Hoe men in Rotterdam NEEN zei
Verzet was dure plicht en geen
roekeloos avontuur
en U z4 ontsnappen op t nippertje
uit de Lekhaven naar Engeland
i.-
ICe Jaargang pag. 4
Zaterdag i Mrf;'¥9S0
Nood lots winter
Knokploegen
Haven-Rotterdam
.Verzetsstad
Geuzengeest
Zenuwslopende ,rit'
langs de Waterweg
van vijf uren
Te lek om onder
water te blijven
Vrouwen
IN Het vijfde jaar van de bezetting heeft het Rotterdamse Verzet een toer verricht
van. historische waarde.
Zolang het gebouw van het Hoofdbureau blijft staan waar het staat, „midden in
het gewoel"-, en zolang.de brandtrappen aan de achtergevel intact blijven, zal men
elkaar kunnen wijzen: „Daarlangs is het gebeurd". Zo wijst men elkaar in Barne-
veld de toren van Jan van Schaffelaar en in Breda het Spanjaardsgat dat de herinne
ring aan het Turfschip levend houdt.
Langs die stijle, ijle, ijzeren brandtrappen is door de kopstukken van bet Rotter
damse Verzet in de donkere avond van 24 Oct. 1944 de beroemd geworden' overval
uitgevoerd, waarbij meer dan 40 gevangenen werden bevrijd door 14 koelbloedige
.KP-ers, zonder dat het een druppel bloed kostte.
Kijk er de suggestieve foto van onze fotograaf nog maar eens avondpubliek hoont zachtjes de
extra op aan en daarna het gebouw zelf, mocht gij toevallig in beulen die daar ruim veertig slacht-
de buurt van Hofplem—Haagse Veer, Kruiskade en Coolsingel offers naar wie weet welke slacht-
komen. By vol daglicht heeit, een mens op die gevangenïsvalreep bank voeren en ze nu met ruwe
al zijnarmen en benen nodig, om niet duizelig - - -
De nauwe fetfnp der Verzet*-
mensen in Rotterdam, was enkele
toeken na Dolle Dinsdag en na
de Slag om Arnhem diep onder
de indruk van het volgende door
de Raad van Verzet ontvangen
telegram van Eisenhower, omdat
er uit gelezen kon worden, dat
uitgehongerd West-Nederland .de
■winter '44'45 zou moeten door
worstelen onder een verplette
rende druk van tot onmenselijke
woede gedreven wraakgierige
Duitsers, en dat de bevrijding
niet eerder zou komen dan in het
voorjaar van '45, als men dan
.tenminste nog in leven was....:
„To all resistance groups
Rotterdam from general
Eisenhower stop supreme
headquarters is prateful for
your assistance but does not
rpt not wish you to hazard
your lives any further on thtj
task at present but to take
what action you can with
safety on this important task
StOp.":
En men versaagde niet
varen bij de concierge aan het Doelwater naar binnen gedron
gen en zij wisten, dat zij zich in het hol van de leeuw gingen
wagen; zij wisten, dat geen hunner er levend zou afkomen,als
het ook maar bij één onderdeel mis ging. Maar het had half
acht geslagen, het bevolen uur en dus klommen zij als katten
^omhoog. Omhoog in de Duitse vesting, waar verdieping na ver
dieping in staat van afweer was gebracht.
Omhoog, naar de bovenste, want daar zit.a
ren, die weten dat alleen een wonder hen nog van dé wisse
dood kan redden.
laag. Men herademt, zelfs durft
men zacht te lachen.
De vijand bleef uit, en de stad
bleek niet afgezet te zijn. Tegen, de
Van de meer dan veertig bevrij
den leeft nog meer dan 90 procent.
Van de veertien bevrijders was,
bij da grote Bevrijding in Mei 1945,
amper de helft nog over.
