Republiek bereidt zich voor
op besprekingen
HET ROTTERDAMSCH PAROOL
if
Ook Oost-Indonesië tegen
koloniaal bewind
VERLATE ZOMER...
Congrescommissie uit V.S.
vol lof over Nederland
Offensief tegen veto-recht
wordt voortgezet
Illegaliteit had geen vrede
met na-oorlogse toestand
Rotterdams toneel prachtig
gestart
NIEUW POLITIEK PROGRAM
AANK.N.LP. VOORGELEGD
■j 1
Red en Adm. Lange Haven 141, Schiedam
tel 69300
Abonnementsprijs per week 31 cent per
fcwartaaJ losse nummert 0,09
i.. i
Zaterdag 20 September 1947
DE SCHIEDAMMER
Uitgave Stichting ..Het Parool" Postgiro
393644 Bankier» Amsïerdamsche Bank
te Rotterdam Pl Oirecteur» B de Vries
PL Hoofdredacteur» Th. Ramaker
Vrij, onverveerd
Zevende jaargang, No. 219
De Republikeinse regering heeft een nieuw politiek program
voor een vreedzame oplossing van het geschil tussen Nederland
en de Republiek aan het K.N.I.P. voorgelegd. Men veronder
stelt. dat het program Zondag'zal worden gepubliceerd. Aan
de formulering van het program zijn besprekingen met alle
politieke partijen voorafgegaan.
In neutrale kringen te Batavia is men van mening, dat de voor
uitzichten op een vreedzame oplossing beter zijn dan ooit sinds
het begin van de ..politionele
actie".
Het bericht, df*t de Verens ede
Siaten het derde lid van de com-
miss-e van dril» gouden kunnen zijn.
werd zowel door de Nederlanders
als door de Indonesiërs eoed ont
vangen.
De verbetering in de toestand is
In het begin van deze week in ge
treden toen Sjarifoeddm in ziin ver
zoenende rede zei. vol vertrouwen
te ziin dat een basis voor een com
promis zou'kunnen worden bereikt.
Hii duidde hierbri aan. dat de Re-
pubhkeinse eaerim? door bemidde
ling van de commissie van drie tot
een compromis hoopte te komen, nn
de naleving waarvan dp Verenicde
Steden toezieht zouden "aranderen
Waarnemers geloven, dat, als rle
Nederlanders daartoe berpid waren
do overeenkomst van Mne^adlaH
het middel zou kunnen ziin om over
het dode mint te komen.
Twee weken geleden achtte
in Batavia een onlossine op han
den. door oen hervatting van de
mars naar Diogia en voltooünE van
het politioneel ootrpden.
PAROLOSCOOP
Engeland vecht door
T7 NGELAND maakt moeilijke trj-
-*-* den door. Reeds bijna een, jaar
lang het begon met de trans
port» - n'-rt rli-.— r-on gebrek
aan steenkool in de strengste win
ter sinds mensenheugenis ver-
keert het land in een bijna perma
nente crisis, waarvan de aspecten
zich in de afgelopen zomer tenge
volge van het uitgeput raken der
ook daar almachtige dollars steeds
verscherpt hebben. Er gaan ge
ruchten dat het Labourkabinet bin
nenkort een grondige wijziging zal
W£.r*nan- slechts. de „fjrote vijf"
AttJee, BëVïh, Criopa. Morrisoti "en
Dalton zouden aanblijven en de
overige ministers zouden worden
vervangen Maar deze speculaties
buiten beschouwing gelaten, blijft
er nog genoeg over om Albions toe
komst somber m te zien. Op 6 Octo
ber wordt de wet van kracht, waar-
bli de regering de bevoegdheid
krygt over het dirigeren van ar
beidskrachten te beslissen, een
maatregel die Labours tegenstan
ders met Churchill aan het hoofd,
weer eens volop gelegenheid heeft
gegeven, het Engelse volk voor te
houden dat het met Labour maar
slecht ai is..., want zoiets is vol
gens Churchill je reinste totalita
risme.
