Conflicten uit Londense periode werden
na bevrijding in ons land voortgezet
m
Ot
Aanvallen legen leidende Parool-figuren behandeld
Moei IJ eens
hórnt
ONTSTOKEN HUID:
DËBRALINE
Kleurig feest in de Kraton
Mohammed Roem op bezoek
bij Javanen van de Lloyd
Nacht van dansen bij S^S;hfti;rS:
Amersfoort laat zien
wat goed wonen is
isdag 18 Juli 195U.
3
Pseudo-vredesduif I
Dinsdagavond kregen we een pam
flet van de communistische vredes-
actie in de bus en Woensdagmorgen
stond er, toen mijn vrouw
opendeed, onder aan de trap iemand,
die vroeg of we tegen da atoombom
waren.
Kort en goed, mijn vrouw, die niet
zoveel verstand van politiek heeft,
tekende. Haar handtekening heeft
echter voor de ware bedoeling van
deze actie niet de minste waarde.
En als de communisten erop pochen,
dat al 150.000 mensen hun actie steu
nen, dan is het goed te weten, dat de
overgrote meerderheid hiervan
evenals mijn vrouw de dupe is van
volksmisleiding door de communis
ten. Pas op: dat zijn handelaars in
kwade zaken. J. KÖOUEN.
Pseudo-vredesduif II
Een dezer dagen ging in mijn
buurt een vrouw van huis tot huis
om handtekeningen te verzamelen
voor de (communistische! vredesop
roep van Stockholm.
Het verbaasde mij, dat ondanks
waarschuwingen in de pers ontelba
re buurtbewoners meest huis
vrouwen hadden getekend. Op mijn
vraag of de verzamelaarster der
handtekeningen zich kon legitimeren
antwoordde zij. dat dit een kwestie
van vertrouwen was- Niet tekenen
was volgens haar oorlog willen, zo
als onze regering, Truman, etc.
Het is mij een raadsel waarom al
die anderen, stellig geen communis
ten wel tekenden. Vroegen zij geen
legitimatie, tekenden zij uit ouwe'
tendheid. uit angst of uit gemak
zucht om er maar af te zijn?
EEN HUISVROUW-ABONNEE.
Slaatje uit angst l
Ia aansluiting op uw artikel, in
zake het hamsteren vraag ik oi
het geen aanbeveling verdient, fa
brikanten en grossiers te adviseren,
geen grotere bestellingen aan hun
afnemers af te leveren, dan die in
de voorafgaande maand door hen
werden betrokken gelijk Calvé's fa
brieken reeds deed besluiten?
Door deze maatregel wordt het de
adspirant-zwarthandelaar verhin
derd. opnieuw zijn sinister werk te
bedrijven. v. H.
Slaatje uit angst II
Met instemming, maar toch ook
met verbazing heb ik onder het op
schrift „Slaatje slaan uit Angst" het
"schrift gelezen bij de reproductie
in een strooibiljet van een Haagss
I uidenier.
Ik zou denken, dat het bij drei
gende schaarste van goederen beter
is. dat er een deel van de bevolking
<s. dat zelf al iets heeft en dat. wan
neer de schaarste er eenmaal is niet
met alles met de anderen mee be
hoeft ta delen. S. A. S. D.
Slaatje uit angst III
Ik ben het met U eens, dat het
pamflet van die kruidenier, die uit
de angst een slaatje tracht te slaan
van elk besef van verantwoordelijk
heid is gespeend. Zulk een circulaire
kan de engst voor oorlog slechts
aanwakkeren. U zult echter met mij
eens zijn, dat het vormen van een
klein buffervoorraadie nog niet zo
onverstandig is. Nu kan dat nog en
niemand kan thans beoordelen, wan
neer dat niet meer mogelijk zal zijn
tengevolge van de afieverings- cn
ve r vo ei's verbod en.
Het is te betreuren, dot niet ieder
een een voorraadje kan vormen,
maar het gaat toch niet aan, omdat
niet ledereen dit kan doen anderen
die dit kunnen zulks euvel te dui
den. Moet .hij, die zich een auto on
roomboter kan permitteren daar
maar van afzien, omdat er anderen
- zijn wier financiën deze zaken niet
toelaten? K- W. S.
(Wij ontvingen nog enkele opinies
Vttn gelijke strekking, die wij uit
hoojde ven de beschikbare ruimte
tot onze sp$t niet kunnen plaatsen.
Bij het bovenstaande merken wij
eenter op, dat er sedert 1939 een
Pr(j$opdrvvings- en Hamsterwet is.
