HET ROTTERDAMSCH PAROOL
Franse franc nog maar
één cent waard
Sjarifoeddin vermoord?
Europa zal minder brood en
vlees eten dan vroeger
In Zuid-Palestina is weer
hevig gevochten
1898—Simon V estdijk—1948
De Gaulle's schaduw valt over de
aanstaande verkiezingen
Een aanwinst
voor de N.S.
Nederlands behoefte:
bijna 500 millioen
Marshall dollars
W eerzien na40 jaar
Drank doodsoorzaak
van taxi-ehauffeur
Hitier zelf beval
vernieling van
onze havens
TiveeBelgenomgekomen
bij auto-ongeluk
Duitse Noordzeehavens
niet uitgeschakeld
Republikeinen beschuldigen Nederland weer
van bestandsschendingen
Twee ons snoep extra
met Sinterklaas
en Kerstmis
O, dat Labourbewind
toch
Bestandsschendingen
over en weer
Marshall op bezoek in
Griekenland
Complot tegen Franco
zou zijn ontdekt
UNO-zittingen leverden
weinig op
Ook Abdoelkadir
wil ontslag nemen
Trizonië coördineert
zijn handel"
„Noodwet Indonesië"
ingediend
Vijf „Lieftincks" te
Parijs bijeen
Hout voor kisten is
schaars
Aankopen in Finland en
Zweden
Fietsenmaker redt
drie mensen
rBi Sr ssssraï ïïsst
V
,"3S
Zijn waarde voor
onze letteren
Von Sevdlitz in Berlijn
in Russische dienst?
Weerbericht
MaanÜag 18 October 1948
ted. en Adm. Lange Haven 141, Schiedam
Tel. 69300 Abonn.prljs: per week 0.32
per kwartaal 4,10, losse nummers ƒ,0.09
Opgericht door da Stichting „Het Parool"
DE
DAMMER
Achtste jaargang, No. 243
Uitgave N,V. De Nieuwe Pers Postgiro
398644 Bankien Amsterdamscbe Bank
te Rotterdam Dlrecteuri B, de Vrlei
Hoofdredacteur: Th, Ramaker
De Franse franc heeft in het af
gelopen weekend een gedeeltelijke
devaluatie ondergaan, Z«n koers
tegenover de gulden hedraagt nu
frs. 98.50. Dit betekent, dat de
franc ntf nog ongeveer één Neder
landse cent waard Is. Deze maat
regel heeft de Franse regering ge
nomen om de handelstransacties
met het buitenland te vereenvou
digen, zoals een officieel communi
qué zegt
De wijziging van de wisselkoers
Is echter noodzakelijk geworden
doordat de regering kortgeleden
besloten heeft, 15 pet. loonsverho
ging toe te staan en de prijzen van
artikelen als kolen en tarwe te
verhogen. In het communiqué
wordt ook gezegd, dat de prijzen
van sommige goederen in Frank
rijk zullen stijgen.
Het Britse ministerie van finan
ciën heeft Zaterdagavond bij wijze
van reactie dë nieuwe Franse re
geling een' welkome stap genoemd
in de richting van een meer uni
form tariefstelsel in Frankrijk.
De mijnstaking fn Frankrijk is
intussen aan het verlopen. Van-'
daag gaan de arbeiders in de ka-
lfuramünen bij Mulhouse weer
aan het werk, overeenkomstig een
besluit ran hun centrale stakings
comité.
Op 7 November wordt de helft
van de leden van de Raad der Re
publiek (de Franse"Eerste Kamer)
door een verkiezing vervangen.
Deze Verkiezing is een getrapte, en
gisteren hebben de voorbereiden
de maatregelen daartoe plaats ge
had in de vorm van aanwijzing
der kiesmannen door de gemeen
teraadsleden (500,000 in getal) in
alle gemeenten van Frankrijk. De
politieke partijen kwamen, naar
sterkte gerangschikt, in deze volg
orde uit de bus:
1. Onafhankelijke radicalen; 2.
Socialisten; 3. Gaullisten; 4. Radi
caal-socialisten; 5. communisten; 6.
M.RP-; 7. Onafhankelijke socialis
ten; 8. Partij v. d. Vrijheid.
De secretaris-generaal der RPF
(Gaullisten) heeft de juistheid der
bekendgemaakte cijfers betwist. De
RPF had van de partijgangers niet
geëist, dat zij uit hun politieke
groepering zouden treden. „De be
kendgemaakte cijférs, -waarbij de
gekozenen volgens hun partijen
worden gerangschikt, zonder dat
hierbij met hun toetreding tot de
RPF rekening ijgprdt gehouden,
geven bijgevolg een beeld, dat
geenszins met de werkelijkheid
overeenkomt", zei hij.