En het Engelse volk? Dat volk
koos m 1945 een Labourbewind,
Chur-'Vi die misschien gehoopt
ha»' uit een soort dankbaarheids-
ovciging voor zijn door nie
mand te betwisten capaciteiten als
oorlogsleider.— op iets meer dan
de ondubbelzinnige nederlaag die hii
ln Juni van dat jaar leed tegen Att-
lee kalm terzijde schuivend. Hij
was niet lanrer the right man on
the right olace. Zon werk was ge
daan, oo-'^rddpn de Engelsen ip
grote meerderheid.
Ja, maar als Engeland thans
maar eens moest kiezen, zeggen de
tegenstanders, voor wie het feit.
dat het (in 1945 gekozen) Lager
huis de voorgestelde maatregelen
heeft aanvaard, niet genoeg zegt.
Engeland kiest echter nog steeds,
dank zy het daar geldende distric
tenkiesstelsel. En al heeft de La-
bourparty in enige inmiddels ge
houden tussentijdse verkiezingen
weer wat terrein aan de Conserva
tieven moeten prijsgeven, in de deze
maand in Edge Hill bij Liverpool
gehouden tussenverkiezing, een
stemming waaraan door voor- en
tegenstanders zeer veel waarde ge
hecht wordt en die symptomatisch
geacht wordt voor de opinie, won
de Labourcandidaat.
_Et degene die met deze aanwij
zing nog niet tevreden is. vestige
zijn tand acht eens op het in het
begin van deze maand te Southport
gehouden vakverenigingscongres,
waar een vertegenwoordiging van
zeven en een half millioen Britse
arbeiders de door Labour te nemen
maatregelen goedkeurde. Dat het
de werkende klasse onder Enge-
lands bevolking ernst is met het
redden van Engeland al is een
staking zoals die kort geleden in
de mijnen te Grimethorpe ernstig
van karakter en zelfs af te keuren
om zijn verstrekkende gevolgen
is daarmede aangetoond.
Fascisme zal in Brittannië een
schrale voedingsbodem vinden, al
zet Mosley nog zo'n grote keel op.
AD INT.
Sinds het bezoek V3n dr. Van
Mook aan Amerika is de kans hier-
cp echter merkbaar verminderd-
Consuls terug
De Britse en Amerikaanse
consuls, die op Republikeins ge
bied rondreisden, hebben hun
inspectietocht plotseling onder
broken en zijn onderweg naar
Batavia, waar zti eerst de 20ste
Verwacht werden.
Met een coostel'ation vliegtuig
zi*n Vrijdafavond de Franse en Bel
gische militaire deskundigen, die de
'•or.su1 ai re commissie zullen assiste
ren, te Batavia gearriveerd. Het
ztjn luitenant Claevs Boulaer. se
cretaris van de Belgische ambas
sade in Den Haag. kolonel B. E. N.
A, Servais. militair attaché van de
Belgische ambassade in Den Haag
en de Franse kolonels Morrizon en
Fauré.
Het Nederlandse legerbericht van
heden meldt dat twee Nederlandse
militairen zyti gesneuveld en zeven
gewond.
Dreigt kabinetcrisis in
Oost-Indcmesië?
Volgens Republikeinse berichten
wacht president Soekawati in Ma
kassar een kabinetscrisis. Tahija,
de minister van voorlichting zou
overwegen ontslag te nemen omdat
het kabinet blyk zou hebben gege
ven van een weinig energiek beleid,
Dr. Van Mook vertrekt
Zondag
Dr. Van Mook is voornemens
om Zondag naar Batavia te ver
trekken. President Soekawati zal
vanavond of morgenochtend naar
Batavia terugkeren.
Philips adopteert Malmo-
Staten
De „Philips"-fabrieken hebben
Oost-Indonesie en West-Borneo ge
adopteerd.
- De bedoeling van deze adoptie is
beide staten m hun opbouw en ont
wikkeling met raad en daad bij te
staan. Daartoe zal Philips haar ken
nis en ervaring en haar relaties over
de gehele wereld ter beschikking
stelLen.
