EERSTE VERJAARDAG THUIS
Geen geforceerde betalingen
mei nieuwe middelen
Aubade-traditie in
eere hersteld
iPü
VRIJ ONVERVEE=-
Na vijf jaar van
ballingschap
Zaterdag I September 1945
ONAFHANKELIJK DAGBLAD VOOR ROTTERDAM EN OMSTREKEN 5e jaargang nummer !3Ü
Bijna 20.000 oranje-ballonnen
aan vele kilometers draad
en duizenden vlaggen
WEERBERiCHT
Een feestdag begon
Aubade
TRUMAN WAARSCHUWT:
Stabiele monetaire
verhoudingen
gewenscht
KNOCK OUT"
voor de start
Redactie en Admlnlstr.:
EENDRACHTSWEG 42
Tel. 25430 (3 lijnen) -
Abonnementsprijs p. week
0.31, p. kwartaal 4»—
loss e nummers 0.10
HET PARGOL
Advertenties:
EEXDRACHTSWEG 42
Tel. 25430 (3 lijnen)
Inlichtingendienst:
SCHIEDAMSCHE-
S1XCEL 42
Tclcf. 2.733 9 en 24 39 9
We hebben nu langznnnèrhund onze
schade op bet gebied van feestda
gen wel ingehaald. Allerlei nationale,
regionale en locele festiviteiten,
opgeluisterd door rood-wii-blouw
geschilderde biscuitbliks, papieren
vlaggetjes, slingers en guirlandes,
die de viaag deden rijten,waar al
dat materiaal vandaan kwam en
weer alles ondergedoken moet zijn
geweest, hebben wc meegemaakt. En
we moeten zeggen, dat er met vaak
primitieve middelen en ondanks het
gemis aan traditioneels Ingrediënten
als drank,, oliebollen en haring, een
betere stijl van ieesivïerën groeiende
is, die hoop geeft .voor de toekomst,
Maar deze eerste Koninginne
dag sinds jaar, thans op be
vrijden bodem gevierd, heeft toch
•een ander karakter gehad dan
1 e voorgaande bevrijdnes-jubol-
dagen. Er tvas de echte oude
sfeer van 31 Augustus, maar toch
ook van een meuweron geest
dóórdrongen. f
liet oude lied zegt, dat het
maar éénmaal in een jaar Ko
ninginnedag is, en dat werd nu
weer bewaarheid. Onloochenbaar
is de groei van het nationale be
sef in dien zin, dat ook bevol
kingsgroepen, die zich vroeger op
dezen dag afzijdig hielden, nu
meededen.
Hot G.E.B. heeft in belang
rijke mate aan het slagen van
het. feest meegewerkt. Slot ver
bazing vraagt men zich af, waar
die illuminatiehallóns vandaan ko
men en op gezag van ïr. Romer
kunnen wij u oftlhul'en. dat niet
minder dan negentienduizend
oranje ballons op verscheidene
plaatsen van de stad waren, „on
dergedoken". De vroölijke snoe
ren langs do singels en op aller
lei onverwachte plaatsen, lever
den oen sprookjesachtig effect
en terwijl wij naar al die pracht
keken, en volop genoten van de
in volle glorie brandende straat
verlichting. de. uitstralende ..étala
ges en burgervensters, voelden
wij ons als vroeger do provin
ciaal tjes zich moeten hebben ge
daan^ als zo eens. een dagje in
de groo'.e stad kwamen doorbren
gen en hun.oogen uitkeken naar
al dat licht. Want, zo'oals men
weet, had Rotterdam vóór den
oorlog het onbestreden nationale
kampioenschap op vcrlichlingsge-
bied
ITet feit dat Bpfdorp en Hiïle-
gersberc uitgebreide afzonderlijke
feestelijkheden organiseerden,,
mede in het kader der bevrij
dingsfeesten} droeg ertoe bij. dat
de Rotterdammers ditmaal uifge-
b reide feeisgenietingen hebben
kunn'cn' smaken..
Maar, zooals do voorzitter van
het Comité voor Nationale Be_
langen 's ochtends in de Bur:
gerzaal van het raadhuis op-
Weersverwacbtinz incdp-rileeïd door
het K.N.M r, te De Bitti C.eklij van
Zatcrciaiaivond tol Zondajravond.
