EN EEN ONVERVULDE BELOFTE
120
Pinasschip, van welk scheeprtype ook op
„Schip en Werfeen prachtig model is
te zien.
Het klinkt haast als een paradox, maar toch
kunnen wij, dunkt mij, zonder vrees voor tegen
spraak volhouden, dat verschillende steden in
ons land die zich ontwikkeld hebben en tot bloei
zijn gekomen aan en door het water, hun ont
staan te danken hebben aan de strijd tegen het
water. Om maar terstond de twee sprekendste
voorbeelden te noemen: Rotterdam en Amster
dam. Voor Schiedam geldt ten dele hetzelfde;
ten dele, inzover het zich slechts dank zij zijn
ligging aan de Maas heeft kunnen ontwikkelen;
maar deze ontwikkeling werd helaas ontijdig
tot stilstand gebracht en wanneer er in later
tijd al van bloei sprake is, dan toch stellig niet
dank zij de rivier; de grote ontplooiing van de
werfindustrieën valt pas in de twintigste eeuw
en deze ligt ver buiten het bestek van dit artikel.
„Strijd tegen het water": een vertrouwd be
grip voor ons en thans weer opnieuw actueel
door het gigantische Deltaplan. We denken bij
die woorden dan ook wel het eerst aan strijd
tegen het buitenwater, van de rivieren en van
de zee. Maar van de vroegste tijden af was het
binnenwater voor de bevolking in het westen
van ons land een minstens even ernstige uit
daging. Slaan wij eens een bodemkaart op, naar
de toestand tot aan de vijftiende eeuw ongeveer:
in Holland langs de hele kustlijn een duinenrij
met hier en daar gevaarlijk zwakke plekken;
daarachter een niet heel brede strook waar een
spaarzame bevolking een onderhoud kon vinden
in landbouw en veeteelt; nog meer naar binnen,
doch alreeds oostelijk van de lijn DelftLeiden
HaarlemAlkmaar tot aan die over Gorkum
WoerdenMuiden, een land van plas en dras;
alles bij elkaar „een armelijk gebied, waar de
grond nergens zijn gaven te geef had; met veel
water en scheepsvervoer en toch zonder veel
handelsverkeer; verstoken van alle voornaam
heid". Voor de, zij het slechts langzaam toene
mende bevolking, die zich op de grond zelf,
waarop zij woonde het allernoodzakelijkste
levensonderhoud moest verschaffen, wogen dus
de belangen van landbouw en veeteelt zeer
zwaar; zij moest met het buitenwater ook het
binnenwater de baas worden en vandaar dat
we een dubbele activiteit waarnemenaanleg
van dijken langs de grote stromen en zeeboezems,
met name langs de Merwede-Maas, de Hollandse
IJsel, het IJ; maar ook opwerpen van binnen-
