m
H
Herstel St. Laurenstoren
duurt 10-15 jaar
Een stel potige kerels, die
mannen van „Diwero"
Parool-voetbalprij svraag
Ruwe olie grondstof voor
synthetische rubber
Groep „displaced persons
in Venlo aangekomen
Eén brokkelige,
voze steenmassa
Een glaasje te veel
kostte z'n vrijheid
Hun kademuren vorderen
langzaam maar zeker
Rijnhaven verminkt,
maar niet dood
Poging tot bigamie
niet bewezen
Deviezenbesparing aan
beide kanten
De wereld van morgen
Honderdvijf tig ton per dag produceert,
fabriek in Ontario
heöen
Vindingrijke chemici
staan voor niets
„Wat ben ik blij, dat ik
in Holland ben!"
[Vrijdag 19 September 1947
HET voorlopig onderzoek van de
St. Laurenstoren heeft uitge
wezen, dat de vernielingen aan de
toren, ontstaan door de brand van
Mei 1910, veel groter zijn dan aan
vankelijk werd aangenomen. Op
tal van plaatsen ls het profiel van
de toren geheel verdwenen, zodat
hier geen sprake meer zou zijn van
restauratie maar van vernieuwing
van een groot deel van de omman-
teling. Deskundigen schatten de
duur van de herstelwerkzaamheden
op 10—15 jaar.
De heer J. Ramaker, technisch
hoofdambtenaar van gemeentewer
ken. is belast met de leiding van het
onderzoek naar de schade aan de
toren. Dagelijks klautert hij de 300
treden op en af van dë degelijke
houten trap, die in de steiger "is ge
bouwd.
Een dezer dagen vergezelden wir
hem op zijn tocht naar boven, niet
om van vergezichten te genieten
maar om te zien hoe zwaar de toren
van de brand geleden heeft.
De omm an teling bestaat voor ccn
groot deel uit natuursteen. Bij d<>
brand van Mei 1940 is echter het
vocht in de zandsteen door de hitte
verdampt tot stoom, die de blokken
steen inwendig zozeer aantastte, dat
se nu in stukken en schilfers uit el
kander vallen. De kalk tussen dc
stenen is veelal verdwenen. Hoe 7c
nog op hun plaats blijven hangpn is
een raadsel. Hier en daar zijn hele
stukken van het torenprofiel ver
dwenen of zó zwaar verminkt, dat
een geheel nieuw profiel zal moeten
worden aangebracht. Dat zal niet ge
makkelijk zijn want de tekeningen
van de toren zijn aan het Haringvliet
eveneens in Mei 1940 verbrand.
Het metselwerk vertoont op som
mige plaatsen uitbuigingen van wel
75 cm. Griezelig te zien hoe de zwa
re, ijzeren ankers uitgebogen zijn
onder de zijwaartse druk van de
steenmassa's. Het is één brokkelige,
voze massa en ze vormt een doorlo
pend gevaar voor sde zeven mannen,
die hier dag in dag uit op de steiger
hun werk verrichten.
Er kan van alles gebeuren, wan
neer we de beitel er in zetten, zei de
heer Ramaker. Het is nog gevaarlij
ker werken dan in een kolenmijn.
Eén geluk is, dat de stalen steiger
los staat van de toren, waardoor
trillingen worden voorkomen.
Bij de galmgaten vliegen duiven
in en uit. De steigerplanken zijn
reeds glibberig van hun uitwerpse
len. Duidehjk zijn op die hoogte de
resultaten van de restauratie van
vóór' de oorlog te zien. Het beton
nen dak van de toren heeft de brand
goed doorstaan. Maar op lager gele
gen verdiepingen moeten vier nieu
we vloeren worden aangebracht.
Veel zal er vernieuwd moeten
worden aan de toren. Het zal jaren
van deskundige en liefdevolle arbeid
vergen, voordat de heer Ramaker en
zijn assistenten alles in tekening
hebben gebracht en dan nog eens
vele jaren, misschien in totaal wel
vijftien jaar. \-oordat de toren weer
geheel hersteld zal zijn.
Het spreekt vanzelf, dat de kösfen
aan het herstel verbonden, zeer hoog
zullen zijn. Het is de vraag of het-
Rijk fMonumentenzorg) en het ge
meentebestuur van Rotterdam het
enorme bedrag beschikbaar kunnen
stellen, dat met het herstel gemoeid
is.
Rotterdam is een noodlijdende ge
meente, maar het argument, dat het
hier gaat om de redding van een
symbool van onze stad. zal ongetwij
feld van grote invloed zijn bij het
nemen van een beslissing.
Uif dit fragment ven de ommanie-
ling van de St. Laurenstoren' blijkt
wel duidelijk, hoe zwaar de ïoren
van de grote brand geleden heeft.