Deze is tot dusverre elk jaar ver
nieuwd. Bi) artikel 9 van deze wet
is het particulieren verboden weer
levensmiddelen in voorraad te héb
ben dan nodig is voor het levenson
derhoud ttart een week. Natuurlijk
wordt bij cle toepassing van deze
wet rekening gehouden met de nor
men der redelijkheid. De veronder
stelling, dat het hamsteren zijn nut
kan hebben, daar hierdoor voor an
deren, wanneer er eenmaal schaarste
is, meer beschikbaar zou zijn dunkt
ons te goed van vertrouwen.)
Verkiezingspraat
De „Vertegenwoordigers van het
Volk" die in de Tweede Kamer bij
de pensioenwetten beweerden, dat 'n
procentuele toeslag juister zou zijn
geweest, bedoelden daarmee, al zei
den zij het niet: „Wij hebben alleen
maar oog voor de belangen der ho
ger gepensioneerden."
Voor het lot der lager CepensL..
lieerden, voor wie dé f 90.— slechts
een druppel op een gloeiende plaat
is, hébben ze alleen maar mooie
woorden in verkiezingstijd."
J, SMAK.
(Inzender reageert blijkbaar op de
schriftelijke gedachtenwisseling tus
sen Regering en Kamer. Want het
wetsontwerp is nog niet in het open
baar behandeld. Zijn verwijt, dat de
volksvertegenwoordiging alleen oog
heejt voor de hoger gepentfanneer-
denis met billijk. Hoar verlangen is
steeas ook buiten verkiezingstijd
uitgegaan naar een verhoging van
alt o pensioenen. Haar bezwaar te
gen het regeringsvoorstel is dus niet
dat de lagere pensioenen omhoog
gaan doch dat de middelgrote en
hogere pensioenen niet in evenredi
ge mate verhoogd zullen worden.
Dat de lagere pensioenen niet wor
den verontachtzaamd, blijkt uit het
voorstel van vele leden om de voor
gestelde limiet voor de verhoging ad
10 pet. te schrappen omdat deze de
zeer lage pensioenen treft. Letterlijk
staat in het voorlopig verslag: „Deze
leden zouden er vrede mee hebben,
aat de percentages door vaste bedra
gen zijn vervangen omdat hierdoor
degenen die de grootste nood ken
nen, het meest toorden gebaat, ware
het nietdat zowel het bedrag van
j 50 maar voorat dat van 40, dat
moeJ dienen om de bilslagen op de
oude pensioenen op een redelik
peil te brengen, geheel ontoereikend
moet worden geacht")
Let op de kwaliteit
Uw artikel „Amerikaanse arbeider
drie keer zo productief als Neder
landse héb ik met aandacht gele-
zen- Ik constateer, dat hier de Ne-
w i11 ^der een kl0P recht in
het gelaat krxjgt. Dat gezegde van
driemaal hogere productiviteit der
Amerikanen, kan ik als volgt op-
De conflicten, die er te Lon
den zijn geweest tussen liet
Bureau Inlichtingen en enkele
vooraanstaande Nederlanders,
hebhea na de oorlog hun voort
zetting gevonden in aanvallen
op en lastercampagnes tegen
„Het Parool" en leidende figu
ren daarvan, De aanvallen
richtten zich voornamelijk te
gen mr. G. J. van Heuven
Goedhart, F. J. Goedhart (Pie-
ter *t Hoen) en mr. J. C. S.
Warendorf. Verschillende van
deze zaken zfjn door de parle
mentaire enquêtecommissie
behandeld. In het bijzonder
heeft de belangstelling van de
commissie de brochure-Luns
hof tegen mr Van Heuven
Goedhart en „Het Parool" ge
had. Op verzoek van mr Van
Heuven Goedhart heeft de
commissie deze beschuldigin
gen onderzocht. Zij zullen wor
den behandeld in het volgende
deel, dat in het najaar tege
moet kan worden gezien. In
middels hieeft de Amsterdamse
rechtbank de inhoud van de
brochure-Lunshof als beledi
gend en journalistiek onfat
soenlijk gequalificeerd.
De beschuldigingen van Lunshof
draaien voor een deeJ om een brief
welke mr Van Heuven Goedhart
door middel van Jkvr. van Hardcn-
broek van Ammerstol door de linies
naar de heren Bosch van Rosenthal
en Frans Goedhart heeft willen zen
den. Difc feit heeft dr Somer gezien
als een poging om buiten het B.L om
contact met het bezette gebied te
verkrijgen en een ontduiking van
het Kon. Besluit v^n 28 Nov. 1042
Over dit Besluit komt de commissie
echter wel reeds tot een conclusie,
naar aanleiding van een rel, die het
B.I. heeft ontketend tegen mr W a-
r e ft d o r f, ook al naar aanleiding
van de interpretatie van art. 3. van
dit K.B.
