DE TERUGTOCHT DER SOVJETS
IN DE OEKRAÏNE
DE SOVJET-BEDREIGING
VAN FINLAND
Zaterdag 16 Augustus 1941
Na 22860
De Zwarte Zee-haven Nikolajef Ingesloten
Cultuur en ontspanning
Het
probleem van den uitweg naar het Noorden
Een strategische spoorlijn
mi
Moedige mannen en
vrouwen
Tijd om te verduisteren
EERSTE BLAD
134ste Jaargang
Bevrijding van Europa van het bolsjewisme niet meer twijfelachtig
Sovjet vliegtuigen pogen Berlijn
aan te vallen
Een afdeeling aan het departe
ment van volksvoor
lichting en kunsten
(Scheri).
Museum Boymans
VANDAAG: 21.04 UUR
MORGEN: 21.02
MAANDAG: 21.00
ZONSOPGANG MORGEN 6.25 UUR
MAANDAG 6.27
uezc courant verschijnt dagelijks, met uitsondering
van Zon- en Feestdagen.
Prgs per kwartaal f2.10; franco per post f2.60
Prijs per week: 16 ets. Afzonderlijke nummers
6 ets.Abonnementen worden dagelijks aangenomen
Adverienti£n voor het eerstvolgend nummer moeten
vóór elf uur aan het Bureau bezorgd zijn, 's Zater
dags vóór 0 uur. Een bepaalde plaats van
a&vertentiën wordt met gewaarborgd.
Directie: Mr, H. A. M. Roelants
Hoofdredacteur: M. Stavenga, Schiedam
SCHIEDAMSCHE COURANT
BUREAU LAKGE HAVEN 141 (HOEK KORTE HAVEN) TEL. 69300 (3 LIJNEN)
^ry» der advertenUën. \an Xw regels X 1.60
iedere regel meer f 0.31; m het Zaterdagnummer
1—-5 regels t 1,85, iedere regel meer I 0.36
Reclames f 0.77 per regel* Incassokosten S ets.;
postkwrtantie. 15 eta. Tane\en too advertentiën
bij abonnement zijn aan het Bureau \crknjgbaar.
Dagelijks worden tegen vooruitbetahng Kleine
Ad verten ücn opgenomen 4 f 0.52 t/m 15 wooitLn
t 0.77 t/m 25 woorden. Elk woord meer 5 cent tot
een maximum van 30 woorden.
's Woensdags Kleine Advertentiën tot 23 woorden
'0.26, mits vóór Dinsdagavond uur aan bet
Bureau bezorgd
's Zaterdags Kleine Advertentiën 1 J.03 indien
met vóór Vrijdagavond 0 uur bezorgd.
POSTREKENING 5311
Ia aanvulling op het weerrnachtsbericlit
van gisteren verneemt het D.N.B. van mili
taire zijde
In de Westelijke Oekraine teekent zich
steeds sterker He volledige ineenstorting
at van de Sovjetlegers aldaar. In het ge
bied ten westen van het zuidelijk deel der
Boeg werden de daar nog aanwezige vijan
delijke strijdkrachten vernietigd. De beide
havensteden Odessa en Nikolajef zijn thans
door de verhonden troepen ingesloten. Ten
oosten der Boeg heeft de opmarsch, die
zonder ophouden door de snelle Duitsdhe
afdeelingen werd - voortgezet, geleid tot de
verovering van het belangrijke ertsgebied
en industriecentrum van Kriwoi Rog, ge
legen in de bocht van de Djnepr op on
geveer 150 kilometer ten noorden van de
Zwarte zeekust.
