Oud-Spaansche kerken naast villa's
met hangar
w
■m
Jan Roede werd Jan Roède
Albert Schweitzer komt dit
najaar in Holland
heöen
Architect Fledderus in Amerika IX
Een missionaris
op zijn ezel
....en vliegende
business-men
Haagsche schilder maakt
opgang in Parijs
Toch in Nederland
Koningin Wilhelmina
kweekschool 40 jaar
ontdekt
,Le grand docteur'
De Van der Dussens in
New York
Kunstkring: drie tentoonstellinge
schilder-, ets-, en
beeldhouwwerk
DE MAN-
HOEST;
Zaterdag 26 April 1947
%,We will lake the road together
thru' the morning's golden glow.
And we'll dream of those who trod it
fn the mellow long ago".
lUit ..El Camlno Heal" Me Groartay).
\7AS SONOMA, veertiy myl bovcn San-Francisco
tot San Diego in het Zuiden en verder naar
iWerico loopt EI Camino Keal, de koninklijke iveg;
door de Spanjaarden aangelegd toen zy, eerst in 1768,
Californfë koloniseerden. De geschiedenis van dezen
weg is niet gesehreven door de conquistadores met
het zwaard, maar door de conquistadores met het
kruis.
Het verhaal begint op het eiland Mallorca in Span
je, waarop 24 November 1713 een zekere Junipero
Serra geboren werd. In 1749 dook hij als Franciscaan
in Mexico op, voegde zich op hoog bevel bij de. tros
der Spaansche krijgers en stichtte langs El Camino
Real de vijf-en-twintig zendingspostcn. die.thans in
oude glorie of in puin de trots van de Califomiërs
zijn. De „Spanish Missions".
Ik heb den koninklijken weg weinig vorstelijk be- -
reden, met een Greyhoundbus. Maar toch comfortabe
ler dan Vader Serra, die zich met een ezel moest be
helpen.
Dank zij propaganda-staan die Greyhoundbusseri in
goeden geur bij den kleinen man. Want je bent al
een erge tobber als je geen auto hebt en op dit ver
voermiddel bent aangewezen.
Hollandsche - trekkers die voor mij gingen, hebben'
In boeken als „Rcndez-vous in San-Francisco" en
„Menschenleven in Amerika" de romantiek van deze
bussen bezongen. Van de lieve meisjes, die ze er in
aantroffen, waar je een praatje mee kon'houden en
was dies meer zij. Ik heb schijnbaar geen neus voor
romantiek. Vier maal heb ik honderden mijlen in die
bussen door „God's own country" gehobbeld, steeds
trek geen Indiaan meer te bekennen, maar cr zijn er
meer dan 5000 gedoopt en meer dan 3000 liggen er be
graven. Kerk en Staat hebben hun plicht gedaan en
de ruïne van 1836 in 1933 weer geheel hersteld, In de
kapel van .de Passie ligt de oude Franciscaan begra
ven en voor den ingang staat metershoog het beeld
van Junipero Serra, de man die naast het zwaard het
Woord bracht in de gouden vallei van Californië.
HONDERD. MIJL oostelijk ligt Fresno en Fresno is
de modernste stadter. wereld. De meeste Ame
rikanen weten het zelf niet. Maar Simon Eisner,- die
Sierra Sky Park ontwierp en mijn vriend werd in
Los Angelos, vertelde mij ervan en bracht mij er
heen. Hangarhome-airficld-City noemde hij het zelf,
maar dat is een beetje te dik. Het komt hierop neer,
dat een groep air-minded families in goeden doen,
die hun zaken in Frisco of Los Angelos hebben, te
zamen met een ondernemenden aannemer een neder
zetting stichtten, die er ongeveer zoo uitziet. Een air
strip of runway van 380D voet lang, daarbij een hotel
met restaurant, een zwembad, een vliegschool en
daarbij aansluitend 120 villa's met bij iedere villa een
hangar voor het eigen vliegtuig.
Wanneer Vader dus 's morgens naar kantoor, gaat.
stapt hij uit de bijkeuken in de hangar, taxied zijn
vliegtuig het tuinpad af, den weg op en naar air-
strip om den hoek. Komt in omgekeerde volgorde 's
avonds weer thuih.
Toen ik er was. waren er 13 villa's met hanger ver
kocht ,en evenveel in aanbouw. Wat eefi ongelooflijke
herrie zal het zijn op Zaterdagen en Zondagen, als
behalve Vader ook zoons én dochters het luchtruim
doorklieven. De vreugde van het op
het land wonen ontgaat mij hier en
ik ben er ook niet langer gebleven
dan beleefdheidshalve noodzakelijk
ben ik in gezelschap geweest van wegwerkers, india
nen. moegesloofde vrouwen en ondefinieerbare man
nen.
\JANDAAG, op den koninklijken weg. is de bus met
negers en mexicanen. Mexicanen kun je ruiken.