Deze rel vond zijn aanleiding in
de missie naar Lissabon van een ze
kere Vigeveno, die in opdracht van
mr Warendorf moest trachten het
contact met de M.V.T.-agent Grim jn
het bezette gebied te herstellen. Bo
vendien trachtte de heer Warendorf
op deze wijze inlichtingen te krijgen
over zijn vrouw en kinderen, die in
Westerbork gezeten hadden, doch
die, tiaar hera bekend was gewor
den, kort tevoren daaruit waren
weggevoerd. Tenslotte bleek, het,
dat de heer Warendorf via een adres
te Lissabon post ontving uit Neder
land. Deze brieven werden echter
zowel door do Duitse als door de
Engelse censor onderzocht: zij wer
den door de EngelEen doorgestuurd
met een briefje erbij waarin er op
gewezen word, dat er eigenlijk op
deze wijze geen correspondentie met
het bezette gebied mocht worden ge-
A'fe"
Mr J. C. S, Warendorf
F, J. Goedhart
Mr G. J. van Hcuuen Goedhart
opdracht was geheel en règle_ en
voor het overige was het begrijpe
lijk, dat de heer Warendorf pogingen
deed om berichten over zijn familie
te verkrijgen. Al was het onderhou
den van contact met of over familie
leden in het bezette gebied niet goed
te keuren, de commissie heeft niet
temin de overtuiging, dat er vele
Nederlanders te Londen geweest
zijn, die zich daaraan schuldig heb
ben gemaakt.
De commissie is van mening, dat
de grond van de door het B.L tegen
de heer Warendorf opgezette actie
in wezen gelegen is in de moeilijk
heden, welke er tussen het bureau
M.V.T. en hefc B.I. geweeat waren
over de vraag tot welk bureau de
bemoeiingen met de illegale pers in
het bezette Nederland behoorden,
welke moeilijkheden formeel waren
afgesloten met de beslissing, dat deze
bemoeiingen tot de taak van het bu
reau M.V.T. gerekend moesten wor
den.
Toon de heer Warendorf in ver
band met zijn werkzaamheden voor
het bureau M.V.T. (missie-Grim! de
zending van de heer Vigeveno naar
Lissabon benutte om ook inlichtin
gen over zijn familie in ts winnen,
werd dit laatste aanleiding tot een
wij
ome publicatiesont
leend aan het vierde gedeelte
van het rapport van de Parle
mentaire Enqnête-com missie,
voort, in het nevenstaande
artikel geven wij de verklarin
gen van getuigen voor de
Commissie en de conclusies
van dit college over het zoge
naamde Parol-S piel weer.
JTJIERMEDE zetten
voerd.
Deze missie leidde tot een door het
B.I. uitgelokt onderzoek als gevolg
waarvan mr Warendorf ernstig 'm
zijn functie en naam is geschaad.
Wat nu betreft de activiteit van
de heer Warendorf in verband met
de missie-Vigeveno stelt de commis
sie voorop, dat zij van oordeel is, dat
de pogingen van de heer Warendorf
om door middel van de heer Vige
veno het contact met de MVT-agent
Grün via Janny Rebel te herstellen,
niet in stryd met liet K.B. van 28
November 1942 waren, aangezien die
pogingen zijn gedaan in opdracht
van of in overleg inet het bureau
M.V.T.
De mening, ais zou de heer
Warendorf pogingen hebben ge
daan min of meer een particu
lier inlichtingeol ij nlje op te
richten, acht de commissie ge
heel onjuist. De geweldige reac
tie, die hierop van de zyde van
hefc BI. te Londen is ontstaan, I
kan de commissie niet anders
dan opgeschroefd achten.
Immers de door de heer "Waren
dorf inzake de agent Grün gegeven
Advertentie i LM.)
Tracleer
de
kinderen
**17' T
LEMCO
SUIKERWERK.
FABRIEK
ROTTERDAM
helderen cn ik neem hier de belang
rijkste industrie, de metaalindustrie.
Ondergetekende heeft tien weken
gewerkt aan boord van het turbine
schip „Dieraerdijk". Dit schip Js uit
gerust met hulpwerktuigen, die bijna
alle in Amerika zijn gemaakt. Ik heb
zelf vele van deze werktuigen ge
monteerd, maar ik moet U vertellen,
dat wij met lede ogen de kwaliteit
van de afwerking van deze leveran
ties hebben bekeken.
