m§
Moskou (in de klem), zoekt een
ongevaarlijke uitweg
ffliu,
Administratieve rechtspraak nodig!
(ter bescherming van gemeenschap
tegen willekeur van overheid
Rapport commissie-De Monchy
wil moeilijkheden omzeilen
MULTATULI, de redenaar, huurde
sleepboot om Zierikzee
niet teleur te stellen
Als de rem eens weigert
Twaalf jaar geëist tegen een
ex-politiecommissaris
Malik's politieke landingspoging
tot falen gedoemd
■KdjH
NpiiNM
Frans Vroons bindt
de kat de bel aan
RECHTER, BURGER EN OVERHEID (I)
IN GESPREK MET EEN SPEURDER
Belangstelling voor Jut, de
moordenaar
Waarsm Ghsfarox
bij maagzuur?
CHEFAROX
Nijmegen
Hij woedde in Rotterdam
als SS-er
Zaterdag 5 Augustus 1950
5
Veel belangrijker dan de strijd in Korea op zich zelf, is de
reactie daarop van Moskou. Dat zal wel niemand ontkennen.
De strijd in Korea is een strijd om tijd. Omstreeks 20 Augustus
zullen de Amerikanen met sterke strijdkrachten voor de Ko
reaanse kust kunnen verschijnen. Waar zij nu voor vechten
is het behoud van een bruggehoofd voor de ontscheping van
hun troepen. Worden zij in dit stadium uit hun laatste haven
verdreven, dan staan zij voor de noodzakelijkheid van een lan
ding. Waren zij tegenover Hitier daartoe in staat, dan zijn zij
het ook tegenover de Noord-Koreanen. Zozeer is hun positie
in de Pacific gemoeid met het terugdrijven van de Noord-
Koreaanse invasie, dat zij daarvoor zich iedere inspanning zul
len getroosten. De uitslag van de worsteling schijnt niet twij
felachtig. Een open vraag is nog slechts, hoeveel tijd en mid
delen daarvoor nodig zullen zijn.
De vorige week heb ik betoogd,
dat de Russen zich gedupeerd
moeten voelen. Korea scheen een
even veilig geval als Tsjechoslo-
wakije, waarvan eveneens bekend
was, dat Amerika er geen actie
tegen een omzetten van de wet
zou ondernemen. "Washington had
ten aanzien van Korea nog meer
reden gegeven tot dergelijk ver
trouwen. Nu het toch ingegrepen
heeft wat een politieke onver-
mijdelijkheid geworden was
stond Moskou voor de keus met
de wapenen of met diplomatieke
middelen Noord-Korea te hulp te
komen. Waarschijnlijk gelooft het
niet aan veranderd inzicht van
Amerika, maar meent het dat al
die verloochening bedoeld was om
Blankenstem
Rusland in een val te lokken. Ik
heb daar de vorige week reeds op
gewezen. Was dit vermoeden juist,
dan moest Moskou de diplomatieke
weg kiezen. En dat heeft het ook
gedaan.
Het koos een moeilijk geworden,
zij het ongevaarlijke weg. Want
zoals de Amerikanen te voren
door hun onthouding in, zake Ko
rea zich voor een militaire actie
voorlopig machteloos hadden ge
maakt, zo hadden de Russen dit
in het diplomatieke gedaan door
hun wegblijven te Lake Success.
Hun tegenstanders hebben van de
daardoor verkregen vrijheid van
actie in de Veiligheidsraad terdege
gebruik gemaakt. Geen Russisch
veto zat hun dwars. Daardoor is
de positie ta Lake Success voor de
Russen verloren gegaan. Zij moes
ten daar nu een politieke landings
poging ondernemen, maar tegen
krachten, die met elkaar veel ster
ker zijn dan de hunne. Niet slechts
een overwegende meerderheid,
maar ook de mogelijkheid van een
salvo veto's moeten zij te boven
komen. Dit lijkt onmogelijk.
