dfe Grotewmrk van Schiedam
r~^pi ><,êm
~r* v'
EES FILMSTROOK:
352
;-füCm m
T'
%^.^4W „2!^>7#t
«V*, ^cjj^sa. l»)Sw«Vj»«,4l<' WöT4'^'^ ~.«U« 4X4^^ &£&- tlMtwX
j»9« j^vtrfflf*^ vucUxxn. aS ?w|a4x JW<^ cc^T «Sr
^>-oJjC\Tit» caC§f5^gc&te~utr-^'^n -Wjir^4'w'tj -t pywJEcttrvtt»? fle^%cT k^|v*U*£"** ^.mS^^ST"
.^tvSt" Tpi^-èr^i A 4^ WfcTf V «rc&XT -1 luni alt^i %\i&9ii&&*' SflutruST -».t§,.U%w Jk* uVa AlUvic iuj
WC*: ^ywèy^te gc^K- 9^t»fc% ^vj^c UW^ -«srfö* i<2 jj*U:<*r «um&«t
ct^rnFv?1^ ^ce^T^u»* <r^^^-4c-,'^rm«; u.r~ \p3xr C
^CTW^itr T*<-^»\Ö»tï£. V^-T3tt^»jV.r'4C^ --•
Zc-»\'* ^rvT 4Q-&JL c$r :"r^T' 1 nSy.*?^*^*b^So. "ftKoflV
YWÏS
W tt«*ML
J&w-aMJV?
-&*T" <V$*$ (*f»it-|V
HET is een goede gedachte geweest
van de Schiedamse predikant
Ds. J. G. Jansen om een film
strook samen te stellen over de ge
schiedenis van de Grote Kerk, het
oudste monument dat onze stad bezit.
Zeker heeft Hendrik van Yianden,
die sedert 1250 op de Utrechtse bis
schopsstoel zetelde, niet kunnen ver
moeden, dat het charter waarbij hij
aan Gravin Aleid van Henegouwen
toestemming verleende tot de bouw
van een kerk in het onlangs gewonnen
land te Schiedam, 690 jaar later zou
worden geprojecteerd op het witte
doek. Sedert die Sint Nicolaasavond
van het jaar 1262 is veel mogelijk
geworden. Populair uitgedrukt is dit
document het „geboortebriefje" van
de Grote Kerk. Waarschijnlijk heeft
Gravin Aleid een aardig sommetje
aan leges moeten betalen. Yoor niets
gaat immers de zon op en bisschop
Hendrik was niet alleen een vecht
lustig kerkvorst. Hij had o.a. een
spaarpot waaruit hij de Dom-bouw
in zijn bisschopsstad wilde bekostigen!
Of zou het een Sinterklaas-surprise
aan Gravin Aleid geweest zijn?
Na meerdere malen gewijzigd en uit
gebreid te zijn werd de kerk van
Schiedam op Sint Jansdag 1425 op
nieuw gewijd door de verkozen bis
schop van Utrecht, Zweder van Kui
lenburg. Diens leven is niet over rozen
gegaan: hij had van zijn benoeming
af een tegenbisschop Rudolf van Diep-
holt tegenover zich, wat veel narigheid
meebracht. In 1433 onderweg naar
Rome, overleed Zweder in Basel. Uit
zijn bezit is een met de hand ge
schreven misboek tot ons gekomen,
prachtig verlucht met fijne miniatu
ren. In de kunstgeschiedenis wordt de
maker ervan aangeduid als „de Meester
van het gebedenboek van Zweder van
Kuilenburg". Op één van die minia
turen staat bisschop Zweder afgebeeld,
geknield voor de Gekruisigde, wiens
barmhartigheid hij inroept. Achter
hem staat de patroon van het bisdom
Utrecht, Sint Maarten. Boven het
kruisopschrift is een kropgans ge
schilderd, die haar jongen voedt met
haar hartebloed. In de hoeken komen
de Evangelisten- emblemen voor.
De kerk, die deze bisschop wijdde,
bestond uit een hoogkoor, opgetrokken
op basis van 5 zijden van een twaalf
hoek, met een zich naar het Westen
uitstrekkend schip, dat afgesloten
werd door een toren. Aan de Noord
zijde van Koor en Schip was een lagere
zijbeuk opgetrokken, waarvan het
Koor rechthoekig was. In dit laatste,
het Vrouwenkoor, stond het wonder
dadige Mariabeeld, dat sedert 1380
Schiedam tot woonplaats had verko
zen.
Helaas, de grote stadsbrand van
18 Juli 1428 legde ook de Sint Jans-
kerk in de as. Alleen de muren bleven
staan.
Het waren allesbehalve zonnige tij
den, waarin de Schiedammers toen
leefden. In 1418 teisterde de pest de
stad; in 1425 hielden de soldaten van
Filips de Goede huis onder de burgers;
in 1428 viel de stad aan het vuur ten
prooi. En wie zal zeggen hoeveel schade
aan grond en aan „haringbuizen" werd
aangericht door de verschrikkelijke
Sint Elisabethsvloed 18/19 No
vember 1421?
De kopfoto laat zien het Charter waarbij
Hendrik van Vianden aan Gravin Aleid
toestemming geeft tot de bouw van de kerk te
Schiedam, 5:12-1262 (Foto A.R.A.)
Satyr-masker van het doophek
Foto Mevrouw J. ReeserSchiedam)