Die zijn anders dan wij. Ze hebben iets kruidigs. Iets
van het tropische klimaat, waarin zij levenDe
eerste stopplaats is Salinas en de
volgende Monterey, aan den Pacific
Ocean. Hier woont de befaamde
schrijver John Steinbeck, die zich
rijk geschreven heeft aan de armoe
de van anderen en een. landgoed
bewoont,waar. ..„volgens dorpsge-
mompcl een arme door de honden
wordt weggejaagd. Mijn vader zei
altijd, dat het nooit leuk is om ach
ter de schermen of achter den kan
sel te kijken en ik weet dat hij gelijk
heeft Daarom laat ik Tortilla Flat,
de armelui's wijk van Monterey voor
wat bet is en wandel den langen
weg van Monterey naar Carmel-
door sparrewouden en over heuvels.
Carmel is een wonderstadje. Er
woont een groole kunstenaarsbent
en het lijkt een beetje op Juan les
Pms. Dezelfde pijnboomen, dezelfde
roodbruine rotsen, dezelfde oneindi
ge schoonheid van dc blauwe zee.
De beroerde telefoonpalen, die ieder
Amerikaansch stadsbeeld verpesten,
zijn hier vervangen door onder-
grondschc kabels, er zijn goede
kunsthandels, er werken een
voortreffelijke mode-ontwerpers
er staan huizen zoo lcelijk en toch
zoo romantisch tusschen de ngaves,
bougainvilleas, sparren en chrysan
ten, dat ik hier zou willen blijven
tot in lengten van dagen en oud wor
den en desnoods sterven, hoewel het
m den hemd bijna niet mooier kan
zijn dan hier.
Hotel San Carlos is voortreffelijk
en ik leg me te slapen met het uit
zicht op dc baai, waar deze dwaze
zonaanbidders de olietanks rose,
geel, smaragdgroen en mauve heb
ben geschilderd en langs den pier de
visschersschepcn van Cannery Row
m het avondlicht wiegelen, terwijl
zeevogels ter grootte van een kal
koen een late ruzie uitvechten.
T~)EN ANDEREN MORGEN vroeg
wandel ik naar San Carlos de
Rio Carmelo; de Spaansche missie
die de speciale liefde had van Va
der Serra. Vertoonen de andere
missies .architectonisch meer gelijke
nis met dc Indiaansche pueblos.
Hier is'da linker toren bijna Moorsch
cn heeft Vader Serra iets van thuis
om zich heen willen hebben. De mu
ren zyn echter metersdik van adobe
(in de zon gedroogde kleiblokken).
de Indiaansche bouwwijze dus.
Nu is er mijlen in den om-
Mij lokt El Camino' Real en liever
dan tusschen vliegtuigmotoren ben
ik dagenlang gelukkig en dankbaar
geweest tusschen de graven van Con
quistadores en Indianen, in de oude
Spaansche kerken en kloosters van
Sari Luis Obispo, San Juari Bautista,
San Rafaël en Santa Barbara, waar ik bij de Presidio,
het Casa van José de la Guerra, die eens honderden
jaren geleden Commandant van Santa Barbera was,
afscheid neem van de romantiek en de bus zal nemen
naar Hollywood, waar geenromantiek is maar de
filmfabrieken zijn en ik het avontuur zal vinden op
straat. REIN H. FLEDDERUS.
Op 1 Mei zal het 4C jaar geleden
zijn, dat de Koningin Wilhelmina
Kweekschool in een pand in de
Tuinderstraat, haar poorten opende.
In deze 40,jaren worden 1012 leer
lingen ingeschreven! van wie cr 845
de akte behaalden, velenvan hen
hebben een werkkring gevondenin
plaatsen, verspreid over het gcheele
land en zelfs ver daarbuiten: in In
donesië, Afrika en Amerika.
Op 1 Mei. des middags om 2.30 u.
zal het bestuur van de school, die.
sedert 1926 in het oude patriciërs
huis, Haringvliet 84. is gevestigd,
recipieeren ir. de Blauwe Zaal van
bet Beursgebouw. De teekenleeraar.
de heer M. P. Semeyn. die in April
'46 zijn 25-jarig leeraarjubileum
mocht vieren, heeft een teekenten
toonstelling ingericht, die een over
zicht zai geven van modern teeken-
onderwijs aan de kweekschool. De
oud-leerlingenhebben een eigen
feestavond op 23 Mei in Lommerrijk,
terwijl dé leerlingen zicb voorberei
den voor een middag op 31 Mei in
„De Samaritaan".
DE Haagsche schilder. Jan Roede
behoort bepaald niet, tot.de Haag
sche school. IntegendeeL Reeds vele
jaren zoekt hij naar nieuwe uitdruk
kingsmiddelen. zoowel in kleur, als
in .vorm en daarmede is het succes
in ons land niet verzekerd! Aan
verkoop van zijn schilderijen was
dan ook nooit te denken. Om in le
ven te blijven, maakte hij affiches
cn illustraties. Een schilderij van
P.oedc hing alleen in de woningen
van enkele vrienden.