Wij metaalbewerkers weten alle
maal, dat dc afwerking van de Ame
rikaanse en ook Engelse arbeider,
verre en verre achter dat van de Ne
derlandse arbeider ligt. Vraagt U dit
maar eèns aan de Nederlandse Ma
rine." TH. THIJSSEN
naar het oordeel van de commissie
niet in alle opzienten gemotiveerde
actie van de zijde van het B.L tegen
de heer Warendorf.
VER de kwestie van het
^—'zenden van de brief naar
de heer Bosch van Rosenthal
heeft de heer VanHeuven
Goedhart voor de Enquête
commissie onder ede een ver
klaring afgelegd, die in het
jongste deel is gepubliceerd.
„Bij mij in het hotel „Bosch en
Ven", waar ik als liquidateur van
mijn eigen t ministeriële boedel bozig
was allerlei zaken op te ruimen, ver
scheen een auto van de staf van de
Prins, inhoudende behalve de chauf
feur, oen my volstrekt onbekende
jongedame.
Deze kwam bij mij cn zei: „Ik
ben freule van Hardenbroek; ik
kom bij U in opdracht van de
heer Bosch vrd Rosenthal."
Verder zeide zij: ,,De kwestie
is deze: Mijnheer Bosch van Ro
senthal en vrijwel iedereen in het
Noorden begrijpen niets van wat
er hier gebeurt. Hij vraagt drin
gend hem een brief te schrijven,
waarin hot een en ander wordt i
uitgelegd, vooral ten aanzien va»
het meuwe Kabinet. Men kan er
in het Noorden geen touw aan
vastknopen."
Mijn aptwoord js geweest: „Dat
kan ik tót doen, want ik krijg
geen brieven over," In zou het
nl._ hebben moeten doen via dc
enige weg, die ik kende, cn dat
was via kolonel Somcr en van
kolonel Somer had ik gedurende
acht maanden ervaren hoe hij
over mij dacht en wie hij was. Ik
heb een brief van majoor Van
Houten aan mij, waaruit luce
clarius blijkt, dat die zich als
mijn geslagen vijand beschouwt.
Iedere opvatting, die niet strookt
met de 2ijne, wordt niet doorge
geven.
Zij zei: „U vergist zich. Ik heb
uitnemende contacten met de staf
van dc Prins en ik weet. dat het
B.I. bereid is om andere opvat
tingen dan dc eigen door te ge
ven."
Ik zei: „Dat is interessant. Dat
is een revolutie, die 2ich op korie
iermijn m hot bureau moet heb
ben voltrokken.
Zij zei: „Bovendien, als het bu
reau het niet wil doen, dan doe
ik het zelf. Ik ben al drie keer
heen cn weer gegaan."
Ik zei: „Boeiend, ik zal er eens
over nadenken."
ter van hot College van Vertrou
wensmannen?"
Antwoord: „Vertrouwensmannen
ontlenen hun naam aan het feit, dat
men hen vertrouwt. Waar het hier
betrof een vertrouwensman, die ik
al sinds lange tijd tot mijn particu
liere vrienden rekende, had ik geen
enkele reden om hem niet te laten
weten wat in die brief stond. Dat
vind ik heden ten dage nog onver
zwakt Ik ben naar Prof. Casimir ge
gaan, maar daar ivas freule van
Hardenbroek niet.
Om U te doen zien hge „officieel"
ik haar vond: ik ben toen gegaan
naar het staf kwartier van dc Prins.
Daar ben ik ontvangen door een lui
tenant, die mij mededeelde, dat
freule Van Hardenbroek er toen niet
was, maar dat ik weer gauw terug
moest komen. Daaruit bleek, dat zij
bij die staf een bekende was. Ik heb
toen gezegd: Dan kom ik wel eens
terug. Ik ben toen *s avonds weer
naar Eindhoven gegaan; ik heb toen
freule Van Hardenbroek gevonden
en haar gevraagd: „Wat moet U met
die brieven?" Zij antwoordde, dat zij
ze meenam en dat ik liet verder aan
haar kon overlaten. Ik heb die brie
ven open meegegeven; ik heb- haar
gezegd: „Leest U ze maar waai' ik
bij ben, ik weet wat er in staat;
oordeelt U maar of er enig risico bij
is; dan mag U beslissen of U ze wilt
meenemen; ik vind het prettig als
ze in handen van mijn vriend ko
men." Hiermede heb ik afscheid ge
nomen. Freule Van Hardenbroek zei
nog: „Als het B.I. het niet doet, dce
ik het zelf." Haar relaties met B.I.
zijn mij nog altijd volkomen verbor
gen; ik heb haar nooit meer ont
moet."
in haar verhoor door de commis
sie heeft jlsvr. Van Hardenbroek
verklaard, dat zij mr Van Heuven
Goedhart heeft aangeboden om te
proberen de brieven te doen verzen
den.