Paul sneuvelde met Frank bil
v" -S te worden. En vloeken, echte Duitse vloeken.
toch zijn 24 October 1944 eerst 14 man omhoog geklauterd in de wachtende auto's binnensiompen.
duisternis en daarna 60 mensen omlaaggeklauterd als acrobaten Zelfs Duitsers zien toe op het Hof-'
20a n^r j en ^pfipacfrhSheidje. - plein en zij vinden, dat hun kame-
Aan de voet van yzeren vluchtladders stonden in de avond raden het maar tüehHf» klaar snel en u* --
van 24 October ISM -veertien KP-ers in camouflaBe-uniform- lij. met dat H?laïd« iSl? ochtimd'"m Jï8 S8t bevel:
H» SSdt ~g
ontoelaatbare snelheid.
Vóór de tweede wegspringt dringt
een verward hysterisch rumoer tot
het Hofplein door: alarm! Heel het
Hoofdbureau vliegt in een paniek
Ömlwog. naar bovenste, -Vraat" dwiraitteiL vrienden gevnn- ShWrenSS. 'vSekü^lSieim Apd4»rtt„S1, W» m
ren. die vvetea dat aten een wonder hen ven S^tr^SnaS bStetUtrechte K.P.-tactas te ent,
- naar binnen en de dienstdoende
Alles moet aus vlug, stil, tref-zeker en. zonder enige weifeling hoofdcommissaris leegt typisch-
worden volbracht, want het leven der veertien hangt op die .Duits in het afreageren van zijn
brandladders en dadelijk boven in de schemerdonkere politie- barstende woede, zijn revolver
vesting evenzeer aan een draad als het leven der in cellen op- door- als een wilde om zich heen te
schieten. Vóór er een. geregelde ijl
patrouille de ..aansuizend® zoeklich
ten der vesting verlaat met inder
haast toegebrulde orders, ligt het
Hofplein alweer volkomen verlaten
en weet het van de prins geen
kwaad.
geslotenen.
Breek open die gepantserde deur, overrompel de etagewacht;
zij zullen wel zitten te kaarten: ja, .zij kaarten, handen omhoog!,
tegen de muur!, hier die wapenen!, hier jullie sleutels!
Ren langs de cellen, roep .zacht de namen van de ter dood
veroordeelden, open die celdeuren, open, open!, jaag de gevan
genen er uit; laat er desnoods een paar mee-glippen voor wie
al dit waaghalzenwerk niet bedoeld was: beter een Hollandse
vrijheid (in weerwil van de bezetting) dan een Duitse gevan
genschap.
Breng ze met twee orders op de hoogte van de gebeurtenis,
verg van hen, dat ze mee-vechten, als het moet, in de komen»
de minuten. Duw ze in de goede richting, want zij knipperen
met hun oogleden en zij vertrouwen hun oren niet.
ontzetten.
Rob sneuvelde aan de Oudorpweg
in Kralingen, in April 1945, toen een
Abwehrstelle uitgeroeid moest wor
den.
Mackay gefusilleerd, onder do
meest-dramatische omstandigheden.
Keesje Zuid, Jonas ook ach
ter bun naam kwam een zwart
kruisje te staan.
Dat is het immer-droevige vera
twee van de historische avond van
de verantwoorde dare devïlday van
24 October 1944,
rat er verder gebeurde is
Alles wat
„vers twee"
Dat Vers twee wemelt van namen
en van allerlei ogenschijnlijk on
samenhangende feiten, die wéini
gen kennen.
Ieder onderzoek naar de Geuzen-
geest in het Rotterdamse Verzet
voert recht-toe reebt-aan 'naar de
kleine groep der K.P., enkelen
Om vele redenen werden de Rot
terdamse Verzetsmannen in intieme
kring meermalen Geuzen genoemd,
omdat de zich zo noemende Geuzen
in Rotterdam-Zuid reeds in Mei en
Juni 1940 zo'n schitterend voorbeeld
hadden gegeven van wat spontane
afweer vermag. Van meet-af werd
er niet geja-maard in de kringen
der Geuzen. Toen de moffen met
een schip bij Wilton wilden wegva
ren, brachten Geuzen het tot zin
ken. Zij waren onbesuisd en mee-
declzaam, de Geuzen die een reeds
375 jaren rustende Verzetspraktijk
tot nieuw leven wekten. De vijand
heeft hen meedogenloos vervolgd en
uitgeroeid; de meesten stierven
jong, reeds in 1940.
