedam met omgeving, voor
komend in atlassen.
Schiedam en St. Liduina zijn nauw aan
elkaar verhonden en ook aan de Heilige,
die in het hart van zoovele R. K. stad-
geno-oten een plaats inneemt, is een af-
deeling gewijd
Over Schiedam blijkt nog heel wat ge
schreven te zijn en dat is grootendeels
bijeen gebracht en uitgestald
Tcekeningen van verdwenen stadspoor
ten, voonnalig Sl Jacobs Gasthuis, Wees
huis der Hervormden, Huis Mathenesse,
kasleel Spangen, enz., uilen eenigen in
druk geven, hoe het vroeger was.
Oude boeken.
De meest interessante afdce'ing ver
men echter 6 werken, die met bizondere
toestemming van B en W. uit het gemeen
te-archief naar deze tentoonstelling zijn
overgebracht
De verzameling bestaat uit het Keur
boek, dat men begon te schrijven om
streeks het midden van de 15e eeuw
en is opengeslagen bij de keur op de
haringvangst van 1434
Een belastingkohier op de huizen van
Schiedam geeft inlichtingen wie in 1607
eigenaars waren van de huizen in deze
stad; ze worden alle straalsgewijze opge
somd. Typisch is, dat hel omslag van
dit boek gevormd wordt door een mid-
deleeawsch missaal, oud-notenschrift van
een mis.
Het derde -hoek, van bescheiden for
maat, bevat de ledenlijst van het bran-
dersgilde van 16941739. (Gaarboek van
het Gildegeld van het Brandersgilde).
Een andei boek doet medeiee'ingen over
de hoeveelheid haring, die hier ter sterle
in 1614 en volgende jaren werd aangebracht
en door welke schepen dat geschiedde.
(Register van certification van de aange
brachte baring, 1614 Augustus 11—1637
December 17, met de merken van de
„stierluvden".)
Bizonder leerzaam is de oudste verza.
meling orimineele processtukken, die reeds
beginnen in 1386 en ons vertellen aan
welke delicten de Schiedammers in de 14e,
15de en 16de eeuw zich schuldig maakten.
(Rol van crimineele zaken, 1386 Zaterdag
na Sint Lucasdag Evangelist (20 October)
1569 Augustus 30).
Het oudste "boek dateert uit 1314; het is
h'et leenboek van Mathenesse, waarin nauw
keurig is aangegeven wie grond en andere
eïgeüdommen van de heeren ^an Mathe
nesse in huur hadden -(Leenboek van Ma^
th'enesse 1344 des Dinsdag na 9fot Pan-
cratius (18 Mei) 1619 April 22).
De a'cohol-insilusiiir.
De afdeeling Schiedamsclie jenevermdus-
trie is vrij uitgebreid en daarbij is ook!
iets nieuws.
In opdracht van de heeren R. Klerjpool,
A. J. de Koning en K. A. M. Roelants,
heeft onze stadgenoot, de heer J. Scheuer
mann in 15 tafereelen een overzicht gege
ven van „de geschiedenis van het graan"
Aanschouwelijk is op kleine paneeltjes o a.
voorgesteld, hoe de graanakker beweikt
wordt ,de oogst wordt binnengehaald, het
kiemen van het graan, het beslaan, de
verwerking van de spoeling, de moutwijn
het verwerken van gist in de bakkerij en
het nuttigen van een glaasje'gedistilleerd
in een vriendenkring.
Het bovengenoemde driemanschap heeft
'twerk van Schrmermann aan het museum
ten geschenke gegeven en dat wordt bij
deze gelegenheid voor het eerst tentoonge
steld om later in het museum een plaats te
krijgen, waarvoor het een aardige aan
winst is.
In monstervorm worden de grondstoffen
van de jeneverindustrie getoond: gerst,
mout, rogge, ruw nat, enkel nat, moutwijn,,
jenever en jeneverbessen.
In rechtstreeks verband met deze indus
trie stond het molenaarsbedrijf. Een mo
del van de molen „De Hoop" is aanwezig;
de wieken worden „In de bruiloft" gezet.
Zoo men weet kan de molenaar met'den
stand van zijn wieken heel wat vertellen:
vreugde of rouw op den molen, geen
weik enz.
Op een plattegrond van Schiedam is aan
geduid, waar ruim 50 jaar geleden de 19
molens^ stonden, die toen do stad rijk was.'
De vischvangst.
In de 16e On 17e eeuw was dé visseherrj"
voor Schiedam van belang. Een model
van de logger S. D. M. 1, kort geleden
door den heer J. Heyberg uit Rotterdam
aan het Stedelijk Museum geschonken
wordt nu voor het eerst tentoongesteld, sa
men met een model van een Schevening-
sehe bom en het schip „Solo", gebouwd
op de werf De Nijverheid (tbaos firma A.
F. Smulders), welk schip in 1856 voor
de Ned. Handel Mij. de eerste koffie uit
[ndie meebracht voor de firma Gips, Roe
lants en Co. alhici.
In rechtstreeks verband met de visch-
vangst stond het ambt van omroeper, wiens
attributen aanwezig zijn en voorts ook het
touwsiagersbedrijf, waarvan een wiel is
geëxposeerd, zooals dat vroeger op de
vesten en in de Baan werd gedraaid door
opvolgers van Michiel Adriaansz de Ruy-
terl
Kaarten en boeken.
Lange kaarten toonen de gevels van,
de Korte en de Lange Haven, waarbij
men partijen ontdekt, die men op de Hee
rengracht te Amsterdam zou zoeken. Daar
tusschen in zrjn in den loop der jaren
ook gebouwen gekomen, die in hun om
geving detoneeren.
Atlassen van het hoogheemraadschap
Delfland en Schieland liggen opengesla
gen bij de kaarten, waarop Schiedam voor
komt; interessant is ook het Lantcaertboek
van het St. Jacobs Gasthuis te Schie
dam, waarin de landerijen van het Gast
huis op kaart gebracht zijn. Daarmee werd
in 1572 begonnen; in 1628 is het„boeck"
voltooid.
Er blijkt in den loop der jaren nog
heel wat over Schiedam en het bran-*
dersbedrijf te zijn geschreven; veel daar
van is hijeen gebracht en uitgestald Daar-
bij bevind4 zich ook het.juist dezer da-,
gen verschenen boek van L. A. Abma
Genealogie der Schiedamsche familie Nolet.
Ook van de folklore is nog niets be-'
waard gebleven. De aandacht wordt' ge
vestigd op het inluiden van de varkens-
markt op 28 October. -
Op de overloop, tusschen kunstzaal én
groote zaal op de le verdieping heeft
de plaatselijke afdeeling van het A.N,
het een en ander bijeen gebracht, wat
betrekking heeft op het werk van 'het
Verbond.
De bedoeling van de tentoonstelling, die>
tot stand gekomen is dank zij o a de
samenwerking tusschen mej. S C. Bok,
bibliothecaresse, van de openbare leeszaal
en bibliotheek, Mr. C. A. Reeser, secre
taris van het A.N.V., afdeeling Schiedam;
de heeren C. H~ Schwagermann, conser
vator van het stedelijk museum eh A. van
der Poest Clomenl, gemeente-archivaris,
heeft ten doel door aanschouwing belang
stelling te wekken en door het boek.ver
dieping te brengen!
(Vervolg rubriek Stadsnieuws pag 2).
