WIJS-
EIGEN TAAK DER
BEGEERTE
Steeds gebonden aan tijdgebeuren en
socialen strijd
De Nederlandsche
Volksdienst
Pag. 1 - No. 22844
TWEEDE BLAD DEK S.CHIEDAMSCHE COURANT
Dingdag 29 Juli 1941
Prof. T. Goedewaagen over zijn
hoog leeraarscJiap
Ia een vraaggesprek met een redacteur
van de Vereenigde Persbureaus heeft prof.
dr. T, Goedewaagen, secretaris-generaal van
het departement van volksvoorlichting en
kunsten, naar aanleiding van zijn benoe
ming tot bizonder hoogleeraar in de nieu
were wijsbegeerte aan de rijksuniversiteit
te Leiden, een uiteenzetting gegeven over
wijsbegeerte enpolitiek
Traag". Welk verband bestaat er naar
uw meening tusschen philosofie en poli
tiek?
Antwoord„In de eerste plaats," zoo
verklaardd prof. Goedewaagen, „wil ik op
historische gronden vaststellen, dat de
grootste wijsgeeren zich diepgaand met de
politiek hebben bezig gehouden en dat zij
philosofisch gefundeerde, politieke stelsels
ontwierpen. Het waren de wijsgeeren Plato
en Aristoteles, die de politiek van Alexan
der den Groote hebben voorbereid, terwijl
de school der Stoa de wijsgeerige recht
vaardiging gaf voor een imperium-politiek
der Romeinen. Thomas van Aquino stelde
de algemeene politieke leer voor de room-
sche kerk op, welke nog tot voor kort
de gangen van het politieke katholicisme
heeft kunnen leiden. Ook Kant levert, als
overtuigd aanhanger van de Fransche re
volutie, een bewijs voor mijn stelling, even
als Schelling en Hegel, die sterk anti-libe
ralistisch in den zin der restauratie heb
ben gedacht. Ten slotte mag zeker ook
Rousseau niet vergeten worden in verband
met de leer der volkssouvereiniteit
Men mag gerust zeggen, dat elke wijs
geer, die op volledigheid aanspraak wil
maken, zijn politieke stelsel heeft, zooals
hij dit moet hej>ben in verband - met zijn
eigen, bepaalde sociale en religieuze op
vattingen. De wijsbegeerte en de politiek
zijn onscheidbaar en hun eenheid tis nood
zakelijk, willen béide n'ietl <mvruchtbaar
zijn."
Ontwikkeling gebonden aan de
historie
Vraag: Wordt de vrijheid der philosofie
door dezen band met de politiek niet te
zeer beperkt en is zij onder deze omstan
digheden nog wel tot eigen werkzaamheid
in slaat?
Antwoord: Men moet vooral niet den
ken, dat er een eigen werkzaamheid der
philosofie kan bestaan geheel en al los
van den politieleen strijd. Integendeel: de
ontwikkeling van de philosofie en haar
denkstelsels voltrekt zich juist door en in
de concrete historische situatie. De vrij
heid der wijsbegeerte toch beteekent geens
zins, dat zij los van de maatschappij
staat, doch dat zij, midden in den socia
len slrijd geplaatst, deze op haar eigen
wijze belicht. Dit is geen ontdekking van
onzen tijd, doch een historisch vaststaand,
onveranderlijk feu tb
Een karakteristiek voorbeeld hiervan, dat
voor ons Nederlanders voor de hand ligt,
levert Thorbecke, die in Duitschland phi
losofie studeerde en in Leiden dp ideologie
van het liberalisme schreef en beleed. Ik
zou niet gaarne ontkennen, dat Thorbecke
edn wijsgeerig denker was, omdat hij de
geestelijke „vader van de liberale politiek-is,
waarvan ik als' nationaal-socialist een be
strijder ben. Thorbecke kwam op grond van
zijn philosofisch. denken tot zijn politieke
stelsel en wat voor hem geldt, geldt, mu
tatis mutandis ook voor een wijsgeer, die
.een nationaal socialistisch politiek, stelsel
aanhangt. „nv
De eigen werkzaamheid van de wijsbe
geerte-'is -overal en -altijd! gelegen in den
blik op het geheel en het logisch doorden
ken van alle begrippen, die op eenbepaald
en bizonder geval betrekking hebben. Zoo
heeft bij voorbeeld - Piato niet alleen een
gemeenschapsideaal -in,theorie en met de
daad nagestreefd, doch ook de vraag naar
het wezen en het begrip van de mensche-
bjke samenleving gesneld.
