Het is nu stil geworden om
Anton van der Waals
De Britse stunt van St. Nazaire
IKT EEflf
Hl EEfl HOEKJE
Uitbreidingsplan voor de
liinker-Maasoever
Met 'n breiwerkje naar de
visafslag
J. D. SCHMIDT
Geheimen rond het Eytgland-spiel (IJ
Meeste speleis uit het lugubere
drama zijn verdwenen,
uitgewezen of dood
Zal dit mysterie
ooit opgehelderd
worden?
Het waren geen
bioscoopmusici
De onderwijzers en
de pensioenwet 1922
Dïie woonwijken met
13(W0 woningen
De ene schol is de
ander niet
28 Maart 1942
Destroyer ramde Normandië-dok
Operatie „Chariot"
Honderd danseressen en. twee, met
'n kleine en. 'n grote D
„Patrimonium
bouwen
gaat
Zij wandelden voor de
NÏWIN
Maandag 28 Maart 1949
7 N ZIJN CEL TE ROTTERDAM xit de than* 37-jarige Vctxkfcr
1 nius van der Waals te "wachten op de behandel in*: vm z&a beroep m
cassatie tegen het vonnis' van de Rotterdamse Kamer van het ^^7»
Bijzonder Gerechtshof, waarbij hj| ter dood werd verwardedd. Avond*
krijgt hij dc kranten en altijd vliegen 7-ï)n scherpe egen «ver de pagjaaTis
om tc zien. of er berichben zyn over het England-Splel. fhns wjn derftes»
is vervuld van dat grootste splonnage-drama van de moderne
tüdens dc tweede wereldoorlog op Nederlandse bodera werd gespeeld. BSi
zelf vervulde een der- kleinere rollen. Hij was de handfee «jMpjongen?"
van de Duitse Kximbial-Dïrektor Schrelcdcr, die hem mrenbmg: co&je
gaf, hem Instrueerde, en hem de middelen verstrekte *%«r ï*et uitroe-
ren van de afschuwelijke opdrachten, die h|j ruim drie jmn hm met zê-
veel enthousiasme volvoerde, dat de „Fuhrer" hem reeds *and Ï342S „zw
eerde" met het Ad'Hsarskniis, op grond van zijn vcrdfeaaëtai voer- het
Groot-Duitse Rijk- He chef van de S.D., dr. Harster, huil faxt hen jbf-
soonl(jk overhandigd. j
verraad, fouten, «1 bdkori&nmüiggaré
„üngiand-Spiel" genoemd-. Beg, is
het Hngtand-Spïel, dat Vaar dif er
Waals 2Qtt verschrikkelijk: optredi m
heeft mogelijk gemaakt; het m i iet
ülngiancl-spiel, cat sin da de bev prj-
ding bespxoken is in aiïerïei Men
gen, beschreven 13 Jn allerlei Ijue-
Ken en kranten en d&4 nog n ooit
geheel ts opgehelderd, vfiier jare a na
ae bevrgaing hebben znwet de Ne
derlandse ais de Dngetea reg'jring
nog nimmer enige veriüaring afge
legd over de achtergronden vt in dit
duistere spionnagespefc. dat hf. L ver
zet uiteensloeg en aafc zo, vers. jehnk-
Kenjk veel otiers vergen m k rijen
van hen, die vrjjwilkgr de- stp gd had
den aanbonden tegen hat Duitse
geweld.
HET is alweer vijf jaren geleden,
dat Van der Waals voor de
laatste maal de elfhonderd en vijf
tig gulden ging halen, die zijn
maandsalaris als beroepsverrader
uitmaakten. Vijf jaar is het gele
den, dat zijn secretaris Mossinkof
in stukken werd gehakt aan boord
van de woonschuit, waarop hij
samen mot Van der Waals leefde.
Vyf jaar is het geleden, dat zijn
huisknecht Van der Meer door hem
werd neergeschoten op een land
weggetje onder Ticnhoven. Vijf
jaren zijn voorbijgegaan sinds het
ogenblik, dat Van der Waals in de
Hervormde kerk van Loosdrecht
psalmen zong op de dag van zijn
huwelijk met het Voorburgse meisje
Come den Held, het huwelijk, dat
bp onder de valse naam van Hen
drik Jan van Veen aanging. Op dat
ogenblik had hij meer dan duizend
mensen verraden en verkocht; hon
derden lagen door zijn toedoen
reeds in het massagraf, honderden
krepeerden In dc Duitse gruwel-
Icampen.
Vrijwel al dc belangrijkste ver
zetsorganisaties Immers hadden
van het voorjaar 1942 af tot het
voorjaar van 1944 toe blootgestaan
aan een penetratie zonder weerga,.
En 't verschrikkelijkste daarvan
was, dat deze penetratie van Lon
den uit- werd mogelijk gemaakt,
doordat de Nederlandse en Engelse
geheime diensten twintig maanden
lang in permanent radiocontact
stonden met de Duitse contra-
spiormage in Nederland, die alle
geheimen, alle adressen, alle plan
nen en alle bedoelingen uit de eer
ste hand en met de kleinste details
.n handen kreeg.