Politieke waarnemers voorspel
len dan cok desondanks een grote
overwinning voor De Gaulle bij de
verkiezingen in November voor de
Franse senaat. Sommigen verwach
ten, dat de partij van De Gaulle
ofwel te voorschijn zal komen als
de sterkste partij in de nieuwe se
naat of zelfs een absolute meerder
heid zal verkrijgen van misschien
55%.
Honderdste verjaardag
ivas te druk geweest
Dc heer Remmelt Boerhof té Emracn,
die op Maandag 4 October j.l. de hon
derdjarige leeftijd bereikte, is in de.
nacht van Vrijdag op Zaterdag overle
den, De grote belangstelling, op zijn
verjaardag aan de dag gelegd, heeft
waarschijnlijk teveel van zijn krachten
gevergd.
Zondagavond kwam de beroemde
tenor Jan Kiepura aan het C.S. te
Amsterdam aan, om een concert ie
geven. Kiepura, die grote interesse
voor .machines heeft, .kwam al
gauw even bij de machinist kijken
en zetteom het echter te doen lij
ken, ook de jpet van deze maar op.
Een aanwinst voor de N.S
Vier doodgewaanden
bleken nog in leven
Op Zondag 10 October arriveer
de met 2ijn echtgenote te Helmond
de KNIL-militair G. H. van Rooy,
die 40 jaar onafgebroken in Indo
nesië gediend hééft. Van Rooy
kwam voor een verlof van 4 maan-
den near kennissen, daar hij geen
familieleden in Nederland bezat.
Sinds velé jaren had deze militair
,nl. contact trachten te krijgen met
zijn zusters met een van wie hij tot
1940 in schriftelijk contact stond.
Na de oorlog probeerde hij op ve
lerlei wijze dit contact te herstel
len, doch toen dit ook via het Rode
Kruis niet lukte, berustte hij in de
gedachte, dat geen zijner zusters
racer in leven was. Van Rooy, die
reeds 30 jaar getrouwd is had kort
na de bevrijding in 1945 hefc offi
ciële'bericht van het sneuvelen van
zijn zoon gekregen. Deze zoon
stond evemvel vele maanden later
als vliegerofficier in goede gezond
heid voor zijn vader met in de
hand.... het officiële overlijdens
bericht van zijn „gesneuvelde" va
der. Toen Van Rooy dezer dagen
dit geval vertelde heeft de redac
teur van het Helmondse contact
blad „De Belleman" (een orgaan
van het kath. thuisfront voor de
Helmondse militairen in Indone
sië), direct enige Nederlandse ge
meentehuizen opgebeld, wijl hij.er-
van overtuigd was, dat* de zusters
van Van Rooy nog in leven waren.
Inderdaad, ergens, twee hoog in
Amsterdam verwekte een expres
se-brief uit Helmond de nodige
consternatie, 's Middags nog ont
moette de 66-jarige broer zijn. 62-
jarige zus, die in alle jaren dat
haar broer in Indonesië was niets
gehoord had. Alleen het overlij
densbericht had haar wel bereikt.
Van Rooy, die in de veronderstel
ling leefde, dat hij geen familie
leden meer bezat hoorde nu tot zijn
verbazing, dat oolc zyn tweede zus
ter in Hoge Zwaiuwe nog in leven
is.
Het broodverbrulb ln Europa zal
10 procent beneden het peil van
voor de oorlog liggen. Het vleesver
bruik zal niet groter zijn dan het
vorige jaar en 35 procent beneden
het vooroorlogs peil liggen. Vetten
en oliën: 15 procent hoger dan vo
rig jaar, maar 20 proeent minder
dan voor do oorlog. 'De textlelposltle
zal ongeveer gelijk blijven. Slechts
wat tabak betreft zal het verbruik
naar men venvacht tot boven het
vooroorlogse stijgen.
Ziehier enkele conclusies uit een
rapport dat de. Organisatie voor Eu
ropese Economische Samenwerking
(OEES) aanAverell Harriman. de
reizende ambassadeur van het plan-
Marshall, heeftoverhandigd. De
conclusies hebben betrekking op het
jaar, dat ligt tussen. 1 Juli 1948 en
30 Juni 1949.
Het. rapport' zegt, dat de OEES
besloten heefti Europa's afhanke
lijkheid van dollarimporten te ver
minderen door te trachten, de pro
ductie van baaisgoederen als steen
kolen, electriciteit, staal, hout, pa
pier en schepen te verhogen en
-voorts door de oprichting van een
inter-Europees betalingssysteem,
dat de handelsbelemmeringen tus
sen de Europese landen onderling
zal verminderen,
Nederland,zal ln het genoem
de jaar 496 millioen dollar nodig
hebben (waarvan 84 millioen voor
Indonesië) en het neemt met dit cij
fer de vierde plaats van de rang
lijst in na Engeland (1.263 millioen).