MATERS'lTÊ.men stelt zich
moederschap doorgaans anders,
voor, doch zoo ziet Jen Roede het:
In het voorjaar van 1946 werd Jan
Roede echter toch uitgenoodigd tot
een expositie van zijn schilderijen in
het Stedelijk Museum, te Amsterdam
en dit leidde er toe, dat de jonge
schilder gedurende enkele maanden
te gast werd gevraagd in Zweden.
Dit gaf hem zelfvertrouwen en hij
werkte op eigen wijze voort.
Ik geloof in mijn werk", zeide hy
ons dezer dagen, „maar ik heb me
nooit kunnen voorstellen, dat anderen
er iets in zouden zien...!-*':*
Anderen zagen er wel iets in.
Op een zwerftocht door Parijs,
kwam hij eenige maanden geleden
in de Galerie Buydens Berthct, aan
de Faubourg St. Honoré en liet daar
een paar teekeningen zien. De kunst
handelaar bleek zoodanig geïnteres
seerd, dat hij monsieur Roèdc ver
zocht zoo spoedig mogelijk met
schilderijen te komen. En toen hij
kwam, was binnen enkele oogen-
blikken een contract gesloten. Er.
zou een tentoonstelling worden ge
houden en de mogelijkheid geopend
om in Frankrijk: te werken. Dat al-,
les is nu achter den rug. Jan Roede
heeft gedurende eenige maanden ge
schilderd in Zuid-Frankrijk en op
dit oogenblik is zijn tentoonstelling
van schilderijen- reeds bezig. Voor
de expositie te Parijs, begon, waren
tien van de doeken al verkocht
De directie van de „Galerie" deed
een voortreffelijk uitgevoerde cata
logus in kleuren, verschijnen, waarin
Léon Degand een voorwoord
schreef. De tentoonstelling werd ge
opend door den' Nederlandschen
cultureelen attaché van de Ambassa
de^ en na enkele dagen schreef de
criticus Charles Eètienne in „Com
bat", dat Roède, Hollandsch schilder,
een veelbelovend 'debuut maakt. Hij
roemt Roede'slevend palet zijn
Het laatste nummer van Religion
in Life, een Amerikaansch kerkelijk
en theologisch tijdschrift opent
met een artikel van prof. Walter
Russèll. Bowie (een collega van.
prof. Rcinhold Nlebuhr aan dezelfde
universiteit te. New York), waarin
deze een beroep doet op hét Ame
rikaansche volk bij het begin van
de lente in dit kritieke laar.-
Om zijn bedoeling duidelijk te
maken maakt hij een vergelijking
tusschen het strand en de zee. Dui
zenden menschen trekken voor ont
spanning naar het strand. Wat zij
daar vinden? Een lange rij luxueuse
hotels, gebouwd op wat anders een
eenzame strook zand zonder hoo
rnen zou zijd; een breed met plan
ken bevloerd pad, geflankeerd door
Winkels, waarvan slechts enkele de
moeite waard, de meeste onbedui
dend zjjn; lange leelQke uitsprin
gende pieren, die de majesteitelijke
lijn van den horizon in stukken sny-
den; trillende reclame voor tand
pasta, benziriemerken en whisky;
tallooze uitstallingen, de een nog
opdringender dan de ander; alles
ingericht op afleiding en vertier;
een beeld waar Amerika steeds
meer op gaat gelijken; rijkdom en
weelde, gebouwd op zand, een lan
ge promenade waarop de menschen
op en neer -loopen op zoek naar
verstrooiing, en. amusement, terwijl
aan hun voeten de getijden der
eeuwige dingen kenteren zonder
dat er aandacht aangeschonken,
wordt.
Het leven is maar een kleine
strook van bestaan aan liet strand
van de oneindige zee. Wanneer zul
len allen, die zich op het strand ver
maken, him verantwoordelijkheid
en hun kans-beseffen?
B. J. ARIS.
Kranslegging op 3 Mei
De afdecling Rotterdam van den
Nationalen Bond „Het Mobilisatie-
kruis" 2al op' 3 Mei een krans doen
leggen op ae algemeene begraaf
plaats Crooswijk, ter nagedachtenis
van de in de Meidagen van 1940
gesneuvelde militairen.
Burgemeester Oud is uitgeno
digd te spreken en een krans te
leggen. De commandant der Van
Gheiitkazeme luit kolonel der mari
niers J. J. A. de Bruijne zal het
woord voeren.
De marinierskapel en Rotte's
mannenkoor zullen de plechtigheid
opluisteren. -
JASROEDEdie zijn baard inmid
dels weer heeft afgeschaft.
poëtische kleur, zijn groote spontani
teit, en zijn inspiratie.
