raauwe *L(,en cjót<
203
De baldadige jeugd heeft de stad Schiedam beroofd
van een alleraardigste herinnering aan het verre verleden,
toen zich om eenvoudige gebeurtenissen nog sagen en
legenden konden slingeren, zoals klimrozen om een nuchter
alledaags tuinhek. Opgeschoten jongens hebben korte tijd
geleden de grauwe hengst, het gevelteken van de firma
Daniël Visser Zoonen, Distilleerderij en Likeurstokerij
,.De Graauwe Hengst" omlaag gerukt en vernield. Het
sierlijke houten paardje is kapot en kan niet meer hersteld
worden. In het bovenlicht van de ingang aan de Lange
Haven is een lege plaatsmisschien zal die nog eens worden
gevuld door een tweede grauwe hengst, een getrouwe kopie
van de eerste, maar het zal moeilijk zijn een kunstenaar te
vinden, die aan het hout een even sterke expressiviteit
kan geven als dit oude gevelteken had.
Aan dit paard was een oude legende verbonden, daterend
van lang voor het huidige bedrijf hier werd gesticht. In de
tijd toen Schiedams winkelstraat de Hoogstraat
nog zeedijk was, spoelde hier tijdens springtij een schim
mel aan. Het dier was er slecht aan toe, maar het leefde
nog en dank zij de goede zorgen der Schiedammers men
zegt dat het een slok Schiedams nat kreeg om bij te ko
men kwam het spoedig weer op verhaal. De schimmel
werd gestald in een schuurtje aan de voet van de dijk en
dat schuurtje kreeg de naam van het aangespoelde dier
en toen later de firma Daniël Visser hier een pakhuis zette,
sprak het van zelf, dat men dit gebouw de Graauwe Hengst
noemde. De firma nam de naam tot fabrieksmerk en zo
werd het aangespoelde paardje tot gevelteken en kwali
teitsmerk voor een van onze bekendste distilleerderijen.
Het kantoor en de pakhuizen zijn in hun oorspronkelijke
vorm bewaard gebleven en behoren tot de mooiste geveltjes
van de Lange Haven. Ze zijn niet voor niets op de Monu
mentenlijst geplaatst. Ze dateren van 1789 en merkwaardig
is, dat zij misschien het enige bouwwerk van vier verdie
pingen in Schiedam vormen, dat zonder palen op de klei
is gezet. Zij zijn zonder heiwerk op de oude zeedijk gezet
en die dateert, zoals men weet, uit de dagen van Aleida
van Henegouwen en graaf Floris V
Het bedrijf zelf is ouder. De naam Daniël Visser kwam
reeds vóór 1713 in de registers voor. In 1714 werd de
distilleerderij gesticht, oorspronkelijk in Frankenland, een
der polders in de omgeving van de oude stad. De koopakten
uit de jaren 1789 tot 1791, toen het bedrijf zich aan de
Lange Haven vestigde, zijn nog aanwezig. Zeldzame bij
zonderheid: De firma heeft al haar boeken nog, compleet
van de jaren der Franse bezetting in 1809 af. Een heerlijk
jachtveld voor archivarissen. Tot het jaar 1927 is het
bedrijf in handen geweest van het geslacht Visser, maar
toen heeft de enig overgebleven firmant, dr. P. C. Visser,
de likeurstokerij verwisseld voor de diplomatieke dienst.
Hij was voordien attaché in Stockholm, consul-generaal
in Calcutta, ambassadeur in Ankara en Johannesburg en
tenslotte gezant in Moskou. Zijn naam is bekend in ver
band met de ontdekkingsreizen in de Karakorum, die hij
maakte in gezelschap van Jonkvrouwe Jenny Hooft, zijn
echtgenote. Zij overleed in 1940 en Dr. Visser is daarop
hertrouwd met Jonkvrouwe De Graaff. Toen hij zich uit
de distilleerderij terugtrok, heeft hij zijn aandeel in de
Graauwe Hengst overgedaan aan de familie Kleipool.
G. LUTKE MEIJER