Frankrijk (989 millioen) en Italië
(601 millioen).
Het rapport van de OEES maakt
bezwaar tegen de Amerikaanse
voorwaarde, dat tenminste de helft
der Marshall-goederen met Ameri
kaanse schepen moet worden ver
voerd. Het acht een maximaal ge
bruik van de Europese koopvaardij
vloot een eerste factor hij het eco
nomische herstel van Europa. Ook
het Amerikaanse besluit, de export
van landbouwmachines te beperken,
wbrdt ais een belemmering van het
Europese herstel gevoeld.
Een taxichauffeur uit Borculo, die in
de nacht van Zaterdag op Zondag onder
de invloed van sterke drank met een
geweldige snelheid in de buurt van
Neede uit de bocht vloog, is bij dit on
geluk, waarbij de .wagen totaal werd
vernield, zo zwaar gewond, dat hij nog
tijdens het vervoer naar een ziekenhuis
te Zutfen overleed.
'Bij een vossenjacht, die de motorclub
uit Neede Zaterdagmiddag hield, ge
beurde eveneens een dodelijk ongeluk.
Het overkwam de motorrijder Olthof
die in een bocht de macht over zijn
stuur verloor en viel. Hij sloeg met zijn
hoofd tegen, een betonnen paaltje en.
ook zijn. verwondingen waren-zo ern
stig dat hij bij aankomst in het zieken
huis reeds was gestorven. De heer Olt-
hoff laat een vrouw cn twee kinderen
achter.
Reeds in October 1939 7 maanden
voor de inval to Nederland hadden
de Duitsers de plannen gereed liggen
voor de instelling van een militair be
stuur in Nederland. Doze plannen zijn
aan het daglicht gekomen tijdens eon
onderzoek, dat onlangs door het Rijks
instituut voor Oorlogsdocumentatie is
uitgevoerd in belangrijke,zich in En
geland bevindende archieven. Daarbij
is voorts gebleken, dat de Duitsers de
functie van Scyss Ir,quart oorspronke
lijk toebedeeld hadden aan Terbovert,
die later rijkscommissaris van'Noorwe
gen werd. Tevens blijkt uit de docu
menten. dat Hitier reeds ln Mei 1940
overwoog, alle radiotoestellen in Neder
land te confisqueren. Bekend is nu ook
dat de bevelen voor de vernieling van
de havens van Amsterdam cn Rotter
dam, uitgevoerd ïn de herfst van 1344.
van Hitier persoonlijk afkomstig zijn
geweest.
Drie Belgen werden1 Zaterdag
onder dc gemeente Breskens net
slachtoffer van een ernstig ver
keersongeval, toen hun 'auto bij het
inhalen van een andere wagen te
gen een met'stenen geladen tegen-
liggende vrachtauto opreed. Twee
der drie Belgen overleden na aan
komst-in het- ziekenhuis te Oost
burg; ook voor het leven van de
derde wordt gevreesd.
Ten aanzien van de in Duitse
kringen gekoesterde vrees, dat de
Duitse import in de toekomst bijna
uitsluitend over de havens van de
Beneluxlanden zal worden geleid:
hebben de militaire .gouverneurs
van dé dubbelzone verklaard, dat
het niet in de bedoeling ligt een
voorkeurspositie aan de havens van
België en Nederland toe te kennen.
Aan Antwerpen, en Rotterdam, al
dus de militaire gouverneurs, dient
als de natuurlijke Rijnhavens een
behoorlijk deel van het transport
van de voor Duitsland bestemde
import verleend- té worden, maar
de Duitse Noordzeehavens zullen
in. geen geval, worden uitgescha
keld. In het kader van het plan-
Marshall is het een eerste vereiste,
dat alle beschikbare havens van
West-Europa op 'de meest doeltref
fende wijze worden gebruikt.
Het Amerikaanse lid van de Commissie van Goede Diensten.' Merle
Cochran, die Vrijdag naar Djogja reisde, heeft zijn eigen voorstel en de
Nederlandse amendementen daarop betreffende de regeling van het Repu
blikeins—Nederlands geschil aan de Republikeinse vice-president en
premier, Moh. Hatta, voorgelegd. Men is van mening, dat het voorstel van
Cochran gebaseerd is op de Renville-overeenkomst en ook elementen bevat
uit het Amerikaans-Australisch compromis-voorstel, dat door de Nederlan
ders is verworpen.
Volgens Antara krijgt men de in
druk, dat Cochran bij het opstellen
van het voorstel niet optrad als lid
van de Commisie van Goede Diens
ten, maar als vertegenwoordiger van
het Amerikaanse departement van
buitenlandse zaken,
Sjarifoeddin vermoord?