Buydens Berthet vroegRoede
reeds mee te willen werken aan ten
toonstellingen in New York en Los'
Angelos ën in de reclame hiervoor
in de Amerikaansche pers worden
Roède en Utrillo in éen adem ge
noemd. Zoo keerden in enkele
maanden tijds de kansen van een
Nederlandschen abstracten. schil
der. Mogelijk wordt Roède wat
Roede hooit had kunnen worden,
een schilder, over wien men inter?
nationaal spreken zal.
De bekende roman van Sig
rid Undset „Kristin Lacrans Doch
ter". waarvoor de schrijfster dun
Nobelprijs verwierf, zal in. Holly
wood verfilmd worden.
In Tsjecho Slowakije wordt
een teekenfilm vervaardigd geti
teld: Het atoom op den twee
sprong". .De hoofdrollen spelen
„bet goede atoom." en „bet booze
atoom". De bedoeling is, om den
zegen van de atoomenergie tot
treil der* menschheid in beeld te
brengen en: het dreigend .gevaar
bij aanwending ypop oorlogsdoel
einden. -
Albert schweitzer is een
van de weinige groote mannen
in de wereld, wier roem iederèn dag
toeneemt, omdat zij lederen dag wij
den aan het welzijn van de mensch
heid van Albert Schweitzer kan
men zeggen, dat hij dag en nacht in
de weer is, in dat verre, kokend-
heete Lambarene aan de Ogowe in
Fransch-Afrika.
Zijn secretaresse, de Elzassische
Mile Hausknecht, vertoevend in het
gastvrije Rotterdamsche huis. waar
Schweitzer zelf ook altijd zoo gaar
ne verwijlt, dien enkelen keer, dat
hij Lambarene verlaat, om in Europa
lezingen en concerten te geven ver
telde ons, dat de groote dokter (zoo
noemen de negers hem)nooit'na
laat, om, na beëindiginig van zijn
dagtaak nog een ronde te doen door
de ziekenzalen, ten einde de zwaax-
zieken en de pas-geopereerden per
soonlijk goeden nacht te wenschen.
De zwarte patiënten zijn, in hun
kinderlijkheid, hieraan 200 gehecht,
dat zij niet zouden slapen, als hij
het een keer oversloeg.
Zwarten; kinderen
Allerlei gewone, leuk-menschelij-
ke dingen vertelde Mile Hausknecht,
zoodat het interview geen stijf,
langs genoteerde puntjes, verloo
pend Ja en Neen werd.
„Onze ziekenhelpers en helpsters
zijn net groote kinderen", zeide zij.
„lezen en schrijven kunnen ze wel
niet, maar als we ben riemen voor
wat ze zijn en wat ze kunnen, moe
ten we wel heel veel yan hen hou
den. O, ja, er tilt er ook weieens
een 'n zwaar-zieke uit het kraak-
witte hospitaal-bed en legt 'm dan
voorzichtig op den grond, om daar
na zelf in dat bed te gaan liggen
slapen, maar Se grand docteur ziet
en merkt het toch; en by begrijpt,
dat zooiets geen onwil of nalatigheid
beteekent, dochgewoonweg de kin
derlijke neiging is van „ook eens in
zoo'n heerlijk ziekenbed gelegen te
hebben"en ieder kind zou daar
bij ook insöezen dan, nietwaar?"
De trouwste helpers zijn er al
twintig, vijftien en twaalf jaar,
maar de toewijding van genezen
zieken en anderen, die op een of
andere wijze van hun hulpvaardig
heid, blijk willen geven, is en blijft
ook aandoenlijk: „Dokter vraagt
maar twee dingen van alle men
schen: heb je een hart, en wil .je
helpen?"
Groote Olifants-oor
„Niet alleen le grand docteur is
hij voor ons, ook Het Groote Oli-
fants-oor; dit is zijn eerenaam bij
de inboorlingen, die hiermee weer
geven. dat Schweitzer een dokter is,
die alles hoort en. alles ziet en die
door'niemand të misleiden Is".
Na een kleine stilte hervat Mile
Hausknecht; „Tijdens den oorlog wa
ren wij wanhopig afgesneden van
de verscheurde buitenwereld. Groote
troost ging er van Schweitzers on
vermoeid, aanmoedigend betrouwen
uit, en bij beloonde 'ons allen door
zich 's avond aan zijn instrument te
zetten en. voor ons te spelen. Bach.
César Franck. Hitte en moeheid
overwon hij, èn bij zichzelf, èn bij
ons. Zoo ergens, dan hebben wij.
daar beseft, datigeest en wilskracht
,de eenige mogelijkheid bevatten om
moeilijkheden te overwinnen. Hitte:
negen maanden per Jaar is het in
Lambarene 's nachts nog 29 graden
Celsius"....
Het gesprek- gleed verder. Na den
oorlog is het. hulpvraagstuk beter
geworden voor de wonderkolonie
Lambarene: twee jonge artsen en
vier verpleegsters assisteeren nu..
