IN HET LAND
MENS
f Sint Pietersberg n
raakte van
j Ir D. C. VAN S
CHAIK
een rusteloos
Ki?. bestaan niet uitsluitend
uit grote steden
Binnenscheepvaart
no een
Slavanteeen mysterieus
gangenstelsel
Vrijdag 31 October 1952
HET ROTTERDAMSCH PAROOL'
VERVOER VIA, RAIL, WEG, WATER
I Talloze inscripties
op de. wanden
Oogziekte wijkt
voor moderne
behandeling
Tachtig procent der
patiënten bleek
geheel gënezen!
t
^tr*,,r; - <1»
>,üïis»
>)é-v?,?^*{^i
EN typisch voorbeeld-van
(Van onze correspondent te
New York)
~VX 7"ANNEER de Europeaan
v aan Amerika denkt, stelt
hij zich gewoonlijk alleen maar
monsterlijk grote steden voor-
met een bevolking die zo goed
als uitsluitend moet leven tus-
1 sen massa's 'steen en staal.'
Amerika' kent de trek naar de
steden' als elkander land. Maar
een dermerkwaardigheden van
dè y.S. is nog altijd het enorme
aantal; dorpjes; kleine gemeen
ten die de 2000 inwoners niet
overschrijden. Er - zijn; zes - ste
den boven de millioen imvo-
ners;; twaalf boven, de half
jninipen.Maar er zijn elf staten
zonder, enige stad van-:100.000
inwoners en. daaronder;vijf die
zelfs gèen stad boven de 50.0QO
inwdners bezitten. Men leeft op;
het platteland doorgaans wijd
uit elkaar in kleine gemeen
schappen.
In. het Midden-Westen, reizend
viel het mij opnieuw op dat men.
niet tot het wezen van Amerika
kan doordringen zolang .mén ver
gelijkingen maakt met do toestan
den in zijn eigen land en uit.die.
vergelijkingen conclusies -wil trok
ken. Het boerenland kan als voor
beeld dienen. Bij ons is land
schaars en daarom dus duur. ter
wijl er eerder te veel dan te wei
nig arbeidskrachten zijn.'' zodat de
arbeid betrekkelijk goedkoop is.-
Onzc boeren moeten zuinig om
springen me: de grond, er uit
halen wat er uit gehaald kan wor
den. maar tegelijkertijd voorzichtig
le 'werk guan
om de grond
niet. uit te
putten.
De Ameri-
knanso boer
zoekt het r.ict
in dc eerste
plaats in een
intensieve bc-
4 jat/itr.-v.grr-jwerking yan
dc grond. De
grond is niet wat hem het meest
kost. maar de arbeidskracht is
schaars cn duur.. Hij Jiccft dus
machines nodig om met minder
hulp van mensenhanden dezelfde
arbeid te verrichten;machines die
pas lonend zijn bij de bewerking'
van een flinke lap grond. Terwijl
de Hollandse boer er op uit is de.
grond zo productief mogelijk tc
maken, zoekt ,de Amerikaanse het
in de grootst mogelijke productivi
teit van de arbeid.. Hij spripgt dus
niet zuinig óm met zijn grond.'
maar met de tijd die hij.in de be
werking steekt.
De boerderijen zijn 'dienovereen
komstig gemiddeld genomengroot.
Wanneer men dan ook door het
Midden-Westen reist, ziet men
mijien achtereen niets dan be
bouwde velden. Van de hoofd
wegen buigen weggetjes en paden"
af naar de wijd verspreid staande
hoorderijon. Voor -de statistiek kan
geen boer aanspraak maken op die
naam. wanneer zijn grond "kleiner
is dan drie acres (een bunder is
215 acre) cn in productie minder
opbrengt dan 250 dollar per jaar.
In Illinois is de gemiddelde grootte
van een boerderij t59 acres met
een waarde aan land en gebouwen
van ruim 28.000 dollar. 1
Veel geld gaat zitten in< de ma
chines. Een kleine boer heeft al
gauw een paar duizend dollar
^nodig voor dc aanschaffing van
machines en moet. om eer. boer
derijtje te beginnen, over. een ka
pitaaltje beschikken van minstons
5000 dollar, De bank is dcgeldr
schieter, maar de boer leent liever
0 bij familie of vrienden. Iets_ anders
is-. het wanneer hij voor zijn dag
gelden een voorschot behoeft op
de producten die hij niet zelf naar
dc-markt brengt cn dus niet direct
betaald krijgt, maar volgens con
tract levert aan een bepaalde af
nemer. Voor dergelijke voorschot
ten richt hij zich in de regel tot
de bank.
cn andere deler? van het Mid
den-Westen wordt gezaaid om
erosie hetwegspoelen van de
vruchtbare grond ten gevolge
van dc hevige regens) legen, tc
gaan. Sojabonen cn haver wor
den aan dc buitenkant gezaaid,
om dc binnen'- de bogen ge
plante gewassen de nodige be
scherming te bieden.