Zwakke wind .gedeeltelijk bewolkt,
overwojentl droog, koude nacht, over-
vrij warm.
merkte, nu is de tijd gekomen,
dat wo het feesten moeten sla
ken en jallen aan den slag die
hen te gaan om te werken aan
onze toekomst.
Hel volk heeft nu zijn lang
begeerde „btood en spelen" ge
kregen. Het dagclijksclie brood'
mogen wij houden, de feest-attri- j
buten r kunnen voorloopig opge- j
borgen worden. Wij gaan aan
het werk. Om nogmaals genoem
den spreker aan te halen: „Wij
moéten werk geven, werk.zoo
ken, werk vinden,, en als het
er niet is, werk schoppen 1".
Om acht. uur in den. ochtend
weerklonken van tal van stads
torens reveilles. De' ijle' klanken
rolden over de nog rustige stad;
carillon-getinkel parelde .over de
straten, en op den Admiraal de
Huijterweg hadden zich velen
verzameld, om. de. vfaggenparade
bij te- wonen.- i
Tijdens dc speciale i diensten
In do kerken hing er nog een
zekere stemmigheid in do stad,
waarvan de straten ook dooreen
fikscho regenbui, die menigeen
met bangheid voor hot verdere
verloop -van den dag sloeg, een
veriatien aanblik boden.
Maar gelukkig bleek het maar
een bui, en tegen elf uur stroom
den duizenden naar het hart der
stad, dm Coolsitigel,
Een zes jaar lang onderbro
ken traditie werd daar in eere
hersteld: de aubade. In de bur
gerzaal van het raadhuis hielden
mr. K. P. van de Mandeis en
burgemeester Oud toespraken, d ie
door geluidversterkers op den
Coolsingel goed te volgen waren,
waarna het aubade-koor verschil-1
lende N'edcriandsche liederen
zong. Verschillende stedelijke
autoriteiten, eenige geallieerde of
ficieren, Kedertandsclie militai
ren, aanschouwden het défilé, dat
vervolgens langstrok, en waaraan
Bhmonlnndsche Strijdkrachten en
een zeer groot aanfal padvinders
deelnamen.
Het middaguur was inmiddels
aangebroken en dat is de tijd,
dat de Rotterdammer voldoende
„los" is gekomen, om vorder den
dag naar eigen smaak en ver
kiezing in feestvreugdedoor te
kunnen brengen.. Men maakte dan
zijn keuzo, de een van flarseeron
langs de feestelijke straten, en
vooral de jeugd, behoort1 hier
toe, anderen bezoeken een feest-
concort, oen sportgebeurtenis, ©en
buurtfeest, of maken per (ram
oen rit door de stad om zooveel
mogelijk te zien.
's Avonds waren er op diverse
punten muzikale, evenementen,
waarvan do volkszang :een voor
naam deel uitmaakte en we
maakten de opmerking reeds bij
een vroegere gelegenheid ver
blijdend Is het te constatecren,
dat de vreugde zich meer en
meer op deze wijze begint té
uiten, inplaats van het oudo „hi-
ha hi-ba hi-ha"
Het fcest is voorbjj, vandaag
is do waxe werklust nog niet te-
ruggekeerd, want Let is tóch
maar een halve Zaterdag-na-liet-
bal(de Ililleger sberg e naren heb-
beit^: ook'jvandaagnog feest),tór-.
gen Jaznnon \\*o.~nog; yföttrus-
tm, maar ]aIon wij elkaar be-
lovcn, dat we Maandag een flinke
periode van onverdroten aanpak
ken gaan beginnen!
"NTA vijt jaren ballingschap vierde
J-N -Koningin Wilhqltmna haar ver
jaardag voor Let eerst weer in het
vaderland, waarnaar zfi heel den
langen oorlog lang hartstochtelijk
hectt terugverlangd. Alleen 2 ij -r-
het zijn er overigens velendie
in de jaren 1940'45 het voorrecht
vim persoonlijk contact kenden, we
ten, hoe diep het verlangen naar. den
terugkeer in het hurt van tie Konin
gin heeft ge led d. Elk gesprek han
delde over den toestand „thuis1"
dc Koningin gebruikte nimmer - een
andere uitdrukking en geen Ne
derlander, .waar ook ter wereld, kin
heviger tfïbben meegeleefd met
„thuis" dan zij.