STERKE DECENTRALISATIE KENMERK VAN
BINNENLANDS BELEID
In diepste wezen verlangen alle Indonesische volkeren naar onafhanke
lijkheid, zij willen niet meei; terug naar een koloniaal tijdperk, zei de Oost-
Indonesische minister van Binnenlandse Zaken, Anak Agoeng Gde Agoeng
tijdens een lezing, die hy voor een talrijk gehoor in Den Haag hield. Hij
wees er op dat het een misverstand is. te menen, dat de Oost-Indonesiers in
dit opzicht een andere opvatting hebben dan de Republiek, Deze echter
heeft de weg van de revolutie en het geweld gekozen, de Oost-Indonesiers
die van het overleg.
Weerbericht
Veranderlijke bewolking
"i /O met slechts hier en daar
enkele buien. Meest ma
tige wind tussen Zuid en
West. Koelere nacht,
f Morgen overdag ln het
Noord-Oosten van het
land lagere temperatuur
21 Septa Zon op 622 uur, onder 1843
Waterstanden Rotterdam: Ie tij 839
uur, 2s tij 2044 uur. i
22 Sept Z »-> op 6 24 uur, onder 18.41
uur. Eerste kwartier om 6.42 uur.
Waterstanden Rotterdam: Ie tij 9.18
uur. 2e tij 21.33 uur.
Anak Agoeng Gde Agoeng zei
dat men in Oost-Indonesië er vol
komen van overtuigd is dat samen
werking met de Nederlanders een
-vereiste is om het doel te bereiken.
..Nederland is een kleine mogend
heid dat nooit die imperialistische
neigingen zal vertonen van een gro
te staat, omdat het zowel in bevol
king als in oppervlakte verre de
mindere is van Indonesië. Die sa
menwerking doet aan ons streven
naar onafhankelijkheid niets af."
Indonesië moet een eenheid blij
ven. doch gevestigd op federale
grondslag, vervolgde hij. In de af
gelopen eeuwen heeft Oost-Indone-
sië te veel de nadelen van te sterke
centralisatie gevoeld. Java krepg
zijn scholen, zijn ziekenhuizen, zijn
bedrijven, voor de buitengewesten
bleef meestal op het budget niet
veel over.
Fen herhaling van deze toe
stand, nu onder leiding van de
Republiek willen de Oost-Indo
nesiërs voorkomen. Daarom
aanvaarden zij slechts de onaf
hankelijke Verenigde Staten
van Indonesië als drager van
de souvereiniteitsr echten*
Nederlandse ambtenaren
Tenslotte belichtte hij de taak 'van
de Nederlandse ambtenaren. Het is
duidelijk, dat zij, waar dit mogelijk
is, vervangen worden door Indone
siërs. Waar men ze voorlopig niet
kan missen treden zij op als be-
stuure- adviseurs. Voor een
dergelijke functie komen karakter
volle Nederlanders in aanmerking,
die de geest van de tijd verstaan.
Men moet ze zoeken in alle lagen
van de samenleving, een specialis
tische opleiding zullen wij niet als
eis stellen.
TA/U zijn hei er nog sfeeds niet over eens, of deze uilfeundige zomer
nu voorbij ts, of mei, 's Morgens kijken we met een verzadigde
glimlach naar het druilerig zwerk en nemen zomjer vorm van protest op
advies van onze zorgzame egaas een regenyas mee, nog wel met de hoop,
er straks een plezierige plembui op te krijgen, JIaar by onze kojfteuur-
kuier is het te yarm, dan dat we haar zelfs maar over de arm mee zou
den dragen. De herfst laat nog steeds versiefc gaan.
Al schijnt de zomer nog niet van ophouden te willen weien, de vacan-
fte is wat dat betreft onverbiddelijk. Wij hebben ons klerkenbestaan weer
opgevat, trots zomerzon en fropeniemperafuur. En de bedevaartplaatsen,
waar talloze vacantiegangers verkwikkende verpoztng vonden, zijn vreemd
stil en verlaten. Geen tourist en meer, geen lawaaidozen, geen kwetteren
de kinderstemmetjes. TVe hebben de natuur aan haar lot over gelaten
en... zij is er niet minder op geworden.