Indrukken
j uit het
Midden-
Westen
T> wegen, waarlangs het,
leven ieder mens naar-
zijn groter of kleiner suc
ces in deze wereld leidt,
zijn vaak grillig en soms-
ogenschijnlijk andere dan
waartoe zijn' talent hem
voorbeschikte. Deze ge
dachte. drong zich op; aan
de voet van,de .St. Pieters
berg toen .'wij- tegenover
een man gezeten waren,
die sprak met een leven
digheid, .welke een harts
tocht verraadde over dat
gene wat zijn leven tot de
laatste dag volledig zal be
heersen: de zich in eeuwen
verliezende - geschiedenis
van de Sint .Pietersberg.
Bijna eén kwart eeuw
geleden heeft de berg'hem,
Ir D. C. van Schalk, in zijn
ban gevangen, de man. die
door zijn talent en oplei
ding voorbestemd scheen
een leven tc vullen rr.et
koele berekeningen. Maar
het lot had andere plannen
met Ir Van Schaik, die
ruim. veertig jaar terug in
Leiden op zijn schriftelijk
eindexamen zijn kennis
van geschiedenis met een
povere 2 zag beloond. Het
heeft van de wetenschap
pelijke technische Van
Schaik, die eens," bijna een
kwart eeuw geleden dc
Sint .Pietersberg voor het
eerst met ingeniéurs-ogon
zag en er een tunnel door
groef. een militair, en cul
tuurhistoricus. een geo
graaf.'een geoloog, een bio
loog en botanicus gemaakt.
Een man, die de geheimen
van de merkwaardigste
berg, die niet alleen ons
land .maar geheel Europa
heeft, kent als geen ander
in Nederland. En een man
bovendien, die er boeiend
over vertelt cn in staat is
iéts van hetgeen hem zo
volkomen in de greep
houdt over te brengen op
een ander.
Wie naar hom luistert be
merkt spoedig, dat de Sint
Pietersberg van ir Van
Schaik óók een rusteloos
mens heeft gemaakt. Har
de feiten, waarover het
hiér weinig zin meer heeft
na te kaarten, hebben
naast de rusteloosheid ook
de haast in het leven van
deze opvallende ingenieur
gebracht. De jongste ge
schiedenis van de berg
dwong hem hiertoe, sinds
de Eerste Nederlandse Ce
ment Industrie zich door
aankoop van de berg In
het midden der* twintiger
jaren de mogelijkheid crc-
eerde de mergel af te gra
ven en via een bedrijf,
waarin millioenen werden
geïnvesteerd, Nederland te
voorzien van cement. Gul
zige grijpers hebben de
berg sedertdien jaar in
jaar uit afgetast on zullen
dit nog vijftig, zestig jaar
doen om een naar huizen
en gebouwen hunkerend
Nederland de grondstof
voor beton te IWeren. Nu
komt de E.N.CX tot een
jaarproductie van 600.000
ton, maar ons land zal
steeds om méér blijven,
vragen. Tot de Sint Pie
tersberg voor een zeer be
langrijk deel over geheel
Nederland is uitgesmeerd
en er van zijn geschiede
nis weinig meer is over
gebleven, dan wat. er op
papier is vastgelegd.
IN de loop van vela eeuwen
werden de gangen steeds hoger
en breder doordat blokken mer
gel toerden afgestoken. Over
vijftig, zestig jaar zal er van
deze gangen nog maar tocmig
ovcrgeblcucn zijn.
DE boer die. zich arbeidershulp
voor het gehele jaar kan ver
oorloven, betaalt een loon dat va
rieert van ongeveer155 tot 200
dollar per maand, al naar gelang
dc knecht ongehuwd of gehuwd is.
Dc gehuwden krijgen..vaak vril
wonen, licht, eieren cn melk cn
een stuk grond voor de moestuin.
De werktijden zijn lang, wht in
het boerenbedrijf niet anders kan.
Maar veelal nemen boer en knecht
afwisselend een weekend het werk
waar, zodat-'leder per maapd even
veel vrij heeft. .Een'* bonus ver
hoogt de ambitie van de knecht.