„Een vergeten hoofdstuk"
Vraag: Welke" beteekenis hecht n aan
het rasvraagstuk in de philosofie en hoe
stelt u zich voor dit te behandelen?
Antwoord: Het rasvraagstuk is niet al
leen in wijsgeerig en politiek opzicht, doch
voor de geheele wetenschap langen tijd
een „vergeten hoofdstuk" geweest. De laak
van de philosofie ten aanzien van dit be
grip is mijns inziens tweeledig. Ten eerste
moet zij historisch laten zien hoe dit vraag
stuk, ondanks het feit dat men het lan
gen tijd heeft genegeerd, Wel aan de orde
moest komen.
Ten .tweede zal zij zich systematisch
moeten -bezinnen op dit begrip
Ik wil hierbij vooral den nadruk leggen
op het feit, diat het rassenvraagstuk niet
alleen 'biologisch gezien moet worden, doch
dat het ook en zelfs in de eerste plaats
mn cultuur.wetenschappielijken aard. is. Het
inzicht «zal1 meer en meer baan moeten
breken, dat het ras in belangrijke mate
mede-bepalend >is voor het menschehjfc
zieleleven en de volksziel. Het is daji ook
noodzakelijk, dat de raspsycbologie in alle
richtingen swordt uitgebouwd. Wij mogen
ons rij. eenmaal niet ontveinzen, dat bij
voorbeeld de' politieke geschiedenis, de
kunstgeschiedenis'* >en de geschiedenis van
het geestelijk leven niet begrepen kkümeri
warden, als men het raisbeginsel niet als
uitgangspunt neemt. Men denke hierbij bijL
voorbeeld aan Rembrandt, of aan dp Go.
thïek, welke zoo typisch Germaansch was
tegenover de overige wereld,' ook de Leid.
sdie (universiteit zal zich eens wijsgeerig
moeten .bezinnen, op begrippen „als volk,
staan en rag, zoowel voor de wetenschap,
alsook voor den politieken' strijd-is dit on
misbaar. -Ik stel imj'cLah oök' voor, bij mlijn.
onderwijs een niet "gering deel te besteden
aan rde „philosofie, .der bloedgemeen
schap". r
BUITENLAND
Wijsbegeerte geeft inzicht in
het geheel der wetenschap
Vraag: Hoe ziet u de zuiver theoreti
sche functie vian .de wijsbegeerte in het
geheel jian het universitair onderwijs?
Antwoord: De universiteit is in de laatste
eeuwen geworden tot een ondoordachte
diaos wan speciale vakken, waar een ieder
in zijn eigen hokje werkt, terwijl de blik
op het geheel, althans voor eén zeer groot
deel, verloren ging.
De philosofie heeft van oudsher tot taak
het encyclopaedisch stelsel van wetenschap
te ontwikkelen en het was Hegel, die dit
-uiteraard met d(o "middelen van zijn
tijd het meest volledig heeft gedaan.