„Ook Hollandschfi?"
„Ja: één. Maria Lagendijk; en ver
moedelijk gaat er wederom een
Hollandsche naar toe".
Prachtige foto's
We bekijken de laatste foto's:
Schweitzer met z'n lievelings-anti
lope; de zwarte timmerman-,.archi
tect" die nét zoo-min als de zwarte
metselaar lezen of schrijven 'kan; de
bananen-aanplant ieder., jaar begint
Schweitzer een nieuwe ontginning
er hij, vaak met kostelijkeproduc
ten uit de rijke Congo); de prach
tige overlommerde landingsplaats
aan de rivier; bezoekers uit het Tro
pisch Instituut te Bazel; zieken, die
van dorpen op 400, 500, 800 kilome
ter komen om te Lambarene gene
zing te zoeken; soms loopen zij vijf
weken door het oerwoud en komen
half-verhongerd aan; kapok-boomen
die 20 a 30 meter hoog worden;
waterdraagsters die onderweg een
uurtje blijven babbelen, terwijl men
„boven" zit te springen om .water;
de pomp, die nu uitkomst brengt, de
44 daken van Schweitzer's wonder-
dorp. waarheen zelfs ongeneeslijke
blinden komen heengedwaald. om
dat tot'diep in het zwartste Afrika
ieder kind zelfs weet, dat le. grand
docteur alles doet om je te genezen.
De foto van een hoek van dit hos
pitaaldorp vonden wij zoo mooi. dat
"wjj ze meekregen, voor'reproductie.
„Twee en zeventig
Bij' het afscheid hoorden wij nog
een paar aardige dingen: hoe de
Engelschen tijdens den oorlog,
Schweitzer's werk hielpen met meel
en medicijnen; boe Lambarene heèft
meegeleefd, en nóg medeleeft met
Nederland, en dat sedert den oorlog
African Notebook en Brieven uit
Lambarene zijn verschenen, die een
'goede aanvulling gever. op wat
Schouten reeds schreef in zijn Dienst
aan het Leven,
Achteromvragend zeiden wij: A
propos: hoe oud is Albert Schweit
zer?"
;,Twee en zeventig".
Moge het u imponeeren, zooals het
ons deed. Twee en zeventig".
De uit dertien personen be
staande Rotterdamsche familie
Van der Dussen is gisteren met
een Constellation van de K.L.M.
to New York aangekomen op door
reis naav California zoo meldt
Ass.. Press.
Europeesche stewardessen
in dienst der A.O.A.
Acht Europeescho stewardessen,
afkomstig -uit Nederland, Zweden,
Noorwegen en Denemarken zijn in
dienst gesteld van de American,
Overseas Airways. De meisjes zijn
door de Amerikaansche maatschap
pij in dienst genomen omdat, er
zooveel menschen van Europa naar
ds V.S. vliegen, diè geen Engelsch
verstaan, dat. er personeel met uit
gebreider talenkennis moest worden
aangenomen.
Toen ik',
kwam. was mijn
de deur aan 't kriil
omstreeks twaalf'jari
een vlaswitte kuif
hoofd droeg. Myn. -.'ff
antwoord, aangezien de knaap
een. knietje nam en. met inzet- yaup
zijn gansche persoonlijkheid stoh<%
te mikken.'
Besloten dan maar naar binnen
te gaan, bemerkte ik opeens, dat^de^
jongen een bruin, linnen jtaschf
droeg, waarop met. witte letters „Hetv.
Rotterdainsch Parool" te lezen stonde
en naderbij toedend, constateerde,, ik,
bovendien, dat die tasch gevuld ,waS;
met een groot aantal exemplaren,
van ons populair avondblad. Aange- -
zien ik wel begreep, dat deze herri]
stellig niet waren: toevertrouwd^'om/i
ze tijdens het knikkeren op zijde tèö
dragen, zei ik: „Zeg jö, mot: je. difi;-.
niet gaan bezorgen?"
Het ventje lanceerde juist.Tzyri-5;
lang ge wikten stuiter, maakte. éeri|
voltreffer en graaide een.'aantal,!
knikkers uit het potje, die naar dé:?
wanhoopskreet van myn dochtertje'!?
te oordeelen,. aan haar hadden toe-S
behoord. Toen keek hij mij vriende-v
lijk aan en verklaarde, dat de cou-J
ranten in zijn bezit waren, - in vert
band met een zeeren voet, varifzyrtó
vader, die. eigenlijk niet het ambt;
van bezorger was belast De jongen-
nam het alleen maar waar. doch';
voor onze deur had een knikker-in-;
vitatie van mijn kind zijn activiteit',
verlamd.
