R U
NAAR WAARDIGER PLAATS
104
LEVEND VERLEDEN
Een steenklomp, en niet eens een
mooie! Kinderen spelen erop, jon
gelui wedijveren er met de tand des
tijds.Juist, de bouwval van 't Huis
te Riviere, beter bekend als ,,de
Ruïne van Mathenesse".
Ver, héél ver terug moeten we
gaan in de geschiedenis, om het be
gin ervan te vinden; ongeveer tot
het jaar 1260. Toen gaf vrouwe Aleid
van Avesnes opdracht tot de bouw
van dit kasteel. Als weduwe van
Jan I van Henegouwen had zij het
oog laten vallen op de Schiemonding
om dit strategisch punt tot Hene
gouws grondgebied te maken. Op
haar bevel worden hier in korte tijd
bedijkingen uitgevoerd en ontstaan
een gasthuis en een kerk. Ook wordt
een dam aangelegd in de Schie,
waardoor het opstuwende rivier
water kan worden buitengesloten.
En dit alles ten behoeve van de be
woners van een groep houten huizen
met rieten daken, het „Nieuwer
Sciedamme". Door deze voorzienin
gen, gevoegd bij het handvest, op
18 maart 1275 door Aleid gege
ven aan haar nieuwe stad bij het
Huis te Riviere, kan deze zich ont
plooien en overvleugelt zij spoedig
Ouderschie, thans nog bekend als
Overschie.
En op het kasteel, onder het wa
kend oog van zijn tante en voogdes
Aleid, brengt Floris V, ons aller
lieveling, zijn jeugd door en maakt
hij misschien reeds de eerste ruzies
met zijn neefje „Floris de Zwarte".
Van de tante naar het neefje, ce
n'estqu'un pas. Maar in die stap zit
dan ook het verschil tussen Hene
gouwen en Holland! In 1268 houdt
het ruziemaken voorlopig op bij het
verdrag van Brugge en wordt 't
Huis te Riviere bezit van de Hol
landse Grafelijkheid. Tante Aleid
mag evenwel hier blijven wonen!
En terwijl Schiedam blijft groeien,
wordt het kasteel in het midden van
de volgende eeuw ingrijpend ver
bouwd en vergroot. Maar dan heet
de bewoner reeds Mathenesse, zo
als trouwens ook zijn vader, die in
1339 door graaf Willem IV met
het huis wordt beleend. En al
wordt het in 1377 gedurende 35
weken bewoond door Dirk van
Heemskerk, en verblijft later een
Willem van Egmond enige tijd op de
burcht als bewaarder, voor 't ove
rige mag men wel zeggen: 't is Ma
thenesse, 't blijft Mathenesse!
Het handvest van 1275 bepaaldein
artikel 16, dat de poorters opge
roepen konden worden tot „hulp
ons stedes of ons kasteels". Maar toch
is juist van die zijde de ondergang
van het Huis gekomen. Want in 1574
moeten het de Schiedammers zelf
geweest zijn, die het kasteel onbe
woonbaar maakten, opdat de Span
jaarden er geen strategisch nut
meer van zouden hebben. Evenwel,
geheel verwoest werd het toen niet.
Een langzaam afbrokkelende ruïne
bleef over.
De verdere afbraak bleef voor
behouden aan onze eigen eeuw.
Het verslag waarin de belangwek
kende resultaten van het oudheid
kundig onderzoek in 1947 en 1948
werden bekendgemaakt, gewaagt
nl. van het verloren gaan van vele
waardevolle gegevens, een