Jhr mr dr L. H. N. Bosch ridder
van Rosenthal heeft van zyn kant
onder ede verklaring over de zaak
voor de commissie afgelegd. Wij ont
lenen daaraan:
Toen ik bij de Vertrouwensmannen
was, het einde van de oorlog was
toen dus nabij, en wij nog steeds
geen behoorlijke inlichtingen uit
Londen hadden, met name niet over
die kwestie van het Militair Gezag,
ontmoette ik toevallig in een huis
in de Sweehnckstraat in Den Haag
freule Van Hardenbroek.
Zij zei: „Ik ga naar Brabant,
hebt U nog een boodschap, want
ik zal er verschillende mensen
spreken.
Ik zei: „ïk zou in de eerste
plaats willen weten van Van
Heuven Goedhart, hoe de zakon
staan, want ik begrijp cr niets
van; ik krijg geen behoorlijke in
lichtingen hoe de boel moet wor
den geregeld; wij zitten binnen
kort m dat vacuum van Regering
cn worden niet ingelicht. Ik zou
ook graag willen, dat U gaat naar
Van Sonsbeek, mijn collega in
Maastricht, en dat U hem ook een
dergelijke boodschap geeft. Zy is
naar de overkant gegaan en van
die brief, die zy van Van Heuven
Goedhart heeft gekregen, heeft
men mij in 1947 een afschrift ge
geven. Deze brief was wegge -
werkt."
De Voorzitter, mr Donker, merk
te op: „In ieder geval cn dit vind
ik in Uw mededeling een belangrijk
element, wat het dus zó, dat de heer
Van Heuven Goedhart die brief
heeft geschreven en moeite heeft ge
daan om deze door de linies te krij
gen, omdat hem duidelijk was ge
worden, dat de voorzitter van Ver
trouwensmannen in het bezette ge
bied klaagde over het gebrek aan
inlichtingen van Regeringskant.
Jk vind het van belang, hierop de
aandacht te vestigen, omdat met
name de heer Somer, het hoofd van
B-I., hiervan een grote zaak heeft
trachten te maken, omdat een oud-
Mmistcr zoals hy zeide in
strijd met dc voorschriften particu
liere brieven over de rivieren pro
beerde te laten brengen en boven
dien weer volgens dc heer Somer
zich in die brieven op een minder
nette wijze had uigelaten over het
Regeringsbeleid en alles wat hier
mede samenhing."
Hierboven werd nnar aanleiding
van de missie-V iseveno reeds mede
gedeeld, dat de Commissie de inter
pretatie welke de heer Somer gaf
aan het K.B, van 28 Nov, 1S42.(con
tact met bezet gebied) niet deelt.
BIJ de campagnes tegen
de heer F. J. Goedhart
heeft een grote rol gespeeld
een zakboekje, dat hij bij zich
had toen hij in. Januari 1942
door de Duitsers werd gear
resteerd, bij zijn pogingen om
van. het strand te Schevenin-
gen naar Engeland over te ste
ken. Door vragen van het lid
der commissie jkvr. Wttewaal
van Stoetwegen werd 'de heer
Goedhart in de gelegenheid
gesteld over deze zaak, die
door zijn vijanden is uitgebuit,
verklaring af te leggen.
De heer Goedhart verklaar
de onder ede liet volgende:
„Na de bevrijding heeft de
Communistische Partij in Ne
derland dat was trouwens
een recept, dat de communis
ten toepasten in alle landen,
waar Duitse bezetting cn ver
zet was geweest stelselma
tig getracht de suggestie te
wekken: Dc illegaliteit, dat
waren de communisten. In die
gedachlengang was het nodig,
alle figuren uit de illegaliteit,
die tegen het communisme
waren ie kraken.
Evenals Koos Vorrink 5s ook mij
dat genoegen te beurt gevallen, dcor
iemand, die inspecteur was bij de
P.R.A. in Den Haag. Deze man heeft
met twee notoire S.D.-handlangers,
Poos en Slagter, een actie op louw
gezet om mij te compromitteren en
daarvoor heeft men het feit gebruikt,
dat ik. toen ik opgepakt werd, al
mijn zakken vol had met stukken
Wat was nnjn bedoeling met mijn
reis naar Londen? Ik had de volle
dige jaargangen van „Het Parool"
bij mij, ook een reeks van artikelen,
brieven en photocopieen. kortom al
lemaal dingen die tk mee wilde ne
men naar de overkant en die daar
als nuttige documentatie dienst zou
den kunnen doen.
