60 JAAR ARBEIDSBEURS:
SCHIEDAM HAD DE
PRIMEUR
A. van Dijk
124
Vóór 1902: arbeidsbemiddeling
in kroegen.zedelijke en
maatschappelijke ellende.
De gemeenteraad van Schiedam besloot op 21 oktober
1902 bij wijze van proef voor één jaar een gemeente
lijke arbeidsbeurs in te stellen. Bijna zestig jaar ge
leden dus nam de raad een gedenkwaardig besluit,
dat baan brak voor een ontwikkeling, die geen van
de raadsleden toen zal hebben voorzien. Of het
moest zijn de man die het voorstel tot instelling van
de arbeidsbeurs deed, de heer M. C. M. de Groot,
een Schiedammer die blijkens de initiatieven waarvan
hij de geestelijke vader was, begreep in welke richting
de maatschappij zich zou ontwikkelen. Hij moet een
wijs man geweest zijn, met een brede, maar niet
oppervlakkige kijk op de gebeurtenissen die in en
buiten Schiedam plaatsgrepen. Ongetwijfeld beschikte
hij over een grote gevoeligheid voor het bepalen van
de hoofdstroom in de onder een ogenschijnlijk kalm
oppervlak zo woelige wateren van de fin-de-siècle-
maatschappij.
Rondom de eeuwwisseling was de werkloosheid in
Schiedam uitgegroeid tot een geducht probleem.
Een comité, samengesteld uit vertegenwoordigers van
diverse vakorganisaties, kreeg opdracht een rapport
samen te stellen omtrent de omvang van het vraag
stuk, want het gemeentebestuur kon slechts gissen
naar het aantal Schiedammers dat hierdoor ge
troffen was.
De comitéleden bezochten huis aan huis de inge
zetenen. Een heel karwei, al was de stad toen aan
zienlijk kleiner. Van gemeentewege werd voor deze
arbeid een subsidie van f 50,beschikbaar gesteld.
Maar de vakorganisaties „welker leden grotendeels
arbeiders zijn, hebben er, omdat het onderzoek naar
de werkloosheid hun ter harte gaat, niets van gebruikt
behalve f 1,39^ aan bureaukosten", zo vertellen de
archieven.
Uit het rapport dat naar aanleiding van dit onder
zoek werd opgesteld blijkt, dat in 42 beroepen 483
mensen werkloos waren, waarvan 371 onder de vijftig
jarige leeftijd en 112 ouder dan vijftig jaar.
Deze werklozen waren tezamen 7969 weken zonder
werk, dus gemiddeld 16-£ week per man. Door hun
werkloosheid werden mede 957 kinderen, acht oude
moeders, twee vaders en 1 zuster die te hunnen laste
kwamen, getroffen. Ongeacht nog de echtgenoten,
want 298 werklozen waren gehuwd.
De algemene conclusie van het rapport, dat op 25
juni 1902 werd uitgebracht: „De arbeiders gaan met
de werkgevers financieel achteruit en verarmen
sterk. De werkloosheid te Schiedam is al enige jaren
oud en in de toekomst is nog geen flinke verbetering
te zien in het verval onzer gemeente; de winkelstand