Desniettemin, de poging moest
worden gewaagd. Tegenover de
meerderheid heeft Moskou het
zwakkere voordeel van het presi
dentschap van de Veiligheidsraad,
dat het chronologisch toeval hun
in handen gespeeld heeft. Het
vergemakkelijkte de terugkeer,
Malik staat er nu op, dat voor
de Koreaanse aangelegenheid
verder behandeld wordt, eerst de
vertegenwoordiger van Formosa
in de Raad vervangen wordt door
de vertegenwoordiger van com
munistisch China. Gromyko's po-
Permanente organisatie
der V.N. voor weizijn
der kinderen
GENèVE. De sociale commissie
van de Economische en Sociale lïaad
heeft hear goedkeuring gehecht aan
het plan tot het vormen van een per
manente organisatie der V.N. voor
het wekSjn van kinderen als voort
zetting en ontwikkeling van het
werk van het Internationale Kinder-
noodfonds der V.N. (Unicef).
ging lag voor de hand. Immers
Rusland zou niet meer verschij
nen m de Veiligheidsraad vóór
dit geschied was. Nu het toch te
ruggekomen is, zou dit een capi
tulatie lijken tegenover de ande
ren, als de voorwaarde achteraf
niet nog vervuld werd.
Het ware echter naïef te gelo
ven, dat enkel dit punt van pres
tige achter Gromyko's aandringen
steekt. Moskou wil zelf niet vech
ten voor Noord-Korea. en het zal
er niet op gesteld zijn dat Mao's
China dat doet. Immers dat kon
in zijn gevolgen even noodlottig
blijken. Maar het wil de hulp van
Mao in de politieke worsteling in
dp Raad. Het heeft die hard nodig.
Moskou zou daardoor over een
stem meer beschikken en dc te
genpartij had kans, bij belangrij
ke stemmingen niet meer de ver
eiste meerderheid van 7 tegen 4
te halen. En dan: Moskou zou een
staat mot recht van veto op zijn
kant hebben.
Het is een moeilijk geval voor
de regeringen, die Mao's regering
reeds, de jure of de facto, hebben
erkend. Kunnen zij die vervanging
weigeren? Daarom wordt de strijd
nu gevoerd als een probleem van
volgorde. De anderen zeggen: „Wij
zijn bezig aan de Koreaanse kwes
tie. Deze is van het opperste be
lang. Daar wordt bloedig gestre
den, dagelijks sterven er van onze
soldaten. Die kwestie moet voor
gaan. China komt daarna".
Men kan nuchter opmerken:
„Waarom die Chinese kwestie
met even afgedaan? Dat kost min
der tijd dan het gekibbel om volg
orde. En Amerika kan zijn veto
inbrengen als het dat verkiest. In
geen geval kan dit tijdrovend
zijn".
Zo eenvoudig is de zaak echter
niet. Na een Amerikaans veto zou
de morele noodzakelijkheid om
opnieuw weg te gaan voor Moskou
te sterk kunnen worden. Waar
schijnlijk is het niet. Rusland zal
dit vitaal gebleken terrein niet ge
makkelijk meer prijsgeven. Maar
men moet daarmee toch rekening
houden. En tot wat heeft men dan
het Kremlin genoopt?
Laat men Mao toe dan zijn er
twee bekvechters voor de Noord-
Koreancn. Amerika heeft voorge-
steld de mogendheden, die invloed
hebben op de Koreaanse comrau-
nis ten, te vragen op een staken j
van de vijandelijkheden bij hen
aan to dringen. Maar stellig zou
voorwaarde zijn: Een terugtrek
ken op de 38e breedtegraad. Dat
ware de volslagen mislukking van
de invasie, een demonstratie van
de macht van dg Verenigde Na
ties. Het ware een debacle voor de
Russische penctratiepolitiek. Rus
land zal dus niet aandringen. Het
ziet er naar uit, dat dit voorstel
de benodigde 7 stemmen in de
Raad .halen zal. Rusland zal dan
wel zijn veto inbrengen, maar dat
staat, voor de „vredelievende"
mogendheid bij uitnemendheid,
wel heel lclijk.Communistisch Chi
na echter zou óf het bereiken van
die 7 stemmen kunnen beletten,
of wel mede zijn veto uitbrengen.
Dan stond Rusland niet meer al
leen.