Aangezien ik deze zaak niet rustig
kon voorbereiden, want ik kreeg 17
Januari 1942 dus op de dag van
vertrek zelf om kwart voor vier
's middags een telefoontje: „Je moet
komen met de trein van 7.15 uur,"
had ik uit een kast al het mogelijke
materiaal gegrist en in mijn zakken
gestoken, dat ik meende ongeveer
nodig te zullen hebben, en daarmede
ben ik op pad gegaan. Er was daar
bij ook veel, dat volkomen overbo
dig en overigens tegenover de S.D.
uitermate onschuldig was. Er waren
echter een paar dingen bij, waaruit
de S.D. onaangename conclusies kon
trekken, hetgeen ook op uitermate
pijnlijke wijze is geschied. Ik had
o.a. een zakboekje bij me.
Voordat ik 's nachts het huis van
de familie Scheepmaker in Scheve-
ningen verliet kwam ik op het idee
dat ik dc bladzijden van het zak
boekje, die betrekking hadden, op de
voorafgaande dagen er uit moest
scheuren. Dat heb ik gedaan en heb
toen dc uitgescheurde blaadjes door
de WC weggespoeld. In het overblij
vende deel van het boekje stonden
ook allerlei notities. Ik moet beken
nen, dat wij in 1944 meer begrip
hadden van de techniek van de ille
galiteit dan in Januari 1942.
AI die lieden, die nu zo een groot
woord hebben en die nu zo pre
cies weten, hoe dat in 1940 en 1941
had gemoeten, zou ik willen voor
houden, dat wij, die in 1940 en
1841 reeds illegaal werk bedreven,
ongetwijfeld met veel fouten, geen
behoefte hebben aan de wijsheid
achteraf, en dc critlek van men
sen, die in die tUd niets te maken
vilten hebben met het verzet, geen
Advertentie LM.)
iis lelijk en pijnlijk. Maak een f
einde aan uw kwaal door Uw u li
huid te betten wet de genees- L-
krachtige, sterk desinfecterende 'f
geld wilden geven, geen blaadje
durfden aanpakken en, als zij het
in hun gang vonden, het direct in
de W.C. of in de kachel stopten.
Als men bedenkt, dat de illegali
teit toen een kleine en onervaren
Giüeons-bendc vormde, dan vind
ik liet begrijpelijk, dat wij alle
dingen in die eersie tijd niet zo
weloverwogen en deskundig hen-
ben gedaan als eigenlijk had ge
moeten, Door schade en schande
zijn wij ook In dit opzicht wijzer
geworden. Wil hebben voor die
wijsheid trouwens genoeg moeten
betalen!
In mijn zakboekje stond inderdaad
het een en ander toen ik in die bun
ker zat. Toen plotseling een grote
groep Duitsers ons overviel en er
werd geroepen: Heraus! es wlrd ee-
schossen! was mijn eerste gedachte
met mijn ene hand dat zakboekje uit
mijn zak te halen en met mijn ande
re hand een gat in de grond te ma
ken. Ik stopte het notitieboekje er in
en deed er zoveel mogelijk zand op.
Het moest alles m een ogenblik ge
beuren natuurlijk en ik dacht: de
Hemel hclpe mij.
De Duitsers keken de bunker niet
verder na toen wij eruit gekropen
waren, maar toen wij eenmaal in de
Kommandantur voorlopig verhoord,
waren, heeft men zich daar in. ver
binding gesteld met de S.D., die di
rect zei: De gehele bunker doorzoe
ken. Na een kwartier kwam het be
graven zakboekje voor de dag- Op
een gegeven moment werd het mij
getoond cn zeiden de Duitsers: „Is dat
van tf?" Jk kon het niet ontkennen,
want mijn naam stond erin.
Nu is het merkwaardige, dat dat
zakboekje tot geen enkel ongeluk
heeft geleid, terwijl er toch ernstige
dingen in 'stonden. Ik had er b.v. an
Maan: M.C.V. (Militair Cijfer Vier
kant) deurknop. Het was een code,
die ik voor Alblas mede nemen
moest, en waarvan ik de meeste bij
zonderheden overigens uit mijn
hoofd geleerd had. Men vroeg mij:
Wat betekent dat M.C.V.? Ik deelde
mede, dat betekent: Mededeling Col
lectief in Veiligheid deurknop; als
ik veilig in het buitenland aangeko
men ben, dan laat ik dat woord in
een kort radionieuwtje uitzenden,
ten teken, dat alles in orde is.
Dat geloofden 'zij blijkbaar bij de
S.D.; men is althans er nooit meer
op terug gekomen. Zo heb ik reek
sen van uitvluchten moeten beden
ken om de SD zo goed mogelijk te
misleiden. Op vele punten lukte dat.