Hun geest ging over op Paul
(Esmeyer). Frank <de landelijke
leider)Mackay (Frits Rudolf Ruys).
Rien-Rob (Martinus van der Stoep).
Charles. Hans en al die ar.dere ty
pische import- en geboren Rotter
dammers:
Zij konden geen onrecht zien,.
Zij namen voortdurend alle per-
foonlijke risico op zich,
Zij wezen nooit het hun toege
wezen werk af.
Zij weigerden' veiligheid voor
zichzelf.
Zij wilden, als het dan toch moest,
«en Geuzendood eterven, want
Zij waren oprecht, warmvoelende
vaderlanders.
Van eenzelfde geest waren ook de
Nomedos-vr ouwen en mannen in
Rotterdam-Zuid bezield. „Nooit lie
gen, altijd zwijgen!", leerde Van der
Linden-—Pikaar hun; van hem is
ook de overge-ente opvatting „wees
zó diep in God verankerd, dat de
anti-Christ aan u sterft vóór gijzelt
de dood ondergaat". Wij mogen ook
dit typisch-Nederlandse, nu, na tien
jaren," niet negeren.
De geciteerde woorden zijn zes
tiende eeuws sterk. Zii bezielden in
de Spaanse, tijd; zij bezielden Rot
terdam-Zuid tussen Mei *40 cn Mei
*45 evenzeer. „Delf vrouw en kin-
d'ren 't graf, neem goed en bloed
ons af, het brengt u geen gewin. Wij
gaan ten hemel in. en erven ko
ninkrijken"Macaber-sehoon is
zo'n openbaring van de ware Ver-
zetszicl in Zuid. waar men met dub
beltjes cn kwartjes tonr.en bijeen
bracht, waar alle geloven en alle
politieke gezindtc samengingen en
waar zelfs communisten trouw kerk
ten- Haven-Rotterdam is een hart
verheffende Verzetsstad geweest.
Lang is de lijst der doder, in Zuid.
Hoe kan het anders, waar de
hoofdleiding orders en opwekkingen
ondertekende met „De Felle", de
bijnaam van de volksheld-bij-uit
stek. de middeleeuwse slimmerik
Reyr.aard de Vos?
Een der weinige overgebleven
Rotterdamse „Geuzen" zei ons: „Als
je 's nachts wakker wordt en je
hoort een inbreker in.huis. dan sta
je stil op en je springt 'm in z'n
nek en je slaat 'm munt. Desnoods
leg jo 'tn even op de stoep dan
kan-ie bijkomen en berouw krijgen.
Ga je dan 'weer naar bed en vraagt
je* vrouw je „wat dat voor lawaai
was d'r net," dan zog-je: „Mens,
maf door; waar bemoei je je mee?"
Nou: de. Duitsers' waren voor ons:
erger-dan inbrekers, dus: weg ermee
en nier de stoep leggen. Dat het
de meeaten van ons -hun huid kostte,
nou" ja.