De brokken natuursteen zijn volko
men voos cn slaan en hangen los
tegen elkander.
Slingerend liep hij Vrijdagavond
over de Oudedijk: een tnan die te
diep in het glaasje had gekeken.
Een zeer op orde gestelde politie
agent nam hem daarom mee naar
de politiepost aap de Ouderlijk
En de ordebewaarder had daar
mee een goede vangst gedaan, zo
bleek al spoedig. De „sop" uerd
n.I. al twee maanden gezocht, en
niet wegens openbare dronken
schap, maar voor een ander zaak
je. Hij wist n.h meer van het geld
dat de 42 j. sipper D. v. ri. G op
15 Juli was kwijt geraakt Deze
was op genoemde da.tum met 900
gulden naar de Kruiskade gegaan
orn dollars te kopen. Hi? droeg de
guldens af aan twee mannen, die
het wel even zouden omruilen.
Wilde meneer maar even wach
ten voor ?en café aan de Joseph-
laan? De verkoper zat binnen en
wilde niet met vreemden zaken
doen. De man wachtte en wacht
te. ging eens in het café informe
ren. Al gauw werd het hem dui
delijk dat hij was beetgenomen.
Een van dé oplichters kon des
nachts in zijn woning worden ge
arresteerd, Het was de 24-jarige
koopman. M- v. d. B, De ander
wist zich schuil te hoiiden. ging
met vacantie en maakte in z'n
eentje de 900 gulden op.
Nu is er echter ook aan zijn
vrijheid voorlopig een einde ge
komen, Bij zijn compagnon op dt?
Noorclsingel zit hij nu, de 27 j.
chauffeur C. F. G. -
A AN een weloverwogen vernielmgsplon \iclen ztf len prooi, nu at weer
drie jaar geleden. Systematisch verwoestte de in het nauw gedreien
vijand do meest vitale delen van onze ha? en. „Wjj naar de kelder, zjj ook
naar de kelder", schenen do ontgoochelde Duitse oorlogsvoerders te den
ken, En met duivelse wellust lieten zjj, nog eer ze het \eld ruimden, onze
kaden, kranen cn loodsen opblazen. Wekenlang verscheurden zware
explosies de hechte constructies van beton, staal en ijzer. Langzaam
.scheen het leven weg fe vloeien uit het krachtigs Rotterdam, de eerste
ha\ enstad van het continent
den leeggepompt, er werden beton-;
palen in geheid en men vulde ze
verder met zand op.
Stuk voor stuk
Over het zandoppervlak kwam
een zgn. werkvloer van stampbeton
en daar weer bovenop Werd de be
wapening voor een betonnen vloer
gevlochten. Thans is men druk
bezig met het, vak voor vak, stor
ten van deze vloer. Straks zullen
de bazalt-metselaars komen om de
zware bazaltblokken tegen de bui
ten kant van de kade aan te bren
gen. Dan, kunnen de ijzeren hulp-
damwanden weer worden uitge
trokken om verderop in de haven
dienst te doen bp het herstelwerk,
dat nog wel tot eind 1948 zal voort
duren.
Het werk aan de twee stukken
kademuur, waarvan onze foto een
overzicht geeft, zal in Januari of
Februari van het volgend jaor
reed komen. Wanneer er met
wederopbouw van de loods San
Francisco begonnen wordt, is nog
niet bekend. Maar men zal er. na
het voltooien van de kademuren,
ongetwijfeld niet lang mee wach
ten.
ZATERDAG 20 SEPTEMBER. -
De Taxus baccata is een sterke co
nifeer met donkergroene naalden,
die niet alleen in de zon groeit doch
ook in de schaduw. Daarom is ze
ook zeer geschikt voor tuinen
waarin slechts zeer weinig of geen
zon doordringt. Door haar donker
groene 'kleur geeft deze Taxus naast
andere groenblijvende planten zoals
de geel gespikkelde Aucuba of naast
een bonte Hulht een mooi constras-
tereni effectOok pleegt men ze
wel als altijdgroene heg aan te plan
ten. Er bestaan van de Taxus ook
verschillende kruipvormen, die voor
een rotstuk* of voor aanpfanttng in
een gazon aanmerking komen.
Hiervan verdient a-a. de kruipende
Taxus baccata repandens aanbeve
ling. S. L.
