Nicolaas Elias: Schieddms burgemeester 1748-1752 5: i KREUGER .Vertegenwoordiger van de Regententijd 'P Schiedams lager voetbal heeft redelijke kans AGENDA 3BWM«W waarditf TWEEHONDERD JAAR GElEDEN. Prisma Anker Horloge H. Th. v.d. VLERK DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB Wilton-Feijenoord krijgt voor de tweede maal het leidende Zuiderster opbezoek Indische prins huwde op de Grote Markt Vrije middag voor sigarenwinkeliers Gemeentebegroting is ingediend - 1 59.75 -S5.75 -106.- 87.« 104." 125." Jubileumconcert Excelsior Schoenen van Dijkstal, binnen ieders bereik! IÉfek-, Vrijdag 31 October 1952 'ANJJAAG, de 31ste October, is het precies tweehonderd jaar geleden V dat op de buitenplaats „Rustenburgh", burgemeester Nicolaas Ellas dtieof. Slechts vier jaren bekleedde hij het ambt van hoogste bestuurder v&£ de stad Schiedam. Geen man van grote werken is hij geweest, noch iemand die door zijn bestuurskwaliteiten bijzonder tot de verbeelding van net nageslacht spreekt Toch is het alleszins de moeite waard hier iets meer te vertellen over deze figuur, wiens levensloop wel kenmerkend is geweest voor een van de meest opzienbarende perloden uit ome geschie denis na de geboorte van de zelfstandige Nederlandse Staat: de Regen* tentijd. ^Toen Nicolaas Elias met zijn vrouw, telg uit een Schiedams re gerend geslacht, zich hier kwam vestigen, behoefden zij zich aller minst een buitenbeentje te voelen. De familie van Hillegonda Bos schaert, Elias' vxouw, had immers genoeg connecties. Haar broer Hendrik Bosschaert was burge meester en raad en broer Carel schepen. Hendrik van dep Heim en Piet er den Beer hadden aspiraties in de richting van het burgemees terschap ze waren neven en ook bij joan van der Reim. even eens burgemeester, kon Nicolaas Elias geen kwaad doen. - Onmiddellijk na aijn komst werd Nicolaas Eliaa bepoemd tot BChefc pen van 4e stad Schiedam, welk ambt hij zou blijven bekleden tot 17 4 B, toen hij burgemeester werd. Een jaar voor zijn overlijden in 1753 werd. hu Qdk co* raad ter ■Admiraliteit op de Maze te Rot terdam^ In zijn boeit over het geslacht -j m 1937 uitgeven, aangehaald die Nieol^üs Elias in de periode van yi^ry-lftó vanuit Schiedam aan zijn. broer Arnold us in Amsterdam sdhreef. Zij geven voortreffelijk fweer het regentenbestaan zoals jdat in die dagen in een kleinere .stad met eigen betekenis werd be leefd. i Zo wordt In deze briefwisseling <j.a, beschreven hoe ieder jaar de .bezetting van de regeringsambten als belangrijkste gebeurtenis van heel het jaar plaats vindt. Het was ficn onderlinge koehandel, die niet altjjd in even grote harmonic tot 'een einde werd gebracht. Verschei dene ambten, die alle geld in het laatje brachten zonder dat er al teveel yoor behoefde te worden gedaan, waren immers minder aan trekkelijk door de in de ogen van de heren regenten niet juiste ver houding tussen de beloning en het toch nog noodzakelijke werk! Ook waren, er ambten, die de bekleders ervan buiten het can&ldaatschap voor een eventuele burgemeesters vacature hielden, Nicolaas Elias, die de functie van president van de schepenen "als een merkbare -last droeg, schreef o.a. aan zijn .broeder over de kapitein van de burgerij. Deze moet om bij zijn (Advertentie I.M vanaf f 49.75 15 steens ancre Vraagt grate prijsvraagformulier bij: Eotterdamsedü'k 368 - Tel. 67593 Op de hoek van de Lange Nieuw- straat en de G. Verboonstraat bot ste gisteren een 16-jarig meisje E, v. d- G. tegen een auto. Ze liep schaafwonden op en kreeg een ern stige wonde in het gelaat. (Advertentie I. M.) BROERS VEST 6 biedt U 'n pracht sortering la SHAWLS 3.95 4.25 W. VESTEN 19.75 21.50 Gev. handschoenen 12.90 15.90 17.90 SLIPOVER? 