Dat zelfs metalen brandtrappendie altijd achter aan een gebouw
hangen, alsof zij er niet bij horen, geschiedenis kunnen maken
ook dat wonderlijke keeft de xvaaghalzenavond van 24 October
1944 opgeleverd, toen de Rotterdamse K.P. meer dan 40 gevange-
nen ging bevrijden uit de vesting, die de Duitsers van het hoofd
bureau van politie hadden gebouwd
wie nu z'zi nek breekt breekt de nek van eftelkenaid Ramlehweg een school geopend. Het was moeilijk praten met da
^ÏrLuwenÜuitn?en^kaïfbS°- men wordt® opliieuw^fogedSld; ot^lev^e^pi^wSl
Beneden aangeland, word je als want het gebouw moet in allerijl m neer het grote Boek der Historie
Onnozel raast ergens de telefoon, een troep bandieten, op heter daad staat van tegenweer worden ge- geschreven wordt, zal Nederland tot
nieuwsgierig, een beetje ongerust..: betrapte smokkelaars of zwarthan- bracht. Ieder ogenblik immers kun- ware erkenning en erkentelijkheid
De achterste man neemt gerust de delaren in e^n colonne opgesteld, nen de achtervolgende Duitsers van him vastberadi
haak op, wacht'even, niet. te ner- De barse veertien met gevelde-wa- worden verwacht,
veus. want er is immers niets aan penen of wapenen-in-aanslag erom- Ineens duiken allen met een
de hand. „Waarom het boven zo'n -heen. Mars, richting Hofplein, nogdoodschrik ineen. Handgranaat-m-
lawaai ia?-', .lawaai? we weten geen tweehonderd meter verder. De slag? 'n 'Gesmoorde geruststelling
van niks hoor. Niets bijzonders! colonneleider fluit opgewekt. „Zó komt van boven. Iemand heeft, in - - -.
Goeienavondl"; zie zo, nu zyn ze gaat-ie goed!", fluit hij, die Paul zijn haast om een dakvenster met morden (levensmiddelenkaarten),
daar beneden in het hol van leeuw toch!, 'n ijskoude. Avondpubliek zijn wapen te bezetten, in het pik- »ae provocateurs oer S-u. moe-
Boerstra-ook weer drie minuten heef; meelijden met die troep uit keduister een stapel stoelen omver- ten onverschrokken worden tege-
kalm. bet donker opdoemende havelozen; geworpen en die donderen nu om- m0gstreaen.
van hun .vastberaden heldenwerk
geraken.
„Wapenen moeten mede beslis
sen", zeiden haar leden,
„er m o e tnu eenmaal gekraakt
„Zelfs geen. haar op ons hoofd had kunnen
vermr-eden, dat het lakonieke bevel van admi
raal Furstner, ons op éón van die bewogen
Meidagen van 1940 in Den Haag gegeven: Brer.g
die twee onderzeeboten van Rotterdam naar
Engeland!, een afscheid voor meer dan vijf
lar.ge jaren van het vaderland betekenen zou."
Zo begint Overste Kcudijs lijn verhaal over de
ontsnapping van de O 23 en O 24. „Overrom
peld door de snelheid van de schokkende gebeurtenissen van Uie dagen.
Wist je het ene uur n:et wat het volgende uur brer.gen zou en kon je ook schrokken optreden we grote dank waar we tenminste wat meer water
moeilijk bevroeden, dat een opdracht, die normaliter een paar dagen in verschuldigd zouden zijn. Toen we onder de kiel hadden,
beslag neemt, nu als het ware eer. beslissende wending in je leven bracht, be opvarenden, voo,- zover da» mn-
De situatie was dermate gecompliceerd, -dat het maar het beste was te
doen wat je hand vond om te doen, te handelen naar ..bevind van zaken,
zoals zij zich telkens gewijzigd voordeden en vooral...... de kop .niet
te verliezen.
Dutje onder water
Koers zetten is eigenlijk wel een
le groot v/oord voor het varen „op
dB bonnefooi" zonder kaarten en be
de opvarenden, voor zover dat mo
gelijk was, telefonisch afscheid van
hun familieleden hadden laten-ne
men, werd tegen-de avond ontmeerd
en .begon de onzekere tocht naar
het Britse eiland.
