Oproep tot heiligen oorlog
f
VRIJ ONVERVEERD =r
Bijeenkomst der
Staten-Generaal
Dinsdag 16 October 1945
l
ONAFHANKELIJK DAGBLAD VOOR ROTTERDAM EN OMSTREKEN
5e jaargang nummer 168
„Nederlanders denken alleen aan militaire
macht en gedragen zich nogal provo-
ceerend", meent de Times
WEERBERICHT
De atmosfeer van
den woordbreuk
De weg naar
overeenstemming
Amerikaansch admiraal naar
Rotterdam
Redactie «i Admïnlstf.ï
EENDRACHTSWEG 42
TcL 25430 (3 lijnen)
Abonnementsprijs p. week
0,31, p, kwartaal 4,—
losse nummerj 0.10
HET PARCDI
Advertent'tea en
Inlichtingen,
d l e n S ti
SCHIEDAMSCHE-
SINGEL 42
.TeUf.nis. 27639 21155
24155 21399
Advertenties uitsL 21155
Inlichtingendienst: 21155
vrel is het bekend geworden dat
een contingent PJederSandsclie troe
pen ter versterking heengezonden
is. Uit in Batavia ontvangen be
richten blijkt, dat twee Neder-
ïandsche soldaten, die over het
vliegveld liepen, neorgemaaid zijn
door een Indonesisch machinege
weer, dat vanuit een boomtop
schoot. Vroeger op den dag werd
een vrachtauto met Nederland-
scbe vrouwen, die naar het hos
pitaal vervoerd werden, bescho
ten. Een vrouw werd gedood,
een andere ernstig gewond.
De Tweede Kamer der Staves? -
Generaal is heden bijeengeroepen
voor een .vergadering. De rcgec-
ring heeft medegedeeld, een ver
klaring te willen afleggen om
trent den toestand in Nederl.
Indic.
De bcüige oorlog.
Het nationalistische blad „Mer-
deka" publiceert een oproep van
de Mohammedaansche leiders, dat
het volk tot den opstand aan
spoort. De koran wordt er veel
vuldig in geciteerd.
„Diplomatie noch goede wip',
zoo zegt het artikel, „heeft tot
eenig resultaat geleid. Er is geen
aandacht geschonken aanden
roep van liet Indonesische volk
om het zenden van Nederland-
ache troepen stóp te' zetten. Het
Indonesische volk wordt aange
vallen. De bevolking geeft de
voorkeur aan orde en rust; mahr'
een strijd ais deze togen de Ne
derlanders is een strijd volgens
Gods wil''.
De toestand te Batavia.
Op politiek gebied heerScht ér
steeds groote wrijving. Dit blijkt
niet alleen uit de verschillende
oorlogsverklaringen aan Neder
land, maar ook uit Soekarno's
protest gericht tot generaal Chris-
tison, waarin hij verklaard heeft,
dat de Britten een onvoldoende
neutraliteit betrachten. Nederlan
ders en leden van de N.l.C.A.
provoceeren ons. Deze provoca
ties hebben de Indonesiërs zoo
razend gemaakt, dat als het al
leen aan hen gelegen had, zij
waarschijnlijk hee| Batavia met al
zijn inwoners door brandstichting
haddeit vernield.
De Indonesiërs, aldus liet pro
test, zijn bereid de Nederlanders
te bestrijden en te vernietigen
n's slechts de Britten en Brilsch-
Imliërs neutraal blijven. Maar
Britschc on Rfits^b-Indischc troe
pen zijn :niet neutraal; Integen
deel, zij nemen dcoj aan het üoo
cicrx van Indonesiërs,
Zts Nederlanders gedood.
Gedurende de afgoloopon drie
dagen pjnSIi personen, waaron
der dno Nederlanders, door In-
AwttieISi in uGaroct R^ood. Een
Nederlander heeft gemeld, dat hij
met nog. zestig andere Nederlan-
te veiligheid door
de Indonesische speciale politie
24 uur zonder voedsel was in-
gesloten.
GJste,reS «"'s'onden gevoelden
m Zuiu Batavia, waar twee da
gen geleden Nederlandschc W
pen de contröle over het vlteo
veld Tjililitjan hebben overgóno'.
mei- Er zijn nog geen nadere
berichten over ontvangen, dóch
van" heCfni„0ndh:e„ncv.erVo7 fff,
licht, tot half bewolkt
matige temperatuur, Welêm8 W
behouden* in het 2.W. deï land.'
i waar:-later matige w n.i Un.