Mr, Amir Sjarifoeddin, voormalig
premier van de Rcpublikelnste rege
ring en nadien een der leiders van de
communistische opstand tegen Djog
ja, zou volgens republikeinse zegslie
den, door zijn eigen handlangers zyn
vermoord, nadat hjj na de val van
Madfoen raet Mocso en Setyadjit
naar de bergen van Wilis was ge
vlucht. Dezelfde zegslieden bevestig
den het -bericht van verleden week,
dat Setyadjit zou zjjn vermoord.
Sjarifoeddin was volgens radio
Djogja de opdrachtgever tot moorden
op enig^republikeinse leiders te Ma-
dioen, toen deze stad in handen van
de communisten was. Hij zou ook be
vel hebben gegeven, de ongeveer dui
zend personen bevattende gevangenis
van Madioen, met trekbommen te
vernietigen. Dit plan is echter door
de bijtijds binnentrekkende TNI ver
ijdeld. Voorts zou Sjarifoeddin, nog
steeds volgens radio Djogja, last heb
ben gegeven, de rijst- en koffievoor-
raden die de vluchtelingen niet meer
uit Madioen konden meenemen, te
verbranden.
De nationale 4B-uren staking
in Italië van hef personeel van het
openbare vervoer, die Zondag op
Maandag te middernacht zou in
gaan, Is verdaagd.
Naar wfl vernemen ligt het ln
bedoeling van de Minister van
Landbouw, Visser^ en Voedselvoor
ziening om zowel met Sint Nicolaas
als voor de Kerstdagen een extra
bon voor twee ons versnaperin
gen of suiker aan te wyxen. De
winkeliers zouden reeds thans spe
ciaal voor deze extra toewijzing
worden bevoorraad.
Skymaster van luchtbrug
neergestort, 3 doden
Eert Amerikaanse Skymaster dié van
morgen van Berlijn, terugkeerde is eni
ge kilometers ten Oosten van bet vlieg
tuig Rhein-Mairt neergestort. De be-
manning, die uit drie koppen bestond,
kwam, om het leven.
„De mensen doen niets dan
klagen in deze tijd. Indien men
sommigen mag geloven, gaat
men denkendat zij geboren
zijn op verzoek van de minister
van volksgezondheid, dat zij ge-
itrouwd zijn om de aartsbisschop
van Canterbury een genoegen
te doen, dat zij kinderen heb-
'bcn omdat zxdks in het belang
is van de minister van oorlog
dat zij uitsluitend werken voor
de kanselier van de schatkist en
dat zij hopen weldra te sterven
om hun verzekeringsmaat
schappij een poets te bakken",
aldus heeft de Britse conserva
tieve afgevaardigde Gammans
in een rede te Homsey (Essex)
de mentaliteit van „de Engels
man onder het socialistische re
giem" gekenschetst.
Gesteund door de luchtmacht is
een gemotoriseerde Joodse colonne
Zaterdag opgerukt tot op enkele
kilometers van Gaza, de door Egyp
tische troepen bezette stad m Zuid-
Palestina, waar de „Arabische rege
ring" haar zetel heeft, 's Middags
om drie uur was de termijn ver-
I streken van een UNO-bevel aan Is
rael om het vuren te staken. Dit be
vel is genegeerd.
In' een nota aan de stafchef van
de TJNO heeft Israel meegedeeld,
het vuifen in de Negeb (het Zuide
lijke woestijngebied) niet te zullen
staken 2oIang het geen waarborgen
van de stafchef krijgt, dat het ver
keer van en naar de Negeb niet door
de Egyptenaren zal worden, belem
merd. V
Er Is hevig gevochten in de Ne
geb. Israëlische vliegtuigen bombar
deerden vier door de Egyptenaren
bezette plaatsen, w.o. Gaza. Uit
deze stad werden de UNO-waamé-
mers geëvacueerd. De aanleiding tot
het Joodse offensief was volgens
een Israëlische verklaring, gelegen
in Egyptische aanvallen op Joodse
nederzettingen en convooten. Egyp
te heeft van zijn kant de Veilig
heidsraad gewaarschuwd: Israëli
sche tanks zouden Egyptische
strijdkrachten hebben aangevallen.
Van UNO-zijde te Jeruzalem is
geprotesteerd tegen bestandsschen
dingen van Arabische zijde (o.m, is
weer een auto met een Amerikaanse
UNO-waarnemer beschoten, zonder
dat deze evenwel werd getroffen)
en volgens Arabische berichten heb
ben de Joden te Jeruzalem zes uur
onafgebroken gevuurd op Arabische
stellingen.