male getal van een onderzeeboot.be- Toen we vertrokken, was het nog hoorlijke radioverbindingen. We
manningzwoegden dag en nacht oiiet helemaal donker, maar we von- wisten natuurlijk wei zo ongeveer
en slaagden er zowaar in de raachi- den een prachtige bescherming in hoe we koersen moesten, doch had
nes aan het draaien'te krijgen en het'dikke rookgordijn, dat gewei- den geeft enkele controle .op de
de schepen klaar, te maken voor de dige branden in de olieraffinade- juistheid van onze. vaarroute. Tegen
Wij zaten in Dén Haag en moes- onder- water vaart. Tussen, de be- rijen vrah de Bataafsche te Pernis het-aanbreken van de dag, toen
jHnn. b*!ftrftri^'^7* fjo riivlpr Jiariflart polpöH „gsi. eviftH^oïrl vaat*
ten naar Rotterdam en daarmee be
gon de narigheid direct. In de buurt
van Rijswijk kreeg onze chauffeur
te horen, dat rijden langs de Rijks
weg eèn ongezonde manier zou zijn
om naar Rotterdam te gaan, zodat
we de polders binnenkoersten om,
tobbend langs allerlei achteraf-weg
getjes, te proberen onze bestemming
te bereiken. Het was in die polders
evepmin pluis en we hielpen daar
nog even mee met de belegering
van een boerderij, waarin zich Duit
se parachutisten hadden verstopt.
Hoewel de jongens onze hulp node
konden missen, moesten we ze toch
in de steek laten, daar wé immers
gebonden waren aan onze opdracht
twee oorlogsschepen naar Engeland
te brengen. Voort ging het dus in
de richting van Rotterdam, dat we
inderdaad heelhuids bereikten en
waar we in de Lekhaven, listig ver
bórgen onder inderhaast uitgewor
pen camouflagenetten onze onder
zeeboten. de O 23 er. O 24 vonden.
De schuiten waren bij de Rotter-
damsche Droogdok Maatschappij
aan de overkant gebouwd en met
het oog op de onveiligheid aan de
Linker Maasoever door een sleep
bootje naar de Lekhaven gebracht.
Het „feit. dat daarbij een sleepboot
te pas moest komen, bewijst reeds,
dat zc nog niet bepaald gereed wa
ren voor de vaart. Een onderzee
boot; een geweldig ingewikkeld
technisch ding, moet na de vol
tooiing nog maanden lang beproefd
worden, wil zy de kinderziekten op
enigszins bevredigende manier te
boven zijn en met deze schepen was
nog vrijwel helemaal niet proefge
draaid! Toen bleek het grote nut
over uiterst bekwaam technisch per
soneel te kunnen beschikken, want
de technische marinemensen, die bij
de bouw hadden geassisteerd en als
het ware de kernbemanningen
vormden ver beneden het nor- Roos
drijven door klommen officieren
van. de onderzeeboten in een wal-
kraan om, aldus gezeten óp een ho
ge uitkijkpost, leiding te geven aan
het vuur, dat de Nederlandse ar
tillerie op de aan de overkant ope
rerende Duitsers richtte, terwijl ma
trozen zich verdienstelijk maakten
met het leegslepen van een in de
buurt gelegen - kruidenierswinkel
van een NSB-er:De Koninklijke
Marine, anders' trouw in het.betalen
van haar rekeningen^-Hét' ditmaal
de winkelier fluiten na ar "de centjes
voor deze proviandering!
Naar zee!
Het was op de 13de Mei. toen de
zaak al aardig beroerd er voor
kwam te staan, dat wij besloten in
de komende nacht naar zee te ver
trekken. Om tenminste van hoord
te kunnen komen, werden aan dek
wat' vlotten vastgesjord, terwijl
daarop tevens wat gewerert werden
klaar gelegd. Die geweren phis een
beperkte hoeveelheid munitie vorm
den de enige bewapening van de
„oorlogsbodems"! Er Waren geen
torpedo's, geen kanonnen of mitrail
leurs, geen communicatie-middelen,
ja, zelfs geen kaarten om de route
naar Engeland uit te stippèlen. On
nodig te zeggen, dat we evenmin
op de hoogte.waren van de ligging
der mijnenvelden onder de Neder
landse en Engelse kust. Omdat we
ons niet verdedigen konden tegen
vliegtuigen, ook niet tegen die van
de geallieerden, spraken we af in
de eerste plaats dicht bij elkaar te
blijven en in de tweede plaats al
leen des nachts boven water te va
ren. Daar. we zonder loods nagenoeg
geen kans zouden krijgen de Water
weg: af te komen, telefoneerden we
om deze gidsen en ze verschenen
prompt aan boord, de zeeloodsen
Roelf s, aan wier on ver
over de rivier hadden gelegd.gemeten naar snelheid en vaartijd
ongeveer 35 mijlen uit de Waterweg
Met de buik over de eroild 2aten, vonden we het geraden, van
wege het vliegtuig-gevaar, ons niet
als een „sitting duck" te laten ge
bruiken en onder water te verdwij
nen. Dicht bij elkaar lieten we ons
zachtjes op de zeebodem zSkken.