Joseph Schrefeder en Hermann
Glskes, do twee -samenwerkende
grootmeesters van de contra-spion-
nage, de één behorend tot de S.D.,
de ander tot de'Wehrmacht, hadden
ruim anderhalf jaar in totaal over
achttien lijnen verbinding met Lon
den. Zy gebruikten de zenders van
de Engelse geheime dienst, die hen
in handen waren gekomen, de codes
en de zendsystemen van de gedropte
en gevangen genomen agenten en
zy lieten radio-Oranj'o („de stem
van strjjdcnd Nederland") de slag
zinnen omroepen, die do Nederlanct-
se verzetslieden vertrouwen moes
ten Inboezemen als zij in relatie
traden met verraders als Van der
Waals, George Ridderhof, Breed,
Van Ligten en anderen.
Sehreieder heeft dit drama van
Van bevoegde zijde werden, wij.
erop gewezen, dat de musici, die
in het Luocor theater de Ice Fol
lies 1949 begeleiden, niet zijn „ge-.
recruteerd uit bioscooporkesten]?
van Rotterdam, Den Haag en Am,-'
stedam", zoals wij in de courant1
van Vrijdag 25 Maart geheel ba
goeder trouw en op grond van on
verdachte inlichtingen schr even-
Ten onrechte zou hierdoor de bios
coopmuziek, waarvan het voorbe
staan weer voor geruime tijd ver
zekerd leek, in discrediet gebracht
v/orden. De in Luxor optredende
combinatie van instrumentalisten
heeft dus niets van doen met de
bestaande bioscooporkesten,, die
reeds bij herhaling getoond heb
ben onlangs nog bij enige jubi-
leumvoorstellingen hier ter plaat
se desnoods op zeer ko.'4e ter
mijn een geheel variété-EVdogram-
ma op de vereiste wijze te "kunnen
ondersteunen.
De lezer, die onze berichtgeving
en het artikel over bioscoopmu
ziek en v erm a kei ij kh eittsb e la sting
gevolgd heeft, kent ons standpunt
en zal begrijpen, dat w-e onze eer
ste mededeling voorzover het de
afkomst van de musici betreft, van
ganser harte herzien. Dat we het
zelfde zo spoedig nrrogelijk ook
zullen kunnen doen, ten aanzien
van de kwaliteit var, het gebode-
no, is onze vurige vpens
HET is stil geworden oa 1 Antho-
mus van der Wasted Zijn
grote „collega's" Lmriprrrn as („Kmg
i^ong") en "RidderheiT zyn, dood; de
een stierf door vergrb. de ander
door de kogels vam hÊL* executie
peloton. Zyn kleinere coil nga's Poos'
en Breed werden veracfr ieeld. Her
mann Giskes ging in 3/94? on ver
oordeeld naar jJuibfJ and terug;
Sehreieder volgde hum een han
jaar later naar de HoVjnat, met een
vrijsprekend vonnis t/an de Neder
landse justitie aia aanbevelend
schrijven m de bmurmzak van zyn
•nieuwe colbert-cast»/urn. De Elzas-
ser spion cf Amand «De de Duitsers
in. Nederland zii.ice gewichtige
diensten bewees (er; /dia van Londen
uit radiografisch vereerd werd met
een hoge Engelse, onderscheiding!)
is na de bevrydinfj^nog drie jaar op
vrije voeten gebleven en zit sinds
een Èaïf jaar gevangen te Freiburg
ira I&jeiogau; mes mompelt dat
hen* vreinig zal kunnen gebeuren,
onulat' zyn. nationaliteit niet vast
ta stidilen ta_ De bekende SD.-chcf
Fraxrl/^. <üe mric tx**r duistere rol
spee]|le in "t laatste oorlogsjaar,
verd/yreea met vrgwel zyn gehele
ccarjToando (vermoedelijk) naar
Zn?jd-Amerika; a@a collega Munt
vw»d boitea vervolging gesteld en
v-cWtrok naar de Amerikaanse zone
v ait Duitsland, hoewel de minister
ria/a justitie later moest verklaren,
'da.t het heter ware geweest een
w .races tegm hem aanhangig te
afdaken. KnoEe» me by de S.D. aUe
öoBtieke rakea in handen had, ver-
jüweeu met de Noorderzon en hij
nam voor zover de informaties
reiken de internationale apion
JohannesBernard van Ligten
(Johnny), die reeds vóór de oorlog
zowel voor de Engelsen als voor
de Duitsers spkmneerde (en die o.a,
goed bekend was bij de vroegere
Duitse gezant in Nederland!) met
zich mee. In één der volgende arti
kelen zullen wij de meer dan ge
wone betekenis van. Johnny van
Ligten voor de oplossing van het
England-Spiel-geheim en voor de
beoordeling van het verweer van
Anton van der W&aïs duidelijk uit
eenzetten. Wanneer men bovendien
nog rekening .houdt met fret feit,
dat de vader van de Engelse majoor
Bmgham als getuige optrad voor
de Parlementaire Enquêtecommis
sie (en niet majoor Bingham van de
Engalse. geheime oorlogsdienst per
soonlijk) dan is dat een aanwijzing
voor de juistheid van het gerucht,
dat Bingham zelf óók al niet meer
ter beschikking staat.
