Ghey
n
„Wis
kundige
grapjes
met de
kaart van
Jacques de
Tekst en tekeningen Hans van der Sloot
Wie de kaart van De Gheyn goed wil
zien moet hem ook eigenlijk bekijken
onder een tienvoudige vergroting. Pas
dan komen de gegevens die De Gheyn
in beeld heeft gebracht naar voren.
Een onnauwkeurigheid onder aan het
blad blijkt dan een lopende man te zijn.
Een donkere veeg onder de bomen aan
de Westvest blijkt een complete netten-
boeterij te zijn, de vissen van de markt
komen te voorschijn uit stippeltjes die
aanvankelijk leken op de puntjes die
ontstaan als een etsplaat bij het inkten
niet voldoende wordt afgeslagen, de
duiventil had voor de vergroting nog
niemand gezien evenmin als de bleek
velden en de vaten achter de huizen die
normaal altijd versleten werden voor
vieze puntjes die zaten waar ze hele
maal niet hoorden.
En juist dat is de waarde van De
Gheyn. Niet de wetenschappelijke
zuiverheid van de kaart, die uit andere
Aan de andere kant zijn er ook aan
wijzingen dat De Gheyn op verschil
lende punten zeer nauwkeurig heeft ge
werkt. Aan de rand van de stad, op de
Overschieseweg heeft hij bijvoorbeeld
een lakenraam getekend dat daar
volgens de vroedschapsresoluties maar
enkele jaren kan hebben gestaan. Als
enige heeft hij bovendien de plaats van
de poorten en waltorens goed aange
geven en is zijn kaart enigszins aan
nemelijk op het gebied van de erf-
scheidingen.
Bovendien is De Gheyn zeer minu
tieus te werk gegaan. Zo niet toen hij in
Schiedam zijn voorschetsen maakte
dan toch wel toen hij de stadsplatte
grond in de plaat sneed. De Gheyn is
zo'n beetje de enige geweest, die een
zichtbaar onderscheid maakte tussen
waterputten die waarschijnlijk niet
en waterputten die waarschijnlijk wel
werden gebruikt. Hij is tevens één van
de weinigen die mensen in zijn kaart
heeft getekend en die die mensen een
bezigheid heeft gegeven. Hij tekende
vaten, schepen in verschillende stadia
van aanbouw, bleekvelden met uitge
spreide broeken en hemden, een duiven
til met daaromheen een paar vliegende
vogels en zelfs de op straat uitgestalde
vissen op de vismarkt.
85
Een kraan bij de
Vismarkt Korte Haven
Touwslager