Zooals thans in de politiek de idee van het
geheel op den. voorgrond treedt tegenover
die wan de bizondere deelen, zoo gaat
het ook met de verschillende wetenschap
pen .(Gestaltspsydhologie, moderne socio
logie) -en zoo zal het ook gaan met de
wijsbegeerte. Deze begrijpt steeds als hiaor
taak: -met die Wetenschappelijke middelen
van dezen tijd de encyclopaedic van alle'
wetenschappen dialectisch te ontwikkelen,
In de stad, wtaar Bolland doceerde, is dit
geen onbekend geluid. Zelf heb1 ik in 1932,
in mijn „Summa, contra metapkysicïs" een
bijdrage in dit streven willen geven en het
verheugt mij, dat (ik nu in de gelegenheid
wondt gesteld, de nieuwe philosofie in de.
zen geest, niet alleen historisch beschrij
vend, maar ook systematisch' te ontwikt
kelen, daarbij aanknoopepd aan het groote
'voorbeeld, der Duitsche, wijsgeeren, van
Leibniz tot Hegel. Zooails nog onlangs prof.
Noack tuit Hamburg hier te lande heeft'be
toogd, liggen hier de grondslagen van een
philosofische denkwijze, die in haar dia.
Jeotiek -zuiver .methodisch en .„'óp de hoog
te wan-de'wetenschappen" is". - -
MiS
Een Duitsche cel enne trekt bij haar opm arsch voorbij een buitgemaakte Sovjet-
tractor en achtergelaten munitie. (PK.-Kintscher, Hoffmann, Zander)
Duitsch protest te La Paz
Na een anti-Duilsche campagne heeft de
Boliviaansche regeering zooals gemeld
den Duitsdien gezant, Wendler, zonder
opgave van redenen, uitgenoodigd binnen
driemaal 24 uur Bolivia te verlaten. Na
derhand publiceerde de Boli\ ïaansclie re
geering een brief, jdie afkomstig boette te
zijn van den Boliviaanschen militairen at
taché te Berlijn, majoor Behnonte, en ge
richt was aan den'Druitschen gezant Wend-
Ier. Daarmede motiveerde zij haar onge
hoorde maatregel tegen den vertegenwoor
diger van het gropt-Duitscho rijk. Bolivia
beweerde dezen brief van een buitenland-
sche mogendheid te hebben gekregen. Vorm
en inhoud, benevens de begeleidende om
standigheden, waaronder de z.g ontdekking
geschiedde, doen op het eerste ge/icht blij
ken, dat dit een v^rvalsching van het dom
ste, onbelio-lpenste- soort was.
Dit is thans defemticf bewezen door de
verklaring van genoemden majoor Bel-
monte, die hij gistermiddag heeft afgelegd
ten overstaan van ,de Duitscho en buiten-
landsche pers, in welke verklaring hij oa
zeide nooit Óen brief aan den Duitsclien
gezant Wendler tè hebben gezonden.
De Duitsclie regeering heeft op grond van
het bovenstaande en van de onthulling van
-5e onbehouwen vervalscherstrucs, waaraan
'de Boliviaansche regeering ten slachtoffer
is gevallen in onbegrijpelijke lichtvaardigi-
lieid en zonder oók maar een poging om!
een onderzoek in ".te stellen, gisteren een
nota aan de Boliviaansche regeermg ge
zonden. Reeds in een nota' van 22 Juli j I.
werd1 de bewering,- dat gezant Wendler zou
hebben deelgenomen .aan kuiperijen tegen
de regeering van .Bolivia, ten scherpste
verworpen. I
Thans bevat deze -tweede nota de ver
klaring van het detnenti gedaan door den
militairen attaché Behnonte, waaruit de
conclusie getrokken, wordt, dat het gepu
bliceerde document: teen volkomen verval"
selling is.
De nota eindigt .gldus:
„Die njksregeering moet thans vaststellen,
dat de Boliviaansche regeering op grond
"van stappen eenér derde mogendheid en
zonder ook maar gen poging tot ophelde
ring van den feitelijken stand van zaken
te. hebben gedaan,; bereid geweest is tot
een in het internationale verkeer weer
galoos optreden tegen den diplomatieken
vertegenwoordigerfvan het volk. De rijks-
regeering spreekt''hiertegen opnieuw liaar
scherpste protest uit."