Voor zoover de geslagen vijand nog in
staat was terugtrekkende bewegingen uit
te voeren, heeft het Duitsdhe luchtwapen
deze dicht opeen gedrongen colonnes met
succes aangevallen en daarbij talrijke pant
serwagens en voertuigen vernield. Ook kan
der te z;jn en de jonge Slowaaksche weer
macht alle eer aangedaan
Van de Hongaarsche troepen zijn het
vooral de gemotoriseerde snelle afdeelin
gen en de vliegers geweest, die in on
onderbroken strijd meegeholpen hebhen den
taaien weerstand der Sovjettroepen betrek
kelijk vlag te breken. Eind Juni rukten
zij op van de voormalige grens tusschen
Hongarije en de Sovjet-Unie aan de Kar'
pathenpassen en zij staan thans, na de
bevrijding vair Galicië, omstreeks zeven
honderd kilometer van hun aanvangsstel-
Jingen, met de Duitsche troepen aan het
zuidelijk deel der Boeg
De tot nu toe genoemde verbonden strijd
krachten hestonden uit formaties geregelde
troepen van Roemenië, Hongarije, Slowa
kije en Italië. Zij zullen binnen afzienbaren
tijd worden aangevuld met de afdeelingen
vrijwilligers uit Spanje, en Portugal, uit
Vlaanderen en Kroatië, alsmede uit geheel
Scandinavië, die zich voor den strijd tegen
het bolsjewisme onder het Duitsche opper
bevel hebben geplaatst. Na de .ovciwmnin-
worden aangenomen, dat de vijand grootc ^gen der Duitsche weermacht en haar bond-
genooten !s de definitieve bevrijding van
het bolsjewisme niet meer 'twijfelachtig.
troepenveriiezen heefk geleden, zoodat er
nog slechts schamele overblijfselen dier
troepen in den vernietigingsslag in de wes
telijke Oekraine gered zullen kunnen wor
den. Ook de overgangspunten van de
Dnjepr zijn blootgesteld aan de doorloo-
pende slagen van het Duitsche luclitwa
pen, dat veerbooten tot zinken heeft ge
bracht en pontonbruggen vernield
De legers van den Sovjet-maarschalk
Boedjenni hebben dus in de westelijke
Oekraine niet alleen zelf zware vernieti
gende slagen ontvangen, doch tevens do
belangrijkste havens aan de Zwarte zee
en oen der belangrijkste industrie- en grond
stofgebieden der Sovjet-Unie moeten prijs
geven.
Uit de tot nu toe ontvangen berichten
is gebleken dat aan deze zuivering der
westelijke Oekraine van de bolsjewisten be
halve do Duitsche, cok Roomeensche, Hon
gaarsche en Slowaaksche afdeelingen heb
ben deelgenomen Een van de extra be
richten, die gisteren werden gepubliceerd
heeft thans ook voor de eerste maal mel
ding gemaakt van de daar in den strijd
gebrachte Itahaansehe troepen, die, zooals
hekend, eenigen tijd geleden door denDuce
ter bestrijding van het bolsjewisme naar
het Oostelijk front zijn gezonden.
Van de in de Oekraine strijdende ver
honden troepen zijn de Roemeensclic het
sterkst in aantal. Zij staan zooals men
weet, onder persoonlijke leiding van den
Roemeen actiën geneiaal en staatsleider An-
tonescu, d.i e de groote voldoening heeft
gesmaakt de in'1940 door de Sovjet-Unie
afgepeiste gebieden, de Noordelijke Boe-
Icowina en Bessarabie, weer voor Roeme
nie tei ug te veroveren Het zijn ook Roe-
meenscbe troepen die de belangrijke ha
venplaats Odessa hebben ingesloten.
Telkens weer hebhen de Duitsche wer-
machtsherichteii ook met lof melding ge
maakt van de in de Oekraine strijdende
Slowaaksche en Ilongaarstihe afdeelingen,
die in trouwe wapenbroederschap schouder
aan schouder stonden met de Duitsche
weermacht. De aldaar in den strijd ge
brachte Slowaaksche afdeeling heeft bewe
zen een kranige en succesvolle medestrij-
Een gering aantal Sovjet bommenwerpers
heeit in den afgeloopen nacht een aan vals-
poging gedaan op het Noordoostelijk deel
vian het Duitsche rij'k welke zonder resul
taat hleefj. Slechts een vliegtuig slaagde
er in den rand van Berlijn te bereiken,
waar het door luchtdoelgeschut werd ver
dreven.