Het is eenzaam geworden om
Anton van. der Waals. Zyn verde
diger, mr. J. E. van der Starp
die een zo verwarde brochure
schreef, dat zij de moeite van het
■weerleggen nauwelijks waard is
is voor drie maanden geschorst en
kan hem niet in cassatie verdedi
gen; een Amsterdams advocaat
heeft die taak overgenomen.
Maar de mensen, die waarlijk
iets weten van de achtergronden,
van het England-Spïel zijn dood,
over de grens gezet en onvindbaar.
En toch heeft het Nederlandse
volk er recht op, dat de donker
heden rond dit spionnage-mysterie
worden opgeklaard. Daaraan mede
te werken is het doel van de arti
kelenreeks, die in de komende we
ken in dit dagblad zal verschijnen.
„De onderwijzers klagen er over
dat zü van hun salaris niet kunnen
rondkomen," aldiis de heer C, M.
Vos op de bijeenkomst van onder
wijzers, Zaterdagmiddag door de
Gewestelijke Propaganda-Commis-
sic in Zuid-Holland in de Blauwe
Zaal belegd, „Maar vaak benade
len zij zichzelf, doordat zij de Pen
sioenwet niet kennen" De heer
Vos wist als commies van de pen
sioenraad heel wat over de uit
voering van deze wet te vertellen,
y/at de aanwezigen nog niet wis
ten. Ook .belichtte hij uitvoerig,
wat de toekomstige wijziging van
de pensioenwet speciaal voor de
onderwijzers met zich zou mee
brengen.
Na. de/ pauze sprak de heer Ze
venbergen, lid van het hoofdbe
stuur. over de regeringsbemoeün-
gen, het salaris van de onderwij
zers te verhagen. Van al de plan
nen isjtot nu toe echter weinig te
recht/gekomen, meende hij.
O EEDS v oor de oorlog heston-
den 't>: plannen Rotterdam-
Zuid met icen aantal grote woon
wijken uït te breiden. ïn 1938 wer
den desbei reffende voorstellen door
de gemeen te raad aangenomen, maar
de oorlog heeft de uitvoering van
het uittor ndinesplan verhinderd,
De stöti/ebouwkundige visie op de
ontwikki cling van het zuidelijk
stadsdet :1 en de inzichten ten aan
zien va n het wegenschema hebben
zich znr middels sterk gewijzigd. Het
plan-ii i-hoofdzaak kon tenslotte
niet Hieer gehandhaafd worden. B.
en W, leggen thans aan de raad een
gewjjrdgd en aangevuld' uitbrei-
din?>s plan ter goedkeuring voor.
Til ,het nieuwe plan zijn drie be-
larift rijke wegen van zuidelijke in
ncor/delijke richting geprojecteerd.
De oostelijke, uit de richting Dor
drecht, zal evenwijdig lopen met
<Ij3 Dordtsestraatweg, zich VDortzet-
tfcn in de Dordtselaan en uitmonden
/op-het Zuidplein. Deze bijna rechte,
45 meter brede weg zal een grote
vrerbeterïng betekenen van de be
staande toestand (Dordtsestraat
weg).
üit de richting Hoogvliet is een
brede verkeersweg ontworpen
rechtstreeks aansluitend op de
Dorpsweg, ter vervanging van de
bochtige route Schulpweg-Krom-
mezandweg langs de Waak Ook
deze nieuwe weg is gericht op de
Maastunnel.
Een brede weg uit zuidelijke
richting, wordt aangesloten op de
Goereese straat en zal de nieuwe
woonwijken via de 'Maasbruggen
met het noordelijk stadsdeel ver
binden. Een oost-west lopende
ringweg is ontworpen langs de
noordgrens van de geprojecteerde
woonwijken. Deze weg sluit aan de
oostzijde aan op de Groene Hüle-
dijk en aan de westzijde op de weg
uit de richting Hoogvliet.
Een tweede cost-west verbindingl
zal veel zuidelijker komen (gedeel
telijk door de gemeente Baren-
drecht) en zal als verbindingsweg
dienst doen tussen de w2£en uitf
Dordrecht en Hoogvliet. Het be
staande havenspoor heeft in ver
band met de te verwachten toene
ming van het spoorwegverkeer
(olic-Pernis) waar nodig, in hf;tr
plan een meer gestrekt tracé ver
kregen. t
Zelfstandige wijtaen
De drie van zuid naar nofjrd
lopende ontworpen wegen scheefjen
de geprojecteerde woonwijken ifan
elkaar en bovendien van de be
staande bebouwing, doordat «itjer-
eeckomstig de nieuwe stedebóww-
knndige inzichten, de ontworrpen
woonwijken zullen worden -ovnge
ven of begrensd door brede -groene.,
gordels. De wijken, waarin tfizjunen
ongeveer 13000 woningen Hunnen
worden ondergebracht, zuil* a zelf
standige eenheden worde at met
eigen wijk- en buurtcentra
Alleen de wijk ten oosten van de.