12.90 14.90 ZIET ONZE ETALAGES Zen imposant gezicht is het van de Vlaardingerdijk af neer te zien op de woningbouw ire de polder JvleuWland. Op het ogenblik heeft de firma. Mays en De Winter daar 464 woningen onder handen. Twaalf woningen aan de Troel- stralaan kwamen tot dusver voor bewoning gereed. Van 8 Novem ber af zal er meer schot in de verhuizing naar Nieutuiand kun nen komen. Met ingang van die datum gaan de bouwers per week gemiddeld 8 tot 12 klaargekomen woningen opleveren. schutters bemind te zijn „sekerlijk met haar meer drlneken als mijn sal lief sijn en daarbij ia het waar nemen van de wachten al vrij las tig." Dat men in de Schledamse dre ven zich liever niet aan el te grote uitspatingen waagde, blijkt wel uit een mededeling van Nicolaas Elias over het bezoek van een Statencommissie aan Schiedam, die vóór haar vertrek nog een ontvangst zou orga niseren waar de Schiedame re- genten echter niet kwamen „om dat sij Rotterdamse gasten ver- sogt hadden en wij bedugt wa ren, dat het daar wat heet van de rooster soude gaan". Men vermaakte zich liever met „een partijtje op de biljart" en „een ptketle speeien". Dit laatste gebeurde op de bui tenplaats „Rustenburgh". die ge legen was in het gebied waar tus sen Nieuwe Haven en Buitenhaven nu de Plantage met Lange Nieuw- straat cn Tuinlaan is te vinden. De tuin, „plantage" zo schrijft Elias, dwingt met de buitenplaats zo de bewondering af van -ae genoemde Statencommissie" dat se altemaar haar dagen op so een aangenamen plaats wel soude willen ijndigen". Op „Rustenburgh" ontvangt het echtpaar Elias, dat kinderloos bleef, voorname gasten, terwijl ook bur gemeester Hendrik Bosschaert en schepen Carel Bosschaert er in 1746 nog komen wonen. Maar niet altijd komt men op bezoek op „Rustenburgh", ook meermalen trekt de familie Elias er met de andere notabelen op uit. Sinds 1742 neemt Nicolaas Ellas deel aan het „maandelijksche ge zelschap", dat beurtelings bij een van de leden een plaats vindt en een enkele maal bulten de stad gaat, zoals b,v. naar de vorstelijke buitenplaats „West Camp" van de heer JPielat in Den Haag. De vroomheid Een nóguiïgelezener kleinere schare moet" zich ieder© week weer op Woensdag hebben verenigd: "Vier jaar na z'ijn komst mag ook Nicolaas Elias zich voegen bij dit gezelschap, dat de burgemeesters en de naaste candidaten voor dit hoogste ambt omvat. Overigens, ook hierin blijft men binnen de gren zen van het betamelijke, hetgeen voor een groot deel te danken zal zijn aan de sterk Calvinistische inslag van het persoonlijke leven, dat echter de geldhonger een aller- welvoegelijkrte plaats geeft, zoals in een brief van Nicolaas Elias, waarin hij spreekt over het over lijden van zijn opvolger van wie hij een levenslang jaargeld van f 1500 bedongen had(l); „Welk sterfgeval seekeriijk voor mijn vrouw (deze zou de helft van het jaargeld ook na eventueel eerder overlijden van Nicolaas hebben ontvangen) en myn een groot verlies is en waarlijk als een besoekinge kan en moet aange merkt worden. Dog wat sal men daar tegen doen. Best is de besoe- kende hand te kussen en ons Godts wille te onderwerpen, en dewijl wij geen kinderen hebben so sullen die daardoor niet benadeelt wor den. En indien Godt Almachtige ons laat houden hetgeen wij heb ben so sal dit door Godts