Toen we dit plaatje zagen, moesten we aan Gezelle denken, die dichtte:
Die ruischten en die riepen
de bpomen, nu,
ze doen alsof ze sliepen:
ze draomen nu,
OBKE
Zelfherstel dwingt respect af, hulp
echter onontbeerlijk
(Van onze Haagse redacteur)
„Onze reis door Nederland en het bezoek dat wij aan Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en Walcheren hebben gebracht,
heeft ons de overtuiging gegeven, dat nergens zo sterk als in
Nederland getoond wordt, dat waar de wil aanwezig is om een
land na de tweede wereldoorlog er weer bovenop te brengen,
de weg gevonden wordt," aldus zeide gisteravond de heer
Wolverton. voorzitter van de Amerikaanse sub-commissie van
de congrescommissie, die in Europa in verband met het
Marshall-plan een onderzoek instelt.
„Wat wij in Nederland hebben ge
zien van de worsteling om er weer bo-
enop te komen, heeft ons met diepe
eerbied en respect vervuld. Nederland
kan er zich van overtuigd houden dat
kaar het in de Verenigde Staten co-
eel respect en eerbied voor Nederland
heeft verworven, de bereidheid tot hulp
verlening zeker aanwezig zal zijn." Wij
hebben de indruk gekregen aldus de
heer AVolverton, dat Nederland er de
voorkeur aan geeft zelf voor zijn her
stel te zorgen, waar die ook maar enigs
zins mogelijk is. Het is echter duidelijk
dat de oorlog aan dit land zulke zware
verliezen heeft toegebracht, dat het hulp
nodiq heeft. Op die hulp heeft dit land
thans echter ook recht. In warme be
woordingen gaf de hcev Wolverton bhjk
van zijn bewondering voor het herstel
in de havens van Rotterdam en hij zei
het noodzakelijk te achten dat deze
havens hun rol in het verkeer van Oost
naar West weer volledig kunnen gaan
vervullen. Aan een beoordeling van de
moeilijkheden die de Amerikaanse en
Britse bezettingsautoriteitcn aan de we-
der-in schakel mg van de Nederlandse en
•Belgische havens in het verkeer naar
Duitsland in de weg leggen, wilden de
Amerikaanse congresleden zich niet
wagen. Wel zet de congresman Keogh
echter dat Nederland niet mag verge
ten dat de be ze ttings autoritei ten in
Duitsland rekening moeten houden met
de uiterst moeilijke economische situa-
Verliezen Nederlandse
strijdkrachten»
De regering maakt tot haar leed
wezen bekend, dat ln de afgelopen
week de navolgende verliezen zijn
gerapporteerd:
Koninklijk Marine: D. de Haan,
uit Leeuwarden: G. J. B. Mutsaera
uit Venlo; M. R. Koster uit Schaes-
berg (Limburg): H. Th- M, van de
Ven. uit Eindhoven H. A. L. Bila
uit MaastrichtL- J. Dor uit Breda:
P. G. van Dommelen uit Rotterdam.
KoninkliR-u Nederlandse Land
macht: E, C. M. van Berckel uit
Den Haag: C. Klaver uit Winkel
(N.H.)A. Palm uit Babberieh
(Gld.)W. Philips uit Odoorn C*
van der Meulen uit Anjsterdam W,
A. Banning uit Didam (Geld.): J.
J. Bakker uit Breda: J. C. Jansen
uit Goirle: J. Th. Ossenblok uit
Roosendaal (Br.) B- Oving uit Bor
ger (Dr.,F. Pol uit Leeuwarden;
J. H. Alles uit SchermerhornA.
Kremer uit Hoogezand; J. Willemse
uit Nymegen L. de Graaf uit Voor
schoten; P- Kerkhof uit Rotterdam:
H. J. van Weynsbergen uit Loosdui
nen en A. P, de Wit uit Beverwtjk.
Koninklijk Nederlands-Indische
leger: Ambon sold. Z. Luhulima;
E. Peltzt uit ïndië; Ambon, sold.
J. Siahaya; Menadonees sold- D.
Rumemper; W. Willemsen uit En
schede; Soendanees sold. Sana.
JACKIE BULTERMAN
GEARRESTEERD
Naar men ons uit Hilversum
mededeelt is de bekende trompetist
uit het radio-orkest „The Ram
blers", Jackie Buiterman, op last
van de procureur-fiscaal te Ara-
sterdam, mr. Sikkel, gearresteerd
en overgebracht naar het interne
ringskamp te Laren.