Ik begreep, dat dit echt een 'zaak-
was, om stil te houden vopr onze
wakkere abonnementen-afdecling en?
ried het ventje, van verder schiete:^
en stuiten af te zien. Mijn.' dochters-
barstte echter in snikken uit
riep: „O ja. nou lekker weglooperi;;
met veertien knikkers van mij
Vergeefs trachtte ik haarte 'suss"1
én eenig begrip: voor het belang yan;!
ons ruimverspreid dagblad by
brengen, maar de knikkers:waren*
voor ha ar minder abstract. Tenslotte;
kwamen wy overeen, dat er^riog-
twee potjes zouden worden gespeejeb
Maar dan moest de knaapverder;!
Twee potjes lijken. kortjdoch»
toeq ik een kwartier later uit! heft,
venster keek, was de •jongen;^rió^'
steeds ter plaatse.. Hij hadnu^dèa;
bundel couranten op dé: stóep#gef"
legd ten. einde ..zich vryerMe >küri;
nen bewegen. Een hondje rook;!
geboeid aan. Voordatbet diertje?;
zich verder, mee bemoeide. be
maar weer aan mijn bureau -
zitten.
Al was het alleen maar om
melden: mócht u de krant wat
hebben gekregen. -dan was het
maar betrekkelijk mijn schuld.
Te Bazel zijp hij. een
van drie trams vier passagi
ora het leven gekomen en 41, ge--
wond.
T~\E FRIEZIN Jeanne JBieruma,
-«-^Oosting is een schilderes p.ur
saag. Drie Kunstkring wandenschïl-
d er ij en van haar hand wettigen en
kele epitheta omantia, welke voorai
geïnspireerd -.worden door haar.
Fransch-blye, fleurige landschappen.
Haar Boschgezichten, haar beide
Korenoogsten, het Landhuis en de
Lentehoomgaard ^steken verre uit
boven de interieurs, en dezo boven
de portretten, welke laatst© het op
hun beurt winnen van de bloetn-
stukken, waarvan een enkele 'zelfs
zwakke details bevat. Buiten-zijn,
gegrepen-wórden door de werking
van zon en wind op all es wat rich
uit den vruchtbaren bodém omhoog;
Aib. Schweitzer's hospiiaeldorp bij Lambarene: een hoekje tegen het
oerwoud aan.
die niet
mocht, terugkecrcn
DOOR WILLY CORSAR1
47)
xrv
Het was in het voorjaar van 1944,
dat Lilian bij.de post die ze uit de bus
haalde, een brief - vond van haar
broer Kurt. -
Zij had nooit tevoren een brief van,
hem ontvangen. 'Na den dood van
haar .moeder had zij heimelijk aan
hem geschreven, naar het adres, dat
zij van haar moeder had gekregen.
Het was de laatste wensch van haar
moeder geweest dat ze hem - zou
schrijven en later zou probceren hem
te zien en te spreken. Sindsdien, had
zy met elk Kerstfeest een kaart naar
dat adres gezonden, maar zij had
nooit antwoord; ontvangen.Eens
merkte zij; dat haar vader iets had;
ontdekt, door eenhatelijke toespe
ling die rhij' maakte! Ze had gezwe-:
gen en tot baar verwondering was hij!
er niet op doorgegaan..
Nu zat zij pp haar kamer met in
haar handen den brief 'van een man,;
die haar nader stond dan iemand'an
ders en tegelijkertijd' verder van
haar af dan een vreemde.'Want nu
warch zij gescheiden door een die
pere kloof dan de. jaloezie, van. haar
vader had gegraven tusschen den
jongen en zijn moedér ën 'zuster.;
Kürt was nu niét-alleen meer haar
broer en een zoon van haar moeder.
Hij was ook de zoon van den Duit-
scher, met wien haar moeder een
tijdlang gehuwd was geweest en hij
was zelf een Duitscher. Maar kon hij
dat, helpen? Als zijn moeder hem bij
zich had'kunnen houden, zou hy mis
schien'sinds lang genaturaliseerd zyn
geweest en dan was hij nu een Hol
lander geweest en zou naast haar en
haarvrienden hebben gestaan en
niet .tegenover hen. Zij had: in die
jaren na haar moeders dood aan hem
leeren denken met medelijden en nu
zij genezenwas van haar jaloezie,
had zij altijd den wensch gekoesterd
iets aan hem-goed temaken, later,
wat hij te kort was gekomen door
de jaloezie van haar vader.'Zij had
begrepen, d^t haar moeder daar op
gehoopt had, toen zij haar aRcS'ver
telde. Zij had gehoopt den jongen,
'die zijn moeder had. moeten missen,
tenminste later, een zuster te kunnen
schenken. De arme vrouw kon niet
weten, wat later zou gebeuren: dat
haar kinderen tegenover elkaar zou
den komen te staan als vijanden.