Zuider-begraafplaats gren st direct
aart het woningcomplex va n De Fut.
De ontworpen verkeerswegen
lopen alle door de groen e gordels,
die bestemd zijn voor recreatie,
(plantsoenen, volkstuin?'complexen,
sportvelden en speelweiden), ten
behoeve van zowel de nieuwe als
de bestaande bebouuf'ing, welke
laatste op het gebied van recreatie
tot nu toe veel te web iig mogelijk
heden bezat.
De Zuider-begraafj daats is om
geven door deze gordel van groen
en kan dus eventueel 'in' de toe
komst .worden uitgebreid. Het ter
rein, waar nu het noodwoningdorp
„Wielewaal" verrijst, zal in de toe
komst weer tot recreatiegebied be
stemd en in de groengordel opge
nomen worden.
Het westelijke gedeelte van het
oude, bestaande uitbreidingsplan
zal in zoverre herzien, worden, dat
de Carfiïssebuurt wordt uitgebreid
en de zuidelijke randen van de wij
ken Charlois en Carnrsse worden
afgebouwd.
In het gewijzigde plan is het
aantal terreinen voor bijzondere
bebouwing, -speciaal voor scholen
bouw, sterk uitgebreid. In de be
bouwing ten zuiden van het Nach
tegaalplein zijn aan de rand van
de groengordel enige blokjes ge-
zondheidswoningen en woningen
voor ouöan. van dagen ontworpen.
B. en W. zyn van oordeel, dat de
drie ontworpen woonwijken voor
vele duizenden gezinnen een zeer
aantrekkelijke woongelegenheid
zullen vormen en in gunstige tegen-
stelling-'staan tot de meeste bestaan
de» woonwijken in Rotterdam-Zuid.
De ontworpen/ recreatie-gebieden
zullen, in. een dringende "behoefte
voorzien en voor de bevolking, die
reeds, in Zuid woont en voor die
van ide nieuwe wijken van grote
betekenis zijn.
Van de duizenden, kilo's-uis aan de afslag krijgt ook deze visvrouw
- haar bescheiden deel.
Langzaam draait de
schokker GO 25 de Mid
denkous uit en zet met zacht-
tjokkende motor koers naar
de Schïemond. Schilderachtig
steekt het vissersscheepje af
tegen de achtergrond van de
oude gevels aan Voor- en Ach
terhaven. De meeuwen op de
kade vliegen niet op om in Bet
golvend schroefwater van de
GO 25 naar visjes te duiken.
Waarvoor zouden zij zich ook
inspannen? De visafslag aan. de
Middenkous is het beste kost-
Eén van de merkwaardigste gecombineerde operaties van wereldoorlog
II was de vermetele aanval van een groep kleine Engelse vlooteenheden,
bemand roet matrozen en commando's op de vijandelijke o»rlogshaven/
St. Nazaire aan de mond van de Loire op 28 Maart 1942.
Daar deze aanval, operatie „Chariot" geheten uitsluitend gericht was pp
de vernietiging van haveninstallaties: dokken, sluizen, energiebedrijven,
olietanks, enz., heelt by nooit zo tot de fantasie gesproken als bijv. dc
latere raid op Dieppe, die terecht als een invasie op kleine schaal is ge
zien en een voorbode was van de komende grote gebeurtenissen, die dc
bevryding van Europa zouden inluiden.
tea werd de Loire-mond in de
avond van de volgende dag be
reikt. De terpedobootjagers bleven
hier achter om de operatie tegen
eventueel optredende vijandelijke
marine-eenheden te dekken. De
stuurman van M.G.B. 314, die het
eskader tussen en soms zelfs over
de gevaarlijke banken en ondiepten
door de nauwe, kronkelige vaargeul
leidde, verrichtte staaltjes van
stuurmanskunst, waar de ervaren
Loire-loodsen nóg niet over zijn
uitgepraat. Men was niet meer dan
2/2 km van het doel verwijderd,
toen de vijandelijke verdediging,
die aan weerszijden van de nvier
sterke afweer- en zoeklichtbatte
rijen had opgesteld, m actie trad.
Zelfs toen nog wist men de Duit
sers met misleidende signalen en
kele kostbare minuten aan de praat
te houden.
Om 1.27 uur barstte de hel los,
de lucht was één tapijt van lichten
de vuurbanen; maar niets kon de
vaart van de aanvallers stuiten; om
1.34 uur precies priemde de"„Camp
beltown", die haar snelheid tot 19
knopen had opgevoerd, de steven in
de sluisdeur van het Normandië-
dok. Precies vier minuten later dan
't tijdschema aangaf. Het hoofddoel
van de actie was bereikt.
Van de overige boten waren ver
scheidene inmiddels al door het
moordend vijandelijk v^iur in brand
geschoten. Slechts een vijftal be
reikte de opgegeven landingsplaat
sen. Speciale vernietigingscomman
do's bliezen de dokinstallaties op,
maar door de overweldigende nu-
Voor de Engelse-radioluisteraars
ïn de bezette gebieden waren de
resultaten van de coup van St.