Het A.N.P heeft zich gewend tot het
hoofd der afdeeling cultuur en ontspan
ning van het departement van volksvoor
lichting en kunsten, den administrateur, ma
joor b.d. Marius van Lokhorst, ten einde
een en ander te vernemen omtrent de werk
zaamheden dezer belangrijke departemen
tale afdeeling.
De heer Van Lokhorst stelde op den
voorgiond, dat zijn tak van dienst gedeel
telijk valt huiten. de andere afdeelingen van
het d epartemenf, maar ze aan anderen kant
ook overkoepelt. Dte afdeeling is nog slechts
in het begin van haar ontwikkeling en he
vat drie bureaux.
Toerisme.
Het eerste is dat voor toerisme, reern
delingenverkeer en alles wat daarmede ver
band houdt. Men bedenke, dat in ons land
een kleine vierhonderd plaatselijke vereeni-
gingen voor vreemdelingenverkeer beslaan.
Het bureau heeft o.m. tot taak den samen
hang dez.er bureaux steeds hechter te ma
ken en te zorgen, dat in de eerste plaats
het algemeen doel goed in het oog gehou
den wordt. liet bureau houdt zich ook
bezig met de stimuleering van de zwem-
spoit en stelt zich dus tevens in dienst
der volksgezondheid, door belemmeringen
van de z.wemsport uit dm weg te ruimen.
Het „recht op reizen" wordt erkend, dien
aangaande werkt men nauw samen met
„Vreugde en Arbeid". Men gaat er van uit,
dat het arbeidende volk geen verlengstuk is
van de machine", maar vat het recht op
reizen niet op in dien zin, dat men de
mens dien in luxueuze paleizen zou willen
onderbiengen. De bedoeling is alleen de
arbeidskracht op peil te houden door vol
komen ontspanning, zoo mogelijk in een
natuur, die van de vaderiandsche afwijkt.
Ciiltuuniitwisseliiig.
Het tweede bureau is dat van cultuur-
uitwisseling. Men wil dus een uitwisseling
van culturen van andere volken met de
onze. Op dit gebied hebben wij reeds ge
zien de tentoonstelling van beeldende kunst
!in Hagen en Keulen en omgekeerd is er
nu in Amsterdam een tentoonstelling van
beeldende kunst van Duitsche kunstenaars.
Dit is een arbeidsveld, dat ,voor onbeperk
te uitbreiding vatbaar is. Voor de toekomst
bestaan er plannen deze, uitwisseling uit te
bieiden tot andere landen. Vooral wordt
hier het oog gericht op Italië, dat reeds in
vroegere eeuwen als %n magneet de
Noordsche'ziel naar zich toe trok. Als klas
siek voorbeeld gelde de' mis van Goethe
naar Italië. Bij jonge kunstenaars wordt
door deze uitwisseling de blik verbreed en
bovendien wordt bereikt dat men zich be
zint op den eigen voJksclien aard. Men
beieikt er ook mee, dat de dynamiek van
de Nederlandsche geaardheid in het bui
tenland beter wordt aangevoeld en op prijs
gerteld.
Cultuurbevordmug.
Het derde bureau draagt den naam van
cultuurbevordering. In tegenstelling met hel
tweede aldus de heer Van Lokhorst
ligt zijn werk voornamelijk in het vaderland.
Een der voornaamste werkpunten is het
heter inrichten en verdiepen van volks
feesten. Een volksfeest is een zaak van
gi'oot belang en mag daarom niet in vei
hgo handen geacht worden, wanneer uit
sluitend particulieren op willekeurige wijze
hot initiatief nemen. Het fepel op zichzelf
is trouwens reeds een aangelegenheid, cLe
philoschsch en psychologisch heel fijn uit
een te rafelen zou zijn. De uitspraak der
Romeinsche dictatoren: „Geef het volk
brood en spelen" is niet het standpunt van
het departement. Het gaaf èr niet om de
menschen bezig te bouden, "maar er wordt
gezoigd, dat de vnje tijd in de juiste ba
nen blijft eu zoo nuffig mogelijk wordt be
steed. niorJooi kan de volkselie cultuur
slechts winnen. Het streven is om. het
kermist eimaak in cere to herstellen, maai
ook in betere banen te leiden, teiwij' ook
ontspanning in goede circussen zal worden
aangemoedigd. Persoonlijk sta ik op het
standpunt zeide de heer Van Lokhorst
dat het ciicusper»oneel alle hoogachting
verdient voor zpii sobere levenswijze, het
plichtsbesef en de tucht, waarvan het als
regel blijk geeft.