VERSTREKKEND ARGENTIJNS VOORSTEL
Het offensief tegen het veto-recht werd Vrijdag in de Alge
mene Vergadering der UNO voortgezet. Ditmaal was het de
Argentijnse vertegenwoordiger José A r c e, die een zeer vér
gaand voorstel op tafel legde: hij wilde het veto-recht volledig
afgeschaft hebben en stelde voor een conferentie daarover te
houden. Arce keurde vooral het gebruik van het veto-recht af
bij de stemming over toelating van nieuwe leden. Hij kondigde
een voorstel aan om E15e, Portugal, Transjordanië en Oosten
rijk, wier toelating oiVangs op- $n jaatste instantie bevoegd is over
nieuw werd afgestemd, alsnog
als Iaden toe te laten.
Arce gaf twee methoden aan om
het vetc--°cht te vermijden:
1. £>n beslissing in de Veilig
heidsraad moet met een meerder
heid van driekwart der stemmen
genomen worden.
2. Elke grote mogendheid 'kan
tegen zo'n beslissing in verzet'
gaan. en een permanente commissie
uit de Algemene Vergadering be
slist met een meerderheid van
tweederde der stemmen, of het pro
test bekrachtigd of verworpen
wordt.
Arc^ antwoordde op Wysjinskyls
aanval op Argentinië, dat geen ge
hoor heeft gegeven aan de oproep
van de U.N.O. om de diplomatieke
vertegenwoordigers bij Franco te
rug te roepen. De Spanje-resolutie
was in stryd met het Handvest, zo
betoogde Arce, Spanje bedreigde de
wereldvrede niet;-de Griekse'kwes
tie doet dat wel.
De leidster van de delegatie uit
India, mevrouw Vidjaja Laksjmi
Pandit wilde wel een bescheide
ner gebruik van het veto-recht,
maar geen wijziging van het Hand'
vest. Zjj drong er op a,an dat de
vergadering een oplossing zou zoe
ken voor het probleem der Indiërs
in Zuid-Afrika. Als de U.N.O. zou
falen zouden de moeilijkheden ge
vaarlijk kunnen worden door hun
principiële karakter op het terrein
van de rassen-politiek.
Koezma KI s e 3 e f (Wit-
Rusland) sloot zich aan bij
Wysjinsky's aanval op „oor
logshitsers". Hij merkte op:
„Laat ons niet vergeten, dat
atoombommen aan de ene zjjde
beantwoord kunnen worden
met atoombommen aan de an
dere zyde en nog iets meer".
de toelating van nieuwe leden
beslissen.
Met 92 stemmen (Sowjet-Unie
en Polen tegen) en drie onthoudin
gen werd besloten het Argentijnse
voorstel om een conferentie over
het veto te houden op de agenda te
plaatsen.
G r o m y k o had gezegd dat alle
pogingen in die richting vijandig
jegens de Sowjet-Unie waren. Hij
was tegen elke stap om het ^veto-..
recht te doen verdwijnen omdat de
Sowjet-Unfe geen vertrouwen heeft,
in de objectiviteit .zelfs niet van de
meerderheid in de U.N.Ö.
Toezicht op kindertehui
zen en pleeggezinnen
Bij beschikking van de minister
van justitie is ingesteld een com
missie met opdracht een onderzoek
in te stellen omtrent de wettelijke
voorzieningen, welke op toezicht op
particuliere kindertehuizen en
pleeggezinnen zullen dienen getrof
fen te worden. In deze commissie
zijn benoemd:
Tot lid, tevens voorzitter: mr. J.
Ovenvater; tot leden: mr. W. P.
van Lindonk, by afwezigheid te
vervangen door mr. J. Vunderink;
mr. H. M. de Vries, by afwezigheid
te vervangen dcor mr. W. Schoon-
derbeek; dr. P. A F. van der Spek,
bij afwezigheid ti vervangen door
Ph. J. van der Burg, mr. J. Cnninck
Liefting: mej. mr. T. E. W. Lignac.
Als algemeen secretaris is aange
wezen: mr. D. Cannegieter.