Oo., cn Zuid verwaeM wordn"
De Times over Indonesië
De „Times" schrijft: Er zijn
steals meer teckcnen in de laat
ste dagen, die er op'wijzen, dat
de houding van de nationalisten,
ie eerst zeer pro-Britsch was,
nu omzwaait naar de tegenover-
ïestclde zijde en dat de natio
nalisten denken, dat de Neder
landers terugkeeren onder Brit-
sche bescherming.
De spanning tusschca de Ne
derlanders cn deIndonesiërs
neemt voortdurend toe. De Ne-
derlandsche troepen gedragen
zich ietwat provoceerend en de
Indonesiërs zijn meer vechtlustig
dan wclbewapend. De aanspra
kelijkheid voor het toenemende
aantal incidenten moet niet geheel
aan écn zijde geweten worden,
Soekamo en zijn zelfbenoem
de kabinet schijnen zich niet op
hun gemak to voelen, doordat zij
meer door do beweging wor
den meegesleept, dan dat zij
haar leiden, maar hun gezag is
waarschijnlijk grooler, dan men
op het eerste gezicht zou zeg
gen. En het is dwaas om to
zeggen, dat zij er geen conlrólo
over hebben. Do belangrijkste
groep in het kabinet is die van
Hatta en andere intellectueels
socialisten, die in Holland, ge
studeerd hebben.
Het blad schrijft verder: De
meeste Nederlanders denken al
leen aan militaire macht Dit
schijnt do gewoonte te worden
als men moeilijkheden met „in-
heemschen" heeft. Een handjevol
Nederlandsche troepen, die, naar
men zou verwachten (gezien de
duizenden vrouwen en kinderen,
die nog steeds buiten Batavia
verblijven) er belang hij zouden
hebben de zaken rustig te hou
den, schijnen op het oogcnblik
integendeel de zaken te willen
forceeren. Do Nederlanders ge-
iooven, dat zo met een paar
schoten hun gezag kunnen her
stellen, den grooten voorraden die
de Indonesiërs aan wapens en
munitie nu bezitten, ten spijt.
Het blad bespreekt de. houding
van het Britschc en Britsch-In*
disdie volk over het - gebruik
van hun troepen en het tekort
aan daadwerkelijke uitvoering
van Koningin Wiihelmina's rede
voering, de verklaring van Van
Mooie te San Francisco, en' de
conferentie van Moimlbatten,
Christison en Van Mook te Sin
gapore.
De Nederlanders handhaven
hun weigering om met Soekamo
te onderhandelen, maar woorden,
als „Quisling" en „collabora
teur" bobben in de tegenwoor
dige verhoudingen weinig betee-
kenis. „Er zijn zelfs één of twee
leden van Soekarno's kabinet,
die een niet onwaardigen staat
van dienst hebben in het ver
zet tegen de Japanners."
Amerlkaansch profest,
tf. P. meldt uit Batavia: Offi
cieren van het Amerikaansche
leger hebben een scherp protest
ingediend bij do Holiandsche le
geren tori tci ten. tegen do in boo-
ge mate provoceeren do houding
van de Iiollandscho schildwach
ten, Het protest was het gevolg
van het vuren van een floliand-
schen schildwacht op een passec-
rende auto met Indonesiërs die
aan zijn bevel om to stoppen
geen gevolg hadden gegeven. Do
inzittenden hoorden blijkbaar het
hevel van den schildwacht niet.
Laatstgenoemde opende onmiddel
lijk 'liet vuur óp de auto, waar
door twee der inzittenden gedood
werden. Op het geluid van het
schieten loipen andere Holiand
sche soldaten toe, die ook 'on
middellijk begonnen te vuren,
Op Si.jarfgon loettlfd is; plotse
ling overleden kardinaal Josef "Maeröry
de R.K. primaat van Ierland en aarts
bisschop van Armagh.
NAAR INDONESIA! Nederlandsch en Indonesisch personeel van het
Ned, Roode Kruis vertrok in drie teams met de Batavier II via Enge
land naar Indonesië.
ACHTER HET NIEUWS
Terwijl Vnn Mook aankondigt,
dal hij, indien het weer
rustig is wil onderhandelen, des-
noods ook met Soekarno, vèrklaurt
onze regeerins, dat ZJJ vnn onder-
handeling met Soekamo niets wil
welen. Dit wijst op oen meenings-
verschil lusschen twee Nederlandsche
Instanties, maar het wijst op een
overeenkomstig moe nlngs verschil, tus-
sclica Engclschen. Wij kunnen ons
niet voorstellen, dat Van Mook een
zoo voel betee kenende slap zou h ebbe a
gedaan,' indien hij niet öp zijn kitchlst
gezegd, daartoe aangemoedigd werd
door do Engelscho gezagsdragers in
zijn buurt In dezo richting wijzen
ook de telegrammen uit Singapore;
aan den anderen kant, wij kunnen
ons evenmin voorstellen, dat de
Nederlandsche regeering de houding
van Van Mook gaat desavotieeren,
als zij niet in Londen zeer positief
toegezegd hoeft gekregen, dat de
Engelecho regeeriog onzo starre ge-
zagepoU^ek gaat steunen.