Lilian las denj brief tot tranen in
haar pogen kwamen. Van iederen
anderen Duitscher zou zij in haar ver
bittering hebben gedacht: ja.- senti
menteel zijn ze ook nog! - Maar'dit
was de eenige Duitscher tegen1 wien
zy haar hart niet kon verharden,
omdat de. droevige oogen van haar
stervende moeder haar aanzagen uit
- dién brief, en pleitten voor den zoon,
die zijn zuster zoo graag wilde spre^
ken over hun moeder.
Zij had den brief beantwoord ën
had Kurt, bij zich laten komen op
ëen'avond, dat haar ader niet thuis
zou zijn. Ze wachtte haar broer op
aan het hek, liét hem heimelijk bin-
nenën sloot zich mét hem op inbaar
kamer. - -
Hij leek zeer véél op hun moeder.
Hij had haar zachte, droefgeestige
oogen en haar zwakken mond. Hij ver
telde hoe ongelukkig hij was geweest
in Duitschland, toen. hij in de Hitler-
jugend moest gaan en vertelde van
de fronten waar hij gevochten- had,
eer hij hierheen -werd gezonden en
in den loop van hetgesprek ontdek
te zij; dat hij haar -altijd had geant
woord bp haar. briefkaarten., Toen
begreep zij, dat haar vader die brie
ven had onderschept. Nadien was-
Kurt dikwijls teruggekomen, altijd;
laat in den avonddn het donker, ais
haar vader niet thuis was. Zij smok
kelde hem naar haar kamer; en nie
mand merkte, ooit iets van die be
zoeken, want de dienstbode zat 's
avonds op haar eigen kamer, als zé
niet uit was. Maar in weerwil vari
de genegenheid, die zij voor Kurt
ging voelen en die .vermengd was
met wat medelijdende minachting om
de zwakheid, die!ze in hem voelde,
was zij altijd uiterst vourzichtxg ge
bleven.in alles wat ze tegen hem zei!
Zij wantrouwde hem niet, maar zij
vreesde inhem diezelfde zwakheid,
datzelfde tekort aan fighting spirit
dat hét ongeluk: van haar moeder
was geworden. Nooit liet zij hem iets
merken ..van haar illegale werk.
Nooit vertelde ze hëm.iets over 'haar
kameraden en :zy- vermeed, zelfs 'ooit
den - naam te noemen van gewone
bekenden. Eens zei nij, dat hij altijd
bereid was te hèlpen, als hij iets kon.
doen voor haar of'haar vrienden: zij:
had daar niet op geantwoord. Toén
ging hij mét verlof naar Duitschland
en kwam daarvan terug, geheel bui
ten zichzelf door wat hij daar gezien,
had. Hij raasde over. de. ramp, die.
het 'nazisme had gebracht over
Duitschland en over zijn familie en
vrienden daar. Hij zwoer dat hij
wilde deserteeren, dat hij weigerde
langer te vechten voor een zaak, dié
hij haatte. Zy drong de-woorden te
rug,. die naar haai- lippen welden:
Waarom nü pas? "Waarom niet in 1940
of desnoods nog 1041?' Waarom pas
nu de strijd verioren is? Maar hij
was zoo ongelukkig en ze wilde: hem
geen pijn doen, zooals ze een onge
lukkig, kind niet had kunnen slaan,
ook al zoü het dat verdiend, hebben.
De volgende maal dat hij kwam,
vertelde hij over een plan dat hij
had gemaakt om samen met een-ka
meraad te, deserteeren en een poging
te doen naar het bevrijde zuiden.te
komen om zich daar. gevangen te
laten nemen.
Toen kwam de dag dat Felix zou"
worden overgebracht naar zijn nieu-:
we schuilplaats,: In den namiddag;
had zij de scène "met haar vader,
wiens angst gaandeweg was gestegen
tot: paniek door de vele executies.
Tóen hij was weggegaan om - met
dokter Van Hettem te: gaan spreken,
bleef zij doodeiijk vermoeid en on
rustig achter! Zij was diep ongeluk-,
kig als- ze' bedacht wat dokter Van
Hettem zou denken als haar vader
dergelijke dingen tegen hem zou
zeggen. Toen Kurt kwam,, voelde zij
een. sterk verlangen haar hart bij
hem uit te'storten. Maar oök toen be-
heerschtc.zij zich nog. Zij had geen.
recht te spreken.
•- Plotseling hoorde zij het tikken
van-steentjes tegen de ruit van haar
venster. Haar eerste gedachte was,
dat Erik haar op die manier riep. Het
schoot door haar hoofd, dat haar: va-:
der misschien een scène had gemaakt
bij de Van Hettems en hij daarover
met haar kwam spreken. Én zij ver
zocht Kurt in haar kamer te blijven,
ging naar .beneden, schoof de serre
deuren open en vroeg zacht: „Wié is
daar?"
Het was Felix.