Onze schuit bleek wel behoorlijk
lek, doch we konden het water er
uit houden. Even was er nu ge
legenheid wat op verhaal te komen.»
We legden een kaartje, praatten wat
óver de narigheid en.- pakten een
slaapje. Aan dat laatste vooral had
den de mannen, uitgeput als zij wa
ren. een bijzonder grote behoefte.
Verkwikt doorslaap en: daardoor
bezield met nieuwe moed, brachten
we in de avond onze schuit weer
naar de oppervlakte, waar we na
enige tijd met ongerustheid moesten
constateren, dat onze kameraad ner
gens te vinden was. Daar wachten
een te groot risico zou opleveren,
zetten We de reis óp eigen ge!effen
heid voort, Achteraf is gebleken,
dat we lang op ons zusterschip had
den kunnen wachten, Zij was, als
wij. omlaag gegaan, doch bleek een
zodanige lekkage te hebben, dat de
bemanning haar al na een uur naar
de oppervlakte moest brengen om
zinken te voorkomen. Men had toen
maar direct de reis ver.volgd, ook
hij daglicht san de oppervlakte va-
-end. en behouden werd Engeland
bereikt.
Zo goed en kwaad als het ging
visten ook wij voor de Engelse kust
e komen, ter hoogte van de Downs,
i^ch daar deed zich de grote, moei-
:!:kheid voor de mijnenvelden, die
>r ongetwijfeld dik uitgezaaid la-,
i'-n. te ontwijken. Zonde* geluk
riart niemand wel, &en spreek-
voord,; waarvan- de. zin pok voor ons
beschoren bleek, "We kregen name
lijk een kleine koopvaarder in het
vizier, die, natuurlijk voorzien van
Bij het afvaren van. de rivier was
het, in de eerste plaats zaak het
grootscheepse vaarwater, dat we
melde van door Duitse vliegtuigen
uitgeworpen mijnen, te. vermijden.
We koersten dus vlak langs de
Nootdwal en probeerden daarbij zo
veel mogelijk met behulp van het
echolood een halve meter water on
der de kiel te houden, een ruimte,
die ook wei eens tot nul terugliep.
wanneer we ons'schip met de buik
over de grond hoordenschuiven.