Dat de Engolsche regeering niet al
to voortvarend Is, kan men wol be
grijpen. Zij kan zich niet veroor
loven leen nationale beweging neer
te «laan, want dit jsou do .nationale
bewegingen in, haar cigen koloniGn
heftig .verbitteren en de komende
o rul e rha ndfll Ingeti met - hetI titl tsché
Nationale Congres bemoeilijken- - Zij
kan zich ook niet veroorloven een
nationale beweging to laten - uit
groeien „lot. volledige m^cht er* onaf
hankelijkheid, want dat zou een
precedent schoppen, dat do Engetsche
rogecring bij do komende onderhande
lingen met Ghaniii, Nehroo, c-s.,
weer lö veel do handen zou binden.
De Engelschen moesten ook voor.
zichtig optreden, zoolang zij to weinig
troepen hadden om do bezetting van
de Japanners over te neiuen, maar
zij hadden ook weer geen haast met
het zenden van versterktngon, want
hoo sterker Engeland op Java wordt,
hoe meer verantwoordelijkheid het
gaat dragen.
DE slinger» die Zondag wat naar
links ging. scheen uit Londen een
duw naar rechts te hebben gekregen
en dan ontstaat dc cenigszins zotte
figuur, dat dc socialistische arbcL
dersbewegirtg in koloniale zaken een
conservatiever beleid gaat voeren,
dan de aan het Enficlschc hof gepa
renteerde Admiraal Mountbatten,
Onze regeefing gaat prestige-poll-
tiek voeren. Op grood van wat? Op
grond van een placht,die wijvan
anderen leencft. ÖJt is de gevaarlijkste
politiek dio men zich kan denken,
want elk oogcnblik kun de Engelsche
regering ons aan dc. werkelijke ver
houding herinneren cn waar blijft dan
het prestige. Het ergste vap, deze
niet zeer; waardige machtspolitiek uit
de 2c:hii.nd, is dat men cr onherroep-
pelijk: door in dc IkoloniaJe machts-
sfecr^bclatidt. Dc verklaring van' de
Koningin was geen scherp omliind
dogma, maar een belofte, aic door de
praktijk alleen vorm kan krijgen,
i'hana klopt de p rak tijk aan dc deur»
misschien niet in de vorm die men
gedroomd had, maar dat is nooit het
geval. De nationale beweging van
aJle schakecringen heeft zich vercenigd
en werpt zich op,.»» als gelijkberech
tigde partner. De koninklijke verkla
ring had het daarover gehad. Slaat
men deze beweging neer» dan weet
ieder, wat men. onder gelijkgerechtig
de verstaat. Dan is de ergste ver
klaring aan die uitlegging gegeven,
dan staan wij in do atmosfeCT van dc
trouwbreuk. Dit is ook een manier
om Soekarnogelijk te geven.
Voor Schermerhom cn Logetnann
deed zich een unieke gelegenheid
voor om tezamen met Labour sen
stoutmoedige progressieve politiek te
voerenT Nooit was het buitenland zóó
gedesinteresseerd bij voortzetting van
ons koloniale bewind, nooit nog was
onze koloniale reactie zóó machte
loos» maar onze regeering gaat rechts
politiek voeren. Zij vergeten wat
de afschuwelijke jaren, die aan de
tweede wereldoorlog vooral gingen,
ons uitgeput hebben dat men
rechtspolitiek maar rechts moet la
ten uitvoeren; dat een democratie,
die een rcaetkmnnirc politiek voort,
daarmee zijn eigen positie ondermijnt.:
Mij knapt niet alleen» vuile werkjes
op voor rechts, maar houdt rechts
daar ook nog mee »n het zadel.
Op het oogcnblik, dót wij dit
schrijven, weten wij niet wat de mo
tieven zijn, die den Gouverneur Ge
neraal hebben bewogen tot zijn otit-
slag-nanvrage. Indien het Minister
Logemann is, die door koppigheid
progressieve wending in den weg
staat, dun djent hij tQ verdwijnen.