George Marshall, de Amerikaan
se minister van buitenlandse zaken,'
is Zaterdag uit Parijs naar, Athene
gevlogen, waar bij ontmoetingen
heeft gehad met Griekse regerings
personen, o.w. premier Sofoelis en
de minister van buitenlandse zaken
Tsaldaris. Ook ontmoette Marshall
koning Paul en koningin Frederika,
die een reis langs de Bodecanesos
onderbraken voor Marshalls be
zoek. Dit bezoek'schijnt verband te
houden met het feit, dat de mili
taire operaties van de Griekse re
gering tegen de communistische
troepen onder generaal Markos tot
nu toe een mislukking zijn geble
ken ondanks de hulp uit de Ver
enigde Staten.
Volgens dc eerste resultaten, die be
kend zijn geworden na de gemeente
raadsverkiezingen in Noord Rjjn-West-
falen (Britse zone van-Duitsland) heb
ben de sociaaldemocraten en de vrije
democraten terrein gewonnen ten koste
van de communisten.
De christen-democraten en de cen
trum-partij schijnen zich ten naaste bh
gehandhaafd le hebben.
Uit betrouwbare bron te Madrid
wordt vernomen dat de politie op
het spoor is van een samenzwering
in de provincie Salamanca tegen
het leven van generaal Franco,
door communisten beraamd.
De, aanslag zou men hebben wil
len plegen tijdens Franco's terug
keer van een bezoek van Portugal,
dat oorspronkelijk deze maand af
gelegd zou worden, doch werd uit
gesteld. Men zou een mijn hebben
willen leggen onder een brug, waar
Franco's auto over heen zou rij
den. Generaal Franco zal Maandag
van Tarïfa, de^ meest Zuidelijke
stad van Spanje, vertrekken voor
een reis over zee. "Waarheen de reis
zal voeren wordt geheim gehóuden.
Maar de veronderstelling wordt
geopperd, dat een nieuw onder
houd met Don Juan ophanden is,
De zittingen die de verschillende
UNO-lichamen Zaterdag te Parijs
hebben gehouden, hebben de vol
genderesultaten opgeleverd: een
Pools voorstel in de Assemblée om
de Tsjech Jan Papaneb van zijn
functie te ontheffen, leed schip
breuk; in de sociale commissie ont
aardde de discussie in een scheld
partij van de Russische afgevaar
digde Pavlov tegen de Britse ge
delegeerde Mayhew, die hij een
„leugenaar" en een „spreekbuis
voor het fascisme" noemde; de sub
commissie voor de ontwapening
hoorde een uitgebreide aanval van
Katz Suchy (Foler) tegen Truman
aan, waarin de Pool het door Wi-
sjinski gedane ontwapeningsvoor
stel steunde.
SJARIFOEDDIN
De Secretaris van staat voor al
gemene zaken, in de voorlopige
federale regering van Indonesië,
Raden Abdoelkadir Widjojoatmod-
jo, heeft gemeend, ontheffing uit
zijn functie te moeten verzoeken,
nu dr. Van Mook besloten heeft,
heen te gaan, aldus meldt het „Ba-
taviaas Nieuwsblad". Het blad ver
volgt: hij heeft gemeend, dit te
moeten doen in verband met zijn
bijzondere positie met betrekking
tot de figuur van de landvoogd.
De buitenlandse handel van de
drie Westelijke zones van Duits
land zal binnenkort gecoördineerd
worden. Tot dusver trad Bizonië
(de Brits-Amerik. dubbelzone)
reeds als eenheid op; door een Za
terdag, te Frankfort gesloten over
eenkomst, die waarschijnlijk 1 No
vember in werking zal treden, gaat
nu .ook de Franse zone zich aan
sluiten bij het Gemeenschappelijke
Bureau voor de In- en Uitvoer
(Joint Export and Import Agency).
De regering heeft bij de Tweede Ka
mer ingediend een ontwerp voor een
„noodwet Indonesië". De memorie van
toelichting vermeldt, dat de „buitenge
wone en dringende omstandigheden,
waarvoor het Koninkrijk zich ziet ge
steld, eisen dat op korter termijn dan
bij de (gewone) wet mogelijk zou zijn
maatregelen kunnen worden genomen
tot de voorbereiding van en de over-,
gang naar een nieuwe rechtsorde in
Indonesië.
De regering deelt mee, dat weliswaar
een wetsontwerp betreffende de over
gang naar een nieuwe rechtsorde reeds
ln een. vergevorderd stadium van voor
bereiding is. Dc behandeling van dit
ontwerp houdt waarschijnlijk te veel
tijd op, zodat het niet aan dringende
eisen kan voldoen. Daarom is deze
noodwet ingediend, die echter niet lan
ger van kracht zal 2ün dan I Juli 1949.