Helaas niet op alle. Maar mijn noti
tieboekje heeft daarbij niet de min
ste rol gespeeld. Dat is pas later, na
Lunshof."
van mijnheer
Zy is weggegaan met achterlating
aan mij van haar adres, zijnde het
adres van prof. Casimir in Eindho
venIk heb er over nagedacht- Ais
ik de kans kreeg een paar mensen
te vertellen wat een zonderlinge toe
stand het in het bevrijde Zuiden
was, dan was dit toch wel hoogst
belangrijk. Ik heb twee brieven op
gesteld, die U wel wilt zien als brie
ven vati mij aan twee van mijn
vrienden.
Ik weet helemaal njet cn ik wens
mij er niet in te verdiepen, hoe U
mot vrienden correspondeert; ik doe
het openhartig en heb geen reden
het anders te doen. Ik heb dus zo
eerlijk en zo duidelijk mogelijk op
papier gezet hetgeen ik kwijt wilde
en ten aanzien waarvan ik het nut
tig oordeelde, dat mijn vrienden in
bet Noorden er van zouden weten."
De Voorzitter: „Begrijp ik goed,
aan was een van die vrienden de - -----
heer Bosch van Rosenthal, voorzit- landgenoten en dankte hen, dat zy
(Van een onzer verslaggevers)
Gisteren was het Hari Lebaran, het einde van de vaste-maand,
de hoogtijdag voor hen, die de Mohammedaanse godsdienst be
lijden. Daarom hadden de Javaanse schepelingen in de „kraton"
van de Kon. Rotterdamse Lloyd hun dagelijkse hoofddoek, de
„ikat kepala" verwisseld voor een keurig zwart mutsje de to
pi" en hadden de ,djongos' zich in hun prachtigste sarongs
gestoken. Ruim driehonderd van deze „jongens", grotendeels
afkomstig van*de „Sibajak", „Kota Inten" en „Friesland" zaten
broederlijk naast elkaar in afwachting van de Wahil Agung, de
Hoge Commissaris van Indonesië Z.E. mr Mohammed Roem.
Deze liet echter enige tijd op zich wachten, en aangezien de
jongens wel trek in hun rijst hadden, begonnen ze maar alvast
met de slaraatan, zoals deze feestmaaltijd genoemd wordt.
1 -j den en een tuinfeest bij te wonen.
C16 ffameian Hij stelde het bij/onder op prijs nu
een tegenbezoek in de kraton te
Hiertoe gal dc heer A. Wolvckamp, kuimoll brengen. In bel bü'nntter
hóófd van dc afdeling Indonesische
personeelszaken het teken. „Toean
Polkam", zoals hü bij dc Javanen
heet, vertelde dat de samenwerking
tussen dc Lloyd on dc bedienden
uitstekend was on dat zij daarom ge
heel gratis die fijne rijsttafel kregen
aangeboden. Verder voerde hij hen
in gedachte terug naar de kampong,
waar hun vrouwen cn kinderen ru
ook wellicht aan hen /.alen tc den
ken. Aan liet slot riep het hele ge
zelschap heel enthousiast „tenmah
ltaslh", hetgeen de grote dank ui-
hield voor het gebodcnc.
In welk tempo cr gegeten iverd,
hebben wc moeilijk op ons horloge
kunnen, „timen", want in record-tijd
was een aanzienlijke hoeveelheid
rijst, kip cn et. het geheel overgoten
met een gekruid sausje in de magen
van de inlanders verdwenen. Nati.il
de inwendige mens wat verstevigd
was, begon" een deel al met de feest
vreugde door met een hamer op
klapporljcs te slaan, die dan met een
harde knal tot ontbranding kwamen,
hetgeen blijkbaar nogal inspirerend
werkte op dc lachspieren van dc
feestgangers. Plotseling word het ru
moer verstoord door dc komst van
de Wahil Agung mr. Mohammed
Roem, die vergezeld van zyn echt
genote en zijn secretaris de heer
Soedjono, ontvangen werd door de
heer Th. Ruys. Gezeten voor een
groot schoolbord, waarop met keu
rige letters de gelukwens van de
dag% „Slamet Hari Lebaran" stond
geschreven, luisterde men naar een
zeer dramatische zanger, die een ge
deelte uit de Koran voorzong. Hier-
nu richtte de heer Roem zich tot zijn
wekte hij de Indonesiërs op hard te
werken, omdat een jonge staat, zoals
de Republik Indonesia Scrikat is, al
leen maar hardwerkende mensen kun
gebruiken. Na een luidkeels „Merde-
ka" begon ook de Wahil Agocng en
zijn gevolg aan de slamatan en gin
gen cle overigen .ludruk" plegen,
Dit is oen Madoerces toneelspel,
waaraan een ieder, die zin heeft kan
deelnemen- Ook de gamelan weid
druk bespeeld cn tot ae vroege och
tend ven de volgende dag danste de
jongens op do exotische klanken van
dit by uitstek Indonesische muziek
instrument.