Nazaire ogenschijnlijk ook niet om
over te juichen: van de 630 deel
nemende officieren en manschap
pen keerden 359 niet terug, van de
19 motortorpedoboten, -barkassen
en torpedebootjager bereikten vijf
tien hun basis niet meer. En omdat
de actfe plaats had op vreemde
grond, kon de Engelse admiraliteit
aanvankelijk geen positieve mede
delingen doen over de veroorzaakte
verwoestingen.
Toch heeft de operatie „Chariot"
wel degelijk grote en verdragende
gevolgen gehad voor de geallieerde
oorlogvoering, speciaal die in het
Oostelijk deel van de Atlantische
Oceaan. In een klein boekje „The
Attack on St. Nazaire (John Mur
ray, London 1947) geeft de leider
van deze actie, commander R, E. D,
Ryder, van de operatie een be
schrijving, die nuchter en bijna dor
zakelijk en objectief als een boek
houdkundige staat een uiterst hel
der en aangrijpend beeld geeft van
de dramatische gebeurtenissen in de
nacht van die 28ste Maart 1942.
Het doel
St. Nazaire, de zwaarst verdedig
de oorlogsbasis buiten Duitsland,
was de enige haven met een dok,
groot genoeg ora het nieuwe slag
schip „Turpitz" (56.000 ton), dat een
dodelijke bedreiging vormde voor
de Atlantische scheepvaart, op te
nemen. Nadat de „Scharnhorst",
„Gneisenau" en „Prinz Eugen" on
der voortdurende bombardementen
gedwongen waren Brest te ont
vluchten naar het Noord-Oosten,
bleef de uitschakeling van St. Na
zaire als potentiële uitvalspoort een
zeer belangrijk programmapunt van
de Engelse oorlogsleiding.
In de eerste maanden van 1942
werd onder de grootst mogelijke
geheimhouding en met zeer veel
moeite men leende en®„organi-
seerde" zelfs boten en materiaal
van andere eskaders 'n flottielje
samengesteld, bestaande uit 16 mo
torbarkassen landingsschepen
waren toen nog onbekend mo
torkanonneerboten en een ex-Ame
rikaanse torpedobootjager de
„Campbeltown". Dit was de troef
van de aanvalsformatie, want de
„Campbeltown" zou de sluisdeur
van het grote Normandié-dok ram
men een zware explosieve lading in
de voorplecht met vertraagde ont
steking zou behalve het schip ook
de reeds beschadigde sluisdeur de
finitief vernielen.
In 't Bol van de leeuw
Op de 26ste Maart bij het onder
gaan van de zon verliet de forma
tie onder escorte van twee torpedo-
bootjagers de basis Weymouth.
Zonder noemenswaardige indelen-
Kleur is karakter
De. slagzinachtfge woordentrlts
Kleur is Karakter is de titel van een
tSoor Mbljjti Co. samengestelde
brochure, die uiterlijk zowel als in
nerlijk verrassend is. Niet alleen
verrassend als reclame-object doch
/ook. verrassend door uitvoering «n
inhoud.
Voor dc uitvoering kunnen de
drukkerij, Chevalier en de kunstzin
nig advLseur Jaap Giddmg de ver
antwoording met genoegen op zich
nemen. En nu wat de mhoud be
treft:
In Amerika meent men heel mo
dern te zijn, als men, voor het ge
hele land van oost naar west en van
noord tot zuid fabrieken, werk
plaatsen, enz., enz. op een ai dezelf
de. manier laat moderniseren door
de aanbrengers vao kleur. Gangpa
den, gevaarlijke onderdelen, ijzeren
balken, draaiende en stilstaande
machinerieën: zij krygen daar alle
,,huh" kleur volgens het voor het
gehele land geldends recept era
daarmede basta.
Hier in Nederland, en dan wel
precxezöx by de firma Molljn Cm
wordt', die hoogst-urgente motterm-
serfngskwestie consciëntieuzer be
keken.' Zij houdt rekening met:. 1"
aard van het bedrijf, 2P ligging vam
het bedryf, 3° ontvankelijkheid en
onontvankcBjkhcid vam de. bij het
bedrijf betrokkenen, 4^ werkkle
ding,, 5® met hdt product zeCf, enz-
enz. De firma Molijn gaat terecht uit
van de opvatting, dat men een mo
delboerderij uit Noord: Friesland
niet eender kan. aanpakken als een
textielfabriek in Twente- -ol een
bierbrouwerij in. Limburg;, een
krarrtenbedrijf in. Amsterdam vergt
andere kleurtoepassing dan een tor
pedobootjager en deze verlaat een
wérZ, waarvoor weer geheel andere
eisen gelden.
Deze consciëntieusheid is zo maar
geen gril. Proefondervindelijk is ge
bleken, dat bij een zuivere kleuren-
toepassing arbeidsrust en arbeids-
lust toenemen, dat het aantal on
gelukken afneemt en dat het aantal
verzuimde wdrkuren enorm min
dert, ook al, omdat het werken zelf
logischer en prettiger wordt. By
overmatig getuur worden de oogze
nuwen nodeloos geprikkeld; node-
loos-overprikkelde oogzenuwen, ver
oorzaken hoofdpijnen, werkonzeker-
hcid, ongelukken en verzuim.