Financieel overleg in de
Westeuropese Unie
Minister Lieftinck en zijn Belgi
sche, Luxemburgse, Britse en Fran-,
se coliega's (Eyskens, Dupong, sir
Stafford Cripps en Henri Queuil-
le) zijn Zondag in Parijs bijeen ge
weest onder voorzitterschap van de
laatstgenoemde- De vijf mfhisters
van de landen van de "West-Euro-
pese Unie hebben de financiële en
économische samenwerking tussen
de vijf landen bestudeerd om de po-
litiek-op-lange-terznfjn van hun re
geringen met elkaar in overeen
stemming te brengen. Onder ande
re betroffen deze besprekingen ae
financiële consequenties van hew
overleg dat de vijf ministers van
defensie der genoemde landen on
langs hebben gepleegd.
Baarde de positie van hout voor kis
ten tot voor kort zorgen, thans is de
positie van hout voor kisten minder
verontrustend als gevoJg van recente
aankopen in Finland. De voorraad hout
voor kisten die eind 1947 bijna 100.000
mi bedroeg, was per 1 September terug
gelopen tot slechts de helft. Bovendien
is het verbruik thnrw aanzienlijk hoger
dan vorig jaar en bedroeg in de eerste
helft van 1948 ruim. 100.00 ma tegenover
ca 70.000 m» in de overeenkomstige pe
riode van het vorige jaar.
Tevens is «en belangrijke verschui
ving opgetreden In de vraag naar di
verse soorten-hout. In 184" viel het ac
cent op de -vraag emballage voor groen
te en fruit. Dit Jaar is deze vraag aan
zienlijk verminderd, doch de behoefte
aan verpakkingsmateriaal voor de ex
port van melkpoeder kaas boter en tie
ren blijkt sterk te zijn toegenomen. Het
gevolg van deze verschuiving was dat
de voorraad hout voor verpakking van
condensmelk uitgeput raakte.
Uiteraard hangt de voorziening met
hout voor kisten ton nauwste samen
met de importmogeiykheden van dit
product. Daar het door Tsj echo-Slowa-
kijc te leveren hout voor kisten niet tij
dig aankwam, dreigde het een moment
spaak te lopen met de voorziening. De
huidige aankopen in Finland - en waar
schijnlijk binnenkort ook ln Zweden -
kunnen thans echter enige verlichting
brengen-
Antx-lawaai-actie begint op
25 October
In samenwerking met de KNAC
heeft de politie in alle steden., van
enjge betekenis in ons land acties
gevoerd voor een beter gedrag der
weggebruikers. Van 25 October af
gaan het permanente „Anti-lawaai
comité" en de verkeerspolitie een
actie voeren-tegen het straatlawaai
in de bebouwde centra. De KNAC
deelt mede, dat deze actie niet eer
der zal eindigen voordat het ver
keer stil, rustig en veilig is gewor
den, Elk claxongeluid zal als een
dissonant worden beschouwd.
Prins Bernhard is Zaterdagmid
dag laat met rijn Dakota op het
vliegveld Soesterberg geland. Zoals
bekend heeft de Prins een bezoek
gebracht aan Zweden, waar hij ter
jacht is gegaan en een bezoek heeft
gebracht aan de grote Bofors-staal-
fabrieken, waar.de marine aanko
pen doet ten behoeve van Neder
landse oorlogsbodems.
Dank rij het energieke optreden
van de rijwielhersteller Eskea zijn
drie mensen in Harmelen aan een
zekere dood ontsnapt Een kindje
van de familie S. raakte spelend Ir»
d® Oude Rijn, Een familielid zag
het ongeluk gebeuren en sprong on
verwijld het kindje na. Hij rag ech
ter geen kans het kind en zich
zelf op de kant te brengen.
Op het Juide gegil van de twee
drenkelingen kwam mevrouw S.
aanrennen. Ook zij sprong in het
water doch ook zij bleek niet 'vol
doende te kunnen zwemmen om
werkelijk hulp te verlenen. De toe
stand van alle drie was waarschijn
lijk hopeloos geweest, als niet de
heer Eskes in dc Oude Rijn ivas
gedoken. Het gelukte hem alle
drenkelingen uit het water te tuilen.
Geen van de vier heeft n ad rij ge ge
volgen 'ondervonden van dit onvrij
willige bad.
In 23jn moderne, glasheldere Schets
van de west-europese Letterkunde
onderscheidt de schrijver dr. H.
Godthelp, de letteren der laatste 25,
30 jaren in optimistische en pessimis
tische kunst. Optimisme slaat voor
Godthelp gelijk met „geloof in. over
winning en opgang"; pessimisme met
„twijfel of ongeloof aan de over
winning van het goede op het kwade
(hetzij in de individuele mens, hetzij
in de mensheid) en aan een opgang
tot geluk (helzjj hier op aarde of in
het hiernamaals), of: regelrecht
ongeloof in iedere overwinning ten
goede".