Tot de havens die het zwaarst
werden beschadigdttydens de waan
zinnige vernielingen, die de Duit
sers ten uitvoer brachten, behoort
de Rijnhaven. De kademuren, die
millioenen gelds en duizenden ar
beidsuren hadden gekost, werden
binnen enkele dagen met behulp
van mijnen en torpedo's, vrijwel ge
heel verwoest. Mét die kademuren
stortte o.m. de haveazijde van de
enorme loods „San Francisco" over
zijn gehele lengte ineen. Een van
Rotterdams grootste en modernste
opslagplaatsen van stukgoed, toe
behorende aan de HollandAmeri
ka—Lyn, lag verminkt en voor ja
ren onbruikbaar ter neer.
Nu, drie jaren nadat de vijand
zijn zinloze wraaknemingen uit
voerde, klinkt alom m de 'havens
het lied van de arbejd. Het stuip
trekkende Duitse oorlogsmonster
kon Rotterdam verminken, maar te
doden vermocht het niet. Reeds zijn
duizenden meters kademuur her
steld, schepen gelicht en kranen
weer opgebouwd. Materiaal rolt
aan, hamers klinken, heimachines
dreunen. Knappe koppen buigen
zich over berekeningen, sterke
knuisten hanteren schop en hamer,
her en kraan.
Een moeizaam, werk
De bij dit artikel geplaatste foto
geeft een overzicht van het herstel
van de Rijnhaven aan de Katan-
drechtse zjjde. Duidelijk ziet men,
hoe er vaa de loods „San Francis
co", die thans in gemeentelijk be
heer ia, als het ware een reep werd
afgesneden. Vóór de vernieling
stond de buitenzijde van de loods
luim vyfticn meter dichter aan de
waterkant. Een jaar lang (van Oc
tober 1D45 af) is de DIWERO bezig
geweest met het opblazen en ver
wijderen van het puin op. de ver
nielde .kade. Daarna pas kon men
beginnen met de opruimingswerk
zaamheden in het water vóór de
kademuur. Met behulp van kranen,
bokken en duikers werden vele dui
zenden kilo's steen- en betonbrok-
ken opgehaald.
Met het weer opbouwen van de
loods zal men uiteraard moeten
wachten tot de kademuur weer in
tact is. De DIWERO herstelt de
kade niet alleen, maar maakt haar
bovendien ongeveer drie meter
breder. Er zijn damwanden gesla
gen, die tezamen twee langwerpige
„putten" insloten, Deze putten wcr-
Krijgsraad te velde spreekt
verdadite vrij
Ondanks het feit, dat hjj op 21
April 1945 in Duitsland met een
Duitse was getrouwd, stapte de 24-
jarige J. J. K. uit Rotterdam in Ja-
1 nuari van dit jaar naar de ambte-
naar van de burgerlijke stand in Go-
rinchem om opnieuw, doch nu met
1 een Nederlands meisje aan te teke
nen. De ambtenaar vertrouwde het
j zaakje echter niet cn kon het huwe-
t lijk nog op tyd verhinderen.
1 K., die in militaire dienst was,
stond Woensdag voor de krijgsraad
te velde in Rotterdam terecht we-
gens poging tot bigamie. Hi, ver-
1 klaarde, dat hjj bij zijn terugkomst'
in Nederland van een officier van de
repatricringsdienst hoorde, dat hu
welijken met Duitse onderdanen, on-
i geldig waren, hetgeen hy bevestigd
achtte door ccn ambtenaar van de
1 burgerlijke stand te. Rotterdam, die
de bemerking „getrouwd" slechts
met potlood in zijn register had ge
zet, daar bij vermoedde dat Jiet hu-
wel ijk. toch wel ongeldig zou worden
verklaard. K. had zijn Duitse vrouw,
die met hem naar Nederland was ge.
komen, teruggcbiacht en daarmee
j het eerste huwelijk als afgedaan be
schouwd. Op de vraag van de audi-
teur-militair, of zijn Nederlands
meisje van het eerste huwelijk af
wist, antwoordde hij bevestigend. Zij
was ook van de ongeldigheid van dit
huwelyk overtuigd. De auditeur-mi
litair, inr. A. "W. baron van Imhoff,
achtte wel degelijk een poging tot
bigamie aanwezig en eiste drie
maanden gevangenisstraf.
De verdediger mr. S. Ivens, beriep
zich op een arrest van de Hoge Raad
van 1899, waarbij in een analoog ge.
val vrijspraak was gevolgd. Hjj was
van oordeel, dat de termijn tussen
het aantekenen en het,«luiten van het
huwelijk juist is ingesteld, om huwe
lijk sbeietselen te leren kennen en
een huwelyk eventueel te kunnen
sluiten. Het aantekenen achtte hij
dus louter een formaliteit, waarin
nog geen overtreding is gelegen.
Spr. drong aan op vrijspraak. Na in
raadkamer te zijn gegaan sprak de
krijgsraad de verdachte inderdaad
vrij.