Radio-reportage over de
estafette-fakkeltocht
Hedenavond zal de bekende Ame
rikaanse radio-omroeper Emery El
lis van Eindhoven uit een reportage
verzorgen over de estafette-fakkel
tocht van Caen naar Eindhoven. De
reportage wordt uitgezonden naar
Amerika en Canada, waar ong<-
twjjfeld duizenden oud-stryde.
met intense belangstelling zullen
luisteren. De wereldomroepzender
P.C.J. zendt dit verslag uit naar
Indonesië,' Suriname en Curagao.
tie in Duitsland. Dere economische
moeilijkheden dwingen de militaire lei
ders tot een bijrondw- zuinig beheer dat
hen self in conflict moet brengen met
andere landen.
Benelux geprezen
De bier vertoevende sub-commissie
van de uit negentien man beslaande
congres-commissie'heeft de taak de eco
nomische situatie in Frankrijk, België
en Nederland te onderroeken. Wolver
ton 2ei over de douane-unie dat deze
aan de wereld toonde van welke on
schatbare betekenis de samenwerking
van de betrokken Europese landen voor
het herstel van dit werelddeel is. Het it
te hopen dat andere landen het voor
beeld van de Benelux zullen volgen.
„Wat de sub-commissie Wolverton
betreft." aldus coagresman Wolverton.
„kunt ge er van overtuigd zijn dat zij
een indrukwekkend relaas zal kunnen
geven over de mogelijkheid die Neder
land voor de wederopbouw van Europa
heeft aangegeven."
Vanmorgen ziju de leden van de sub- n
commissie die gisteravond nog een diner
hadden, bij de Amerikaanse ambassa
deur Baruch. weer uit ons land vertrok
ken. Binnenkort zal de voltallige com
missie van negentien bijeenkomen om de
resultaten van het onderzoek der sub
commissie in alle betrokken landen te
coördineren.
Verdedigers van Haags bomcomplot:
(Van onze speciale verslaggever)
Tijdens do oorlog hebben wij schone verwachtingen gekoesterd over
de tijd, na de bevrijding; van die verwachtingen la hot merendeel mee
dogenloos cle bodem in geslagen. Teleurstellingen resten er slechts en
deze ervaringen maken de psychologie van de ex-illegale werker zeer
gecompliceerd, omdat hij in veel sterker mate dan zjj, die buiten het
verzet bleven, zich vastklampte aan het geloof dat uit de nood gulden
tijden geboren zouden worden. Hy staat tussen twee wereldenvan hem
wordt geëist, dat hy zich aan zal passen aan een maatschappij, die de
idealen, waarvoor hy vocht, verloochent: en hy voelt zich met allerlei
banden gebonden aan <lie wereld, waarin het geoorloofd was met alia
strijdmiddelen te vechten voor de verwezenlijking van een ideaal.
Twee van de drie hoofdfiguren in
het drama van de bomaanslag op
de Prinsegracht, sergeant De Boer
en de korporaal Peterse, konden de
sprong van de ene wereld naar de
andere niet maken. Bij hen kwam
het tot een psychologische kortslui
ting en hun verdedigers legden in
hun pleidooien voor de Krijgsraad
vooral op deze geestesgesteldheid,
die tot een breuk met de gangbaie
opvatting van moraal moest leiden,
de nadruk om voor de daden van
hun cliënten, een milde beoordeling
te bepleiten.
Korporaal Peterse, zei de verde
diger mr, M. P. Plantenga, is een
kerel uit één stuk, een' voorbeeldig
militair die voor zijn dapperheid in
de oorlogsdagen beloond werd met
het Oorlogsherinneriiigskruis met
de gesp. Voor hem was het volko
men begrij'pclijk dat dc overheid in
de na-oorlogse tyd zich zou blijven
bedienen van illegale groepen, die
zich richten tegen allen, wier stre
ven erop gericht was het staatsbe-
Feestelijke première in de Schouwburg
Op de agenda
De commissie van orde heeft met
10 tegen 3 stemmen en een onthou
ding besloten de kwestie van de
toelating van nieuwe leden op de
agenda te plaatsen. Het »is een
Australisch voorstel. Dr. Herbert
Evatt zei dat hy wenste te zien
uitgemaakt of de Algemene Verga
dering dan wel de Veiligheidsraad
„De mens is maar een grillig
ding... en daarmee uit" laat Sha
kespeare Benedickt zeggen aan het
slot van de viifde acte van „Veel
leven om niets". Shakespeare wist
het wel: zijn genie -vergunde hem
een intuïtief en zeerontwikkeld
oriëntatie-ver mogen* in de doolhof
van het menselijk gemoed.