De mogendheden tegenover
Noord-Korea stellen er natuurlijk
prijs op Rusland te Lake Success
te houden, zonder echter het be
ginsel van de collectieve veilig
heid. dat de zaak van hun eigen
veiligheid is, prijs te geven. Het
China van Mao, te Lake Success
met macht bekleed, 20U daar zeker
de collectieve veiligheid niet be
vorderen. Er is een gezegde in de
„Zwitserse" taal: „Nur die dumm-
sten Kalber wahlen ihre Schlach-
ter selber". Dat is de wijsheid, die
de meerderheid in de Veiligheids
raad nu drijft.
V" féu
5*«38T«f
HILVERSUM. Wanneer var*
een radio-uitvoering een „eigen op
name" wordt gemaakt, wordt zij
dikwijls opnieuw uitgezonden, zon
der dat de uitvoerenden enige ver
goeding daarvoor ontvangen. Zij
achten dat onbillijk, maar de Ned.
Toonkunstenaarsbond is er nog niet
in geslaagd in deze iets te berei
ken. De omroepverenigingen stel
len zich nl. op het standpunt, dat
voor heruitzending geen honora
rium behoeft te worden betaald en
enkele hebben daaromtrent een
clausule in de contracten opgeno
men, die door de artisten moeten
worden, getekend.
De zanger Frans Vroons heeft
thans de kat de bel aangebonden
en heeft de KRO gedagvaard lot
betaling van 175.welk bedrag
hU eist als honorarium voor een
heruitzending van zijn optreden
voor de KRO-microfoon zonder
zijn toestemming en zonder dat hij
daarvoor iets ontving.
Deze principiële zaak, die door
de artistenwereld met grote belang
stelling wordt gevolgd, diende de
zer degen voor de Utrechtse kan
tonrechter fflr. K. Den«js. Voor
Frans Vroons, pleitte mr dr A. A.
Enserinck, voor de KRO mr dr P.
J. Witteman, de oud-minister. De
uitspraak werd op 24 dezer be
paald.
DE t'lcsoogst is in volle gang
gelukig £tj (He het mogen
aanschouwen en die zich niet dik
behoeven te maken welk van de
90 soorten vlos daar op hokken
wordt gezet, of het Friese u'it-
bloei dan wel Balfisclie blauwbloei
ts, of het reretaarsulfls don
wel revelaarskindeevlas iy. Stijn
Streuvels is door de vlas oogstge-
grepen en wijdde er een van zijn
leesbaarste boeken aan (De
Vlaschaard) en dit tecs beujust,
maar menige vrouw heeft onbe
wust de lof van haar linnen en
haar kant gezongen zonder zich
te realiseren dat het eens vlas
wasEn wie lijnolie zegt denkt er
niet aan dat dat kostelyke goedje
uit vlaszaad gewonnen wordt.
Overvlas is een lied te zingen,
dat begint met de windselen der
Egyptische mummies en eindigt
met het tevreden geloei van
koeien die lijnmeel gevoederd
krijgen, maar de «acantïeganger
•tüiens weg toevallig langs een
kleiige vlasakker voert behoeft
dat niet te doen. Hij kan genie
ten van de natuur en een prach
tig natuurproduct, genieten
zonder meerzo maar van hart
•en oog uit.
(Van een onzer verslaggevers)
WE hebben een gesprek gehad met de Amsterdammer
Henri A. Ett. De heer Ett behoort tot het gilde mensen,
dat diep wegduikt in schemerduistere archieven van ons land
en boven komt met de parels zijner speurkunst. Hij reist
naar Zeist, hij reist naar Groningen, hij reist naar Goes, Hij
verschaft zich toegang tot de kelders en zolders, waar dossiers
en mappen en krantenjaargangen met stof bevracht
liggen opgetast. En hij zet zich om nauwgezet daaruit te halen
wat hij zoekt.
(Van een juridische medewerker)
DE gelelde economie, die noodzakelijk is, indien de landen van West-
Europa zich willen handhaven, heeft een oud en fundamenteel vraag
stuk van de democratische staatsordening weer in het brandpunt van de
actualiteit geplaatst; de verhouding van burger en overheid. Wie over
buitenlandse deviezen wil beschikken, wie goederen wil invoeren of uit
voeren, wie een winkelbedrijf wil opzetten heeft een vergunning van de
overheid nodig. Het laten verrichten van overwerk, het ontslaan van
arbeiders is gebonden aan toestemming van de administratie. Zo zijn nog zijn? Natuurlijk voor een deel
ta! i J" 1"~'J
Lcelf, een aantal ontwerpen in om
de administratieve rechtspraak, d.i.
de beoordeling van beschikkingen
van overheidsorganen, op te dragen
aan de gewone rechterlijke macht.