Van beide schepen, werd' de stuur-
boordschroef beschadigd, doordat te
dicht langs de stenen wallen was
gevaren. Er. bleef ons geen andere
keüs aldus langs de xval en. over de
grond te kruipen. Somtijds moesten
we de meest onmogelijke manoeu
vres uitvoeren, die gelukkig alle
vlot verliepen, dank zij de kennis
der zeeloodsen van alle hoekjes en
gaatjesonder wal. Doordat We zo
dicht bij de wal zaten, kregen we
ettelijke malen schietpartijen, zowel
van Nederlandse als Duitse soldaten
te verduren. De Nederlandse broe
ders konden we met behulp van de
megafoon wel tot bedaren brengen,
maar de Duitsers begonnen des te
harder te ratelen, wanneer we ze
in rond Nederlands verzochten met
schieten op te houden. Gelukkig
werd niemand aan boord geraakt,
hoewel talrijke kogelgbten in d<"
bovenbouw bewezen, dat hét geluk
daarbij een grote rol had gespeeld,
's Nachts om één uur, vijf uren na
het vertrek uit de Lekhaven, war
het zenuwslopend „ritje" langs do
rivier achter de rug en hadden we
de pieren dwars van ons, De lood
sen Roos cn Roelofs, die opdracht
hadden gekregen naar Rotterdam,
terug te keren, gingen van boord
en we zetten, koers naar een gebied,
In de nacht van 13 op 14 Mei
1940, dus vlak vóór de capitu
latie, slaagde een kleine groep
onverschrokken marinemannen
onder leiding van de zeeofficie
ren Koudijs en Van Erkel,erin,
met twee nog niet geheel afge
bouwde en totaal ongewapende
onderzeebotende O 23 en O 24,
uit de Rotterdamse haven te
ontsnappen. De nachtelijke tocht
op eer. levensgevaarlijke Water-
w6g staagde, mede
dank zij de hulp van
i de zeeloodsen J. Roos
(thans als gepension-
7ieerde te Terschelling
icoonachtip) en R.
Roeijs (nog als zee-
loods in dienst te Rot
terdam), die wel nooit
onder zulke merk
waardige omstandighe
den een schip naar
buiten 2uïlen hebben
pefiracht en voor deze
bijzonder moedige
prestatie tn 1946 door
H.M. de Koningm wer
den onderscheiden.
Andere acties vfin de
Koninklijke Marine,
gedurende de strijd om
de Rotterdamse haven, ais die
van de Z 5, een torpedoboot, die
ondèr commando van de zee
officier Van Lier de Willems
brug onder tntur nam, de strijd
van de torpedojager Van Galen
onder commando van admiraal
Pmke, de gevechtenvan de
M.T.B, 51 onder leiding van Van
Staveren, waren van directe
aard, die van de succesvolle
wegvoering der beide onderzee
boten betekende, dat later, tij
dens de ganse oorlog, het ge
allieerde onderzeebootwapen.
was versterkt met twee geduch
te eenheden, die hebben geope
reerd in de Noordzee, op de At
lantische Oceaan, in de Middel
landse Zee en in het Verre Oos
ten. Overste Koudijs, thans ver
bonden aan de Marinestaf in
Den Haag, deed ons het relaas
van de „rit" naar Engeland; ge
vindt het hierneven weergege
ven.
prima kaarten, kpurig het vaar
water naar de Downs binnenkoers-
ton. Dat was onze kans! We stuur
den er onmiddellijk achteraan, maar
dat kreeg, men op de koopvaarder
in de gaten en menend, met een
vijandelijke onderzeeboot te doen te
hebben, begon men zig-zag te varen.
.,de Gestapo-agenten moeten
hang worden,
„politieke gevangenen moeten
bevrijd worden,
„land en volk moeten bemoe
digd worden, .1
Het heilige m o e t e n heeft "de" S
K.P-'-dag en'nacht bezield.';'X-'.-
Paul, de DriebergSe politieman, X
"kwam naar Rotterdam.; Wat dé..'?:
Drent Johannes Post voor Drente ge-
weest was werd Paul voor Rotter-
dam" daar zorgde Eertus. Valstat
wel voor. Van 6 man in April 1944 'S
breidde de Rotterdamse K.P. zich;uit f'
tot het vierdubbele in Augustus
daar op volgend.'
Paul, de verbetene, coördineerde
do groepen in Zuid-Holland, bijna -
drong een S.D.-agent: mee naar bin-
nendeze man was vogelvrij' zó-
dra het ontdekt, wfird; twee Fahn-1'
dungsverraders werden neergelegd, -f
Lang is dé lijst der successen, kort
de lijst der mislukkingen, altijd weer
bedroevend blijft de opsomming der
gesneuvelden. Londen erkende de -
K.P., drong aan pp samenwerking
met de Rotterdamse Raad van. Ver-;,
zet en op beteugeling van de Duitse
sabotage. Toen staken de Westland-
se tuinders,de studenten "en de
Eilanders, die voor 90 de Rotter
dams» K.P, vormden, de koppen nog
ernstiger bij'elkaar.