goed heid geen veranderingh in ons 1 evens weysen veroorsaken als wat meer op onse depanse te xnen- gieeren". De Amsterdamse periode Voordat Nicolaas Elias in 1739 naar Schiedam kwam_ om er zyn leven met het vierjarig burgemees terschap af te sluiten, was hij in Amsterdam woonachtig in. het stadhuis. Dit wonen daar was een uitvloeisel van het .feit dat hij in 1712, op 21-jarige leeftyd, was be giftigd met het ambt van concier ge van het stadhuis, een functie die tweeledig was en eigenlijk in hield dat de waarnemer ervan kastelein van het stadhuis was en hoofd van de roedragende boden Officieel bracht deze betrekking een salaris van twee duizend gul den op, maar in werkelijkheid was het heel wat meer, hetgeen trou wens wel blükt uit het toch voor die tijd wel bijzonder hoge bedrag van f 23.000 dat door familieleden die tij wel hoge bedrag als waarborgsom moest worden gestort. Toen de opvolger van Nicolaas Elias, weer een familielid van een nieuwe burgemeester, het ambt aanvaardde, verplichte htj zich niet alleen tot een levenslange uitke ring van f 1500 P« jaar aan zijn voorganger of van f 750 aan diens weduwe, maar ook ging hij aan zijn moeder een levenslang jaar geld van 1000 geven plus de Huisvesting van deze. eveneens In het stadhuis. Dat de plaats die Nicolaas Elias zich bij de „baantjesvergeverij", kenmerkende bezigheid van de Regententijd, dank zij de bemoeie nis van zijn vaders volle neef, Ger* brand Pancras, had weten te ver schaffen, hem geen windeieren heeft gelegd, mocht blijken uit zijn latere levenswijze als regent op hei Schie- damse „Rustenburgh". (Advertentie I.M Op «J© laatst© show van visitalassan in Amsterdam ■werd als beste en meest modieuze tas getoond: een lage overslegtas met brede bodem, gewatteerde over slag, moderne sluiting en met verstelbare riem io- dat zij als handtas en als schoudertas te gebr uiken was. Dit is nu een aanbieding van zulke shawtassen, dit is een lage overslagtas met brede bodem, 20wel hand- als schou dertas. gewatteerde over slag, fantasieslot en met zijde gevoerd, alleen behoeft U er geen tientje voor te be talen, zoals voor de minste tas die op de show ver toond werd. Zaterdagmorgen om 9 uur koopt U uit onze enorme collectie visltetassen diezelf de plastic visitetas in zwart, maar ook in de moderne zach groene en beige tinlen voor m „De Smu ':oek" (Soutera n) Al heel. U nog zo'n fijne smaak, en a! uent U nog zo verwond, dit jaar koopt U de choco.aicletters in de Choco: aler.e. Geen klaine letters maar van die hele zware, kanjers van letters en U kunt er gerust een paar extra nemen, went dit jaar betaalt U geen 55 cent voor een (etter maar vanaf Zaterdagmorgen koopt U ze in de #4 Smulnoek voor JÖE. maar-... nlat wachten tolde laalsia week/ Onze beken da Moccaifangan 200 gr. 39c Je WINKELCENTRUM 81NNF.NWE0 2D36. De duiker meldt telefonisch, dat het hein vnj eenvoudig voorkomt de schotel te Ren ten, „Ik sta hier bij een soort deksel," meldt bij, „en jk vermoed, dat de mannen daardoor zijn ontsnapt. Kunnen jullie een kabel neerlaten? Die kan ik dan vrij gemak kelijk bevestigen," „Ac- coord", antwoordt ce commandant wij zullen de kabel neerlaten. Denk je, dat'Maar don hoort hij de duiker op eens angstig schreeuwen. „Daar komt iets aan!" roept hij, „hijs me dl reet op, ik verkeer in gevaar!" „Hallo!" schreeuwt de commandant terug, „wat is er aan da hand?" „Een onderzee boot!" roept de duiker met een benauwde stem; „haal mij direct naar boven. Hij probeert Wat de vreemde