Amerikaanse kruiser naar
Rotterdam
De Amerikaanse kruiser „Co
lumbus", die 13.8D0 ton meet, is
Zondag uit Brest in de haven van
Antwerpen binnen gelopen. De
Columbus, die de vlag van admi
raal Conolly, de opperbevelhebber
der Amerikaanse zeestrijd klachten
in do Atlantische Oceaan cn do
Middellandse Zee voert, zal
Woensdag uit Antwerpen naar
Rotterdam vertrekken.
Zijne Excellentie Mohammed
Roem Tijdens zijn toespraak in de
Kraton van do Koninklijke Rot
terdamse Lloyd. (fiiarn (oio)
IV/T EN merkwaardig symp-
-L*-Moom tijdens de werkzaam
heden van het B.I. te Londen,
aldus de commissie, is de brief
van mr. Ch. H. J. F. van. Hou
ten, sous-chef van het B.I. van
10 Augustus 1944 aan de op 11
Juli 1944 opgetreden Minister
van Justitie mr. G. J. van
Heuven Goedhart, geweest..
In deze brief heeft de heer Van
Houten privé zijn grieven tegen het
optreden van mr Van Heuven Goed
hart te Londen uiteengezet. De com
missie constateerde echter, dat de
brief op papier van het B.I. was ge
schreven, terwijl de heer Somer
heeft verklaard, dat hij. van deze
brief kennis genomen hebbende, het
met de inhoud daarvan voor een
groot gedeelte eens was. Onder deze
omstandigheden 'acht de com missla
het te begrijpen, dat de heer Van
Heuven Goedhart in deze brie? iets
meer gezien heeft dan uitsluitend
een weergave van de privé-gevoe-
lens vnn de heer Van Houten.
Wanneer de commissie een oordeel
moet geven over deze brief wil zij
op de voorgrond stellen, dat het
uiteraard het recht van de heer Van
Houten was een bepaalde mening
omtrent dc politieke inzichten en
omtrent dc beschouwingen van de
heer Van Heuven Goedhart over de
illegaliteit in Nederland te hebben.
Ook als ambtenaar mocht hij hier
omtrent zijn eigen mening hebben,
en onder bepaalde omstandigheden
is het zeer Roed denkbaar, dat een
ambtenaar aan een Minister van
deze inzichten blijk geeft. Wel meent
de commissie, dat een ambtenaar
hierbij tegenover con lid van de Re
gering dc juiste toon in acht dient
le neme». Bovendien behoren amb
tenaren, die een leidende positie in
nemen cn wei speciaal bij een in
lichtingendienst, reeds in het alge
meen ócn zekere terughouden he id in
acht tc nemen. Aan de hier gestel
de eisen ontbreekt echter, volgens de
commissie, in deze brief, wel het een
cn ander.
De toon kan zij niet anders kwali
ficeren dan ais „ruzie-achtig", Zb
meent dan ook een dergelijk brief,
geschreven aan een lid van de Re
gering, ongepast te moeten noemen.
Op*deze gronden keurt zij dan ook
de brief van dc heer Van Houten a£.
(Van onze correspondent)
AMERSFOORT. Minister In 't
Veld heeft Zaterdagmiddag in aan
wezigheid van de commissaris der
Koningin in de provincie Utrecht
cn tal van andere autoriteiten te
Amersfoort de nationale tentoon
stelling ..Schoonheid »in huis cn
hof" geopend.
Burgemeester Molendijk wees er
op. dnt in 1849 voor 540 mlllioen
gulden aan woningen is gebouwd-
Stede bouwkundigen en architecten
doen hun best cr iets goeds en
moois van te maken: van dc inrich
ting der woningen komt echter
vaak weinig terecht. De organisa
ties van hei ambacht en de toege
paste kunst, die deze tentoonstelling
onder leiding van dc architect G,
Rietveld hebben Ingericht, willen
hier laten zien, wat op het gebied
van woninginrichting te bersiken
valt. Minister In 'l Veld Verzeker
de dat de woningen zeker nog ge
riefelijker kunnen worden gebouwd,
hetgeen een verlaging van de bouw
kosten niet m de wég behoeft te
staan. Hij bepleitte voor dit doel
een veel grotere samenwerking tus
sen architect en binnenhuisarchitec
ten, ds huisvrouwen en deskundi
gen op het gebied van verlichting,
verwarming, meubilering, enz,