Dio bestaat bijv. uit een dollar per
varken, dat -tot. marktgcwicht is
opgefokt; drie dollar per big voor
'elke big die de zeug boven een
vastgesteld gemiddelde tor wereld
brengt; 3 tot 6 cent van dc op
brengst der melk; een bedrag per
bushel graan of per honderd pend
verkocht vlees.
Voor het werk op een boerderij
van 150 .acres, waarop 15000 kip
pen. 300 varkens cn 200 schapen
gehouden worden, /beschikte de
boer, over. één vaste knecht en
twee. jongens in lósse,'dienst. Maar
het voederen geschiedde machi
naal, evenals het vullen der drink
bakken Op een andere boerderij
werd het voer voor 150 a 200
stuksvee machinaal gemengd en
naar dè troggen vervoerd. Ook op
de groentckwekerijcn - speelt de.
machine 'een rol, zij het .ook on
dergeschikt.
De Amerikaanse vrouw werkt
beslist harder- dan bij ons.
Zelfs op fde grootste boerderij'
heeft zij 'geen andere hulp dan"
die van haar dochters. Vrouwe
lijk dienstpersoneel op;hct land
bestaat niet. De huizen, zien er
overal even keurig uit. Alleen,
ze missen de intimiteit, de per
soonlijke noot die men in Euro
pa zozeer op prijs stelt..-Men
geeft meer om het practische
van eeninrichting dan. om
sfeer, waardoor de interieurs
een zekere.eenvormigheid ver
tonen. zoals de. "dorpjes en
stadjes dat ook doen.; ;J
DE Amerikaanse .boer is door
hef gebrek öan orbcids--
krachten gedwongen veel ma
chines aan .te schaffen. Maar
iict pebïT'ïfc van machines is
pas lonend, wanneer fiü'ouer een
flinke lap proud kan beschik-.
ken. Hij springt dan pok niet
zuinig om, »»et *-ij» grónd. Ge
lukkig voor item .is cr ruimte
genoeg. j
(Van onze- verkccrsredacteur)
Dc Nederlandse binnenscheep
vaart heeft nog steeds een ïcer bis
langrijke, ja. overheersende. pusKfe
In het totale Nederlandse goederen-
vervoer. Dat blijkt duidelijk uit dc,
vervoerscijfers over 1051, welke on
langs-- gepubliceerd zU" 'In de
MaandsLitlstick van verkeer cn ver
voer,:'cch uitgave, van' het Centraal
Bureau, voor, dc Statistiek.
Van de drie vervoerstakken In het
binnenlands goederenvervoer
rail, water en weg, heeft, als
men alleen let op het vervoerde ge-
.wicht, in het afgelopen jaar, de.weg.
het gïóotslc deel voor zijn rekening"
genomen. Volgens groveischaltingcn.
die een afwijkingsperccntage kun
nen hebben van 20 beliep het
inlcrloeale wegvervoer 48,9 mlllioèn
ton,1 terwijl hetlocale - wegvervoer
nog 99,8 millioen ton vervoerde,'te
zamen dus bijna 150 millioen ton.
Dc ..binnenscheepvaart vervoerde in
het binnenland in 1951. Inclusief het
eigen vervoer, 39,9 milUocn, en dc
spoorwegen 1C.1 millioen, - cijfers,
welke beide zeer precies
Tegenover dc" vooroorlogse; gege
vens is er één sterke verandering!.
Wc zien; dat het totale vervoer in
de' binnenscheepvaart in 1938, ruim-
25 milliooi) ton bedroeg cn nu bij
na. 40 .millioen, hetggen een stijging
inhoudt van 56Ni: voör het railver
keer zijn doze. ajfers; resp, bijna 10
millioen tón cn ruim -16 millioen
ton. een' stijging.dus van bijna 70<1:
on voor het interlocale wegvervoer-
20 millioen cn bijna .50 millioen ton,
of wel een stijging van 150 Ti-
Bij het grensoverschrijdend' ver
voer liggen'dc cijfert Tpchccl anders.
Daar heeft.de binnenscheepvaart een
•alles overhèorscndc-plaats. Die ver
voerstak neemt hier niet minder
dan '45;4' millioen tan voor zijn re
kening. terwijl - het rail vei voer
slechts '6.4' millioen 'ton vervoerde
en het wegvervoer 1,7 millioen- ton.
Ook afstand
.OokJri een derde óategor ie'wordt
dc binnenscheepvaart .winnares; en.
daardoor nummer één in de cind-
klassificatic. Men moet nL niet'al
leen letten op het - vervoerde - ge
wicht. maar ook op dc afstand,
waarover vervoerd wordt; Dan
•b'lyk't,: dat dc binnenlandse vaart
(dus zonder dc internationale bin-,
nenvaart): niet minder dan 3933
milliociv tonkilomctcrsvoor. haar
rekening nam; de spoorwegen haal.
den in het binnenlands vervoer
24G0 millioen tonkilometcr, 'terwijl
het interlocale wegvervoer „slechts"
1247 millioen tonkilomctcrs haalde.