„Een grillig ding", inderdaad: In
de dubbele liefdesgeschiedenis van
..Veel leven om niets" geeft hij er
weer treffende voorbeelden van.
Twee liefdesparen zijn er: Hero
en Claudio; Beatrix en Benedickt.
Intriganten stellen alles in het
werk om het geluk vari het eerste
paar te verstoren en. bijna slagen
zij daarin. Andere intriganten doen
daarentegen opgewekt hun best het
tweede paar te koppelen, want Bea
trix en Benedickt zijn wel op el
kander verliefd, maar zij ontken
nen het: ztf geven het niet toe:
zichzelf niet, elkaar niet en voor
geen geld aan derden. Zij voeden
hun weerstand met speelse spot:
„grillige dingen" zijn ze.
Het blijspel is een van de drie
„golden comedies". In haar woor-
scherm utselin ge» wemelt de dia
loog van kostelijke en spitse uit
spraken en al wordt er dan. naar
oude trant, met voor onze begrip
pen simpele trucjes gewerkt als:
doorzichtige persoonsverwisselingen
en afgeluisterde gesprekken, bij
Shakespeare „mag dat niet hinde
ren", ook al niet omdat zjj zo aar
dig worden toegepast.
Een feestelijk gestemd première-
publiek was naar de Schouwburg
gekomen om kennis te maken met
het eigen gezelschap dat wij hier
nu dan eindelijk weer hebben. Hoog
waren de verwachtingen gespanr <n
en het is voor uw recensent verheu
gend te kunnen melden dat zii eer
der overtroffen dan beschaamd ziin.
De voorstelling is een volledig
succes geworden. Onder moeilijke
omstandigheden heeft de nieuw ge
vormde troep hard aan het stuk
gewerkt en ik geloof wel dat regis
seur Paul Storm tevreden kan zijn
over de gang van zaken op de eer
ste avond in eigen huis. even tevre
den als wii over hem zijn, want hij
heeft o.i. het speelse element in de
juiste verhoudingen toegepast. Voor
lichtheid, grote beweeglijkheid en
een prachtig temoo heeft hij ge
zorgd. Nicolaas "Wijnberg liet h|j
zeer fraaie en kleurige décors ma
ken en als wii zijn spplers nagaan
dan moeten we. nwt permissie van
alle overigen, in de eerste plaats
noemen de twee die het stuk „ge
dragen" hebben: Rie Gilhuys en Ko
van Dijk.
Rie Gilhuys. een ideale Beatrix,
met haar scherpe ton. haar ner
veuze actie in haar strijd tegen de
..stem des "bloods". Ko van Dijk, in
dezelfde kamp van Benedickt, de
koning der vrijgezellen, mannelijk,
stoer en met prachtige ifitonaties
(ziin schreeuw na de eerste kus!).
Zovéél goeds is er op te sommen:
Storm zelf. als prins Pedro. Clau
dio van Adolf Riikens (vooral in de
latere acten); Joan Remmelts als
Leonato, de gouverneur; vooral
Chris Baay als Antonio, zijn broe
der: Prins Jan, van Richard Flink:
Mieke Flink, als Hero: de ..Hom
mel" van Kees Brusse niet te ver
geten en de fijne Stokmans door
Anton Burgdorffer. Aardig ook An
nie de Lange en Bep Versluvs ais
kamer joffers van Hero.
"Wil men per sé een aanmerking:
Nu. de eerste scène van de nacht
wacht had wat vlotter gekund, bij
alle stunteligheid der slungels, na
tuurlijk vereist.