Het voorstel is, na vele jaren te zijn
blijven hangen, ingetrokken.
En in 1935 kwam de commissie-
Kooien met een rapport, waarin
nogmaals een voorstel werd gedaan
om een regeling voor een admini
stratief beroep te maken. Ook dit
rapport bracht het niet tot een wet,
zelfs niet tot een wetsontwerp.
Hoe komt het nu, dat al deze ont
werpen nooit tot wet geworden
Wat zoekt de heer Henri A. Elt in
die archieven?
Dat verhaal wil hier nu verteld
worden. Al op jeugdige leeftijd had
hij belangstelling voor litteratuur
geschiedenis. Op zijn 16de jaar kreeg
j hij een exemplaar van „Max Havc-
I laar" in handen. Dat boek boeide
hem. Die bepaalde satyrieke schrij-
verij lag hem. Uit de eerste ont
moeting groeide een steeds diepere
belangstelling voor de figuur Multa-
tuli. In 1937, na het verschijnen van
Du Pcrron"s „De man van Lebak".
dacht de heer Ett: ik ga eens kijken
wat er over do Havelaar te vinden
is aan gepubliceerd en ongepubli
ceerd materiaal. Die gedachten heb
ben geen vorm gekregen zoals de
verzamelaar zich het had voorge
steld. Toen hij in 1940 conservator
van het Multatu li-museum was ge
worden kon hij Du Perron behulp-
i andere voorbeelden te geven.
Deze ontwikkeling heeft geleid tot
het mtstaan van een zekere span
ning tussen de burger en de over
heid. Er bestaat geen controle op de
wijze, waarop het bestuur zijn grote
bevoegdheden hanteert, cn daardoor
ontstaat een zeker wantrouwen
tegen alles wat „de ambtenarij" is.
Dat wantrouwen is tot op zekere
hoogte gerechtvaardigd. Dat wil niet
zeggen, dat niet de overgrote meer
derheid van de mensen, die samen
de administratie vormen, eerlijk en
plichtsgetrouw is. Maar dat bete
kent, dat de burger het juist aan
voelt, dat ieder mens, die zonder
controle grote bevoegdheden i
oefent op den duur een gevaar
voor de rechtszekerheid. Want al
bedoelt de ambtenaar liet nog
;ocd en al is hij nog zo ijverig
(Van onze verkeersredacteur)
Het zogenaamde hydraulische rem-
systeent op de moderne personen
auto's heeft vele voordelen. Er is
echter één belangrijk nadeel. Dit
systeem kin weigeren. En inderdaad
zijn er gevallen bekend dat een wei
gering ernstige gevolgen had.
Op het Museumplein in Amster
dam, maakten we onlangs een de
monstratie mede van een nieuw ap
paraat dat het weigeren van de hy
draulische rem in dit geval mimo-
Belijk maakt. De heer D. Nauta Jr.
leidde dese kleine demonstratie, die
bijzander duidelijk was, doordat op
een klein wagentje twee wielen,
handrem ên dit apparaat zijn ge
monteerd. Zelfs een leek kan op de
ze wijze in enkele minuten duidelijk
gemaakt worden waar het hier om
gaat.
Als namelijk bij een wagen met
hydraulisch remsysfeem de remlp.i-
HET VRIJ KLEINE Nowee Rem-
veitigheidsuentiet ziet men binnen
de wiite cirkel. Deze foto is opge
nomen tijdens demonstratie op het
aanhanywagentje
dinp lek wordt. is_de remcapaciteit
van dia wagen nihil. Uit de demon
stratie bleek echter, dat met het
automatische Nowee-reinveiligheids-
ventiel de wagen bij een mogelijk
Doorkomende lekkage van de rem
leiding het remvermogen houdt.