7 roLGENS een oud rijmpje Is „vijftig
v (jaar) de hoogste trap", daar voor
velen het' bereiken van de leeftijd van
zestig „de neder stap" is. De wat pruike
rige wijsheid van het volksrijmpje Is zo'n
algemeen volksbezit geworden, dat men
er niet onder uit kan iemand die vijftig
Jaar'telt. san een nadere beschouwing
te onderwerpen, om te. bepalen of zijn
leven van waarde is /oor de samen
leving,' en zo ja: van welke waarde.
Hoe nu .kent men de jubilerende
Doornse kluizenaar?
Door legenden die zich om zijn scherpe
kop hebben geweven, door enkele
opzienbarende freudiaanse boeken, mar
meren sonnetten die zeldzaam helder
opklonken (om een woord te ontlenen
aan Jacques Perk's Mathilde) en steeds
moeilijker-leesbaar wordende boeken.
Indertijd' beleefde men met het woord- Met opzet citeren wij Godthelp, omdat
geknutsel van. Isr. Querldo iets derge- deze moderne litteratuurvorser veel
lljks: rijn boeken werden steeds dikker, werk heeft gemaakt van Vestdijk c.s. cn
steeds moeilijker en steeds duurder ont- bovendien dc jubilerende auteur per-
braken in vrüwel geen enkele behoor- BOonlijk kent. Rekent hij hem tot de
lijke boekenkast, maar las men ze?pessimisten, in de zin als hierboven
ons onderzoek kwam tot een verbluffend omschreven, dan kan men zich veilig
negatief resultaat. De vergelijking gaat jjtf qat oordee3 neerleggen. -
tetr™" „Pessimistischs" schrijvers nu, en rij
SSmlSvoor het-oVcliSn enotSS dl« "et in "™1«" "J", «"ten bij voor-
destrueerde tijd. nesrimist schappen, dan wel te wijten is aan een
milieu, „de" maatschappij, of „het nood-
DESTRUCTIE laten wij ons dit be- lot", het doet er niet tos. Emants, Cou-
grip duidelijk voor ogen hotröen als perus. Van Schendel (die ook we! eens
wij het wetenschappelijk letterkundig tot „de Daomse schrijvers" gerekend
oeuvre van Vestdijk menen te kunnen wordt, net als F, Smit Kieyne, Maarten
overzien; en, naast destructie: pessi- Maartens, en tegenwoordig, en vooral
mjsme onze vijftigjarige: de ex-medjeus Simon
Tevens ga aan alles vooraf, dat Vest- Vestdijk, de ontwortelde Fries), Streu-
dijk's "medisch-diagnostische natuur ner- veis. Van Moerkerken. Top Naeff, Carry
ben de werkelijkheid gezien, door-
lWfET evenveel opzet als \v(j dr. Gotit-
-tvi help's zienswijze op Vestdijk citeer
den, etteren wij die van de criïisehe
antipode, omdat uit een vergelijking van
beide oordelen waarschijnlijk één ding
u zeker duidelijk wordt, nl. dat Vest
dijk voor zijn tijdgenoten een geduchte
kerel is. met een die nog ondcrliev."
scbouwd cn overdacht op hun wijze; en aan stromingen, doch een rots die zelf
aan hun brem ontsproten boeken als stromingen bepaalt.
Else Böhler, Duits Dienstmeisje, Meneer Laat h|j rustig cynisch van zichzelf
Visser's Hellevaart, boeken die „vast verklaren: „Ik schrijf, omdat ik
zaten" aan Freud's ontdekkingen op het anders zou vervelen";
gebied van het minder prettige Onder
bewuste, en boeken die getuigden van
loskoming van Freud en lessing aan
andere bronnen, zoals (het in veel
.opzichten onvolprezen) Vijfde Zegel,
waarbij de diepte van een passage uit
de Openbaringen nieuw geïnterpreteerd
werd (Openb. VJ, verg g; ,t M2ag ik
onder het altaar de zielen van hen die
geslacht waren om des 'woord Gods wille
Pacifisten rieliten zich tot
ons volk
Het Nationale Congres .VVredesop-
bomv", dat in Den Haag byeen is ge
weest. heeft jn een resolutie verklaard,
dat alle groepen van het Nederlandse
volk jong en oud, arm en rijk
doordrongen moeten worden van het
besef, dat iedereen de onafwijsbare
plicht heeft dc anti-oorlogswll te ver
sterken en de vredeswil te organiseren.
Het congres betuigde zijn instemming
met het standpunt van de „Wereld Fe
deralisten Beweging", die. met gebruik
making van de teleurstellende ervaring
welke de UNO heeft opgeleverd, toch
voort wil bouwen op hét Handvest der
Veren'gde Naties om zo te komen tot
een werkelijke volkongemscnschap op
democratische, federalistischegrondslag.
kleine waarheid cn hiel ï)e Grqte
Waarheid omtrent deze merkwaardige
voorman onzer letteren.