Er was een aardig balletje, dat
niet veel moeilijks te doen had en
dan had Arnold Juda illustratieve
muziek gemaakt, in oude trant, heel
welluidend, en onder leiding van
Maurice van JJzcr. door leden van
het Rott. Philharm. Orkest uitste
kend .gespeeld.
Bij premières horen bloemen,
maar dit waren er toch bijzonder
veel. Elke speelster en speler een
arm vol en talloze fraaie si Ukken
op de planken, kleurig, heel kleurig
en fleurig tussen de mooie costu
mes van de eindeloos voor de ova
ties buigende gelukkige artislen.
Vriendelijke en enthousiaste woor
den van burgemeester Oud. die zijn
bewondering voor de prestaties niet
verheelde Opwekkende woorden
van Dr. Drost en dan nog een aar
dig dankwoord van Ko Arnoldi, die
een mooie krans van Mr, Oud had
gekreren en die voor de aanvang
der voorstelling ook nog een inlei
dende rede had* gehouden,
En toen: wie lust had naar het
Beurs-café, allemaal: publiek, auto
riteiten, de artisten, het technisch
personeel, gezellig onder elkaar „een
praatje na en een glaasle en een
hapje en een „lang za! die leven"
voor de binnenkomende acteurs en
actrices en ieder tevreden en vol
daan en vol vertrouwen in het sla
gen van de zaak: een bloeiend
toneelleven in ons goede oude Rot
terdam.
D. ROODENBURG VERMAAT
lang te ondermijnen. Peterae was,
toen hy meewerkte aan de voorbe
reidingen van de bom-aanslag, er
volkomen van overtuigd, dat hy ztjn
plicht deed. Hjj ziet nu wel in, dat
hy een moordenaar is. Pleiter drong
aan op een gedeeltelijk voorwaar
delijke straf.
De Boer: Simplistisch mens
De verdediger van sergeant Da
Boer, mr. dr. K. W, P. Klaassen,
knoopte aan by bet uitgangspunt
van de vorige pleiter. De illegali
teit baseerde zich ep een vorm van
gewoonterecht en hier by was er
steeds een controverse tussen de
actieve illegaliteit en het passieve
verzet. Deze tegenstelling achtta
pleiter een van cle belangrijkste
oorzaken voor het vastlopen van da
bijzondere rechtspleging. Zy sprong
ook naar voren in de opvattingen
van de mensen van het Bureau Na
tionale Veiligheid tegenover die
van de ambtenaren der P.R.A. In
deze wirwar van gedachten zo
betoogt dr. Klaassen moet men
zich de simplistisch donkende ser
geant De Boer voorstellen. Door
dat De Boer volkomen door een,
illegaliteitspsychose beheerst was
werd hij een willig werktuig in han-1
den van anderen.
Het staat volgens mr. Klaas
sen vast, dat kapitein Van
Heemstra zijn mannen voor
persoonlijke agitatie heeft wil
len misbruiken onder het
mom van „noodzakelijk ille
gaal optreden tegen mannen
die de opbouw van een nieuw
Ipger in de weg staan".' De
Boer is slachtoffer geworden
van een man, in wie hy een bo
ven alles verheven superieur
zag. In verband met deze con
clusie vroeg dr. Klaassen vrij
spraak.
Van Heemstra niet de zïelT
Als laatste pleiter in de middag-
zitting van Vrijdag kreeg de verde-»
diger van "baron Van Heemstra^
mr. J. H, de Pont, het woord.
Van Heemstra zo betoogt mr.
de Pont met klem was frère et
compagnon met zijn chauffeurs.
Dit houdt niet in, dat Van Heem
stra zyn mannen opstookte. „Ik ge
loof eerder, dat De Boer van Heem
stra heeft beïnvloed. Als U iets ge
looft van de suggesties die de
raadsman van sergeant De Boer
ten nadele van de kapitein Van
Heemstra heeft gelanceerd, dan
vraag ik U: laat het dan onderzoe
ken. Men is van de rondborstig
heid en openhartigheid van be-<
klaagde De Boer onder de indruk
gekomen, maar De Boer liegt, Hy
liegt even hard als toen hij voor de
Krijgsraad verklaarde, dat hij in
Nijmegen tien Duitsers zou hebben
vermoord......"