Eenvoudig gezegd komt het prin
cipe van deze automatische rembe-
tsctliging hierop neer, dat by het
trappen op de rem, automatisch de
eventuele lekkage van de remleiding
wordt afgesloten.
Het apparaat, dat slechts een be
scheiden bedrag kost, wordt in or-
geveer een uur ap de auto gemon
teerd.
bekwaam, hij zal, als hij bet maar
druk genoeg heeft, niet bereid zijn
om op genomen beslissingen terug
te komen, ook al merkt hij later,
dat zij niet volmaakt juist zijn. Hij
zal niet bereid zijn mot de betrok
kenen de zaak lang en breed te be
spreken en hij" zal al gauw geneigd
zijn om, nu er toch geen controle is,
te denken, dat zijn beslissing de
enige juiste en de enige mogelijke is.
Hierdoor hoort men telkens weer
in het parlement de roep om hand
having van de rechtsstaat, om ver
hoging van de rechtsbesch-rming
van de individu. Wel kan de kamer
in theorie de verantwoordelijke mi
nister ter verantwoording roepen
voor de beslissingen van zijn amb
tenaren, en zij doet dit ook wel tn
bijzondere gevallen, maar dat blij
ven natuurlijk uitzonderingen.
De kamer kent immers lang niet
alle klachten cn als zij ze te horen
krijgt beschikt zij niet over een ap
paraat om de waarheid er van te
onderzoeken. Bovendien is het gun
stigste resultaat van de behandeling
van onrechtvaardige handelingen
van de administratie in de Kamer,
dat er een motie van wantrouwen
tegen de minister, onder wie het
betrokken bureau ressorteert, wordt
aangenomen.
Dit gebeurt niet, omdat ook een
Kamerlid wel begrijpt, dat een mi
nister nu eenmaal niet op de hoogte
kan zijn van alle zaken, die zich op
zjjn departement hebben afgespeeld.
Maar zelfs als het wel zou gebeu
ren, dan zou de gedupeerde burger
er nog niets aan hebben. Wat hij
verlangt £s niet hoi aftreden van een
minister, maar schadevergoeding of
ccn vergunning, die hem geweigerd
Wat men verlangt is dus controle
op de beschikkingen van de over
heid door een orgaan, dat de macht
heeft om de feiten, waarover ge
klaagd wordt, te onderzoeken en dat
bevoegd is om een onjuiste beschik
king te vervangen, door een andere.
Politieke controle door de volksvcr-
tegerwoordiging is daarvoor ineffi
ciënt en onvoldoende. Wat nodig is,
is beoordeling van besluiten en han-
delinge,» van de overheid door een
onafhankelijke rechter.
Reeds lang geleden, toen de
overheidsbemoeiing nog lang
niet zo ver ging als tegenwoor
dig, beschouwde men het als
ccn beginsel van dc rechtsstaat,
dat de administratie bij haar op
treden tegenover de burgers niet
alleen gebonden zou zijn aan
vaste regels, maar ook dat er
ccn rechter bevoegd zou zijn om
te toetsen of zij zich in ieder
afzonderlijk geval wel metter
daad aan die regels hield.
Zo deed in 1891 reeds een staats
commissie een voorstel tot instelling
van een administratieve rechter. Het
voorstel is in de archieven bijgezet.
In 1905 diende de min. van Justitie,
de traagheid van de menselijke
geest, die slechts langzaam een nieu
we instelling in het staatsbestel aan
vaardt. Die traagheid mag men ech
ter niet overschatten. Wij hebben in
JG2S '--i heel nieuw strafprocesrecht
gekregen en wij hebben gezien hoe
na de oorlog met voortvarendheid
de wettelijke grondslag voor dc pu
bliekrechtelijke bedrijfsorganisatie js
tot stand gekomen.
Er moet dus ccn andere reden zijn.
En die is er inderdaad. Controle van
de rechter op overheidsbeslissingeri
bergt een zeker gevaar in zich. Dat
is het best met een voorbeeld aan te
tonen.
Wanneer de overheid een In- of
uitvoervergunning verleent of wei
gert, wordt die beslissing uooraï
bepaald door de handelsafspraken,
die wij met entiere ïönden hebben.