Duitsche ..'waardéeri ng. voor den
Fïrtschen jsteun
Het verantwoordelijkheidsbesef, w-as-
mede Finland op den linker vleugel vanj
liet Europeesche afweerfront tegen het
bolsjewisme, zoowel in militair, als ook
in politiek opzicht, zijn bijdrage levert,
verzekert het land niet alleen zijn eigen
toekomst, maar ook een vooraanstaande
plaats in den Noordelijken sector van het
nieuwe Europa,zoo zet de Deutsche di
plomatisch-poiitische Information uiteen
Het Finsche volk heeft geen oogenblik ge
twijfeld aldus de Diplo tezamen met
het Duitsche rijk en zijn bondgenoolen zijn
positieve houding ten opzichte van de
Europeesche solidariteit op het slagveld
te bewijzen.
Evenals andere kleine volken, die
Duitschland ook in tijden van nood vriend
schappelijk gezind zijn, kan ook Finland
er op .rekenen, dat Duitschland het zon
der vooibehoud vechten van Finland in
een gemeenscliappelijken strijd niet ver
geten zal. Waar Finland zich een loyaal
en actief lid in den strijd om een nieuw
■Europa heeft getoond, kan het land over
-de geheele linie op een grootmoedige he
fooning van zijn offers rekenen.
Ook militair Japansch-Fransch
accoord
Het D.N.lï. meldt-uit Vichy:
Naar van gewoonlijk welingelichte zijde
wordt vernomen, is thans ook definitieve
overeenstemming bereikt over de mijitaire
kwesties van de Fransch.Japanscke samen
werking. -Naar men zich zal herinneren,
zijn -tot dit doel. te Hanoi technische 'be
sprekingen gevoerd dusschen den gouver
neur-generaal van fndo-China, admiraal De-
oorax en den chef van de Japansche mill,
taire missie, generaal Soemita. Zoodoende
is na de succesvolle beëindiging der tege
lijkertijd t,e Tokio' en' Vichy gevoerde poli
tieke besprekingen zoowel in politiek als in
mililair opzicht de grondslag gevonden
voor >de gemeenschappelijke verdediging
van Fransch Indo China.
Naar -vernomen uordt is de Japansche
ambassadeur .te Vichy, Kato, gisteren op
nieuw ontvangen door den plaatsvervan
gend en -minister president, .admiraal Dar
ton. Vermoedelijk liad dit bezoek de bedoe
ling de Fransche regeermg in te lichten
omtrent de beëindiging van de technische
besprekingen te Hanoi.
Britsehe saldi in Japan geblokkeerd.
Officieel wordt te Tokio medegedeeld,
dat de Japansche regeering de blokkee
ring en controle van de Britsehe saldi in
Japan heeft gelast,, nu uit Londen een
officieel bericht is ontvangen over de
blokkeering van de Japansche saldi in
Engeland.
Zaterdag is het eerste contingent Nederlandsche vrijwilligers ver
trokken. Luitenant-generaal Sey Hardt b.d. reikt de Nederland-
schc vlag over aan het Neder 1-iuidsehc Vrijwilligers-legtoen.
"(Polygoon)
Haven van Odessa gebombardeerd.
Do -haven van Odessa is gisternacht
meermalen door gevedhlsvhegtuigen gebom
bardeerd. Omslaginstalïaties werden getrof
fen en in brand geschoten. Een omvang
rijke en verscheidene 'kleinere branden, be
wezen het succes van den aanval.
Britsehe torpedojager getorpedeerd.
Tijdens een gevecht tusschen Italiaan.
sche motortorpedobooten en lichte vijand e-
hj!k(o eenheden, is, naar eeti speciale oor
respondent -van Stefani meldt, een En.
gelsche torpedo jager door torpedo's getrofi.
fien. De torpedojager vertoonde onmiddellijk
slagzij. -
Italiaansche verkenningsvliegtuigen kon
den -waarnemen, dat de bemanning kort
daarop de reddingsbooten uitzette.