Vijf jaar lang heeft dc Koningin
letterlijk eiken Engeland-vacrder met
persoonlijke gastvrijheid ontvangen en
in dikwijls urenlange gesprekken
over „thuis1" ondervraagd. Geen dé
tail was te gedetailleerd. Niets werd
overgeslagen of vergeten. Veel meer
dan dc ministers; het deden be
schouwde de Koningin het persoon
lijk contact met overgekomen Ne
derlanders als ccn onmisbare bron
voor vergelijkend onderzoek naar dc
toestanden in het vaderland. Toen
de Arnhcmsehe luchtopcratic misluk
te en het duidelijk was, dat het
©ogenblik van haar terugkeer nóg
niet was gekomen, is de Koningin
bitter bekommerd om haar Volk co
diep teleurgesteld voor zichzeU ge
weest. Hoe had zij niet, bij het be
gin der bevrijding.' in aanwezigheid
van haar personeel op het grasveld
van haar uiterst bescheiden verblijf
dc vadcrlandsche - vlag gchescben in
da. door. allen gedeelde overtuiging,
dat het einde nabij wasl Nog ccn
winter^ nóg een voorjaar, moesten
tv 3^4 J
omkruipen, Toen kwam het groote
©ogenblik. En nu, 31 Augustus 1915.
volgde dc eerste verjaardagsviering
in het vaderland. Het is volkomen
de Koningin, dat zij dien dag voor
taan niet als feestdag, cn als zoo
danig slechts den bevrijdingsdatum
wil laten gelden. Dit jaar evenwel
werd Koninginnedag een daverende
feestdag .En dat is goed. Want wer
kelijk: deze terugkeer was een feest
waard,
Arider Koningschap
TN de Londcnsche jaren is het
A Koningschap van beteekenis ver
anderd. Niet dat die verandering in
elk opzicht een verbetering is ge
weest. Maar het ontbreken van ei
ken vorm van volksvcrtcgcnwoordi-
President Truman. hoeft het
Anierikannsehe volk onverbloemd
medegedeeld, dit iedere poging
om een contante betaling of^een
gelijkwaardige regeling van" de
-ld milliard, dollar bedragende
schuld der 'vereouigdc naties,
voortvloeiende uit de hulp die
zij krachtens do leen- en pacht
wet van de V. S. hebben ont
vangen, fc forceeren, een ccono-
misclie chaos zou veroorzaken,
die tot oen derden wereldoor
log zou leiden.
De president waarschuwt dat
alle eïscheti voor betaling der
schulden de fouten van den
vrede na den eersten wereldoor
log zouden doen herhalen en
een rampspoedig effect zouden
hebben op handel en financiën
van do vercenigde. naties en van
de S. zelf. Betaling van.
schulden van oen zoodanizen
omvang zou onze voornaamste
bondgenooten in dezen oorlog
brengen -tot wanhoopsmaatrege
len, zooais voor den oorlog ge
nomen zijn door de landen van
do as, die exportoverschotten for
ceerden teneinde ons terug to
betalen. In. een wereld,, aldus
overbelast met een onproductieve
schuld, zou eenige uitbreiding
va nden buitenlandschcn handel
en van de' beleggingen in het
buitenland van de V.S. vrijwel on
overkomelijke hinderpalen ont-
2 ie pag. 3.
ging. het ontbreken oofc van regeer
kracht eooveel in het kabinet-De
.Geer els in het kabinct-Gcrbrandy.
drong vanzelf bet Koningschap naar
den voorgrond en accentueerde daar
van de bcteekenïs. Waar staats
rechtelijk alles op steeds lossere
schroeven kwam te staan, dook de
neiging op tot ontplooiing en
aanvaarding van eert persoonlijk
Koninklijk regime. Niemand kan vol
houden dat het zóóver is gegaan. De
onfeilbare constitutïonecle zin, -der
Koningin eigen, liet daarvoor geen
ruimte. Maar als vanzelf rolde de
staatskaros langzuam-aan dc parle
mentair-democratische helling af 'cn
begon 2ij zich te bewegen in de rich
ting vnn een Koninklijke verantwoor
delijkheid. Het gevaar daarvan is
Koningin Wiibclmma nimmer ont
gaan. maar het was nu eenmaal zoo,
dat bij den overtocht van de Regee-
ring alle middelen om den wagen in
constitutioneel spoor te houden on
vermijdelijk waren achtergebleven.