Wij hebben afgesproken, dat wij
bepaalde hoeveelheden goederen
van bepaalde soort zullen importe
ren uit een bepaald land en be
paalde goederen uit Nederland
naar dat land terug zullen leveren.
Wordt nu een importvergunning
gevraagd voor een artikel, dat niet
in de afspraak begrepen is, dan
loopt onze handelsrelatie met dat
land gevaar en dus zal de vergun
ning moeten worden geweigerd.
Zou mi de rechter de bevoegdheid
hebben om die vergunning toch te
verlenen, dan eau in een dergelijk
geval dc handelspolitiek, dia de re
gering met zorg heeft opgebouwd,
daarmee om hals gebracht worden.
Dc administratieve rechtspraak,
die zo nodig is ter bescherming van
de burger tegen willekeur van dc
overheid, kan dus tegelijkertijd lei
den tot doorkruising van het over
heidsbeleid, waarvoor niet de rech
ter maar de regering verantwoorde
lijk is. Vandaar de aarzeling om de
vroegere ontwerpen tot wet te ma
ken. Wij zullen in een volgende be
schouwing zien, hoe een ontwerp
van de commissie-De Monchy. dat in
April van dit jaar bij dc landsdruk
kerij het licht zag. getracht heeft
deze klip te omzeilen.
Advertentie (I.M.)
Omdat Chefarox géén vor
ming van steeds méérzuur
veroorzaakt, zoals bij gewoon
maagzoutvaakvoorkomi Bo
vendien beschermt Chefarox
de maagwand met een ge
leiachtige genezende laag.
MULTATULI
zaam zijn bij het onderzoek, waaruit
„Multatuli en de Luizen" voort
kwam, dat dart ook aan hem is op
gedragen. Zelf verzorgde de heer
Ett enkele uitgaven, zoals de brie
ven aan A. C. Loffclt en schreef
over „De betekenis van Multatuli
voor onze tijd."
Regeringsopdracht
Al die arbeid was voor de rege
ring aanleiding hem ccn opdracht
te geven. Stel eens een onderzoek tn
naar Multatuliana. Die opdracht is
wat dacht U? natuurlijk graag
aanvaard.
En ziedaar, de speurder speurt.
Waar speurt hij naar?
Wel, hij gaat na:
ten eerste, waLcr geschreven is in
de bladen over de lezingen, die Mul
tatuli gehouden heeft cn over de
opvoeringen van zijn „Vorsten
school" (première in 1875);
ten tweede, waar in Nederland
nog iets te vinden is dat betrekking
heeft op Multatuli. Dus versjes,
ex temporeet j cs, aantekeningen in
particuliere dagboeken, enzovoort,
enzovoort.
Tot dat tweede deel van zijn taak
is de onderzoeker nog niet gena
derd. Wel heeft hij er al een uit
voerige correspondentie over ge
voerd. Hij zal straks in alle hoeken
van hel land* families bezoeken, die
wellicht vergeelde brieven, mémoi
res van voorouders, wie weet teke
ningen of vodjes papier bezitten, die
hem een zucht van geluk kunnen
ontlokken. Dc namen van die fami
lies en de voor hem misschien waar
devolle enkelingen staan genoteerd,
hun adressen zijn (met eindeloos
veel geduld) uitgezocht. Door tegen
slag moet men zich bij dit werk niet
laten' ontmoedigen, en de ware
speurder ontwikkelt op den duur
een soort „zesde zintuig".
De onderzoekingen naar betgeen
de kranten over Multatuli's persoon
lijk optreden cn over zijn ..Vorsten
school" schreven, hebben, wordt ons
door de heer Ett verzekerd, allerlei
het licht gebracht, dat de moei
te waard is.
De spreker Multatuli is een man
geweest, die zijn publiek graag liet
lachen. Hij placht dan bijvoorbeeld
een slecht vers zo voor te lezen, dat
zijn gehoor kon vaststellen, dat het
inferieur was. Hü sprak zeer gemak
kelijk, maar naar het schijnt was
zijn voordracht niet vrij van ac
teurspose. In het laatste deel werd
de spreker ernstig, kreeg zijn be
toog ccn profetische allure. Had
Multatuli een ontwikkeld publick
voor zich, dan stelde hij daaraan
hoge eisen. Men moest blijven zitten
tot hij de zaal verlaten had. Hij
gedroeg zich op zijn tournee als een
„grand seigneur", logeerde in voor
name appartementen cn gaf royale
fooien. Hij kon erg lastig zijn. Als
het in zijn kamer een beetje rookte,
zette hij het hele hotel op stelten.