Uit deze. laatste cijferreeks blijkt
vooral de. belangrijke positie van
dc; binnenscheepvaart.
Het samenvattend overzicht, dat
voorkomt in de Maandstatistiek van
verkeer en vervoer. deelt verder
mede, dat het goederenvervoer in
de zeescheepvaart in' 1951 48,3 mil
lioen ton haalde. Na d<a oorlog
startte Nederland in 1946 met 11
millioen ton; er is dus wel regelma
tige vooruitgang tc zien.
Bijzonder triest x(Jn dc cijfers
over de verkeersongevallen, waar
In 1951 ruim 1000 doden vielen. In
1951 telde men in totaal 73523 ver
keersongevallen tegenover 46.655
in .1938 cn 26.501 In 1946, uok
hier dus een voortdurende stijging-
Er Is voor deze sttfglng één verkla
ring tc vinden In dit overzicht/na
melijk de toeneming van het weg
verkeer: als we aannemen, dat' dc
verkeersdrukte op dc rijkswegen In
1938: 100 beliep, dan was dlc in het
afgelopen jaar 205 geworden, dat
betekent dus, dat het verkeer op dc
wegen ruim verdubbeld Is,
.Van ir Van Schaik kan bepaald
niet worden gezegd, dat hij de rijke
cn veelzijdige' geschiedenis van de.,
berg niet onder de aandacht van vele -
tot beslissingen geroepen instanties
heeft gebracht. Tientallen publica-
ties van zijn hand getuigen van die
grote, onvoorwaardelijke liefde voor
de Sint Pietersberg, i
Toen in 1949 de Provinciale Com- j
missie voor het Wetenschappelijk^
Onderzoek van de Sint Pietersberg
ir Van Schaik verzocht om, vóórdat i
het tc laat was. nog het Zuidelijkst
stelsel en het even mysterieuze gan
genstelsel „Slavante" met al hun bij- 1
zonderheden voor- de geschiedenis
vast te leggen, heeft de E.N.CX het
voor een belangrijk deel aan deze
commissie financieel mogelijk ge
maakt, dat ir Van Schaik en zijn as
sistent J. A. Th. Dielis hun explora
ties konden ondernemen.
Achter de petroleumvergasscnde
lamp van de man voor wie de zwart
ste duisternis in 't gangenlabyrinth,
dat gemeten naar de lengte der gan
gen een uitgestrektheid van ongeveer
250 kilometer heeft, geen geheimen
meer kent. sedert hij £i een kwart
eeuw geleden zijn eerste voetstappen
zette, zijn wij_dc berg ingegaan. Uren
hebben wij er gedwaald door een
wirwar van wegenV waarvan" het ont
staan zich" verliest in de eeuwen.
Van het waarom van - ir - Van
Schaik's hevige passie is.ons iets:dui
delijk geworden. Van zijn ontzaglijk
omvangrijke arbeid ih het tot dus
verre minst bekende gangenstelsel,
Slavante, dat via het zogenaamde
smokkelgat' verbinding heeft met
het Zuidelijke stelsel, doorlopend tot
^in België, ook.l"
p'Hier hebben Van -Schaik-on de
"heer Dielis in drie 'jaren bij-het
'schijnsel van hun lampen'meter voör
meter de in vroeger eeuwen al om
'zijn zachte bouwsteen uitgegraven
Sint Pietersberg verkend, in kaart
gebracht en de wandopschriften'
overgenomen.
Het werk. van de beide onderzoe
kers. die nog vele maanden zullen
nodig .hebben, voor dat hunstellig
honderden pagina's omvattende rap
port gereed zal zijn, was niet-steeds
zonder gevaar. Hun weg voerde vaak
door instortingsgebieden. waar de
altijd meegenomen hamer de wanden
beklopte en het oor scherp luisterde
of het „pitste" (kraakte).
Ir Van Schaik. soms fotograferend,
dan weer metingen verrichtend, dik
wijls :op de grond liggend, in de
vochtige mergel om bij het suizende
lamplicht het resultaat voorlopig in
kaart te brengen, de heer Dielis, al
les copiërcnd wat wanden en pla
fonds der gangen aan opschriften cn
een ver verleden
tekeningen
droegen.