In een logisch modem-geverfd
en sociaal-economisch verant
woord bedrijf wordt de taak van een
ieder ook visueel aanvaardbaarder:
dit is de psychologische kant van
een zo nuchter Iets als „vanouds be
kende zeer goede verven maken".
Nu is het aardige van een boekje
als Kleur is Karakter, dat die psy
chologische kant op een onderhou
dende, bijna feuilletomstische wyze
naar voren wordt gebracht, hier en
daar zo eenvoudig, „dat een kind
het kan begrijpen"; moge byv. met
dit citaat, midden-uit, worden vol
staan:
„Ginder zal men hebben te wor
stelen met landschappelijke of
steedse bijzonderheden: een rivier,
een bos, schuttingen, omheiningen,
opslagplaatsen van allerlei rommel;
en weer ergens anders is de aard
der bevolking proper of onverschil
lig, gesteld op bloemen, of op niets,
vernielziek of belust op schutting-
viezighedenHoe moet bijvoor
beeld bij de Jaatsten den WC er uit
zien, om voortaan gerespecteerd en
niet bevuild te •worden?"..,.
naerieke meerderheid van de vijand
er waren op dat tijdstip ongeveer
tienduizend Duitsers in en om St.
Nazaire geconcentreerd moesten
de in de havenwijken doorgedron
gen Engelsen, de strijd na verbitter
de vuurgevechten opgeven.
De intact gebleven boten, hadden
ondertussen omstreeks 2 uur de
terugtocht aanvaard. Tussen bran
dende en zinkende schepen door en
onder zware beschieting door kust-
batterijen zochten zij hun weg naar
de ontmoetingsplaats met de torpe-
dobootjagers. Duitse torpedoboten
vielen het gedecimeerde eskader
onderweg nog aan en weer gingen
enkele boten verloren.
De resultaten
Pas op de eerste April werden de
resultaten van de aanval bekend
door luchtfoto's. Zij bevestigden,
wat ooggetuigen later verklaarden.
Ongeveer tien uur na het vertrek
van de Engelsen werd St. Nazaire
opgeschrikt door een geweldige
ontploffing. Havenarbeiders ont
dekten de „Campbeltown" in twee
stukken ergens middenin het Nor
mandié-dok. De grote ingangssluis
was totaal verdwenen. De omgeving
was bezaaid met lichaamsdelen van
Duitsers.
Juist op het ogenblik van de ont
ploffing hadden zich honderden
Duitse officieren en soldaten op en
in. het schip bevonden; bijna vier
honderd van hen bekochten hun
nieuwsgierigheid met de dood toen
de vijf ton dieptebommen in de
voorsteven van de „Campbeltown'
de lucht in gingen.
Dit was de aanval op St. Nazaire;
bet onmiddellijk doel van de eerste
amphibische operatie was bereikt,
het Normandie-dok voor de vijand
verloren. Maar St. Nazaire had ook
dieper gaande gevolgen. De Duitse
Atlantische verdediging werd zich
eerst nu bewust wat de risico's wa
ren van eèïi duizenden kilometers
lang zeefront. En dit was nog maar
een begin.
huis, dat zij zich maar wensen
hunnen!
Natuurlijk is er wel eens ruzie
onder de „commensaals" om de
beste brokken visafval, die op de
kade of in het water belanden.
Maar ja, binnen in de hal van de
gemeentelijke visafslag is het ook
niet altijd koek en ei tussen de
mensen, die daar dagelijks op de
tribune bij elkander komen om el
kaar de beste porties af te snoe
pen.
Op de voorste rijen zitten tussen
de gesticulerende en pratende
mannen een stuk of wat gezellige
raoekes met lak aan alle haarmodes
en van wie er een zowaar een
wollen vest aan 't breien is. Ze
kijkt nauwelijks naar de manden
en kisten met vis, die een voor een
op de toonbank, ecu glibberige
tafel met opstaande wanden, wor
den uitgestort. Maar dan hoor je,
dat die breiende tante een gewiek
ste visvrouw is, die drommels goed
weet, wanneer het haar beurt is,
op de vis en op de afslager te let
ten.
Er is voor een buitenstaander
geen touw vast te knopen aan het
koeterwaals van de afslager in zijn
houten bokje. Mabr uit het hand
opsteken of „ja" roepen op de
tribune en het dan even zwijgen
van de monotone afslager-stera
kun je wel opmaken wat er gaan
de is. Af en toe wordt er een bel
geluid om ook de handelaren, die
buiten lopen of in een naburig
Hoe ernstig en uitgebreid de dans
kunst hier in Rotterdam beoefend wordt,
heeft het weekend gedemonstreerd: Za
terdagmiddag gaven de jonge, jongere
en jongste leerlingen van Come Har
tong s dansschool een uitvoering m een
bijr.a vol Lommerrijk, dc volgende dag
brachten, twee vroegere discipelen van
haar; Daw,- van der Meulen en Liesbeth
van Buul. die thans geheel op eigen be
nen staan, nauwelijks vijf maanden ne
hun definitieve debuut' een nieuw pro.
gramma van dansen in Ons Iluis. dal
eveneens goed bezet was.