li.*)
Dorpat, 1920, Om de tafel zitten Rus
sische en Finsche gedelegeerden en liet
gaat over de vredesvoorwaarden, waarop
een einde zal worden, gemaakt aan den
Finsch-Russischen oorlog, die met de mens
jewistische revolutie was begonnen, den
oorlog, die voor Finland vrijheid en on
afhankelijkheid inluidde Onder de talrijke
moeilijkheden, waarvoor devvergadering een
oplossing moet vinden, behoort de grens
regeling voor het vrije Finland in het
Noorden: Finland maakt aanspraak op een
kuststrook aan de IJszee. Het doet dat met
goede gronden. In 1864 heeft het groot-
vorstendom een stukje van de Karelisclie
landengte, en dan nog wel het gedeelte,
waarop de wapenfabriek \an Rajajoki ligt,
aan Rusland moeten afstaan, en bij die
gelegenheid beloofde de tsaar zulk een
kuststrook in ruil. Maar het bleef bij be
loven. Finland, dat eeuwen lang met Noor
wegen en Rusland de kust van de IJszee
de Noren spraken duidelijk van „fael-
lesdistrikten", het gemeenschappelijke dis
trict had gebruikt, was er in 1826 door
een overeenkomst tusschen Noorwegen,
Zweden on Rusland van afgesneden Eerst
ny, in Dorpat, biedt zicb de gelegenheid
aan om inlossing ie voideren van het
woord van 1864 De Finnen krijgen hun
zin- Sedert 1920 bezitten si] een IJszee-
provincie, het d'sfriet van Pctsamo
Ondeir* het gebulder van de ka
nonnen, in rook en smook, verrichten
de ambulances aan hel Oostfront hun
werk.
Moedige mannen en" vrouwen, dok
toren en verpleegsters hebben zicli
vrijwillig voor de/e taak gemeld.
Hun werk is met zonder gevaar...
Ons land telt vele moedige mannen
en vrouwen, die bereid zijn ginds
in het Oosten aan het menschlieven-
de atobulancewerk deel te nemen.
Z,rj wachten otp, u.
Want zij moeten met de Nederland
sche ambulance uitrijden. Uw gare
wordt nog verwlacht. Helpt u ook
mede, opdat straks de Nederlandsche
ambulance kan vertrekken.
Stort uw bijdrage op girorekening
8 7 6 0 0 -
Nederlandsche ambulance,' Koningin-
"hêgracht 22)'s-Gravenhagë.
R^s(eu van verslagen Sovjettroepen. Op de plaatsen, waar de Sovjettroepen over-
Jiaast moesten terugtrekken, lieten zij een troosfclooze chaos van voertuigen en
uitrustingsstukken achter. De foto van een 'dergelijke plaats aan het Finsche
front geeft Iucrvan een goeden indruk,
Vordering van grimlprodneten en teen hout
mogelijk.
Bij beschikking van den secretaris generaal
van het departement van landbouw en issche-
nj is bepaald, dat ieder, die grindproducteu
en teenhout (al dan niet be- of -verwerkt)
vooihandeu of in voorraad heeft, verphclit is
deze producten Lij de akkerbouwcentrale in te
leveren zoodra ïulks door de akkerbouwcentrale
woidt verlangd.