Als een kcllner hem niet bediende
zoals hij wenste, stond hij erop door
een ander bediend te worden. Viel
die in de smaak, dan kon hij zeker
zijn van een ruime fooi. Toen hij
een lezing moest houden in Zierik
zee kon hij niet met het stoom
bootje. Hij charterde daarop een
sleepboot. Dit is karakteristiek voor
deze man, die om met de heer
Ett te spreken - een volkomen aris
tocraat was, die geloofde in een ver
licht despotisme en wiens leven één
grote inspanning was om op het
niveau te komen van zijn ideaal.
Men moet nu weer niet deuken,
dat Eduard Douwes Dekker een
man was, die nooit uit de plooi
kwam. Hij was vlug in zijn bewe
gingen en maakte de indruk zeer
lenig te zijn. In zijn jonge jaren
moet hij een goed schermer zijn ge
weest. Toen later de toenmalige
hoofdredacteur van „Het Nieuws
van den Dag" een z.i. gemeen stuk
aan hem wijdde, heeft het weinig
gescheeld of hij had geduelleerd.
Als in de Nieder Inghelheiro-tijd
een vriend op bezoek kwam, had
Multatuli er plezier in hem uit te
dagen: in hoeveel sprongen kom jij
van het éne trottoir op het andere?
Of: laten we doen wie het eerst bij
de hoek is. Kinderen waren zeer
op hem gesteld, hij was onuitputte
lijk in het verzinnen van gezel
schapsspelletjes, Ook vond hij een
nieuw bewijs voor de stelling van
Pythagoras, waarop hy erg trots
was.
Over „Vorstenschool" is veel ge
schreven. Dc toenmalige hoofdre
dacteur van de Middelburgse krant
..ijdde een feuilleton aan de schrij
ver. Het stuk kon in het première-
jaar niet in Middelburg gespeeld
worden, omdat de rol van Hanna in
handen was van mej. Elise Baart.
Mejuffrouw Baart stamde uit een
respectabele Zeeuwse familie, die
haar familie de schande had aange
daan bij het toneel te gaan. zodat ze
in Middelburg niet geduld werd. In
Utrecht vreesde men relletjes, de
studenten meenden in koning Geor
ge een caricatuur van koning Wil
lem III te moeten zien. Derk Has
pels verscheen deswege om alle ge
lijkenis te vermijden zónder baard,
en het werd geen oproer maar een
ovatie. In Delft werd de schrijver
na de opvoering een huldeblijk
aangeboden. Een van de intekenaren
leeft nog en kon nog geïnterviewd
- orden over deze gebeurtenis. Hij
98.
Multatuli en de misdaad
Al zoekende, en Multatuli zoge
zegd op zijn duimpje kennende, is
het de heer Ett opgevallen, dat de
schrijver zich interesseerde voor
strafprocessen van zijn tijd. Ook
daaraan heeft hfj vervolgens zijn
aandacht geschonken. In een boekje,
dat volgend voorjaar zal verschij
nen, wordt Multatuli's naam in ver
band gebracht met een paar histo-
nsche moordzaken, die destijds gro
te opschudding te weeg hebben ge
bracht, In 1872 werden in Den Haag
vermoord de oude mevrouw Van
der Kouwen cn haar dienstbode
Lee ritje Beeloo. Het was een roof
moord, met een grote buit. Drie
jaar later werd de kellner K. J. Jut
gepakt en zijn vrouw Christina
Goedvolk. Jut, tot levenslang ver
oordeeld. stierf in de gevangenis.
De vrouw is hoogbejaard overleden,
ze kreeg twaalf jaar gevangenis
straf. Een handige kermisreiziger
zorgde dat de naam van de moor
denaar bleef voortleven, in de
krachtpatsers-attractie de Kop van
Jut. Wat was Multatuli's bemoeie
nis met deze zaak? Wel. hij" heeft
fel Juts verdediger aangevochten en
het pleidooi als belachelijk gedefi
nieerd. Veel stof deed ook opwaaien
de moord in Dekkersduin in 1880.