Met de seinlamp brachten we de
lieden op de brug aan het verstand,
dat ze met «goed volk" te maken
hadden, waarna we, nu varend ach
ter éen rustig koersend schip, ve.i-
lig de Downs bereikten. Uiteraard
waren de autoriteiten aldaar niet
ingelicht over onze komst en stuur
den zij ons door naar de Engelse
vlootbasis .Portsmouth. Daar, waar
wij ook ons verloren gewaande zus
terschip terugvonden, werden we
met enthousiasme ontvangen. Direct
kwamen dé Engelsen aan boord kij
ken en zij staken hun vreugde over
deze onvenwachte
twee gloednieuwe
niet onder stoelen of banken. Ook
vrij waren tevreden, dat het ons gé-
lukt was de O 23 en O 24 als het
ware onder de neus van de nazi's
weg te kapen en ze te kunnen toe
voegen aan de geallieerde zee-
In '46 is met volledige militaire
eer M. ter aarde besteld; een banaal
ongeluk had aan haar jonge bloeien
de leven., dat vele ernstige.ongeken
de gevaren had getrotseerd, een ein
de gemaakt.
Gevaren: van medio Februari '44
tot in December '44 had zij doorge
bracht in Duitse gevangenschap;
kwellingen doorstond zij, geestelijk
en lichamelijk; met een staal is zij
geranseld, maar niets heeft zij ooit
verraden, niets en niemand.
Amper 17 jaar, was dit mooie ath-
letische kind, toen zij mét 't „Werk"
begon: met 20 daalde zij ten grave.
In 1943 verborgen M.'s ouders Joden,
De eerste maal, dat M. zich kwam
melden voor „groter werk" trachtte
men haar goedig te weren met: „Je
bent te jong". Iemand voegde er
goedig spottend aan toe: „Breng ons
vanavond een Duits pistool met mu
nitie. Het zou een bewijs zijn, dat je
wat kunt!"
Zij bracht die nacht twee Duitse
pistolen met munitie: „Bah", zei zij,
„is-dat nu groot werk?" -
Groot is het aantal Rotterdamse
vrouwen en meisjes in het Verzet
geweest. Zy zijn altijd sober geweest
in haar toelichtingen, de Rotterdam
se Verzetsvrouwen. Teh (ovefvlóe-
digen) bewijze citeren wij hier nog
de woorden van de centrale Joden-
redster, de leidster van de Vakgroep
„Als een jou onbekend hoofdkwar-
tier je vraagt hoofd van de. Joodse
organisatie in Rotterdam te worden,
'wat doe ja, dan? Je zegt ja, niet om
dat je nu eenmaal in het schuitje zit,
doch omdat je moet. Je .wist, dat
je je kop waagde en met je, leven
speelde, louter-en alleen ómdat je
voor de vogelvrij verklaarde Joden
opkwam, maar nou ja: in ie bed
doodgaan kon je altijd nog.' En je
kop verspelen, omdat je te vuur en
te zwaard-vervolgden Uit de klauwen
der. Duitsers hield, wat tenslotte de
moeite waard en niet oneervol....
aanwinst van Drie-en -een-half jaar heeft mijn 11-
onderzeeboten legale werk voor de Joden geduurd.
Elke dag waagde ik mijn kopv Maar
ik leefde.,.....!
„De oorlog is voorbij, al heel lang
voorbij", zegt mevrouw Rahcfer 'die
Vakgroep J(oden) leidde, „wij heb-
ben recht op rust. vergetelheid
strijdkrachten, in wier dienst zij dat beetje waarachtige vriendschap,
zeer waardevolle eenheden gebleken dat ons uit dk zenuwslopende 'jaren
zijn." -gebleven is. Laat ons
Si»
y-vsv '-MM*.