De Geer was een lamentabele fi
guur ronder kracht, cn, erger, zonder
Êcloof in dc zaak van de vrijheid.
>e eerste Londcnsche dagen moesten
zich al kenmerken door het manne
lijk optreden van de Koningin wier
verzekerdheid omtrent de overwin
ning geen uur gewankeld heeft. Het
parlement ontbrak. Weg alle van
die kernpassage uit dc Grondwet:
dc Koningin is onschendbaar, dc mi
nisters zijn verantwoordelijk. Wie
zijn verantwoording niet kwijt kan,
draagt alleen academische aanspra
kelijkheid. Dc Engelandvaarders,
voor wie de Koningin persoonlijk
Oranjehaven" stichtte, vonden bij
haar het: gehoor, dat het Kabinet
tijdnood? meende niet te kunnen
beschikbaar stellen. Zoo rees in de
Koningin, ccn eigen beeld van
7ithu5ü"> cn een knagende angst, dat
eenige regccrin«smafttregc1 voor „dc
menschen thuis schadelijk of ge-
vnarlijk zou kunnen zijn. Geen won
der. dal het Koningschap wies ui
aanzien qn. invloed. Geen wonder,
dat hoeders van ons constitutioneel
hcstcl wel eens fronsten. Daarbij
kwam. dat het gros der Engeland
vaarders; weinig politiek geschoold,
tc zeer dc neiging had om het beeld
van eert hechte, onver breekbare
„eenheid" uit tc stallen en dc voor
stelling tc wekken, dat dc tcrugkcc-
rende Koningin een volmaakte eens
gezindheid vinden zou.
"LfONTNGIN WIUÏKLMINA kent
-TK haar Volk ZOO door en door, dat
het gevaar vnn mistasting ten aan
zien van zijn werkelijke verlangens
haar niet ernstig bedreigen kan. Te
ruggekeerd in het Vaderland heeft
zij met volkomen constitutïonaliteit
een nieuw kabinet doen vormen, bet
oude beginsel van de onschendbaar
heid des Konings cn dc volkomen
verantwoordelijkheid des ministers
keert terug; tc sneller naarmate de
Regecring het houden vnn verkiezin
gen krachtdadig bevordert, liet Ne*
dcrlandsehc Volk geeft zich maar
weinig rekenschap van de redenen.,
waarom, het Koningin Wtlhclmina
zoo grooten dank verschuldigd is.
Zou het beseffen, wat het offer van
vertrek in Mei 1940 bcteckende voor
haar. die het bracht; met welk een
verbijsterende werkkracht de Konin
gin zich vijf jaar lung in het tot van
Nederland heeft verdiept: en hoe zij.
m Engeland dc hardheid van bet
verzet persoonlijk gesteund, de lam
lendigheid persoonlijk bestreden heeft
het zou tevens Tets gevoelen van
wat er in het hart der Koningin,
moet omgaan nu 6n Nederland én
Indonesië herrijzen uit den nacht vart
de verdrukking. Hoe ook getemperd
door dc schaduwen van gister dc
zon van morgen zal warm schijnen,
ginds en hier. nu Koningin Wilhel*
mina haar verjaardag vierde in ons
Nederlandsch midden. Thuis] -
Sclimclinp's baan!je als her-
opvoeder der Dtritsche jeugd,
gaat met door. Er blijkt hier een
vergissing itt het spel te zijn.
Do Britsche Controlecommissie
onderzoekt nu. wie hem deze
taak heeft opgedragen.
Nog sterker.' Do uitgeversfir
ma Hnmmcricïi en Lessen, waar-
bij bij finarltieel geïnteresseerd,
was, mag niet publiceeren voor-
ze zich van Max ontdoet. Schme-,
ling begrijpt er niets van, zegt
bij