Een Haags knaapje werd ontvoerd
en men vroeg een losprijs van
f 75000. Het jongetje is in de duinen
ircrmoord gevonden. Gestraft voor
deze moord werd dc oud-sergeant
van het Ned. Indisch Leger De
Jongh. Multatuli heeft zijn zoon
Edu voor de moordenaar aangezien.
Een facsimile van de dreigbrief ivas
nl. in de kranten opgenomen en
Multatuli geloofde, dat de brief van
Edu's hand was. Hij gaf hem bij de
procureur-generaal aan, maar juist
enkele uren tevoren had De Jongh
bekend de schrijver te zijn. Nog
twee andere zaken warden aan de
orde gesteld. Die van de weduwe-
Pruimers. naar aanleiding waarvan
Multatuli een pleidooi leverde voor
het natuurlijke kind en. wat men
zou kunnen noemen de Zaak-
Slijmering", waarin de figuur van
Carel Pieter Brest van Kempen, ten
tijde van de Lebak-zaak resident
van Bantam en Douwes Dekker's
directe chef wordt belicht.
Op het ogenblik, dat U dit leest,
zit de heer Ett wellicht over pa
pieren gebogen, oogst van de laat
ste dagen. Hij gRat daar mee door.
Hot is zijn lust, en natuurlijk ook
wel zijn leven.
Maar voor de letterkundige ge
schiedschrijving is het heel plezie
rig, dat er zulke mensen bestaan.
ARNHEM. Dc nu 52-jarige P. C. Versloot is via dc militaire dienst in
Rotterdam bU dc politie gekomen als inspecteur, waar hü zjjn geestelijke
minderwaardigheid camoufleerde door uiterlijk vertoon. Onder de Duitse
bezetting heeft hij als directeur van de gevangenis aan het Haagsevcer de
politieke gevangenen het leven zuur gemaakt. Hij liep tegen de lamp o.a.
door knoeien met distributiebescheiden en werd door de Duitsers voor de
keuze gesteld: toetreden tot de Waffen-SS of gearresteerd worden,
Zo werd deze reserve-officier SS.
man. Op instigatie van de bezetters
werd_ hij commissaris van politie
t" Nijmegen, waar hij zich met de
Duitsers vereenzelvigde. Voor de
bijzondere strafkamer van de Arn
hemse rechtbank werd zijn zaak,
die op 30 Juni geschorst was, voort
gezet met het i-equisitoir van de of
ficier van justitie, mr. De Walle.
Deze hield rekening met verdach-
tes activiteit te Rotterdam, hoewel
de daar bedreven feiten niet ten
laste zijn gelegd.
Hij doolde hier onder meer op dc
arrestatie van de illegale werker
Van der Maas in verband met de
ontvreemding van precisfc-instru-
menten van een oorlogsbodem. De
inspecteur Van den Ende had ver
dachte gewaarschuwd, dat deze in
strumenten waren gestolen in het
belang van het vaderland. Niette
min zette hij de vervolging door.
Van der Maas is later gefusilleerd.
De arrestaties van Joodse landge
noten cn verzetsmensen te Nijme
gen en de hulp aan de S.D. te De
venter achtte de officier bewezen.
Het plaatsen van de Nijmeegse lera
ren op de gijzelaarslijst noemde mr.
De Walle ccn sombere bladzijde.
Gelukkig zijn in dit geval geen do
den te betreuren. Maar de wijze,
waarop verdachte hier te werk ging,
wijst wel op een zeer bedenkelijke
mentaliteit. Met de conclusie van
het psychiatrisch rapport, als zou
verdachte iijden aan ziekelijke
sloor nissen, ging de officier niet
aceoord.
Hij eiste ten slotte twaalf jaar
gevangenisstraf met aftrek van 8
Mei 2945 af.
De verdediger, mr. Van der Does,
klampte zich vast aan het nsychia-
friseh rapport. Men kan zich moei-
Üik voorstellen, dat er iemand be
staat met meer zlchteliike stoornis
sen dan deze verdachte. Daarom
veracht hij de grootst mogelijke
clementie.