Deze twee danseressen dieijt men in
het oog te houden, want het mveau van
hun pffestaties bleek in die korte span
ne luds al weer aanzienlijk gestegen.
Het programma, dat verscheidene reeds
bekende werken!- bevatte, was goed af
gewogen en dé combinatie van deze
twee karakters lijkt ook heel geslaagd.
Liesbeth san Euul werde nu ook meer
vrolyke en lichtere dansen utt dan de
vonge keer en. we geloven dat ze daar
gced aan gedaan heeft. Zy voelt zich
wel van nature aangetrokken tot de ge
laden, expressieve en soms zelfs getour
menteerde stijl, maar de guitigheid van
bijv. de Suite Pastorale lag haar heel
goed „Basverscbömogen" overtuigde
vooral m het begin sterk door een bij
zondere plastiek, deze dans zonder mu
ziek was heel curieus, maar in „Het
zwaard geerfd" troffen we toch weer
een teveel aan starre symboliek aan.
Dory van der Meulen werkt met een
voudiger middelen, zij is opener in haar
dansen, maar wat zij van een Assepoes
ter zo heel simpeltjesweg maakte, was
tooh bijzonder knap. Norbert Looser, die
vijf composities verzorgde, begeleidde
aan de vleugel Het publiek toonde zich
zeer ongenomen.
Grappig tc bedenken dat deze „onaf-
bankehjken", die nu eigen uitvoeringen
organiseren, waarschijnlijk zelf ook eens
opgetreden rijn in de anonyrmteit van.
zo'n kindcruitvoering. als Zaterdagmid
dag in Lommerrijk gegeven werd. Zo
iets Is natuurlijk vooral voor de ouders
en familieleden bedoeld, maar het was
toch wel een heel bekoor ink schouwspel,
deze honderd jonec mensen en mensjes
met zoveel toewijding cn gratie aan het
werk te zien. Er vieren openbare lessen
aan kleuters cn. aan grote meisjes, heel
instructief cn gelukkig niet foutloos uit
gevoerd. kleine meisjes en jongetjes gin
gen met paard, trompet en pyl en boog
Zaterdag hebben wij reeds in 't kort
meegedeeld, dat de Bouwvereniging
„Patrimonium" binnenkort de bouw
van enige blokken arbeiderswoningen
aan de Verboomstraat cn Struitcnweg
zal aanbesteden.
B. sn W. stellen de raad voor. de be
nodigde grond aan de bouwvereniging
te verkopen en haar uit de gemeente
kas een bouwcrediet tot een. maximum
van j 500 000,toe te staan.
Het plan. waarin dc dienst van Volks
huisvesting is gekend, omvat twee
blokken, een aan de Verboomstraat, be
staande uit zeven dubbele panden met
42 woningen en een aan de St ruiten-
weg, bestaande uit twee dubbele pan
den en een enkel pand met 14 wo
ningen.
De panden hebben, mot uitzondering
van het enkele pand. c t onderverdie
ping en drie woonlagen De voor- en
de achtergevel van de derde woonlaag
worden eén meter achteruit gebouwd,
waardobr op deze verdieping kleine
woningen, in totaal 18, zullen ontstaan
met een slaapkamer.
De overige woningen hebben twee
slaapkamers behalve een inet vier. De
woningen zullen een gemeenschappe
lijke tuin hebben en een bergruimte In
de onderverdieping. De bouw zal wor
den uitgevoerd op de traditionele wijze
m baksteen. De gemiddelde huurprijs
wordt geraamd op 7,52 per week. De
verwachting rs, dat het lïijk zal bijdra
gen In het berekende jaarlijkse exploi
tatie-tekort van ruim 22.000,—.
op „Jachtpartij" en de oudere meisjes
gaven een marionettendans, die voor
hun leeftijd we! wat aan de erg naïeve
kant was en ten slotte een keurig ge
danste vrolijke tarantelle. Na de pauze
zag men allen nog eens terug m het
grote kleurige dansspel „De Orgelman
Voor Corns Hartong's assistenten Miesie
Óroosjohan. Gé van der Voe(, Paula
Kassels-Kroon. Toscha de Jongh en Put
ty Tfaieme een mooi succes 1
H. F. REEDIJK
Ten bate van dc Nfwin heeft de Wan-
delsportknng Rotterdam en omgeving
(WJC.R Zaterdag en Zondag marsen
over 15 en 25 km gehouden. Het weer
was bijzonder goed. Dank rij de 654
deelnemers kon een flink bedrag voor
de jongens overzee bneen worden ge
bracht. Zaterdagmiddag heeft de presi
dente van het Nlwm-comité, mevrouw
Van Munster—Van Heuven. de marsen
geopend en de deelnemers dank ge
bracht voor hun bereidwilligheid aan
deze marsen ten bate van de Niwin deel
te nemen.