Naar wij vernemen overu eegt
dc Nederlandse lecering om bin
nenkort het ier\oer \an Neder
landse passagiers naar Engeland,
zou el te water als door de lucht,
alleen door Nederlandse schepen
en vliegtuigen te doen plaatsheb-
ben. Dit voornemen houdt ver
band met de Engelse maatregel
dat met ingang van 1 October En
gelse passagiers dip het Continent
willen bezoeken, slechts van En
gelse vervoermiddelen gebruik
moeten maken tot besparing van
deviezen. De--Nederlandse rege
ring ivachf on advies van onze ge.
z'mt te Londen, alvorens een de
finitief besluit te nemen.
DE RIJKSWEG DORDRECHT—
WILLEMSDORP
Ter voorkoming van misver
stand deelt de K.N.A.C. mede. dat
niet de nieuwe, doch de oude
rijksweg Dordrecht—Willemsdoro
via 's Grai cndcel on Wieldrecht
tussen rlc Reeweg en dc Kilwcg
tot nader order voor het verkeer
met voertuigen is gestremd.
VA/v SOS El L EA/& E/20
„SA.\ FRAhClSCO heet de vroegere loods van H.A.L. aan de Rijn-
naven. Up de foto ziet men, evenwijdig aan de loods, de ijzeren dam
wanden, die tezamen twee „puiten" vormen, waai in de nieuwe kademu
ren worden gebouwd. In het water, van vóór naar achteren: aeen
menkaanse ponton, waarin betonblokken en puin worden wegge-
voerd; b) zand- en grindschepen; c) een drijvende kraan, die zand en
Kil ?e S, up.f" r?.c,lfs er van> „overslaat" naar de drijvende
ocion-stortinstaUatie, die langs de in aanbouw zijnde kademuur ligt.
Zondagmiddag verwachten we weer een gezellige drukte voor
ons gebouw Schiedamsesingel 42. Der traditie getrouw zal dan
de stem van de radioreporter uit de Paroollaidsprekers klinken en
zullen de aanwezigen in de rust gelegenheid krijgen deel te nemen
aan de Parool-prijsvraag.
Prezen: 2x2 rondvluchten met gratis verroer naar en van
Ypenburg. Verder worden 10 boekenbonnea ter waarde van 2.50
beschikbaar gesteld. De winnaars zullen in ons blad van Woensdag
l October worden bekend gemaakt.
Ook. het veelbesproken „Parool-voetbalveld" zal weer dienst
doen, zodat men het spel door middel van de electrlsche lampjes
kan volgen.
En,ais bijzondere attractie: Mr. Farolus zal aanwezig zijn met
r.ijn camera om de toehoorders en toeschouwers te filmen t
Voor hen die dé vermoedelijke uitslag reeds nu willen invullen
.en inzenden, drukken hieronder het wedstrifdformüller af.
PAROOL VOETBALPRIJSVKAAG
Holland—Zwitserland
Ingezonden door 2
Naam
Adres
Woonplaats
VIJFTIG millloen dollar om te experimenteren: daarmede begon de
bouw van een reusachtige fabriel- in Samia aan de Sainte Claire-
rivier, stromend door de Amerikaanse staat Ontario. En nu? Dank zij BOO
ton verpulverde steenkool per dag, een elcctriscbe centrale en appa
raten, die een kolossale atmosferische druk kunnen uitoefenen, is men er
in geslaagd 150 ton synthetische rubber per dag le winnen, Per Jaar is dat
meer dan Frankrijk in 1838 verbruikte
De nuchtere Europeaan, die ai zo
veel indrukken in de „States" te
verwerken kreeg, betreedt de terrei
nen van deze chemische apparatuur
in wolkenkrabbers-formaat slerhts
aarzelend. II ij denkt bier door een-
krioelende arbeiders te z'en. Mis!
In een fabrieksstad waarin een
enorm net \an buizen met op elk
kruispunt een automatische sluis!
de straten zijn, ziet bij hiel* en daar
met revolvers bewapende wakers
parouilieren. En hij hoort la ter tot
ziin verbazing dat er in totaal maar
275 man personeel is!
Hier hebben de vindingrijke che
mici, de scheikundigen diA voor
niets etaan, een wonder geschapen
zonder gezmeg en geslarf in een
tropische roti-
Vla een pijpleiding komt rle In
Oklahoma opgepompte tuwq olie
(e?n afstand van maar eventjes
JtiOO km) in Samia binnen. En na
diverse processen verlaat een elas
tische massa (synthetische rubber)
de fabriek aan het andere einde.
Als een bedeesd jongetje had ik
mij, !n de laboratoria, laten voor
lichten over de keten van chemische
o onderen, die door de scheikundi
gen tot stand gebracht, waarbij moe
der natuur op de voet i» gevolgd.