onderzeeboot probeert, ver staat de commandant niet meer: de telefonische verbinding wordt verbroken. Via een. dubbel luik is de diepzeeduiker door de kleine onder zeeboot „opgenapt"' en de kabel is doorgesneden. Voor de SchiedamsB lagere KNVB-vcrenlglngen bestaat er na de hoop volle resultaten van j.l. Zondag een redelijke kans om zich nog wat ver der omhoog te werken. Excelsior *20 HrUfit het Leïdse, „Roodenhurg" te gast, een vereniging die, evenals onze stadgenoten één der laatste plaatsen bezet, met een gelijk puntenaantal als Excelsior. De winnaar van deze ontmoeting1 zal voorlopig Iets ruimer kunnen ademen en wjj verwachten dan ook dat het aan de Oude dyk spannend zal toegaan. Het terreinvoor deel Jn aanmerking genomen, souden wli Excelsior de beste kansen op een overwinning willen geven. Ursus gaat in Den Haag de strijd aanbinden tegen FDK hetgeen geen gemakkelijke taak zal zijn, daar ook PDK er niet zo erg gunstig voor staat. De mannen van de Havendijk zullen dan ook terdege op hun tel len moeten passen, willen zij op de thans ingeslagen weg verder gaan. Deze ontmoeting zou wel eens in een gelijk spel kunnen eindigen. Martinit dat j.l. Zondag heeft be wezen, zelfs voor de sterkste tegen standers een struikelblok te kunnen zijn, gaat nu zijn geluk in Haas trecht beproeven, "Wy hopen voor onze stadgenoten, 'dat zij door een overwinning te behalen de rode lan taarn aan een andere vereniging kunnen overdragen- Op „Boshoek" krijgt SFC het op te itemfen tegen Dilettant, een zeer lastige tegenstander, en blijkbaar in het bijzonder voor de Schiedamse verenigingen, -want Demos verloor er van, terwijl W.F, het j.l. Zondag niet verder dan een gelijk spel kon brengen. Indien S.F.C. zich niet laat intimideren door, het meestal veel te harde spel van Dilettant, dan ge ven wij onze stadgenoten een mooie kans op de volle winst. D.R.Z. tot nu toe lang niet slecht gaat op bezoek bij Ons Huis. Hoewel wfj er op vertrouwen dat de beide punten naar Schiedam zullen verhuizen, raden wij D.R-Z. toch aan, zijn tegenstander niet te onderschatten, want op eigen ter rein is Ons Huis altijd een moeilijk te*overwinnen tegenstander geweest. Voor de tweede maal krijgt W.F. de leider van de afdeling „Zuider ster" te gast. De eerste maal werd de wedstrijd bij een stand van 32 in het voordeel van W.F, gestaakt wegens beenbreuk van één der W.F.- spelers. Zuiderster, dat nog steeds ongeslagen is. zal dan ook op een verbeten tegenstand van de Wil tonmannen kunnen rekenen. Het zou wel eens kunnen gebeuren, dat Gistermorgen werd op het stad huis het huwelijk voltrokken tus sen de Indische Prins Raden Dje Sewojo, die werkzaam is in Rot terdam en mei. Joh, M. H. Smit. Burgerlijke Stand Gehuwd: J, v. d. Marei 27 j, en J. D. v, d. Watering 23 jaar: W. Th. Schuurmans 3B j. en 3, M. C. in 't Veld 23 j.; A. Spanjaart 21 j. en E. Snijders 21 j.; C. v. d. Gaag 25 3. en J, v. d, Zouwen 25 p, N. Verwijs 20 j, en H. C, Vroegop 20 j.; M. Eland 26 j. en A. W. Pelt 25 j.; J. Baart- man 25 j. en' M. C, de Vries 21 j.; B. v. Noordennen 27 j. en C. M. Snet- leman 24 H. J. Peeman 63 j. en W. T. Lsngerak 51 j.; A. J. Kouwenho- ven 29 j. en M. f. J. van Giezen 27 j.; S Radèn Dwidjosewojo 25 j. en J. M. H. Smit 20 j. Ondertrouwd: W, A. Hoek 28 j. en K. M. Troost 25 j.; J. van 't Hof 21 j. en L. Westdijk 18 j.; F. Th. M. de Kaper 31 j. en A. F. M. Raderaacher 23 3.; j. Koenderman 27 j. en A. v. d. I Most 22 j.; C. W. H. Kooy 22 j. en i T v. Giessen 20 j.; H. A. F, Nab 21 j en