BINNENLAND
Onder leiding van den directeur-
generaal van Winterhulp
Nederland
De Staatscourant van. gisteravond be
vat de statuten van de stichting „Neder
landsche Volksdienst".
Het doel der stichting is de verzorging
van alle Nederlanders uit een oogpunt
van de zorg voor het volk en de wel
vaart, zoomede overeenkomstige opgaven
Aan het hoofd staat als landelijk lei
der de directeur-generaal van de stich
ting „Winterhulp Nederland".
Deze is voor het geheele weik en fi
nancieel beheer van den „Nederlandschen
Volksdienst" erantwoordelijk
Hij geeft in de eerste plaats de alge
meene voorschriften voor de werkzaam
heden en de organisatie.
De werkzaamheden van den „Nederland
schen Volksdienst" voor het geheele land,
de provincies en de gemeenten worden
verricht door de bureaux van „Winter
hulp Nederland"
Ter bevordering van het doel van den
„Nederlandschen Volksdienst" kunnen Ne
derlanders als lid toetreden, tegen betaling
van een manndelijksche bijdrage van min
stens f 1.
Het dienstjaar loopt van 1 April tot
en met 31 blaart van het daaropvolgen
de jaar.
Na afloop van een dienstjaar wordt het
financieel beheer door de commissie voor
de (financiën von „Winterhulp Neder
land" gecontroleerd.
De ingenieurs-titel
Het hoofd van het "Opvoedergilde, prof.
dr. R. van Genechten; de leider van het
technisch gilde, dr. ing W. A. Hefwey, en
do gemachtigde van den commissaris voor
de niet-commercieele vereenigingen en
stichtingen, dr. ir. G. de Gelder, hebben
toestemming gegeven aan alle afgestudeer
den van erkende (gesubsidieerde) middel
bare technische scholen', zich ingenieur te
noemen met het toevoegsel „ing." voor
den naam
De ingenieurs van de Delftsche hooge-
school kunnen zich „ir." blijven noemen.
Op deze wijze zalgelijkstelling in
Duitschland van onze technici rntet dege
nen, die in Duitschland zijn opgeleid, op
eenvoudige wijze worden verkregen, in af
wachting van een nieuwe verordening,
waarbij de gelijkstelling wettelijk wordt vast
gelegd. "Zij is in feite reeds vastgesteld door
de verordening no. 70 van 19 April 1941.
Het hoogere kader der WA
te Leusden bijeen
Zaterdag en Zondag j.l. is het hoogere
kader der W.A. samengekomen in de nieu.
we fcaderschool te Lensden, welke eerst in
September a s. officieel voor haar nieuwe
bestemming in gebruik zal worden gesteld-
De leider der N.S.B., ir. A. A'. Mussort,
was Zondag aanwezig.
Nederlandsche cabaret-uitvoeringen in
N oord-Frank rijk.
Na een toumeé van 31/2 week is de
zer dagen het cabaretgezelschap, dat, on
der aitislieke leiding van Piet Schuurman,
een 17-tal voorstellingen voor Nederland
sche arbeiders in Noord-Frankrijk heeft ge-
gevén, hier te lande teruggekeerd.
Winnen van technische vetten uit spoel
en afvalwater.
Het rijksbureau voor de voedselvoorziening
in. oorlogstijd maakt bekend, dat gisteren in
de Nederlandsche Staatscourant is afgekondigd
het „vetbesiuit 1941" (vetvangers). Volgens
deze beschikking is het uit spoel- en afval
water winnen van technische vetten, door het
plaatsen van vetvangers, voor bepaalde be
drijven verplichtend gesteld.
In alle door de Dnitschers bevrijde gebieden wordt dc Sovjetpropaganda opgeruimd.
(PK. Schalier, Hoffmann, Zander-m)
t.
^.„philosofie der bloedgemeenschap"