Museum Bojmans te Rotterdam heeft voor
de afdeeling oude feekeningen een vijftal teeke-
timgeii, hguurstudies van Hendrik Pothoven,
■veinonen Deze kunstenaar, die van 172G-—
1793 leefde en voornamelijk in Amsterdam
vveikzaam was, heeft voorat naam gemaakt als
portretschilder. Zijn werken bevinden zich o-a,
m het" rijksmuseum te Amsterdam en het Mau-
ritshuis te 's Gravenliage. Do teekeningen, die
liet Museum Bovmans verworven heeft, gcfui-
tuigen van een fijnen en levendigen geest. Zij
doen niet onder voor het werk van zijn be
roemden tijdgenoot Comeïis Ti oost.
Op de zoroertenloonstelling: „Nederland bouwt
in baksteen" vvoidt binnenkort de liendimend-
ste bezoeker verwacht.
Dc toerist, die door Finland naar de
IJszee wil, reist per trein tot Rovamemi
„hotel Pohjanhovi" ,,het~ slot van het
Noorden" ontvangt zijn gasten met
Euiopecsch comfoif, en als zij op den
avond van hun aankomst een loopje bui
ten de slad maken, zien zij al heel gauw
een viertalig bordje, dat ben waarschuwt:
ge staat op den Poolcirkel
Tvvc wegen voor uit- en invoer.
maar een enkele pleisterplaats, maat hef
moet. Liinahamari heeft ernstig tekort aan
veemen en de goederen verdwijnen na los
sing dan ook regelrecht in de vracht
wagens, die onmiddellijk na de lading hun
rollende reis beginnen. Rond tweeduizend
ton per dag daverde tot voor luttele we
ken langs die lange baan naar Rovaniemi
too. Daar wordt in spoorwagons gelost en
voort gaat het naar het Zuiden, naar
Helsinki, naar Tampere, Finlands moderne
en hygiënische industriestad, naar het oude
Tuihu, naar Kotfca, en de steden in het
binnenland. Helaas, de oorlog heeflt ook
aan dit stuk vreedzaam Finsch opbouw
werk plotseling een, zij h'et tijdelijk, einde
gemaakt. Nu heel het land zich weer-pa
raat moet houden voor het weren van den
Russischen aanval kan het van de haven
Liinahamari niet langer de voordeelen trek
ken, die het er in den jongsten tijd, met
inspanning van alle krachten van genoten
heeft. I
Petsamo vrij, maar de drei
ging blijft.
Van Rovaniemi gaat de reis per auto
bus- 530 kilometer tot Petsamo, dat zich
in do laatste twintig, maar vooral m de
laatslte twee jaren heeft ontwikkeld tot
een stadje van groote en nog steeds toe
nemende beteekenis. Een ijsvrije haven in
'tNoorden .bezitten vd, zoowel voor Fin
land ais voor Rusland, zeggen: Twee we
gen voor uit- en invoer Een door de Oost
zee en de Finsche Golf, en een „om de
Noord", naar het Finsche Liinahamari of
het Russische Moerinansk £)e Russen leg
den al vroeg een spoorlijn aan, die van
Leningrad oier het nu folomstreden Pe-
trosavodsk en over Kandalaksja naar Moer
inansk loopt De Finnen bouwden hun
autoweg van Rovaniemi tot Petsamo, en
zij zullen stellig in de toekomst eveneens
tot het aanleggen \an een spoorlijn be
sluiten, tot den dag, waarop nieuwe vij
andelijkheden van Rusland tegen Finland
begonnen, is van den Finschen en ook
aan den Zweedschen invoer een belang
rijk deel langs den Noordelijken weg ge
komen, aangezien de Noordzee grootendeels
oorlogsgebied was geworden en twee van
de drie Scandinavische staten in den krijg
waren betrokken. Nooit was er aan de
kust van de Noordelijke IJszee een zoo
groolle 'bedrijvigheid als in die periode.
Langs den autoweg, die zich slingert door
een-land van diepe eenzaamheid, en waar
over -vroeger vrijwel alleen bussen en par
ticuliere wagens passeerden, rolden de
tien- en twaalftons vrachtwagens in soms
lange rijen
De groei van een haven.