G. H. J, Smit 20 j.; J. J, Omme- i ring 21 j- en J. van Nielen 18 j.; D. Roukema 24 j, en M. Govaert 24 j,; I C, p. van Vliet 31 j- en C. van Wijk 26 j,; B, A. Wolda 25 j. en A. Over- goor 23 j.; G, J. Ca3jé 31 j. en C. J. van Pelt 23 j.; J. J. M. Clarijs 21 j- en J. H. Th. Jansen 18 j. Geboren; Henderina C. M., d. v J. J. N ten tied en J. Th. M. v, d. Velden; Thomas P., z, v, A. Koedoot en P. Schoenmakers; Dick J, M„ z. v. A. Vermeulen en M. W. H. v. Rooyen W.F. het trotse record van Zuider ster naar het verleden wijst. Singelkwartier ontvangt het pas gepromoveerde Sportvogels, en het moet al heel gek gaan, wil er uit de wedstrijd niet minstens cén punt worden verkregen. Wat men moet weten! Apothekers-nachtdienst: M. M. H. Evers, Lange Haven 81, Bellen bij ongeval; G,G. en G-D. Tuinlaan 80. Telefoon €9290, Concert: 4 November, Musis Sacrum, 8.15 uur: Toonkunst, Concert door het Utr. Sted, Orkest, Films: Passage, 2 en 8 uur: Za, en Zo. 2, 4.15, 7, 9.15 uur: Perrucha, kind van de nacht (18 jr.). Monopble, 2. 7, 9 uur, Za. en Zo. 3, 5, 7, 9 uur: Dreigende trom men (14 jr.). Nadat Woensdagavond de" Rotter damse sigarenwinkeliers -.bü^za. war ren geweest om te praten ovetfieen- vrüe mi^dasf en een later sluitings uur, kwamen hun Sohie dams e col lega's Donderdag in" de „Amstel- bron" bU elkaar, In tegenstelling tot Botterdam bleek men hier ook by de confessionele bonden te voe len voor een vr(Je middag. Tot een. vaste afspraak, waaruit het veruoek aan het gemeentebe stuur voor èen regeling hiervoor door middel van een gemeentever ordening zou kunnen groeien, kwam het echter gisteravond nog niet. Op grond van een eerder gehouden en quête onder de plaatselijke sigaren winkeliers zestig vóór en vier tegen mag worden verwacht, dat de vrije middag (vermoedelijk Dins dag) er in de toekomst zal komen. Wat betreft de latere sluiting van sigarenwinkels moet een landelijke regeling worden afgewacht. Dit be hoort niet tot de competentie van de gemeentelijke overheid. Als direct resultaat van de bij eenkomst op Donderdagavond mag worden -gesignaleerd de tot stand- koming van een- overkoepelingsor gaan van de plaatselijke bond, waar- In drie bestuurders zitting namen. Secretaris hiervan werd de heer H. J. Landsbergen, Hoogstraat 78, Vandaag verscheen de Gemeente begroting voor 1853. Deze slu/t met een elndcUJer fan f 11.615.135,87. Hierin Is ook begrepen de post on voorziene uitgaven van 400.154,62. De bUzondere uitkering aan het Ge meentefonds is geraamd op S 1.387.5IMI (vorig jaar f 1.295.000). PPSC TREKT NAAR HENDRIK- IDO-AMBACHT Na het enigszins teleurstellend re sultaat van Zaterdag jl. een voor sprong van 20 werd nl. in het laat ste kwartier-door RSM nog omgezet in een gelijk spel, gaan de blauw witter a.s. Zaterdagmiddag het weer eens tegen ASWH proberen. Daar in uitwedstrijden tot nu toe de beste wedstrijden gespeeld en resultaten geboekt werden, zullen wij hopen, dat hierop Zaterdag geen uitzonde ring wordt gemaakt. Men vertrekt per bus om kwart over twee vanaf het postkantoor. Het overige pro gramma luidt als volgt: PPSC 2— Excelsior M 3, half vier Boshoek; Aaltje, d. v, p. Broeren en J. Boom-1 VDL 2PPSC S, half vier Maassluis; i sluiter; Maria L. J., d. v. C. A. Bek-1 PPSC a—VFC a 2, half drie Boshoek; j ker en J de Jong. t DRZ b—PPSC b, half drie Laan OöS 1 Overleden: J, J. Huijsdens, 4B j. Genoegen. (Advertentie l.M.) Ziehier het voorbeeldt Fantastische aanbieding HEREN ULSTERS van zuiver wollen stof de nieuw&te dessins In 3 series: kledingstuk, dat U op onze verkoop-afdeling aan treft is, voordat Het on?