„Kota Inten" twee dagen
eerd,$" thuis
Doordat de „Kota Inten" is inge
lopen op de vaartijd komt het schip
op 7 April jra plaats van op 9 April
in Port Said aan. Brieven voor op
varenden moeten in verband bier
mede uiterlijk op 31 Maart a.s, wor
den gepost inplaats van op 3 April,
Ten tweeden male
„Rembrandt"
De toneelvereniging „Vriend
schap Zij ons Doel" heeft Zondag
middag een zeer geslaagde reprise
gegeven van „Rembrandt", ge
schreven door Mr. Planten. Dit
maal in de Schouwburg. Ook n\i
(over de eerste uitvoering in „Pa
lace" schreven wij in ons blad van
5 Maart) liet de vertolking in de
uitgebreidste zin des woords, niets
te wensen over. Het talrijke pu
bliek heeft na afloop lang en har
telijk geapplaudisseerd-
Fr. Swarttouw Sr.
overleden
Op 22 MaarL is op 81-jarige leeftijd
overleden de heer Fr. Swarttouw Sr,
directeur van N.V. Frans Swarttouw's
Havenbedrijf en de Stevedore Com
pany „Quick Dispatch" N V De crema
tie heeft Vrijdag in alle stilte plaatsge
vonden.
Tijdens het herstel van de gemeente-
dokken Een tot en met Vier is geble
ken, dat meer beschadigd was, dan bij
het eerste onderzoek mocht worden
worden verondersteld. Voorts bleven de
leveringen van de voor het herstel be
nodigde onderdelen veel langer uit dan
volgens de toezegging kon worden ver
wacht. Inmiddels zyn ook de lonen en
prijzen, gestegen.
B. en w delen de raad mee. dat nu
zekerheid verkregen ïs. dat de werke
lijke herstel kosten van de dokken Een.
Twee - on Drie f 550.000,— on Van dok
Vier i 2.480 000.zullen bedragen- B".
en W. geven de raad in overweging,
voor het herstel van de dokken een
extra-eredlet van 407.591,— beschik
baar te stellen.
Schokkers en loggers lossen fruit
lading bij de visafslag.
cafétje een glaasje drinken, te
waarschuwen voor de volgende
,ronde' vis.
Voor een leek' is het van een
,-hqge. elaats^op 'd£u£rihUJie~aLheel
moeilijk, de veo-scldllende vis
soorten uit elkaar te houden. Is
dat nou bot?, 1 vraag je een
huurman als er een zootje plat
vis met witte buiken en donkere
ruggen op de toonbank glibbert.
En dan blijkt het schol te zijn.
Schol is schol zou je zeggen en
dan kun je er niet goed bij, dat
die zelfde buurman, zoeven nog
een toonbeeld van gemoedelijke
onverschilligheid, plotseling een
ey al gespannen aandacht is voor
de afslager; z'a sigaar opkauwt
van de zenuwen en dan „ja"
schreeuwt, bijna tegeHjk met
twee, drie anderen en dat voor
een partijtje schol waarvan je
niet snapt wat daér nu voor bij- r
zonders aan is.
Wie de partij heeft, word jfe niet
direct gewaar want namen hoeft
de afslager niet te vragen. Ieder
een is bekend bij zijn naam of bij
naam; de handelaar uit Breda of
Dordrecht, die hier elke dag komt
net zo goed rjs die Rotterdamse
visvrouwen, zoals Lena,- Rooie
Naat en Ante Kat. Als die het met
eikaar aan de slok krijgen dan
kyken ze niet op een woordje meer
of minder, dat niet in Van Dale's
woordenobek staat. Keurmeester
Verbrugge's oren zijn al lang ge
wend aan de vreselijkste dreige
menten, die wanneer ze uitgevoerd
werden,- van de visafslag een bloe
derig slachtveld zouden maken.
Maar hy weet ook, dat het nooit
zo'n vaart loopt; de hevigste ruzies
worden altijd weer bijgelegd. Er is
nog iels overgebleven van de oude
vismarkt aan de Blaak hoewel vis
vrouwen in baaienrokken nu wel
verdwenen zijn.
Met die vastgestelde-prij zen
periode van zeven jaar was het
helemaal een dooie boel, vindt de-
keurmeester. Nu sinds 1 Februari
de visprijzen grotendeels zijn vrij
gelaten gaat het heel wat beter. Er
komt veel meer vis aan de markt
en de kwaliteit is ook verbeterd
de terugkeer van de concur
rentie.
..O schokkers uit Gocderccde en
de loggers van de firma Roelof^
brengen de verse zeevis regelrecht
naar de afslag. Uit ÏJmuiden,
Scheveningen, VI a ar dingen en Den
Helder wordt de verse vis per auto
aangevoerd. Uit Spakenburg en
Monnikendam komt de gerookte
vis in diverse soorten. Het is daar
bij de visafslag de hele dag een af
en aan ryden van auto's.
Duizenden kilo's vis passeren er
dagelijks de toonbank en.voor
al met te vergeten, de getrainde
reuk en smaakorganen van de
keurmeester.
Hij heeft de verantwoordelijke
taak er voor te zorgen, dat er niet
één visje de vishal verlaat, dat niet
zuiver op de graat is!
Steeds Ie kwaliteit
Westzeedijk 64
Tel. 22769 en 26630