Gebeurt dat niet, dan komen de ge
volgen voor het kablnet-Schccmer-
horn cn wordt Soekarno tocb nOg
gewroken; door een ontreddering der
gchecic progressieve beweging in
Neder Undo r
DE samenstelling der regsering-
Soekarno, voor ieder democraat
een openbaring, bewijst dat Soekarno
we weten niet wanneer een
zwenking gemaakt heeft naar dc
democratie. De lijst bevat bezadigde
namen als die van mr, Sartono, Ki
Hadjar Dewantoro, een „Indonesi
sche Huizinga" en mr„ Amir Sjari-
foeddin, die onlangs ontslagen moest
worden uit.»,, Japansche gevangen
schap, Sjarifocddin beeft dus gedu
rende den oorlog ïn zijn principieel
democratische en anti-Japansche
houding volhard. Aan den anderen
kant; dat zulke figuren met Soekar
no in zee gaan, bewijst, dat die rc-
geering berust op een werkelijke
volksbeweging. Hen verwaarloozen
beteekent het Indonesische voik in
zijn geheel afstooten. Met hen on
derhandelen houdt voor een demo
craat niets vernederends in.
Dc proclamatie waarin do heili
ge" oorlog werd verklaard, in ter
men. die aan Karl May doen den
ken, is uitgegaan van het „volks-
ïcgcri\ waarin jeugdige elementen
de overhand hebben, Ze ïs niet uit
gegaan van dc rcgecring-Sockarno
en ook niet omgeroepen 'door dc
radio, die ondec controle dezee re
geering staat.
KRACHTENS dc capitulatievoor
waarden zijn dc Japanners ver
antwoordelijk voor htt gezag, ovcTal
waar de: geallieerden nog niet zijn.
Wat dat betreft, herbaalt zich dc
situatie, die in Holland heerschte,
gedurende dc eerste dagen na dc
DuitschO' capitulatie, alleen, gezien
do geweldige afstanden, op veel
gróotere schaal. Dc macht berust
uiteindelijk bij de Ertgelschcn, want
%ij' ïij]T?ef nog niet»Erincïpiccl is
dat niets nieuws,. De- Engclschcn
hadden altijd den sleutel tot dc
Aziatische situatie in hapden, want
ons koloniaal bezit was stilzwij
gend aangewezen op hun bescher
ming. Dat ze nu met, dien sleutel
rammelen is pijnlijk voor ons, maar
hoeft ons niet van de wijs to bren
gen." Wrok uit gekrenkt prestige is
een slechte raadgever.
Niets is gevaarlijker dan dc gees
teshouding van ccn zeker soort ko
lonialisten, die ecu inzinking, van
hun prestige willen goedmaken met
ccn overmaat van geweld. Indien de
Engclschc interventie om welke
Britschc belangen dan ook tot een
vreedzame oplossing voert, des te
beter. Ieder pijnlijk moment ver
dwijnt trouwens, indien men dc
noodzaak van deze politiek inziet,
en zich met die politiek vereenzel
vigt. Van Mook krijgt daartoe thans
de gelegenheid.
Niet met den „collaborateur** Soe
karno, maat met de democratische
volksregeering, waarvan hij voorzitter
is, dienen wc te onderhandelen. Laat
de r'egeering zich niet zelf tot ge
vangene maken van een standpunt,
dat van den aanvang af niet geheel
gelukkig was. Haar houding in deze
dagen is de eerste, maar ook - de
meest wezenlijke en daardoor mis
schien beslissende interpretatie van
de verklaring der Koiringtn.
Captain DonaM Frotinsham,
marine-attaché bij de Arneri-
kaansclio ambassade, hcoft mee
gedeeld, dat do commandant vari
de Amerikaanselio marinostrijd-
ktrachten In Europa, heden por
vliegtuig vnn Berlijn naar Den
Ifaag zal reizen. Dezo comman
dant, admiraal II. Kent Hewitt,
zal Woensdag de havens van
Amsterdam en Donderdag de ha
vens van Rotterdam inspectecren.
De Nederl and sclio vice-admiraal
Stoeve zal hem begeleiden.
In Syrisch-Libanecsctintr politieke
kringen is men ten aanzien van tie
ontwikkeling dor Pniestij nsclie kweclje
van oordeel, dat in het Middon-Ooslen
een. crisis is ingetreden. Zoowel |e
Bcyroeth nis to Damascus- wordt dc
steun, door president Truman aan de
Zionistische beweging verleend, on
gunstig beoordeeld.
Do Amorjkaanscho regecring
hocll lieden bestolen Uo Oostenrijk,
sehe regeer! ng.Rennor te erkennen
op voorwaarde, dat algenieene ver.
kiezingen zullen worden gehouden voor
het etndo van dit jaar.