Toen ze hem had binnen gelaten
cn licht had gemaakt, stond haar hart
bijna stil van schrik, zoodra ze hem
zag. Zijn gezicht was vol blauwe
plekken, het bloed liep uit zijn kapot
geslagen lippen, zy'n kleeren waren
gescheurd en hij was in een staat van
vertwijfelden angst, zooals. ze hem
nooit had gezien. Hijgend en stame
lend vertelde hij wat er gebeurd was;
Ze hadden hem- verrast en overval
len. hadden hem geslagen en den boel
overhoop gegooid, zoekende.naar wa
pens en papieren, maar toen ze. hem
tenslotte meenamen naar de auto,
wist hij zich los te rukken en te ont
snappen in het donker. Een tijdlang
hadden ze hem op de hielen gezefen
en de kogels hadden hem om. dé
ooren gevlogen, maar hij kende de
omgeving beter dan zij en-hij had
hen op een dwaalspoor gebracht door
over het erf van een boerderij te
loopen 'en toen over de-velden heen
op zijn weg terug te keeren. Hij. wist
echter niet waarheen te gaan voor
onderdak. Naar zijn vader was on
mogelijk en bij Erik was het even
gevaarlijk, voor hemzelf zoowel als
voor de heele familie» Hij had,zijn
fiets niet cn op den grooten weg was
het bovendien nog onzekerder- dan
elders. Zijn eenige hoop was op haar
gevestigd. (Wordt vervolgd).
worstelt,, het licht tegëmoet,:' géeft.
aan Jeanne Biertïma ;0oBtingB.|^a'
vastheid,: en aan. haar; pal et-
die'; 1 yrisclr b.ewc^éii-tóaUéB^n^i^^a
vcri: van een rimpelen gróndvaren
af, tot hoog-e schoven en booge a'p
pel bloeseintaklcen toe!:; Hoogesh^
melsyindt men -niet b'j Jiaar; leèii
weriken zingen ér niét in, :'doch|in8^
reis en lijsterB wel.
J. A. VAN VLIJ MEN'S beeld
bouwwerkentoprièri"t
reeds bekends. In Ons- Hufs:jzagen
wij het Begijntje: reeds, en in Boy
mans de Flora. Thans echter nuirz©
bijeen-zijn, kan men eenlijn vvriri
werken on tdekken,' dio vooral :jri||e
gewaden en de kappen .'n buitenga
woon-charmariteoriginalitBit|;oBefl
baren; énkele BaadBtertjos^èïïIrel^
kleine,bedWongèn-gehoudcm^ll^;
donna behocren hierb^:móoi^g^
vakmanschap. Van de.r-Tortó'ejko'
de teakhoiitehj achter ïn éde ,'-!;za£l
ons het nieest bekoren; daarin!vrep^
de „ruimte" eleganb^plastiscHji;^^
wonnen. Eenen al eleganc0':iSaKatf
kleine, bijria Balineesch-fyhe;-; Sta|^
de Naakt van ItaliaanscKnotenbou^
vlak vooraan,, om den hoelc,.v;Garigi
stand, hou ding,10Eheid,:matenah,|
cn materiaalbéwcrking^^Xi.gtem^ltea
dit plastiekjo misschien";wel"..
gaafste van at Van VJijmen'siirizëï^
dingen. Hij maakt zich logyatt'hët
Baüachïaansche! A-j
AP. SOK heeft de zaal-bovenvóoë
gekregen voor zijn droge narildenJ
etsen en;gravures,-waarbij twee^dinL
gen opvallen:; ten. eerste de; "vela|
zeer-verdienstelijke experimcawa.ven]
ten .tweede dé schappelijke'prys|;Ö^
producten als heit portretv.émfden
dichter Gerard den! Brabanderjéjïfd^
landschappenvan /VGoësbeëkltïfiël
Land van Cuyk, Ottersum, 't Z&*
vend aal eri Mook - magdë^;:.autói|r
met trots en \-ol do en ing teru^ien,
daarin doet hij, voor de ;bestëri|^-'
.dér de ouderenniet, Gnder!v'\yyfiiO"
teerden nóg? als mededirigërS%tiL^"
dezen lof een groote: Wilgtólë'ah^
oen Boomgaard enhet. mê^jésÊo^|!"'
Bobby, :."\zbA-
Do wijze, waarop Ap Sok van een
ragiijnen horïzon terugdfÓÓmf^a«r.
een va n-licht, ov ergoten -midd pripla'0
en vandaar naar. eën ?donkerë'nj
sterker aangezetton vpórgrond'lm^1
minutieus uitgewerkte, 'detaülsij^afi
takken;, loover, enplan.teriwiiq|arj
döet denken aan een - yari' Hercules
Seghere ^overgeërfde'- begenadigd-
Leid!
Drie kunstenaars„ontvangen^
den_ Kunstkring met .hót:,beste}j.
eerlijkste wat zij té hiedénjKcb^;,
moge de' bezpëkcrsiysëi:'yóTtéókén
worden,
;!d"; J.. W, de.-boe
Itigezoncipii Jed