En in Liinahamari, lot voor enkele jaren
een visschersdorpje,, ontwikkelde zich een
modem havenbedrijf, nog lang.niet op de
hoogte van zijn tijd - hoe zou het ook
w aaraan, ook nu nog, ononderbroken en
met sterken steun van de Finsche regeering
wordt gewerkt Wie hij vrachtautoverkeer
aan autostrada's denkt met moderne be-
bakenïng en een afgepaste „service" over
het geheel'e traject, heeft een bedenkelijk
scheeve voorstelling van de moeilijkheden,
die de chauffeur van een „oplegger" lus
sclien Pelsamo en Rovamemi ontmoet.
Wiant hier, in het land van dte groote
stilte, slingert de veelal voor vrachtwa
gens te smalle weg door eindelooze vlakten
en'moerassen. Hier wachten geen repara
teurs en geen kraan wagens op werk, hier is
Bij den vrede van Maart 1940 hebben de
Finnen het Petsamodistrict vrijwel onge
schonden kunnen behouden. Generaal Wal-
lenius, die het Noordelijke Finsche leger
commandeerde, had zijn hoofdkwartier in
Rovaniemi, en leidde van daar uit de
operaties tegen het door de Russen aan
vankelijk veroverde, later prijsgegeven, toen
heroverde Petsamo, eu ook die aan het
front van Salla,'achter Kemijaervi, waar
zoo verwoed is gevochten Petsamo blee!
behouden, maar toch moesten de Finnen
rich neerleggen bij vredesvoorwaarden, die
ook voor hun Noordelijke districten een
.voortdurende bedreiging inhielden De Rus
sen eïschtcn den aanleg van een spoor
lijn, die Kandalaksja (aan den Mocrmausk-
spoorweg) met Kemijaervi verbindt. Zij
eischten vrijen doortocht door de Finsche
Noordelijke districten naar Scandinavië Zij
vilden zooveel was zonneklaar bij
voortduring een oog op Petsamo gericht
houden Salla zelf viel den Russen in
handen In allerijl begonnen zij hun deel
van den begeerden spoorweg te bouwen,
en de Finnen noodgedwongen, zelton zich'
tot een aanleg' van het hun afgeperste
traject, dat binnen een jaar klaar moest
zijn. Zoo was het bij den „vrede" ge
dicteerd. Geen deel van bet'vredesverdrag,
den Finnen opgelegd, bewijst Ruslands wa
re oorlogsbedoelingen duidelijker dan het
«amenstel van bepalingen, die handelen
over de verbindingen van de Sovjet-Unie
in Scandinavische richting, waartoe de
eisch, dat Rusland een spoorlijn moet
hebhen, die Moermansk recht met Zweden
verbindt? Waartoe de eisch, dat de Engel-
sche belangen bij de nikkelmjnen in het
Noorden aan de Russen zullen worden
overgedaan? Waartoe de eisch, dat Sretlni
en Rabatsji, twee schiereilanden, ten Wes
ten Van Petsamo gelegen, aan Rusland moe
ten worden afgestaan a Waartoe de eisdi'
van donaneirïj verkeer door het Finsche
r oorden? I
„Bevrijding van het Finsche volk" was
toch de inzet van den Russischen aanval
geweest9 Hordt dan soms die bevrijding
een stap nader gebracht door strategische
spoorlijnen, ongecontroleerde spoor- en
luchtioutes, overgenomen aandeelen, en ge
loofde schiereilanden? Weineen natuurlijk.
3 fa ar toen het op zaken aankwam konden
Stalin en Moictef hun drang naar hel, Wes
ten niet langer onder stoelen en banken
steken, niet langer wegmoffelen achter den
schoonen stlïijn can altruislische leuzen,
die e\ en zoovele leugens, waren. Wat over
schoot was een stuk naakt en stuitend im
perialisme, bedreven doort verfoinfaaiers
van een vrijheidsideaal,'dat ip hen Imagers
instède \an dragers vond.
Het eerste artikel verscheen in ons
blad van Donderdag j 1.
(Vervolg 5de Jk'olom 2de pagr).
i 4