Want wanneer men styreen en bu-
tudieën heeft verkregen, behoeft
men alleen nog maar polymerisatie
toe te pass<?n om dc melkachtige
loeistof te doen ontstaan die ook
de heveaboom levert. Van deze
„melk" tot rubber is dan nog maar
een kleinigheidl
Amerikaanse scheikundigen, maar
ook Duitse, en Russische, hebben
hun schouders gezet onder de opga
ve het natuurproduct te vervangen.
Dank zij zeewater, steen kool, kalk
cn petroleum kwamen de Duitsers in
de oorlog tot autobanden va» ..Bu
na" en auto-onderdelen van „Por-
buna". Ook de Russen bleven niet
achter. De Amerikanen gingen van
kalk en 6leenkool uit en.... kwa
men tot neopreen". En de weten
schap ging verder, vond de silico
nen", die tegen geweldige tempera
turen bestand zijn, Ifierin zijn dc
koolstofatomen geheel of gedeel
telijk door silicium-atomen ver
vangen. Thans bestrijkt men vlieg-
tuigvleugels en isolatoren ermee!
En weet U nog van die pakjes
sigaretten uit Amerika, die men rus
tig in water kan dompelen? Bewerkt
met siliciuinstroom!
Synthetische rubber.... Over en
kele jaren zal de prijs liggen onder
die van het natuurproduct, zo ver
zekerde men mij. Steeds eenvoudi
ger wordt de arbeid in deze, tot de
wereld van morgen behorende**fa-
brieki waarin de synthese verwezen
lijkt wordt.
Kan men zich voorstellen dat ik
onmogelijk de vraag köo bedwingen
of het niet mogelijk zcu zijn langs
deze weg synthetische mensen te fa
briceren. die alleen maar goede
eigenschappen bezaten?
Een der ingenieurs, tot nu toe
i erdiept in ecu lijvige Amerikaanse
courant, welke met grote koppen
een aantal moorden, diefstallen, een
lynchpartij en de kans op een nieu
we oorlog uitschreeuwde, gaf, hel
antwoord meteen: „You never can
'tell
Kort maar krachtig: ..Je kunt
nooit weten!"
SpartaHaarlem
Wy herinneren nog even aan de
wedstrijd, morgenmiddag om vier
uur, tussen Sparta en Haarlem,
waarvan de opbrengst ten bate zal
komen van het Prinses Margriet-
fonds.
Gezellig uitje
Voor haar zesde verjaarsfeest
mocht myn dochter kiezen: met
vriendinnen en pappa een middag
naar de speeltuin of met vriendmnea
en poppen naar een kmdertoneel-
voorstelling- Zonder aarzelen. koo3
zrj het laatste.
In de eerste plaats verheugde ik
mij in haar culturele voorkeur,
maar ook was ik erg blij dat de
speeltuin met doorging, want je
kunt beter drie toneelvoorstellingen
rustig uit2itten dan een uur hollen
met een troep kinderen m een
speeltuin en doodsangsten uitstaan
voor ongelukken.
Rustig uitzitten, zei ik.
Nou, we gingen met 2"n vieren
naar het zaaltje, twee vriendinnen,
mil dochter en ik. 't Waren mooie
plaatsen, op de vijfde rij. Ik op de
boekplaats en dochter tussen de
.vriendmnea in. Daar de voorstelling:
nog lang niet begon en ik een
beetle gek werd van het lawaai dat
3ü0 lieverdjes vermogen te maken,
besloot :k op de gang even een si
garetje te gaan roken.
Hou m*n plaats bezet hoor, zpi
ik tegen de vriendin van vijf die
naast me zat. Onmiddellijk legde
het lieve zorgzame ltind beide
armpjes en haai* hoofd op de stoel.
Kom daar met je dame in de
Schouwburg eens om!
Het begin van het stuk de To-
verprms heette het was erg aar
dig. Allemaal lieve mensen en zoet«
kinderen waren er op het toneel en
de hummels in de zaal genoten met
open monden, maar daar zjj hardop
commentaar leverden op het gebeu
ren. alle driehonderd, was het niet
bepaald stil in de zaal,
.eg eens dat ze d'r mond houden,
zei m'n dochter, ik versta er niks
van. Stil jongens!, bulderde ik en
het hielp zo waar even.
Maar toen kwam daar in eens de
heks op het toneel en dat verander
de de zaak. 't Was een verschrik
kelijk enge heks, die kindertjes opat
als ze de kans kreeg. Ze zag er ont
zettend grmeen en kwaadaardig
uit e- oiscling voelde ik een
hand?' up m'n arm dat erg trilde.