Hij is een der onmisbare vertolker.-
van het Innerlijk yan deze tijd. Zolanc
hij echter zelf niet duidelijk vertelt Juk
de processen van zijn wonderlijke grad
en-wording zich hebben toegedragen,
blijft bet voor ieder, die builen hen.
staat een voelen *n taston en schen
cn om de getuigenis dia zij hadden afge- met allerlei occulte of grote woorden,
legd"). Want de enige die Vestdijk kan ont-
Noemen wij Vestdijk op zijn „hoogste leden Is de knappe Vestdijk zelf.
trap" een grootmeester van het Fessi- A-~XT
misme. anderen eren hem als realist. T ;y ,s nicri anders doen
dan... hem lezen! don is
meteen het beste verjaarsgeschenk.
i>.» e6-=". li Men kan kiezen uit veie titels bui
w&t Vestdijk nu wel waard is voor onze rcecl5 genoemde:
surrealist en irrationalisl (zie Speculum
van Juli "48) of als neo-realist. Dat wjt
niet zeggen, dat niemand precies weet
letteren, maar wel. dat zijn waarden
vele kanten vertonen. Zo roemde Vest-
dljk's tegenvoeter, de ouderwetse roman
ticus en ciseleur dr. P. H. Ritter, Zon
dagmiddag de Doorftse kluizenaar als
een onvermoeid en onvermoeibaar
schrijver,
aJs een veelzijdig, diep man van ver
nuft en eruditie,
een schrijver die over een onontkoom
baar woord beschikt,
als een groot ontmaskeraar, waarheids
zoeker, doder van hypocrisieën en con
ventionele leugens, wiens „pen een
- lancet en wiens oog als een loerend
Kens tot destructie vnert, doch alles van Bruggen. Slauerhoff en last, not denkkunst getuigd. En het is kenmer- microscoop is", en
opspoort wat tot de. destructies van deze; least. Vestdijk zelf hebben met een kend en o,i. tragisch dat daartegenover als een destructief nihilist, die slechts
onze XX-ste eeuw aanleiding heeft ge- stroom van boeken van dat cultureel het aantal optimistische schrijvers 'n heel enkele keer een' vergissing be
geven pessimisme-ia een. gouden woord--en nog steeds bedoelen wij deze- woorden gaat als „De Toekomst der HeJigie".
Terug tot Ina Damman, Rum-
eiland, Aktaion onder de Sterren:
De Dood Betrapt, Narcissus op
Vrijersvoeten (twee bundels navel
len), Lier en Lancet, Muiterij tegen
het Etmaal (essays cn critieken); Be
rijmd Palet, Kind van Stad en Land,
Simplicia, De Vliegende Hollander
(verzen, evenals uit de gljzetings-
periode:) Gesteisc Liederen, en Mne
mosyne in dc Bergen; verder Pasto
rale 1943, Ierse Nachten, en Ivoren
Wachters. Deze opgave is niet com
pleet, maar eer men alles verwerkt
heeft
Want daarna wachten u nog Het
Eeuwig Telaat, De Overnachting,
Puritein en Piraten, De Redding van
Frê Bolderhey, enz. j, w.' de B.
Hst- niet Franse toestemming ver-
.«cTiijnnmle blad „Der Kurier" meldt
dat generaal Walter von, Seydlitz, de
oprichter van het door da Sowjet-
IJisie gres Leunde „Vrije Duitse Co-
nntö", uit de Sow jet-Unie te Berlijn
g-oarriveard is.
Vpl.srcns „Der Kurier" heeft von
Seydlitz tnt taalf het ministerie van
politie in ric Russische zone te reor
ganiseren.
Nieuwe bezoldiging voor
burgemeesters
Naar het ANP verneemt is jn de
Iron der volgende weck een alge
mene rmntrótfri van bestuur te
bezoldiging voor burgemeesters
wordt vastgesteld. Het ligt in de
bedoeling, aan de nieuwe regeling
terugwerkende kracht te verlenen
tot 1 October 1947,
ENKELE BUIEN
Weersverwachting, gel
dig van 3;aauilagavond
tot Dinsdagavond.
Wisselende bewolking
met enkele buien, hier cn
daar vergezeld van on
weer cn hagel. Matige tot
kracht": ge cn later voor
namelijk in de kuststre
ken van Holland on Zee-
*ind tijdelijk stormachtige
'Infl, hoofitznkclUk tns-
m Zuid-West en West,,
Iets kouder vooral des
nachts,
19 Oct.; Zon op 7.3 onder 17.38. Maan
op 18.04. onder 8.39.
19 Oct. Hoog water te Rotterdam: le
tij 5.23 uur, 2e tij 17.19 uur.