« ateliers verliet, aan een nauw keurige inspectie onderwor pen en zijn merk volkome.fi waardig. De naam ESDER5 in U*1 j»* of costuum is méér dan een etiket... Hij is een waarborg voor da stoL de pasvorm ert de degelijke afwerking. ESDERS neemt geen onkpl risico. Vanzelfsprekend, want ESDERS heeft eon naam te verliezen, een naam die sinds 1894 in Rotterdam en vèr daar buiten een begrip is ge* worden voorkwalileitskleding tegen de laagste prijs. KAMGAREN COSTUUMS de nieuwste Eveneens in In 2-delig, modettnten-- 3 topseries. STA1ÊHWEG184 „WINKELSTAD. BLIJ DORP"I PLEINWEG 196 WINKELCENTRUM WEREtDHAVEHiZUlB. Eea koor, dat 50 jaar bestaat heeft alie'i-eden, een feestelijke avond te organiseren, Het bestuur van de ar beiders Zangvereniging Excelsior heeft zich dau ook met lang be- dao-il om van dit jubileum iets bij zonders te maken en het gevolg was een concert in het passagetheater, gevolgd door een voorstelling van de film Enrico Caruso. Het was vol komen in stijl met de beginselen van dit arbeiderskoor, dat het grootste gedeelte van de zanguit voering in beslag werd genomen door een symphonisch gedicht van Is. 'J. Oiman op tekst van Margot Vos, getiteld Arbeids Verrijzenis. Het is echter uiterst moeilijk, een dergelijke tekst op muziek te zett°n, zonder te vervallen ln een volgen van de woorden zonder thematisch verband. Is. Olman heeft dit wei aangevoeld en getracht door midden in het werk het kwintenthema van de aanvang te herhalen dit bezwaar te ondervangen doch het was te kort en te weinig om succes te kun nen boeken. Het werk ia echter mét bezieling gezongen en de solisten Sophie Both—Haas en Henk Krom hout hebben aan de goede uitvoe ring van het geheel veel bijgedra gen. Voorafgaand aan deze hoofd schotel zong het koor H, Andries- ssns te Deum Laudamus en Des Ta ges Weihe van Schubert. Het eer ste werk beweegt zach dynamisch veel in het forte en is daardoor ex tra moeilijk van uitdrukking. Schu bert gaf meer mogelijkheden tot nuancering en bleok het koor uit stekend te liggen De begeleiding berustte bij Joop Walvis, die het orgel nogal eens te sterk bespeel de en Hopnine Langejan, waarvan bovendien'als pianospel choplns bal lade in'g kon worden beluisterd. Zij gaf het Wark een heel 'goede ver tolking behoudens een bij Chopln helaas tamelijk gebruikelijkteveel aan rubato. Piet q Hart leidde het gehele concert met vaste hand. E. S. Cursusavond van SBB wordt uitgesteld Door een' overstelpende aan vraag Jn de lande kan de eerste cursusavond van. de S.B.B. op 5 November geen doorgang vinden. Het zal eerst mogelijk zijrt het onderwerp „Arbeidsproblemen" te behandelen in Februari of Maart van het volgend jaar. Of de andere cursusavonden van 19 November, 3 en 17 De cember nog doorgang kunnen vinden, zal er evenzeer van af hangen of dan voldoende sprekers beschikbaar gullen zijn. Met een enu-ier kokende pek liep de it-jarige ieokierder K. L., wonende Transv-R&lstraat. gistermiddag over een greppel cn ue VondeJinXenweg. De plank boven de greppel brak en de man kreeg de Inhoud van de emmer gedeel telijk over gelfMit en handen. In het Zuiderziekenhuis werd hy opgenomen. ADVERTENTIE Sporting calf Instap met aparte garnering ballonerèpezool Herenmolière in calfs-juchtcn. Water, tex met dubb lede ren zool en profiel- zooi. vanaf yiLVUEUmli

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Rotterdamsch Parool / De Schiedammer | 1952 | | pagina 2