Is dm een echte heks. vroeg de
vriendin naast me. ik vind het zo
eng, meneer, ik moet er van rillen.
Inmiddels zag ik dat m'n dochter
de handen styf voor de ogen hield
en ik miste de vriendin naast haar.
Die had zich op de grond laten Zak
ken en zat zacht te snikken in het
stoelpotenwoud. Een ogenblik later
was ze helemaal verdwenen: Ik
achtte het mijn plicht haar op te
spoten. Na, een kwartier speuren
vond ik het kindop het toilet,
stijf in een hoek en met de handjes
voor de ogen. Zij was niet te be
wegen haar schuilplaats te verla
ten.
Toen ik terug kwam in de zaal
vond ik mijn twee pupillen iets op
gelucht, De prins had de heks met
zyn to vergitaar tn slaap getokkeld.
Ssssst, zeiden de kinderen, toen
ik ging zitten, anders wordt ze
wakker. Maar ze bleven tot het
uiterste gespannen en op hun qui
vivc.
Enfin die ysjes van een kwartje,
na afloop, maakten veel goed. En
by het afleveren dankten de ouders
der vriendinnen hartelijk voor de
gezellige middag, hun kinderen be-
'CKlDESIDERIUS.
„Samen".
„Goed. Dan zyn we compagnons. Zwendasky
komt hier morgenavond. Hij komt omdat ik hier
bc" maar hij zal daar niets van laten merken".
Het leek mij nogal duister. „Hoe bedoelt U? Is
er dan geen afspraak?"
„Neon. Hij komt als een fret op 't spoor van
een dik konijn".
„Eu het dikke konijn..,."
ben Ht, of liever gezegd mijn uitvin.
Graaf Paul zag myn aarzeling en zei: „In ieder ding",
geval jou kan ik vertrouwen. Ik zal je uitleggen De bewondering, die ik reeds voor mijn werk-
wat ik van plan ben te doen; en dan moet je zelf gever koesterde, steeg nog
maar beslissen of je mee wilt doen of niet OLje „Dus U bent ook een uitvinder!" -- -
wèl of niet meedoet, ik zal in ieder geval zren „Welnee! Maar dat doet er niets toe. Het iB goed van de wereld zijn geen mens. geen staat die
aat jë geld genoeg hebt voor de rois terug naar dat Zwendask.y denkt, dat ik een reuze uitvin- tegen U op zou kunnen. Auto's, vliegmachines
Montreal, dat spreekt vanzelf. Heb jij wel eens ding gedaan heb, en dat ik op het gebied van die twee keer zo ver gaan op dezelfde hoeveel,
gehoord, Jonska, van de financier Zwendasky V' motor-brandstof zoiets van een benzine-revolutie heid benzine. Het is fantastisch! U kunt -een we-
„Bedoelt U de olie-magnaat?" teweeg heb gebracht. Nogal vleiend, 'het beeld reld-dictator worden...,"
„Precies. Weet je dat hij half Mexico in zijn dat Zwendaskv van mij gevormd heeft: „die mal-
zak heeft, dit dorp hier inbegrepen?" ie graaf", zoiets hoor "ik hem ai zeggen, „zo'n
„Ja, ik heb ook wel het een en ander over hem halfbakken intellectueel die schildert en allerlei
gejioord, graaf Paul; vooral van Pedro, die heeft onzin uithaaltgaat zich op de chemie toe-
vreselijk het land aan hem; Zwendasky is de leggen en valt met ^!jn neus in één van de ge-
eigenaar van dat hele straatje en weet TJ heime kamertjes van moeder scheikunde, waar
waarom het daar soms zo vreselijk stinkt? Om- de anderen de beroepsscheikundigen #iLtion-
kilometcrs op één kwantum benzine".
„Geweldig!" mompelde ik.
Graaf Paul ging voor zijn bureau zitten, rang
schikte papieren en scheen mij opeens helemaal
vergeten te zijn. Ik stond enigszins verward te
kijken. In een condensatorfles op de grote tafel
borrelde een groenachtig mengsel. Zou dit het
geheimzinnige wonder elixer zijn? 1
Dubbele afstand! Van een ander zou ik het riet
geloven, maar al lachte hij er zelf om, toch acMte
ik graaf Paul wel in staat om zo'n ontdekking te
doen. Mijn hoofd duizelde als ik cr.aan dacht wat
het zoü betekenen. „U zou de machtigste man
Graaf Paul zei. zonder om te kijken: „O, laten
we die droom nu maar aan Zwendasky overia-
ten".
„Zwendasky!" Ik was hem voor het moment
helemaal vergeten. ..Maar U gaat die schurk toch
niet het geheim verkopen...."