De jaren van ir Van Schaik en de
Sint Pietersberg zijn. naar de eeuwig
heid gemeten, geteld. De grijpers
van de EN Cl graven gestadig hun
weg naar het einde -van de berg. Oók
naar het einde van een uniek stuk
levende Nederlandse geschiedenis,,
waarvoor de ogen van velen zich
te laat openden. Nóg kan een huidige
generatieiels er van in de herinne
ring vasthouden door een bezoek aan
de Sint Pietersberg. Van zijn helling
i neerziende in het Maasdal, stonden
wij- naast ir D, ,C. van Schaik, die
zwijgend de vlam van zijn lamp
doofde, zoals hij dit in een kwart
I eeuw al. ontelbare keren heeft ge-
daan, wanneer hij uit de duisternis
het daglicht tegemoet trad.
&Iaar die andere vlam, die van
zijn grote passie voor berg. waarin
de historie 7.0 fascinerend tot hem.
sprak, zal niet eerder doven dan op
I de laatste dag van een grillig vcr-
J lopen ingcnieurslcvcn.
OVERAL in dc gangen van cc
Sint Pietersberg zijn de wanden-
bedekt met inscripties in dc
weke mergel. Vaak komt men er
dc naam Dorïo tegen, een van dc
gidscnfamilies van tcic "dc leden
van geslacht op geslacht door dc
gangen hebben gedoold. De sig
natuur uan de Masse is bijzon
der ititeressuit omdat het deze
Franse genie-officier was. die in
17.S4 voor het eerst een groot
gedeelte van. her ondernnrdsc
gangenstelsel in kaart bracht.
IN ccn kwart eeuw heeft ir D.
C. van Schaik de Sint Pieters
berg Ieren kennen als geen an
der, Ontelbare keren, verdween
hij in het doolhof van gangen
om er altijd 1 occr nieuwe ont
dekkingen fc doen, die hem dc
kèle ajgcgrauen gangen.
geheimen uan vele cetrtcen rtui-
delykcr maakten. Hier staat hi]
voor zijn „grote passie", waar
aan dc grypertf van de E.N.C.I.
rusteloos verder knagen voor dc
winning van liet cement. Rechts
een ir Van Schaik ziet wen cn-
Proeve* met terrcmiyeme
NEW. YORK.. Trachoom x> ccn
oogziekte, waaram millioenen 'men
sen over de gehele wereld lijden en.
die dikwyls volledige blindheid tot
gevolg heelt. In de'laatste tijd heb
ben geneeskundigen, uit verschei
dene landen medegedeeld, d.it terra-
mycine een ,,z.g. anti-bioticum.
bacteriën dodende stof m óe
meeste gevallen genezing om bren
gen.
Dr Izzet Bilger. die verbonden is
aan het ziekenhuis en de polikli
niek voor tracheom van ae stad
Adana in Turkije, dcch mede. dat
hij "00 slachtoffers van deze uiterst
besmettelijke, ontsteking der oogle
den met ..zeer goed gevolg" met
terramyeine hooft behandeld. Onder
zijn patiënten waren 640 leerlingen
van con speciale school voor tracho-
mateuze kinderen. Tachtig pet, van
hen genas binnen twaalf weken,
slechts vijf kinderen vonden geen
baat bij de behandeling. Enkele
chronische, gecompliceerde gevallen
vergen vele maanden tot volledig
herstel, doch* bij zulke patiënten
kan o.a. chirurgisch ingrijpen de
kuurperiode veelal verkortLii.
Japanse onderzoekers hadden
reeds tevoren, bericht, dat terramy-
ciuc van grote waarde is bij de be
handeling, van trachoom. Dr Yuki-
hiko Mitsui eiv zijn collegae, allen
verbonden aan de oogheelkundige
afdeling van dc medische faculteit
der universiteit van Kumamoto.
hebben bij de behandeling van 700
patiënten geconstateerd, daV ncote
trachoom in het beginstadium snel
en zonder uitzondering met torra-
mycinc kan worden genezen. Ook
een gevorderd stadium reageert de
ziekte merkwaardigerwijze gewoon
lijk snel op terramycine. deelde dr
Mitsui meac. Kleine doses brengen
„Jn weinige dagen" genezing.
Trachoom wordt thans in Japan
op grote schaal met terramycinc be
handeld, voornamelijk als gevolg
van 't werk van dr Mitsui's groepen
van dr Kanatn Ito en anderen. Naar
een schatting van het Japanse mi
nisterie van Volksgezondheid kun
nen, van de: honderdduizenden Ja
panners. die deze ziekte jaarlijks
opdoen, tachtig pet met antibiotische
therapie worden genezen.