Graaf Paul draaide zich op zijn stoel
dat de riolering niet deugt; en liever dan het tallen jaren naar zoeken Lachend stak grnaf jS?' Tü bent slaDeriz Ik zei ie toch al- er is
VP ri vnnr* Ia snh eten vnm- de- renarat e. want Pr Pnnf pph t>u„. rif v*_ -Jonssa. JU J?ent Slaperig, ih zei je iocn ai. er IS
geen uitvinding. Die uitvinding bestaat niet'
„Meent U dat werkelijk? Is alles maar fania-
geld voor te schieten voor de reparatie, want er Pauh een sigaar op en blies grote wolken dë ka-
is niet genoeg in de gemeente-kas. laat Zwen- nier m.
dasky zijn huurders ver.... nu ja. vergaan van „Hoe weet U dat", vroeg ik, ..Hoe weet U c,at «m?
de stank. En dan met die'cevoluties wist U Zwendasky dat allemaal van U denkt?" j 4 t. i
dat hij er overmorgen één kan laten Uitbreken Graaf Paul haalde een telegram uit zijp zak en „Natuurlijk, en wees blij dat het zo is -— vet
als hij 't wil Pedro zegt van wel.gaf het mij. ..Lees maar. 't Is van één van de wei- er ®,rs voo.r ö.ns vo?r Ple,2Ser te
„Ik zie dat je je tijd niet verdaan hebt, Jonska", nige medewerkers, die ik er op na houd". beleven? Alles wat wy moeten doen is dit: Z "en-
zei graaf Paul lachend. „Dat noemt men infer- Ik Jas: „Geruchten tot Z. doorgedrongen stop wondermengsel wel
maties inwinnen.... nu, met die Zwendasky zul- is-er opgewonden van stop laat natuurlijk mots heb ontdekt. En daar kun je me oy helpen
len wij te maken hebben. Als alles goed gaat. merken maar vertrekt morgen naar onbekend „Maar hoe dan...
heeft Acapuco binnenkort een perfect riolerings- oord voor onbepaalde tijd stop wacht verdere m- „Dat hoor je morgen we) Ik ben bang da4 je
systeem; hebben wij weereen paar duiten op zak, structie'zelfde adres stop". anders van opwinding helemaal niet meer slaapt
en dan. het voornaamste. maar daar zal ik je Ik gaf het telegram terug. „Nu weet je -onge- Ga gauw naar bed, jongen",
later nog iVel eens over vertellen. Zeg.me nu: veer zoveel als ik ervan weet", zei graaf Paul. En dat was het einde van de eerste „inwijding".
Gaan we tezamen Zwendasky te lijf of doe ik het „Behalve van de uitvinding dan".
alleen?" „Dubbel-afstand mengsel. Twee keer zoveel (Wordt vervolgd).
(Van onze speciale verslaggever)
„Ach wat ben ik bl(| nu cinddUk
in Holland te zijn," zegt een Poolse
jongen met zwart haar en fonke
lende bruine ogen. HU zet zyn kof
fers bedaard «y» het plein voor het
gehavende, station van Vcnlo neer
en snuift behaaglijk de nachtlucht
op. Het is Hen rik Zielninski, 25
jaar geleden geboren tn een klein,
Pools dorp cn nu alteen nog maar
DP. „displaced person", duf ver
plaatste persoon.
HU Is een van dc 333 „displaced
persons", die nis eerste groei» van
de acht duizend PD*s, die In Neder
land aan het werk zullen gaan, met
een speciale trein uit Duitsland
naar ons land is gekomen.
Henrik is een eenvoudige fabrieks
arbeider in zijn geboorteland cn hit
heeft cr geen idee van hoeveel
spanning en opschudding zfon aan
komst ln de omgeving van Venlo's
station wel heeft veroorzaakt.
De speciale trein, waarmee dit
eerste transport van DP's, waarbij
zich geen Joden bevinden, werd
vervoerd, zou namelijk oorspronke
lijk Maandagavond al aan dc Ne
derlandse grens komen. Alles was
gereed om dc mensen te ontvangen,
verschillende ambtenaren van ge
westelijke arbeidsbureaux stonden
klaar met namenlijsten en gegevens
vertegenwoordigers van verscheide
ne bedrijven in het land waren met
allerlei vervoermiddelen gekomen
om de arbeiders, die hun waren toe
gezegd, naar hun plaats van bestem
ming te brengen. Tenslotte is hot,
na nog wat tijdrovende plichtple
gingen aan dc grens bji Kaldcnklr-
chen, Woensdagnacht geworden
voordat Henrik Ziclninslri, vermoeid
maar tevreden, do Hollandse na
jaarslucht kon opsnuiven.
Hy en ruim zeventig van zifn ka
meraden zullen ln dr Limburgse
staatsmijnen werk vinden. Grote
autobussen staan in Venlo klaar
om hen naar Heerlen en Sittard te
brengen. Maar vóór zij in de auto's
gaan verzorgen vrouwelijke leden
van het Nederlandse Rode Krul»
hen met bekers koffie cn flinke
Hollandse boterhammen met kaas
Henrik Ziclnlnski gaat cr eens
recht voor zittende reis heeft lang
geduurd en ze hebben maar een
maal gegeten onderweg „Maar ln
het kamn was het best," zegt lil?
dadelijk en Zijn kameraden knikken
Instemmend. „Ja onder de Ameri
kanen dan, de Duitsers moet ie niet
rekenen." En dan bulderen de an
deren van de lach.
Terwijl Henrik zich ziin boter
hammen laat smaken, vertelt hij,
dat hij uit het kamp Amberg komt.
Hij heeft ér drie en een half jaar
gezeten. „En dat is aardig lang.
Maar nu hopen wil weer eens,., ja.
hoe zal ik het zeggea..., een ge
woon mens te worden en gewoon te
werken. Wij willen weer als een
burger leven. Van Holland hebben
wh veel goeds gehoord. Dat alles er
behoorlijk is en dat er hard gewerkt
wordt. En dat er een hoge cultuur
is. Ja. ik bedoel voqral netles. sau-
bcr- En dat trekt 1e..."
„Je moet toch weer eens je han
den uit dc mouwen steken.' zegt
zijn blonde maat Patuczek, en wij
kunnen Nederlander worden na vil£
jaren. Je kunt toch niet altijd op
wacht blijven staan." Al deze Polen
hebben namelijk in verschillende
Duitse kampen, waar politieke ge
vangenen waren opgesloten, bewa
kingsdiensten voor de Amerikanen
verricht.
Allen zfln in donkerblauwe bafct-
Icdrcss gestoken met blauwe solda-
tenmutsjes op. „Het zijn de enige
kleren, die wij hebben," zegt ae
kleine Adomowski, the haast Hen-
rilt is gaan zitten, „en je wilt toch
ook wel eens wat anders dragen.
Al deze Poolse jongens komen uit
verschillende kampen, waar zij zich
gemeld hebben bij dc Nederlandse
selectiecommissie, ofschoon Neder
land lang niet zulk een propaganda
ln do kampen maakte als b.v. Cana
da, Amerika, België en Frankrijk,
die hele reclamecampagnes over do
voordelen van hun landen en indu
strieën hadden opgezet.
Nederland is ook kieskeurig. De
selectiecommissie heeft alle gega
digden diepgaand getest op politiek
cn moreel gebied, maar vooral ook
op het stuk van vakbekwaamheid.
Ons land wil uitsluitend goede vak
arbeiders, waar hier zo'n behoeft©
aan is, gastvrijheid verlenen. Zo
hebben de meeste arbeiders, dia
naar de müncn gaan, ook vroeger
al onder dp grond gewerkt en d«
Kromhout Mo toren f abrieken, die in,
totaal vijftig werklieden zullen ont
vangen, hebben alleen speciale ma
chine-metaalbewerkers gevraagd,
draaiers, f raisers en slijpers. Enige
confectiebedrijven kondcr slechts
bekwame confectlonneurs gebrui
ken. Dc bedrijven zorgen zelf voor
onderdak. In Sittard ln het Gezel-
Icnhuis, waar nog 200 plaatsen be
schikbaar zijn, voor de mijnwerkera
ingericht, terwijl de arbeiders in,
Amsterdam weer bij particulieren
worden -ondergebracht.
De textielfabrieken ln Twente
vroegen ook vrouwelijke werk
krachten voor haar weverijen. Zo
zijn cr ook reeds 42 meisjes en jon-
o vrouwen uit Polen. Letland. Ll-
thaucn en Estland met dit trans
port mee gekomen. Zij hebben da
reis in aparte wagons gemaakt en
staan nu geduldig op het perron to
wachten tot ook zij de douane kun
nen passeren.
Elisabeth Karka. een Letlandse,
Is de enige verpleegster vuaer do
rouwen. Zij zal in een ziekenhuis
in Amsterdam geplaatst worden.
De autobus met de mijnwerkera
vertrekt het eerst. Henrik Ziel-
ninskl hangt nog even uit liet
raampje „Thuis vonden ze het best
dat ik naar Holland ging. Myn moe
der schreef, dat het in Polea niet
meer 13 als voor de oorlog. Je weet
nooit wat ie daar boven het hoofd
hangt. „Nee," zegt hij, wanneer d&
bua al begint te ijlden, „ik ben blij,
dat ik nu in Holland ben. Een mooi
land, bij jullie,"
